คุณลักษณะของบรรดาผู้ยำเกรง ประการที่ 1
ท่านอิมามอะลี (อ) กล่าวว่า
مَنطِقُهُمُ الصَّوَابُ
"ตรรกะ(คำพูด) ของพวกเขาถูกต้อง"
การที่อิมามอะลี (อ) ใช้คำว่า ตรรกะนั้น เพราะตรรกะ หมายถึง การพูด การคิด (คือคนที่มีการพูดหรือการคิดที่ถูกต้อง) เหตุใดท่านอิมาม(อ) จึงกล่าวว่า การพูดของเขาถูกต้อง ซึ่งตรงนี้ก็มีรายละเอียดที่น่าสนใจอยู่บ้างว่า ทำไมท่านจึงเลือกใช้คำนี้ เหตุใดไม่กล่าวว่าเขาพูดความจริง ทำไมจึงกล่าวว่าเขาพูดถูกต้อง ซึ่งตรงนี้มีความแตกต่างกันระหว่างการพูดถูกต้องกับการพูดความจริง กล่าวคือ การพูดความจริงนั้นแน่นอนเป็นหน้าที่ของมนุษย์ทุกๆคนที่จะต้องพูด
โดยเฉพาะในศาสนาอิสลามนั้น ได้เน้นย้ำเป็นอย่างมากที่ให้มนุษย์ต้องพูดความจริง จนกระทั่ง บางครั้งก็ได้มีคำสั่งเสียกำชับจากท่านศาสดาและจากอัลกุรอาน ซึ่งท่านศาสดามุฮัมมัด(ศ็อลฯ) ได้กล่าวว่า
“จงพูดความจริง มาตรแม้นว่ามันจะขมขื่นเพียงใดก็ตาม”
กล่าวคือ ถ้าเราพูดความจริงแล้วถึงแม้ว่าจะเจ็บปวดหรือว่าขมขื่นก็จะต้องพูด ซึ่งอิสลามถือว่า การที่บุคคลใดพูดโกหกถือว่าเป็นบาปใหญ่ เพราะการโกหกเป็นบาปใหญ่ที่อยู่ในบทบัญญัติของอิสลาม
แต่ความจริงนั้น บางครั้งอาจจะไม่เหมาะสมที่จะพูดเมื่อผิดที่ผิดเวลา
ดังนั้น คนที่เป็นมุตตะกีนไม่ใช่ว่ารู้ความจริงแล้วจะพูดที่ไหนก็ได้ จะพูดโดยไม่เกรงกลัวใครก็ได้ จะไม่คำนึงว่าเขาพูดไปแล้วได้ประโยชน์หรือว่าให้โทษ
ดังนั้น สามารถกล่าวได้ว่า ความจริงเป็นสิ่งที่จะต้องพูด แต่ไม่ได้หมายความว่า ถ้าเรามีความจริงแล้ว เราจะต้องพูดได้ทุกที่ได้ทุกเวลา ซึ่งถือว่าเป็นสิ่งที่ไม่ถูกต้อง หนึ่งในบรรดาผู้พูดที่ชาญฉลาดนั้น เขาจะต้องรู้ว่าพูดไปแล้วได้ประโยชน์หรือไม่ ถ้าพูดแล้วไม่ได้ประโยชน์เขามีสิทธิ์เลือกที่จะไม่พูด
ดังนั้น คนที่มีตักวาที่แท้จริง เขารู้ว่าถ้าพูดไปแล้วไม่มีประโยชน์เขาจะไม่พูด
สรุป คือ การพูดที่ถูกต้องจะต้องมี 2 องค์ประกอบด้วยกัน
ประการแรก การพูดความจริงต้องคำนึงถึงความเหมาะสมกับวันเวลาและสถานที่
ความจริงเป็นสิ่งที่ต้องพูด และต้องเหมาะสมกับวันเวลาที่จะพูด จึงจะเรียกว่า การพูดที่ถูกต้อง ถ้ากล่าวว่า เขาพูดความจริงตรงนี้ อาจจะไม่มีเงื่อนไข พูดเมื่อไหร่ก็ได้ แต่ถ้าบอกว่า การพูดของเขาถูกต้อง นั่นคือ เขาจะต้องคำนึงถึงทุกอย่างว่า มีประโยชน์ในการพูดหรือไม่? เหมาะสมกับเวลาไหม? เหมาะกับบุคคลหรือไม่?
นี่คือ คุณลักษณะประการที่หนึ่งของผู้ที่มีตักวา คือ มนุษย์เมื่อพูดความจริงที่ถูกต้อง ควรเหมาะสมกับกาลเทศะ
ดังนั้น ใครก็ตามที่พูดไม่มีกาลเทศะถือว่า คนนั้นยังขาดความยำเกรงพระเจ้าในคำพูดของเขา เพราะผู้ที่มีความยำเกรงต่อพระเจ้าอย่างแท้จริงนั้น เขาจะต้องพูดความจริงให้เหมาะสมทั้งโอกาส เวลา สถานที่และบุคคลที่เขาจะพูดด้วย ซึ่งตรงนี้จะชี้ให้เห็นถึงความเฉลียวฉลาดของผู้พูด
ในคำสั่งเสียอื่นๆของท่านศาสดามุฮัมมัด(ศ็อลฯ) ท่านเคยกล่าวว่า
ประการที่สอง จงอย่าพูดทุกอย่างที่เจ้ารู้
ดังนั้น ไม่ได้หมายความว่า ผู้ที่พูดความจริงจะทำถูกต้องเสมอไป ถ้าหากไม่เหมาะสมกับวันเวลาและสถานที่หรือบุคคลที่เขาจะพูดด้วยหรือเนื้อหาที่จะพูด
สมมุติว่า อาจารย์ที่เรียนระดับปริญญาโท ปริญญาเอก ได้เอาเรื่องราวและเนื้อหาที่ตนเรียนมาไปสอนเด็กระดับประถม ซึ่งเขาได้สอนตามความเป็นจริงแต่ถามว่าการนำความรู้ระดับนั้นไปสอนเด็กนั้นเหมาะสมหรือไม่ แน่นอนสามารถกล่าวได้ว่าไม่เหมาะสม
ดังนั้น สิ่งนี้เองที่ท่านอิมามอะลี(อ)ต้องการสอนวิธีพูด วิธีนำเสนอให้กับมนุษย์ซึ่ง นี่เป็นอีกคุณลักษณะหนึ่งของผู้ที่มีความยำเกรง
ที่มา หนังสือ ซีฟัต อัลมุตตะกีน คุณลักษณะของผู้ยำเกรง
โดย ฮุจญะตุลอิสลาม ซัยยิดสุไลมาน ฮูซัยนี