شبکه فرهنگی الحسنین (علیهما السلام)

راهنماى سعادت و خوشبختى

نام نویسنده : عبداللّه صالحى

این کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنینعليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام نگردیده است.

مقدمه

نكاتى در شناخت اجمالى حقّ و باطل :

شكر و سپاس بى منتها، خداوند متعال را كه ما را از امّت مرحومه قرار داد و به صراط مستقيم ولايت اهل بيت عصمت و طهارتعليهم‌السلام هدايت نمود.

و بهترين تحيّت و درود بر پيامبر عاليقدر اسلام و اهل بيت گراميش صلوات اللّه عليهم اجمعين.

و لعن و نفرين فراوان بر دشمنان و مخالفان اهل بيت رسالت، كه در حقيقت دشمنان خدا و قرآن هستند.

توجّه شما خواننده گرامى را به نكاتى چند جلب مى نمايم :

از همان دورانى كه خداوند متعال اوّلين فرد انسان يعنى حضرت آدم، ابوالبشرعليه‌السلام را آفريد، تمام نيازمنديهاى درونى و برونى او را تأ مين نمود، از همان زمان دو نوع جبهه حقّ ظاهرى و باطنى تشكيل گرديد، در جبهه ظاهر، به عنوان حجّت و خليفه الهى يعنى؛ انبياء و اوصياء و...عليهم‌السلام وجبهه باطل يعنى شيطان مغرور و متكبّر در مقابل يك ديگر قد علم كرده و مى كنند.

و در جبهه باطن عقل، اين نيروى هدايتگر درون مرزى و باطنى، انسان را در مقابل هواهاى نفسانى و شهوانى مساعدت مى نمايد.

از همان دوران ابتداء زندگى، جنگ و گريز بين اين دو جبهه آغاز گشت و هر كدام تلاش داشته و دارد تا صاحب خود را به سمت سعادت و خوشبختى و يا شقاوت و بدبختى (در دنيا و آخرت) سوق دهد.

و در هيچ زمانى بين اين دو گروه سازش نبوده و نخواهد بود، زيرا بين بين حقّ و باطل سازش وصلح معنا ندارد، مگر به جهت سياست و تقيّه كه آن هم مشروط به شرايطى مى باشد.

تشخيص حقّ و باطل بر بسيارى از افراد، مشكل و چه بسا غير ممكن مى باشد، چون هر كس در هر موقعيّتى كه باشد، با شعارهاى پوچ وظاهرى فريبنده مدّعى حقّانيّت خود خواهد بود و ديگرى را و بر خلاف و باطل مى شناسد.

ولى آنچه مسلّم و مورد قبول همگان است، اين مطلب است كه حقّ يكى، در يك جهت و در پيروى از يك فرد معيّن ثابت و پايدار خواهد بود، بر خلاف باطل كه ممكن است به شكلهاى گوناگون و در جهت هاى مختلف پديدار گردد.

واهل آن هر روز خود را به شكلى بيارايند و با چهره اى جديد جلوه گرى كنند به همين جهت، باطل هميشه متزلزل و ناپايدار است، امّا حقّ و حقيقت ثابت و مستحكم و پا بر جا باقى خاهد ماند، هر چند تحت فشارها و مشكلات عديده قرار گيرد.

در بين تمامى مذاهب و اديان، تنها آن دين و آئينى بر حقّ و سعادت بخش ‍ است كه از جانب آفريدگار و حكيم عَلَى الا طلاق باشد، چون تنها او آشنا به تمام نيازمنديها و جريانات بشر در جهات مختلف مادّى و معنوى مى باشد.

همچنين براى هدايت و سلامت روانى جامعه، نسبت به هر زمان و هر مكانى رهبرى شايسته انتخاب و معرّفى نموده است.

و با طلوع دين مبين اسلام به رهبرى اشرف مخلوقات و افضل پيامبران، حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم ، تمام أ ديان و مذاهب، منسوخ و باطل گرديد و تنها دين اسلام جامع، كامل و قابل اجراء در هر عصر و زمان براى تمام جوامع بشرى قرار گرفته است.

و از آنجائى كه شياطين در هر زمان به شكلى در جامعه ظاهر گشته و با ايجاد تفرقه و حزب گرائى تلاش براى مخدوش كردن چهره واقعى حقّ داشته و دارند، تا جائى كه پس از شهادت و رحلت حضرت رسول، امّت اسلامى را به چندين گروه متفرّق ساختند كه به طور مسلّم تمامى آنها بر حقّ و واقعيّت نيستند، بلكه در اين ميان تنها يك فرقه بر حقّ و مابقى همه باطل خواهند بود.

همانطورى كه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نيز در يك پيشگوئى مهمّ فرمود:

«سَتَفْتَرِقُ اُمَّتى عَلى ثَلاثَة وَ سَبْعينَ فِرْقَة، فِرْقَةٌ ناجِيَةٌ وَ الْباقى هالِكُونَ».(۱) .

يعنى به همين زودى امّت من به هفتاد و سه، گروه متفرّق و پراكنده مى شوند كه تنها يك گروه از ايشان بر حقّ و اهل نجات خواهند بود و ما بقى همه باطل و اهل هلاكت و عذاب مى باشند.

و نيز در حديثى ديگر فرمود:

«عَلىُّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلي، يَدُورُ مَعَهُ حَيْثَ مادارَ»(۲) .

يعنى امام علىّعليه‌السلام در همه حالات همراه حقّ مى باشد و نيز حقّ و حقّانيّت در همه امور و حركات با آن حضرت خواهد بود و حضرت ملاك و محور و مدار حقّ و حقيقت است.

و در جائى ديگر چنين فرمود:

«عَلىُّ مَعَ الْقُرْآنِ وَ الْقُرآنُ مَعَ عَلي لَنْ يَفْتَرِقا... »(۳) .

يعنى امام علىّعليه‌السلام هميشه همراه قرآن مى باشد و قرآن نيز در همه احوال با آن حضرت و مؤيّد وى است و اين دو از يكديگر جدائى ناپذيرند.

و امام باقرعليه‌السلام ضمن يك حديث قدسى طولانى فرمود:

«... وَ عِزَّتى وَ جَلالى وَ عُلُوّ شَأ نى، لَوْلاكَ وَ لَوْ لا عَلىُّ وَ عِتْرَتُكُمَا الْهادُونَ الْمَهْديُّونَ الرّاشِدُونَ، ما خَلَقْتُ الْجَنَّةَ وَ النّارَ وَ لاَ الْمَكانَ وَ لاَ الاْءرْضَ وَ لاَ السَّماءَ وَ لاَ الْمَلائِكَةَ... »(۴) .

خداوند، به عزّت و جلال خود قسم ياد نمود: كه اى محمّد! چنانچه تو و علىّ بن أ بى طالب و اهل بيت عصمت و طهارتعليهم‌السلام كه همگى هدايتگر و هدايت يافته هستيد نمى بوديد، هر گز بهشت و دوزخ و ديگر موجودات را به عرصه وجود در نمى آوردم.

و در راستاى تبعيّت از فرامين الهى اين ستارگان فروزان، حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود:

«إنّى مُخَلِّفٌ فيكُمُ الثِّقْلَيْنِ: كِتابَ اللّهِ وَ عِتْرَتى أهْلَ بَيْتى فَإنَّهُما لَنْ يَفْتَرِقا حَتّى يَرِدا عَلَىَّ الْحَوْضَ»(۵) .

يعنى همانا من دو چيز مهمّ و ارزشمند، يكى كتاب خدا قرآن و ديگرى عترت و اهل بيت خود را در ميان شما به عنوان امانت مى گذارم و آن دو از يكديگر جدائى ناپذيرند تا در كنار حوض كوثر بر من وارد شوند.

و در رابطه با اين حديث شريف، امام جعفر صادق از پدران بزرگوارش ‍عليهم‌السلام نقل مى فرمايد كه از اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام پيرامون فرمايش پيغمبر اكرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : «إنّى مُخَلِّفٌ فيكُمُ الثِّقْلَيْنِ...» سئوال شد؟

در پاسخ فرمود: مقصود، من و حسن و حسين و ۹ پيشوا و راهنماى ديگر كه همگى از نسل حسين مى باشند هستيم و دوازدهمين آنها مهدى موعودعليه‌السلام خواهد بود.

و در پايان افزود: ما اهل بيت در همه حالات همراه قرآن و نيز قرآن همراه با ما خواهد بود و هر گز از يكديگر جدائى ناپذيرند تا در روز قيامت بر لب حوض كوثر نزد رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم حضور يابيم.

و نيز امام حسن مجتبىعليه‌السلام فرمود: همانا ما اهل بيت رسالت، يكى از آن دو امانت پيامبر خدا هستيم، پيروى از ما همان تبعيّت و پيروى از فرامين قرآن و دستورات الهى خواهد بود(۶) .

و در اين زمينه احاديث شريفه قدسيّه و روايات معتبره بسيارى از طريق شيعه و سنّى وارد شده است، كه همگى دلالت دارند بر اين كه حقّ و حقيقت در همه جريانات و حالات، تنها با امير المؤمنين امام علىّ و يازده فرزند گراميشعليهم‌السلام مى باشد و ايشان اوصياء و جانشينان بلا فصل نبوّت خواهند بود و نيز مدار و ملاك تشخيص حقّ از باطل قرار گرفته اند.

در نهايت، به اين نتيجه مى رسيم كه تنها پيروان و شيعيان مخلص اهل بيت عصمت و طهارتعليهم‌السلام هستند كه اهل سعادت و نجات در دنيا و آخرت خواهند بود، البتّه به شرط آن كه در جميع مسائل و امور مختلف، در حدّ توان، تابع قولى و عملى ايشان باشند، ان شاء اللّه.

به اميد آنكه خداوند متعال، ما را از پيروان راستين آن بزرگواران محسوب نمايد و توفيق انجام وظيفه و بهره گيرى لازم از چشمه هاى زلال معرفت و انواع جواهرات گرانمايه از اين درياى فيّاض را به ما عطا گرداند.

با توجّه به علاقه افراد جامعه اسلامى خصوصاً قشر جوان به فرهنگ و آئين مبين اسلام و نياز همگان به بهره گيرى از درياى بى كران معارف و علوم حيات بخش اهل بيت عصمت و طهارتعليهم‌السلام ، مصمّم شدم تا مجموعه اى از خلاصه حالات چهارده معصوم صلوات اللّه عليهم، همراه با چهل گوهر گرانبها كه مجموعا ۵۶۰ حديث، در دويست موضوع باشد از منابع متعدد گلچين و تاءليف نموده و در اختيار مشتاقان هدايت و تشنه گان چشمه زلال معرفت و حقيقت قرار گيرد.

به اميد آنكه مورد استفاده و افاده عموم در ابعاد مختلف قرار گيرد؛ «جَعَلَهُ اللّهُ ذُخْراً لى وَ لِوالِدَىٍَّّ وَ لِمَنْ لَهُ عَلَىٍَّّ حَقُّ، لِيَوْمٍ لايَنْفَعُ مالٌ وَ لابَنُونَ»، ان شاء اللّه تعالى.

مؤلّف

خلاصه حالات اوّلين معصوم آخرين پيامبر، اشرف مخلوقات

آن حضرت پيش از طلوع سپيده صبح روز جمعه يا دوشنبه، هفدهم يا دوازدهم ماه ربيع الاوّل، عام الفيل ۵۵ روز پس از هلاكت اصحاب فيل در شهر مكّه شعب ابى طالب، ختنه شده و خندان به دنيا آمد و جهانى تاريك را به نور مبارك خود روشن نمود.

هنگامى كه رسول خدا از شكم مادر تولّد يافت، دست چپ خود را بر زمين و دست راست به سمت آسمان بلند نمود و چون كلمه توحيد را بر زبان جارى نمود، نورى از دهان مباركش ظاهر گرديد كه تمامى مكّه را روشنائى بخشيد.

نام : محمّد(۷) ، احمد، محمود،صلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم

كنيه : ابوالقاسم، ابوابراهيم، ابوالطاهر، ابوالطيّب، ابوالمساكين، ابوالدُّرتين، ابوالريحانَتَين، ابوالسِبطَين،

لقب : خاتم، رسول اللّه، رسول الرّحمة، رسول الراحة، نبىُّالرّحمة، نبى التّوبة، سراج المنير، مبشّر، مُنذر، امين، وفّى، مزمّل، مدّثر، عالم ماحى، حاشر، شاهد،

در تورات : مادماد، در انجيل : فارقليط ملّقب شده است.

پدر آن حضرت، عبداللّه فرزند عبدالمطلب و مادرش آمنه دختر وهب بن عبد مناف بوده است.

حضرت رسول با سى واسطه به حضرت آدم مى رسد، و ۹۹۰۰ سال و چهار ماه و ده روز بعد از وفات حضرت آدمعليه‌السلام متولّد گرديد.

نقش انگشتر: آن حضرت داراى دو انگشتر بود، نقش يكى «لااله الاّ اللّه محمّد رسول اللّه» و ديگرى «صدق اللّه» بود كه به دست راست خود قرار مى داد.

دو ماه بعد از آنكه در رحم مادر قرار گرفت پدرش عبداللّه وفات يافت و دوران شيرخوارگى را توسط حليمه سعديه سپرى نمود.

در سنين چهار يا شش سالگى مادرش آمنه و هشت سالگى جدّش ‍ عبدالمطلب وفات كرد.

در ۲۵ سالگى از طرف خديجه براى تجارت به شام مسافرت نمود و چند ماه پس از بازگشت با وى ازدواج كرد.

در چهل سالگى در ۲۷ رجب به رسالت و نبوّت مبعوث گرديد.

۹ سال و هشت ماه بعد از نبوّتش كه دو سال پس از خروج از شِعب باشد، عمويش ابوطالب وفات يافت، و سه روز بعد از آن خديجه در سنين ۶۵ سالگى درگذشت.

در سنين سيزده سالگى به همراه عمويش عمران ابوطالب به شام مسافرت نمود و نزد قبائل و قوافل مورد اعتماد و اطمينان قرار گرفت. بطوريكه لقب امين بر او نهاده شد.

هنگامى كه دعوتش آشكار گرديد مورد اذيّت و آزار مشركان و مخالفان قرار گرفت تا جائى كه گفته اند:

پس از گذشت پنج سال از بعثت در محاصره شديد دشمنان قرار گرفت و به ناچار در محلّى به نام شِعب ابوطالب به همراه ديگر يارانش پناهنده شد و مدّت سه سال با تحمّل سختيها و مشكلات فراوان اقتصادى، اجتماعى، سياسى... بسر برد.

و چون اذيّت و آزار دشمنان و مخالفان بعد از وفات ابوطالب و خديجه شدّت گرفت، روز پنجشنبه اوّل ربيع الاوّل (سيزده سال پس از بعثت) در سنين ۵۳ سالگى به همراه يارانش از مكّه به مدينه مهاجرت نمود و دوازدهم همان ماه هنگام زوال خورشيد وارد مدينه منوّره گرديد و مدّت ۱۰ سال در آن شهر اقامت نمود.

آن حضرت حدود يك سال قبل از هجرت از مكّه به مدينه در بيدارى با جسم و روح به معراج رفت و در مقدارى از شب پس از عروج از مسجد الحرام در مسجدالا قصى فرود آمد و طبق فرمايش امام صادق صلوات اللّه عليه : پيامبراسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله يكصد و بيست مرتبه به معراج رفت و در هر مرتبه خداوند بيش از ديگر فرايض و واجبات، به ولايت امام علىّ و ديگر ائمّهعليهم‌السلام توصيه مى نمود.(۸)

در نيمه ماه رجب، سال دوّم هجرت در بين نماز عصر، قبله مسلمان از بيت المقدس به سمت كعبه متحوّل شد.(۹)

در مدّت عمر پر بركت آن حضرت بيش از چهارهزار و چهارصد معجزه توسط حضرتش واقع گرديد.(۱۰)

و آنچه كه توسط ديگر پيامبران الهى انجام گرفته بود به وسيله پيامبر اسلام انجام شد و مهمترين معجزه آن حضرت قرآن بود كه تمامى انسانها از مقابله با آن عاجز و ناتوان بوده و هستند.

روز هيجدهم ذى الحجّه، سال نهم هجرى(۱۱) پس از بازگشت از حجّة الوداع در محلّى به نام غديرخم حضرت علىّ بن ابى طالبعليه‌السلام را به عنوان خليفه خود و امام مسلمين در جمع كليّه حُجّاج از طرف خداوند متعال معرّفى و منصوب نمود كه اكثر مفسّرين و تاريخ نويسان اهل سنّت نيز به آن تصريح كرده اند.

حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله چهل و هفت سَرّيه براى جنگ با مخالفان اعزام نمود كه در بيست و شش جنگ مشاركت و فرماندهى داشت و در ۹ جنگ مقاتله و جهاد نمود.

و در نهايت بعد از جنگ خيبر توسط زنى يهودى به نام زينب (دختر حارث برادر مرحب) به وسيله زهر در آبگوشت كلّه و پاچه مسموم و مدّتى پس از آن به شهادت رسيد.(۱۲)

در تاريخ وفات حضرت اختلاف است، مشهور آنست كه در ۲۸ ماه صفر، سال دهم هجرت(۱۳) در اثر زهر مسموم و در سن ۶۳ سالگى شهيد گشت.

قبر آن حضرت توسط ابوعبيده جرّاح و زيدبن سُهيل حفر و آماده شد، و جسد مطهّرش توسط امام علىّعليه‌السلام با كمك عبّاس بن عبدالمطلب و فضل بن عبّاس و اسامه، تجهيز و در خانه شخصى خودش دفن گرديد.

دربان حضرت را امام علىّ بن اءبى طالبعليه‌السلام و أ نس بن مالك و ابورافع گفته اند.

در تعداد زوجات حضرت اختلاف است، مشهور آنستكه حضرت از سنين ۲۵ سالگى ببعد، ۱۶ همسر جهت مصالح اسلام و مسلمين انتخاب نمود كه طبق مشهور(۱۴) تمامى آنها به جز عايشه بيوه بوده اند.

و در موقع شهادت ۹ همسر برايش باقى مانده بود.

از خديجه هفت فرزند به نامهاى : قاسم، زينب، امّ كلثوم، رقيّه قبل از بعثت، و طاهر و عبداللّه و فاطمه بعد از بعثت براى حضرت رسول متولّد شد، و از ديگر همسرش (ماريه) يك فرزند به نام ابراهيم بعد از بعثت به دنيا آمد.

در موقع شهادت تنها فرزندى كه برايش به يادگار باقى ماند، حضرت فاطمه زهراءعليها‌السلام بود.

نماز آن حضرت : دو ركعت است، در هر ركعت پس از حمد، پانزده مرتبه سوره قدر، همچنين در ركوع و پس از ركوع و در هر سجده و بين دو سجده و بعد از سجده دوّم پانزده مرتبه سوره قدر قرائت مى گردد، كه جمعاً ۲۱۰ مرتبه در هر ركعت بايد خوانده شود، و بعد از سلام نماز تسبيح حضرت زهرا،عليها‌السلام گفته شود.

و سپس حوائج مشروعه خود را از درگاه خداوند متعال تقاضا و درخواست نمايد.(۱۵)

چهل حديث گهربار، از آخرين پيامبر، اشرف مخلوقات

۱ قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :

لاتُضَيِّعُواصَلوتَكُمْ، فَإنَّ مَنْ ضَيَّعَ صَلوتَهُ، حُشِرَ مَعَ قارُونَ وَ هامانَ، وَ كانَ حَقّاً عَلىِ اللّهِ اءنْ يُدْخِلَهُ النّارَمَعَ الْمُنافِقينَ.(۱۶)

فرمود: نماز را سبك و ناچيز مشماريد، هر كس نسبت به نمازش بى اعتنا باشد و آنرا سبك و ضايع گرداند همنشين قارون و هامان خواهد گشت و حقّ خداوند است كه او را همراه منافقين در آتش داخل نمايد.

۲ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ مَشى إلى مَسْجِدٍ مِنْ مَساجِدِاللّهِ، فَلَهُ بِكُّلِ خُطْوَةٍ خَطاها حَتّى يَرْجِعَ إلى مَنْزِلِهِ، عَشْرُ حَسَناتٍ، وَ مَحى عَنْهُ عَشْرُ سَيِّئاتٍ، وَ رَفَعَ لَهُ عَشْرُ دَرَجاتٍ.(۱۷)

فرمود: هر كس قدمى بسوى يكى از مساجد خداوند بردارد، براى هر قدم ثواب ده حسنه مى باشد تا برگردد به منزل خود، و ده خطا از لغزش هايش پاك مى شود، همچنين در پيشگاه خداوند ده درجه ترفيع مى يابد.

۳ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : اَلْجُلُوسُ فِي الْمَسْجِدِ لاِنْتِظارِ الصَّلوةِ عِبادَةٌ مالَمْ يَحْدُثْ، قيلَ: يا رَسُولَ اللّهِ وَ مَا الْحَدَثُ؟ قالَ: اَلْغِيْيَةُ.(۱۸)

فرمود: نشستن در مسجد جهت انتظار وقت نماز عبادت است تا موقعيكه حدثى از او صادر نگردد.

سئوال شد: يا رسول اللّه، منظور از حدث چيست ؟

فرمود: غيبت و پشت سر ديگران سخن گفتن.

۴... بَيْنَما رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم جا لِسٌ فِى الْمَسْجِدِ، إذْ دَخَلَ رَجُلٌ فَقامَ يُصَلّى، فَلَمْ يُتِمَّ رُكُوعَهُ وَ لاسُجُودَهُ، فَقالَ: نَقَرَ كَنَقْرِ الْغُرابِ، لَئِنْ ماتَ هذا وَ هكَذا صَلوتُهُ لَيَمُوتَنُّ عَلى غَيْرِ ديني.(۱۹)

رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله در مسجد نشسته بود كه شخصى وارد مسجد شد و مشغول نماز گشت و ركوع و سجودش را كامل انجام نداد و عجله و شتاب كرد.

حضرت فرمود: كار اين شخص همانند كلاغى است كه منقار بر زمين مى زند، اگر با اين حالت از دنيا برود بر دين من نمرده است.

۵ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : يا اءباذَر، اَلدُّنْيا سِجْنُ الْمُؤْمِن وَ جَنَّةُ الْكافِرِ، وَ ما اءصْبَحَ فيها مُؤْمِنٌ إلاّ وَ هُوَ حَزينٌ، وَ كَيْفَ لايَحْزُنُ الْمُؤْمِنُ وَ قَدْ اءوُعَدَهُ اللّهُ اءنَّهُ وارِدٌ جَهَنَّمَ.(۲۰)

فرمود: اى ابوذر، دنيا زندان مؤمن و بهشت كافران است، مؤمن هميشه محزون و غمگين مى باشد، چگونه چنين نباشد و حال آنكه خداوند وعده مجازات و دخول جهنّم را داده است.

۶ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : شَرُّالنّاسِ مَنْ باعَ آخِرَتَهُ بِدُنْياهُ، وَ شَرُّ مِنْ ذلِكَ مَنْ باعَ آخِرَتَهُ بِدُنْيا غَيْرِهِ.(۲۱)

فرمود: بدترين افراد كسى است كه آخرت خود را به دنيايش بفروشد و بدتر از او آن كسى خواهد بود كه آخرت خود را براى دنياى ديگرى بفروشد.

۷ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : ثَلاثَةٌ اءخافُهُنَّ عَلى اُمتَّى : اءلضَّلالَةُ بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ، وَ مُضِلاّتُ الْفِتَنِ، وَ شَهْوَةُ الْبَطْنِ وَ الْفَرْجِ.(۲۲)

فرمود: سه چيز است كه از آنها براى امّت خود احساس خطر مى كنم :

۱ گمراهى، بعد از آنكه هدايت و معرفت پيدا كرده باشند.

۲ گمراهى ها و لغزشهاى به وجود آمده از فتنه ها.

۳ مشتهيات شكم، و آرزوهاى نفسانى و شهوت پرستى.

۸ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : ثَلاثَةٌ مِنَ الذُّنُوبِ تُعَجَّلُ عُقُوبَتُها وَ لا تُؤَخَّرُ إلى الاخِرَةِ: عُقُوقُ الْوالِدَيْنِ، وَ الْبَغْيُ عَلَى النّاسِ، وَ كُفْرُ الاْ حْسانِ.(۲۳)

فرمود : عقاب و مجازات سه دسته از گناهان زود رس مى باشد و به قيامت كشانده نمى شود: ايجاد ناراحتى براى پدر و مادر، ظلم در حقّ مردم، ناسپاسى در مقابل كارهاى نيك ديگران.

۹ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : إنَّ اءعْجَزَ النّاسِ مَنْ عَجَزَعَنِ الدُّعاءِ، وَ إنَّ اءبْخَلَ النّاسِ مَنْ بَخِلَ بِالسَّلامِ.(۲۴)

فرمود: عاجز و ناتوان ترين افراد كسى استكه از دعا و مناجات با خداوند ناتوان و محروم باشد، و بخيل ترين اشخاص كسى خواهد بود كه از سلام كردن خوددارى نمايد.

۱۰ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : إذا تَلاقَيْتُمْ فَتَلاقُوا بِالتَّسْليمِ وَ التَّصافُحِ، وَ إذا تَفَرَّقْتُمْ فَتَفَرَّقُوا بِإ لاسْتِغْفارِ.(۲۵)

فرمود: هنگام بر خورد و ملاقات با يكديگر سلام و مصافحه نمائيد و موقع جدا شدن براى همديگر طلب آمرزش كنيد.

۱۱ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : بَكِرُّوا بِالصَّدَّقَةِ، فَإنَّ الْبَلاءَ لايَتَخَطاّها.(۲۶)

فرمود: صبحگاهان حركت و كار خود را با دادن صدقه شروع نمائيد چونكه بلاها و آفت ها را بر طرف مى گرداند.

۱۲ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : يُؤْتَى الرَّجُلُ في قَبْرِهِ بِالْعَذابِ، فَإذا اُتِيَ مِنْ قِبَلِ رَاءسِهِ دَفَعَتْهُ تِلاوَةُ الْقُرْآنِ، وَ إذا اُتِيَ مِنْ قِبَلِ يَدَيْهِ دَفَعَتْهُ الصَّدَقَةُ، وَ إذا اُتِيَ مِنْ قِبَلِ رِجْلَيْهِ دَفَعَهُ مَشْيُهُ إلىَ الْمَسْجِدِ.(۲۷)

فرمود: هنگامى كه بدن مرده را در قبر قرار دهند، چنانچه عذاب از بالاى سر بخواهد وارد شود تلاوت قرآنش مانع عذاب مى گردد و چنانچه از مقابل وارد شود صدقه و كارهاى نيك مانع آن مى باشد.

و چنانچه از پائين پا بخواهد وارد گردد، رفتن به سوى مسجد مانع آن خواهد گشت.

۱۳ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : عَلَيْكُمْ بِمَكارِمِ الاْ خْلاقِ، فَإنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ بَعَثَني بِها، وَ إنَّ مِنْ مَكارِمِ الاْ خْلاقِ: اءنْ يَعْفُوَالرَّجُلُ عَمَّنْ ظَلَمَهُ، وَ يُعْطِيَ مَنْ حَرَمَهُ، وَ يَصِلَ مَنْ قَطَعَهُ، وَ اءنْ يَعُودَ مَنْ لايَعُودُهُ.(۲۸)

فرمود: بر شما باد رعايت مكارم اخلاق، كه خداوند مرا بر آنها مبعوث نمود، و بعضى از آنها عبارتند از:

كسى كه بر تو ظلم كند به جهت غرض شخصى او را ببخش، كسى كه تو را نسبت به چيزى محروم گرداند كمكش نما، شخصى كه با تو قطع دوستى كند رابطه دوستى داشته باش، شخصى كه به ديدار تو نيايد به ديدارش ‍ برو.

۱۴ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ وَجَدَ كَسْرَةً اَوْ تَمْرَةً فَاءكَلَهَا لَمْ يُفارِقْ جَوْفَهُ حَتّى يَغْفِرَاللّهُ لَهُ.(۲۹)

فرمود: هر كس تكّه اى نان يا دانه اى خرما در جائى به بيند، و آنرا بردارد و ميل كند، مورد رحمت و مغفرت خداوند قرار مى گيرد.

۱۵ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : ما تَواضَعَ اءحَدٌ إلاّ رَفَعَهُ اللّهُ.(۳۰)

فرمود: كسى اظهار تواضع و فروتنى ننمايد مگر آنكه خداوند او را رفعت و عزّت بخشد.

۱۶ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ اءنْظَرَ مُعْسِرا، كانَ لَهُ بِكُلِّ يَوْمٍ صَدَقَةٌ.(۳۱)

فرمود: هر كس بدهكار ناتوانى را مهلت دهد براى هر روزش ثواب صدقه در راه خدا ميباشد.

۱۷ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : ما مِنْ هُدْهُدٍ إلاّ وَ في جِناحِهِ مَكْتُوبٌ بِالِسّرْيانيَّةِ «آلُ مُحَمَّدٍ خَيْرُ الْبَريَّةِ».(۳۲)

فرمود: پرنده اى به نام هدهد وجود ندارد مگر آنكه روى بالهايش به لغت سريانى نوشته شده است : آل محمّد (صلوات اللّه عليهم اجمعين) بهترين مخلوق روى زمين مى باشند.

۱۸ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : يَاءتي عَلىَ النّاسِ زَمانٌ، الصّابِرُ مِنْهُمْ عَلى دينِهِ كَالْق ابِضِ عَلىَ الْجَمَرِ.(۳۳)

فرمود: زمانى بر مردم خواهد آمد كه صبر نمودن در برابر مسائل دين و عمل به دستورات آن همانند در دست گرفتن آتش گداخته است.

۱۹ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : سَيَاءتي زَمانٌ عَلى اُمتَّي يَفِرُّونَ مِنَ الْعُلَماءِ كَما يَفِرُّ الْغَنَمُ مِنَ الذِّئْبِ، إبْتَلاهُمُ اللّهُ بِثَلاثَةِ اءشْياء: الاْوَّلُ: يَرَفَعُ الْبَرَكَةَ مِنْ اءمْوالِهِمْ، وَ الثّاني : سَلَّط اللّهُ عَلَيْهِمْ سُلْطانا جائِرا، وَ الثّالِثُ: يَخْرُجُونَ مِنَ الدُّنْيا بِلا إيمانٍ.(۳۴)

فرمود: زمانى بر امّت من خواهد آمد كه مردم از علماء گريزان شوند همانطوريكه گوسفند از گرگ گريزان است، خداوند چنين جامعه اى را به سه نوع عذاب مبتلا مى گرداند:

۱ بركت و رحمت خود را از اموال ايشان برمى دارد.

۲ حكمفرمائى ظالم و بى مروّت را بر آنها مسلّط مى گرداند.

۳ هنگام مرگ و جاندادن، بى ايمان از اين دنيا خواهند رفت.

۲۰ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : اَلْعالِمُ بَيْنَ الْجُهّالِ كَالْحَىٍّّ بَيْنَ الاْمْواتِ، وَ إنَّ طالِبَ الْعِلْمِ يَسْتَغْفِرُلَهُ كُلُّ شَي ءٍ حَتّى حيتانِ الْبَحْرِ وَ هَوامُّهُ، وَ سُباعُ الْبَرِّ وَ اءنْعامُهُ،

فَاطْلُبُوا الْعِلْمَ فَإ نّهُ السَّبَبُ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ، وَ إنَّ طَلَبَ الْعِلْمِ فَريضَةٌ عَلى كُلِ مُسْلِمٍ.(۳۵)

فرمود: دانشمندى كه بين گروهى نادان قرار گيرد همانند انسان زنده اى است بين مردگان، و كسى كه در حال تحصيل علم باشد تمام موجودات برايش طلب مغفرت و آمرزش مى كنند، پس علم را فرا گيريد چون علم وسيله قرب و نزديكى شما به خداوند است، و فراگيرى علم بر هر فرد مسلمانى فريضه است.

۲۱ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ زارَ عالِما فَكَاءنَّما زارَني، وَ مَنْ صافَحَ عالِما فَكاءنَّما صافَحَني، وَ مَنْ جالَسَ عالِماً فَكَاءنَّما جالَسَني، وَ مَنْ جالَسَني فِى الدُّنْيا اءجْلَسْتُهُ مَعى يَوْمَ الْقِيامَةِ.(۳۶)

فرمود: هر كس به ديدار و زيارت عالم و دانشمندى برود مثل آنستكه مرا زيارت كرده، هر كه با دانشمندى دست دهد و مصافحه كند مثل آنكه با من مصافحه نموده، هر شخصى هم نشين دانشمندى گردد مثل آنستكه با من مجالست كرده، و هر كه در دنيا با من همنشين شود، در آخرت همنشين من خواهد گشت.

۲۲ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ اَصابَ مِنْ إ مْرَاءةٍ نَظْرَةً حَراما، مَلاَ اللّهُ عَيْنَيْهِ نارا.(۳۷)

فرمود: هر كس نگاه حرامى به زن نامحرمى بيفكند، خداوند چشمهاى او را پر از آتش مى گرداند.

۲۳ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ تَزَوَّجَ إ مْرَاءةً لِمالِها وَ كَّلَهُ اللّهُ إ لَيْهِ، وَ مَنْ تَزَوَّجَها لِجَمالِها رَاءى فيها ما يَكَرَهُ، وَ مَنْ تَزَوَّجَها لِدينِها جَمَعَ اللّهُ لَهُ ذلِكَ.(۳۸)

فرمود: هر كس زنى را به جهت ثروتش ازدواج كند خداوند او رابه همان واگذار مى نمايد، و هر كه با زنى جهت زيبائى و جمالش ازدواج كند خوشى نخواهد ديد، و كسى كه با زنى جهت دين و ايمانش تزويج نمايد خداوند خواسته هاى او را تاءمين مى گرداند.

۲۴ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ قَلَّ طَعامُهُ، صَحَّ بَدَنُهُ، وَ صَفاقَلْبُهُ، وَ مَنْ كَثُرَ طَعامُهُ سَقُمَ بَدَنُهَ وَ قَساقَلْبُهُ.(۳۹)

فرمود: هر كه خوراكش كمتر باشد بدنش سالم و قلبش با صفا خواهد بود، و هر كس خوراكش زياد باشد امراض جسمى و كدورت، قلبش را فرا خواهد گرفت.

۲۵ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : لاتُشْبِعُوا، فَيُطْفاء نُورُ الْمَعْرِفَةِ مِنْ قُلُوبِكُمْ.(۴۰)

فرمود: شكم خود را از خوراك سير و پر مگردانيد، چونكه وسيله خاموشى نور عرفان و معرفت در افكار و قلبهايتان مى گردد.

۲۶ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ تَوَلّى عَمَلا وَ هُوَيَعْلَمُ اءنَّهُ لَيْسَ لَهُ بِاءهْلٍ، فَلْيتُبَّوَءُ مَقْعَدُهُ مِنَ النّارِ.(۴۱)

فرمود: هر كه رياست و مسئوليتى را به پذيرد و ميداند كه أ هليّت آنرا ندارد، در قبر و قيامت جايگاه او پر از آتش خواهد شد.

۲۷ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : إنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ لَيُبْغِضُ الْمُؤْمِنَ الضَّعيفِ الَّذي لادينَ لَهُ، فَقيلَ: وَ ما الْمُؤْمِنُ الضَّعيفُ الَّذي لادينَ لَهُ؟

قالَ: اَلذّي لايَنْهى عَنِ الْمُنْكَرِ.(۴۲)

فرمود: همانا خداوند دشمن دارد آن مؤمنى را كه ضعيف و بى دين است، سئوال شد:

مؤمن ضعيف و بى دين كيست ؟ پاسخ داد: كسى كه نهى از منكر و جلوگيرى از كارهاى زشت نمى كند.

۲۸ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : صَدَقَةُ السِّرِّ تُطْفِى ءُ الْخَطيئَةَ، كَما تُطْفِى ءُ الماءُ النّارَ، وَ تَدْفَعُ سُبَعْينَ بابا مِنَ الْبَلاءِ.(۴۳)

فرمود: صدقه اى كه محرمانه و پنهانى داده شود سبب پاكى گناهان مى باشد، همانطوريكه آب آتش را خاموش مى كند، همچنين صدقه هفتاد نوع بلا و آفت را بر طرف مى نمايد.

۲۹ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : عَجِبْتُ لِمَنْ يَحْتَمى مِنَ الطَّعامِ مَخافَةَ الدّاءِ، كَيْفَ لايَحْتمى مِنَ الذُّنُوبِ، مَخافَةَ النّارِ.(۴۴)

فرمود: تعجّب دارم از كسانيكه نسبت به خورد و خوراك خود اهميّت مى دهند تا مبادا مريض شوند و ليكن اهميّتى نسبت به گناهان نمى دهند و باكى از آتش سوزان جهنم ندارند.

۳۰ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : حُبُّ الْجاهِ وَ الْمالِ يُنْبِتُ النِّفاقَ فِى الْقَلْبِ، كَما يُنْبِتُ الْماءُ الْبَقْلَ.(۴۵)

فرمود: علاقه نسبت به رياست و ثروت سبب روئيدن نفاق در قلب و درون خواهد شد، همانطورى كه آب و باران سبب روئيدن سبزيجات مى باشند.

۳۱ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : اَلْوَلَدُ كَبِدُ المُؤْمِنِ، إنْ ماتَ قَبْلَهُ صارَ شَفيعاً، وَ إنْ ماتَ بَعَدَهُ يَسْتَغْفِرُ اللّهَ، فَيَغْفِرُلَهُ.(۴۶)

فرمود: فرزند براى مؤمن همانند جگر و پاره تن اوست، چنانجه پيش از او بميرد شفيع او مى گردد، اگر بعد از او بميرد برايش استغفار مى كند و خداوند گناهانش را مى آمرزد.

۳۲ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : حَسِّنُوا اءخْلاقَكُمْ، وَ اءلْطِفُوا جيرانَكُمْ، وَ اءكْرِمُوا نِسائَكُمْ، تَدْخُلُوا الْجَنّةَ بِغَيْرِ حِسابٍ.(۴۷)

فرمود: رفتار و اخلاق خود را نكو سازيد، نسبت به همسايگان با ملاطفت و محبّت برخورد نمائيد، زنان و همسران خود را گرامى داريد تا بدون حساب وارد بهشت گرديد.

۳۳ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : اَلْمَرْءُ عَلى دينِ خَليلِهِ، فَلْيَنْظُر اءحَدُكُمْ مَنْ يُخالِطْ.(۴۸)

فرمود: انسان بر روش و اخلاق دوستش پرورش مى يابد و شناخته مى شود، پس متوجّه باشيد با چه كسى دوست و همنشين مى باشيد.

۳۴ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : اَلصَّدقَةُ بِعَشْرٍ، وَ الْقَرْضُ بِثَمانِيَةَ عَشَرَ، وَ صِلَةُ الرَّحِمِ بِاءرْبَعَةَ وَ عِشْرينَ.(۴۹)

فرمود: پاداش و ثواب دادنِ صدقه ده برابر آن، ودادن قرض الحسنه هيجده برابر آن، و صله رحم انجام دادن بيست و چهار برابر خواهد بود.

۳۵ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : لايَمْرُضُ مُؤْمِنٌ وَ لامُؤْمِنَةٌ إلاّحَطّ اللّهُ بِهِ خَطاياهُ.(۵۰)

فرمود: هيچ مؤمن و مؤمنه اى مريض نمى گردد مگر آنكه خطاها و لغزش هايش پاك و بخشوده مى شود.

۳۶ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : مَنْ وَقَّرَ ذا شَيْبَةٍ فِى الاْ سْلامِ اءمَّنَهُ اللّهُ مِنْ فَزَعِ يَوْمِ الْقِيامَةِ.(۵۱)

فرمود: هر كس بزرگسال مسلمانى را گرامى دارد و احترام نمايد، خداوند او را در قيامت از سختيها و مشكلات در اءمان مى دارد.

۳۷ قالَ:صلى‌الله‌عليه‌وآله : كُلُّ عَيْنٍ باكِيَةٌ يَوْمَ الْقِيامَةِ إلاّ ثَلاثَ اءعْيُنِ: عَيْنٌ بَكَتْ مِنْ خَشْيَةِ اللّهِ، وَ عَيْنٌ غَضَّتْ عَنْ مَحارِمِ اللّهِ، وَ عَيْنٌ باتَتْ ساهِرَةً فى سَبيلِ اللّهِ.(۵۲)

فرمود: تمامى چشمها در روز قيامت گريانند، مگر سه دسته :

۱ آن چشمى كه به جهت خوف و ترس از عذاب خداوند گريه كرده باشد.

۲ چشمى كه از گناهان و موارد خلاف بسته و نگاه نكرده باشد.

۳ چشمى كه شبها در عبادت و بندگى خداوند متعال بيدار بوده باشد.

۳۸ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : سادَةُ النّاسِ فِى الدُّنْيا الا سْخِياء، سادَةُ النّاسِ فِى الاخِرَةِ الاْ تْقِياء.(۵۳)

فرمود: سرور و سيّد مردم در دنيا افراد سخاوتمند خواهند بود، و سيّد و سرور انسانها در قيامت پرهيزكاران مى باشند.

۳۹ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : وَ عَظَني جِبْرئيلُعليه‌السلام : يا مُحَمَّدُ، اءحْبِبْ مَنْ شِئْتَ فَإنَّكَ مُفارِقُهُ، وَ اعْمَلْ ما شِئْتَ فَإنَّكَ مُلاقيهِ.(۵۴)

فرمود: جبرئيل مرا موعظه و نصحيت كرد: با هر كس كه خواهى دوست باش، بالا خره بين تو و او جدائى خواهد افتاد. هر چه خواهى انجام ده، ولى بدان نتيجه و پاداش آنرا خواهى گرفت.

۴۰ قالَصلى‌الله‌عليه‌وآله : اَوْ صانى رَبّى بِتِسْع : اَوْ صانى بِالاْ خْلاصِ فِى السِّرِّ وَالْعَلانِيَةِ، وَ الْعَدْلِ فِى الرِّضا وَ الْغَضَبِ، وَ الْقَصْدِ فِى الْفَقْرِ وَ الْغِنى، وَ اَنْ اءعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَنى، وَ اءعطِيَ مَنْ حَرَمَنى، وَ اءصِلَ مَنْ قَطَعَنى، وَ اَنْ يَكُونَ صُمْتى فِكْراً، وَ مَنْطِقى ذِكْراً، وَ نَظَرى عِبْراً.(۵۵)

فرمود: پروردگار متعال، مرا به ۹ چيز سفارش نمود: اخلاص در آشكار و پنهان، دادگرى در خوشنودى و خشم، ميانه روى در نياز و توانمندى، بخشيدن كسى كه در حقّ من ستم روا داشته است، كمك به كسى كه مرا محروم گردانده، ديدار خويشاوندانى كه با من قطع رابطه نموده اند، و اينكه خاموشيم انديشه و سخنم يادآورى خداوند، و نگاهم عبرت و پند باشد.

خلاصه حالات دوّمين معصوم اميرمؤمنان علىعليه‌السلام

حضرتش بنابر مشهور: روز سيزدهم ماه رجب، سى سال بعد از عام الفيل، در شهر مكّه معظّمه، در ميان كعبه الهى به دنيا آمد و با نور طلعتش، جهانى تاريك، را روشنائى بخشيد.

در اوّلين مرحله اى كه حضرت رسول قنداقه اين نوزاد مبارك را از مادرش ‍ تحويل گرفت با زبان فصيح خواند:

«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم، قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤمِنُونَ الَّذينَ فى صَلوتِهِمْ خاشِعُونَ».

يعنى به نام خداوندى كه بخشنده و مهربان است، آن مؤمنينى كه در هنگام بجا آوردن نماز خاشع باشند رستگار و سعادتمند خواهند بود.

حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله در مقابل به او فرمود: يا علىّ، مؤمنين به وسيله تو رستگار خواهند شد.

نام : علىّ(۵۶) «صلوات اللّه و سلامه عليه».

كنيه : ابوتراب، ابوالا ئمّه، ابوالحسن و....

لقب : اميرالمؤمنين، يعسوب الدّين، يعسوب المؤمنين، قائد الغُرّ المحجّلين، امام المتّقين، سيّد الا وصياء، اسد اللّه، مرتضى، حيدر، أَنزع، قَضْم، وصىّ، ولىّ....

پدر: عمران عبدمناف معروف به ابوطالب.

مادر: فاطمه بنت اسد، نوه هاشم، اوّلين زن هاشميّه اى كه با مرد هاشمى يعنى ابوطالب ازدواج كرد.

و چون در پرورش حضرت رسول دخالت مستقيم داشت، حضرت او را به عنوان مادر خطاب مى نمود.

نسبت امام علىّ بن ابى طالب صلوات اللّه عليه با سى واسطه همانند رسول گرامى اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله به حضرت آدمعليه‌السلام مى رسد.

نقش انگشتر: حضرت داراى چهار انگشتر بوده است : يكى عقيق براى نماز، نقش آن : لا إ له الاّ اللّه، عدّة للقائة.

دوّم فيروزه براى جنگ، نقش آن : نصر من اللّه و فتح قريب.

سوّم ياقوت براى قضاوت، نقش آن : اللّه الملك و علىّ عبده.

چهارم حديد صليمى براى ختم و مهر نامه ها، نقش آن : لا إ له الاّ اللّه، محمّد رسول اللّه.(۵۷)

دربان آنحضرت را سلمان فارسى و قنبر گفته اند.

اوّلين مردى كه به نبوّت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله ايمان آورد، علىّعليه‌السلام بود، و در هفت سالگى با آن حضرت نماز جماعت خواند.

در تمام جنگهاى زمان حضرت رسول غير از جنگ تبوك مشاركت داشت و بيشترين پيروزيها به دست برومند و تواناى آن حضرت نصيب اسلام و مسلمين گرديد.

طبق نقل ابن عساكر: جنگ بدر توسط امام علىّعليه‌السلام در ۲۰ سالگى و نيز مكّه توسط حضرتش در ۲۸ سالگى فتح شد.

پس از رحلت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله جنگهائى بر عليه اسلام و بر عليه آن حضرت توسط منافقين و مخالفين به وقوع پيوست كه مهمّ آنها سه جنگ مى باشد به نامهاى :

جنگ جمل، با ناكثين، به سركردگى عايشه و طلحه و زبير، در ماه جمادى الثّانى، سال ۳۶ هجرى شمسى.(۵۸)

جنگ صفّين، با مارقين به سركردگى معاويه، در ماه ذى الحجّه، سال ۳۶ هجرى شمسى.(۵۹)

جنگ نهروان، با قاسطين، به سركردگى خوارج، در سال ۳۸ هجرى شمسى(۶۰) واقع شد كه ۴۰۰۰۰ نفر بودند، با نصايح حضرت ۱۲۰۰۰ نفر آنها توبه كردند و ۹ نفرشان گريختند.

و بقيه آنها كشته شدند، و از مسلمين نيز ۹ نفر شهيد گشتند.

و بطور كلّى آن حضرت هفتاد و دو مرتبه جنگ و مبارزه با مخالفان و دشمنان داشته است.(۶۱)

حضرت در مناسبتهاى مكرّر و مختلف توسط پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله به عنوان اوّلين جانشين و خليفه تعيين و معرّفى گرديد.

و در نهايت پس از حجّة الوداع، روز هيجدهم ذى الحجّه، سال نهم قمرى(۶۲) در محلّى به نام غدير خم، بين مكّه و مدينه به طور رسمى مطرح و منصوب شد.

ولى به عللى، خلافت ظاهرى به دست ديگران افتاد تا سال ۳۵ هجرى كه مردم پس از قتل عثمان با حضرت علىّعليه‌السلام بيعت كردند و پنج سال بطول انجاميد.

امام علىّعليه‌السلام در تمام دوران عمر پربركتش، در جميع علوم و فنون آشنا و مسلّط بود.

معجزات و كرامات بى شمارى از آن امام مظلوم، (چه در زمان حيات و چه پس از آن) واقع و صادر گرديد، كه اكثر دانشمندان شيعه و سنّى و بلكه ديگر مذاهب در كتابهاى مختلف خود آورده اند.

آن حضرت در إ جراى حقّ و عدالت و قانون، و طرفدارى و حمايت از مظلومان و محرومان، همچنين مبارزه با بى عدالتى و ظالمان و چپاولگران قاطع و سختگير بود.

و احاديث بسيارى در شاءن و عظمت آن امام مظلوم وارد شده است كه علاقمندان به كتابهاى مربوطه رجوع نمايند.

در مدّت عمر آن حضرت اختلاف است ولى مشهور ۶۳ سال گفته اند.

۳۳ سال همزمان با پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله ، ۱۰ سال قبل از بعثت، ۱۳ سال در مكّه، ۱۰ سال در مدينه - و سى سال هم پس از رحلت آنحضرت با تحمّل سختى ها و مصائب جانكاه بسر برد.

مدّت امامت و خلافت واقعى كه بلافاصله پس از رحلت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله شروع شد سى سال بطول انجاميد.

و خلافت ظاهرى و واقعى كه پس از قتل عثمان شروع گرديد پنج سال بوده است.

در تعداد فرزندان آن حضرت بين محدّثين و مُورّخين اختلاف است، أعيان الشيعه ج ۱ ص ۳۲۷، تعداد اولاد امام علىّعليه‌السلام را ۳۳ نفر پسر و دختر نام برده است.

شهادت و محلّ دفن : حضرت در سال چهلم هجرى(۶۳) صبح جمعه، نوزدهم ماه رمضان، در محراب عبادت مسجد كوفه يكى از چهار مسجد معروف و عظيم القدر توسط عبدالرحمن بن ملجم مرادى و ترغيب زنى به نام قطّامه، به وسيله شمشير زهراگين ترور شد. و شب ۲۱ همان ماه به فيض ‍ شهادت نايل گرديد.

و در نجف اشرف كنار حضرت آدم و نوحعليهم‌السلام دفن گرديد، و قبر آن حضرت توسط حضرت نوحعليه‌السلام تهيه و آماده گرديده بود.

ميسّر نگردد به كس اين سعادت

به كعبه ولادت به مسجد شهادت

نماز آنحضرت چهار ركعت است : در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، پنجاه مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.(۶۴)

و بعد از سلام نماز تسبيح حضرت فاطمه زهراءعليها‌السلام ، و سپس ‍ خواسته هاى مشروع خود را از درگاه خداوند تقاضا نمايد.

چهل حديث گهربار، از اميرمؤمنان علىعليه‌السلام

۴۱ قالَ الاْ مامُ علىٍّّ بن أبي طالِب، أميرُ الْمُؤْمِنينَ صَلَواتُ اللّهِ وَسَلامُهُ عَلَيْهِ:

إغْتَنِمُوا الدُّعاءَ عِنْدَ خَمْسَةِ مَواطِنَ: عِنْدَ قِرائَةِ الْقُرْآنِ، وَ عِنْدَ الاْذانِ، وَ عِنْدَ نُزُولِ الْغَيْثِ، وَ عِنْدَ الْتِقاءِ الصَفَّيْنِ لِلشَّهادَةِ، وَ عِنْدَ دَعْوَةِ الْمَظْلُومِ، فَاِنَّهُ لَيْسَ لَها حِجابٌ دوُنَ الْعَرْشِ.(۶۵)

فرمود: پنج موقع را براى دعا و حاجت خواستن غنيمت شماريد:

موقع تلاوت قرآن، موقع اذان، موقع بارش باران، موقع جنگ و جهاد فى سبيل اللّه موقع ناراحتى و آه كشيدن مظلوم.

در چنين موقعيتها مانعى براى استجابت دعا نيست.

۴۲ قالَعليه‌السلام : اَلْعِلْمُ وِراثَةٌ كَريمَةٌ، وَ الاْ دَبُ حُلَلٌ حِسانٌ، وَ الْفِكْرَةُ مِرآةٌ صافِيَةٌ، وَ الاْ عْتِذارُ مُنْذِرٌ ناصِحٌ، وَ كَفى بِكَ اءَدَباً تَرْكُكَ ما كَرِهْتَهُ مِنْ غَيْرِكَ.(۶۶)

فرمود: علم ارثيه اى با ارزش، و ادب زيورى نيكو، و انديشه آئينه اى صاف، و پوزش خواستن، هشدار دهنده اى دلسوز خواهد بود.

و براى با اءدب بودنت همين بس كه آنچه براى خود دوست ندارى، در حقّ ديگران روا نداشته باش.

۴۳ قالَعليه‌السلام : اَلْحَقُّ جَديدٌ وَ إنْ طالَتِ الاْ يّامُ، وَ الْباطِلُ مَخْذُولٌ وَ إنْ نَصَرَهُ اءقْواماً.(۶۷)

فرمود: حقّ و حقيقت در تمام حالات جديد و تازه است گرچه مدّتى بر آن گذشته باشد.

و باطل هميشه پست و بى اءساس است گرچه افراد بسيارى از آن حمايت كنند.

۴۴ قالَعليه‌السلام : اَلدُّنْيا تُطْلَبُ لِثَلاثَةِ اءشْياء: اَلْغِنى، وَ الْعِزِّ، وَ الرّاحَةِ، فَمَنْ زَهِدَ فيها عَزَّ، وَ مَنْ قَنَعَ إسْتَغْنى، وَ مَنْ قَلَّ سَعْيُهُ إسْتَراحَ.(۶۸)

فرمود: دنيا و اموال آن براى سه هدف دنبال مى شود: بى نيازى، عزّت و شوكت، آسايش و آسوده بودن.

هر كه زاهد باشد، عزيز و با شخصيّت است، هر كه قانع باشد بى نياز و غنى گردد، هر كه كمتر خود را در تلاش و زحمت قرار دهد هميشه آسوده و در آسايش است.

۴۵ قالَعليه‌السلام : لَوْ لاَ الدّينُ وَ التُّقى، لَكُنْتُ اءدْهَى الْعَرَبِ.(۶۹)

فرمود: چنانچه ديندار و با تقوا نمى بود، هر آينه سياستمدار ترين افراد بودم ولى دين و تقوا مانع سياست بازى مى شود.

۴۶ قالَعليه‌السلام : اَلْمُلُوكُ حُكّامٌ عَلَى النّاسِ، وَ الْعِلْمُ حاكِمٌ عَلَيْهِمْ، وَ حَسْبُكَ مِنَ الْعِلْمِ اءنْ تَخْشَى اللّهَ، وَ حَسْبُكَ مِنَ الْجَهْلِ اءنْ تَعْجِبَ بِعِلْمِكَ.(۷۰)

فرمود: ملوك بر مردم حاكم هستند و علم بر تمامى ايشان حاكم خواهد بود، تو را در علم كافى است كه از خداوند ترسناك باشى.

به دانش وعلم خود باليدن، بهترين نشانه نادانى است.

۴۷ قالَعليه‌السلام : ما مِنْ يَوْمٍ يَمُرُّ عَلَى ابْنِ آدَمٍ إلاّ قالَ لَهُ ذلِكَ الْيَوْمُ: يَابْنَ آدَم اءنَا يَوُمٌ جَديدُ وَ اءناَ عَلَيْكَ شَهيدٌ.

فَقُلْ فيَّ خَيْراً، وَ اعْمَلْ فيَّ خَيْرَا، اءشْهَدُ لَكَ بِهِ فِى الْقِيامَةِ، فَإنَّكَ لَنْ تَرانى بَعْدَهُ اءبَداً.(۷۱)

فرمود: هر روزى كه بر انسان وارد شود، گويد: من روز جديدى هستم، من بر اعمال و گفتار تو شاهد مى باشم.

سعى كن سخن خوب و مفيد بگوئى، كار خوب و نيك انجام دهى.

من در روز قيامت شاهد اعمال و گفتار تو خواهم بود.

و بدان امروز كه پايان يابد ديگر مرا نخواهى ديد و قابل جبران نيست.

۴۸ قالَعليه‌السلام : فِى الْمَرَضِ يُصيبُ الصَبيَّ، كَفّارَةٌ لِوالِدَيْهِ.(۷۲)

فرمود: چنانچه كودك مريض شود، كفّاره گناهان پدر و مادرش مى باشد.

۴۹ قالَعليه‌السلام : إنَّ الزَّبيبَ لِشِدَّةِ الْقَلْبِ، وَ يُذْهِبُ بِالْمَرَضِ، وَ يُطْفِى ءُ الْحَرارَةَ، وَ يُطيبُ النَّفْسَ.(۷۳)

فرمود: خوردن مويز كشمش سياه قلب را تقويت، مرضها را برطرف، و حرارت بدن را خاموش، و روان را پاك مى گرداند.

۵۰ قالَعليه‌السلام : أ طْعِمُوا صِبْيانَكُمُ الرُّمانَ، فَإنَّهُ اَسْرَعُ لاِ لْسِنَتِهِمْ.(۷۴)

فرمود: به كودكان خود اءنار بخورانيد تا زبانشان بهتر و زودتر باز شود.

۵۱ قالَعليه‌السلام : اءطْرِقُوا اءهاليكُمْ فى كُلِّ لَيْلَةِ جُمْعَةٍ بِشَيْءٍ مِنَ الْفاكِهَةِ، كَيْ يَفْرَحُوا بِالْجُمْعَةِ.(۷۵)

فرمود: در هر شب جمعه همراه با مقدارى ميوه يا شيرينى، بر اهل منزل و خانواده خود وارد شويد تا موجب شادمانى آنها در جمعه گردد.

۵۲ قالَعليه‌السلام : كُلُوا ما يَسْقُطُ مِنَ الْخوانِ فَإنَّهُ شِفاءٌ مِنْ كُلِّ داءٍ بِإ ذْنِ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ، لِمَنْ اَرادَ اءنْ يَسْتَشْفِيَ بِهِ.(۷۶)

فرمود: آنچه اطراف ظرف غذا و سفره مى ريزد جمع كنيد و بخوريد، كه همانا هر كس آنها را به قصد شفا ميل نمايد، شفاى تمام دردهاى او خواهد شد.

۵۳ قالَعليه‌السلام :لا ينبعى للعبد ان يثق بخصلتين : العافية و الغناء، بَيْنا تَراهُ مُعافاً اِذْ سَقُمَ، وَ بَيْنا تَراهُ غنيّاً إذِا افْتَقَرَ.(۷۷)

سزاوار نيست كه بنده خدا در دوران زندگى به دو خصوصيّت اعتماد كند و دلبسته باشد: يكى عافيت و تندرستى و ديگرى ثروت و بى نيازى است.

گر چه بسا در حال صحّت و سلامتى مى باشد ولى ناگهان انواع مريضى ها بر او عارض مى گردد و يا آنكه در مو قعيّت و امكانات خوبى است، ناگهان فقير و بيچاره مى شود، پس بدانيم كه دنيا و تمام امكانات آن بى ارزش و بى وفا خواهد بود و تنها عمل صالح مفيد و سودبخش مى باشد.

۵۴ قالَعليه‌السلام : لِلْمُرائى ثَلاثُ عَلاماتٍ: يَكْسِلُ إذا كانَ وَحْدَهُ، وَ يَنْشطُ إذا كانَ فِى النّاسِ، وَ يَزيدُ فِى الْعَمَلِ إذا اءثْنى عَلَيْهِ، وَ يَنْقُصُ إذا ذُمَّ.(۷۸)

فرمود: براى رياكار سه نشانه است : در تنهائى كسل و بى حال، در بين مردم سرحال و بانشاط مى باشد.

هنگامى كه او را تمجيد و تعريف كنند خوب و زياد كار مى كند و اگر انتقاد شود سُستى و كم كارى مى كند.

۵۵ قالَعليه‌السلام : اَوْحَى اللّهُ تَبارَكَ وَ تَعالى إلى نَبيٍّ مِنَ الاْ نْبياءِ: قُلْ لِقَوْمِكَ لا يَلْبِسُوا لِباسَ أعْدائى، وَ لا يَطْعَمُوا مَطاعِمَ أعْدائى، وَ لا يَتَشَكَّلُوا بِمَشاكِلِ اءعْدائى، فَيَكُونُوا أعْدائى.(۷۹)

فرمود: خداوند تبارك و تعالى بر يكى از پيامبرانش وحى فرستاد : به امّت خود بگو:

لباس دشمنان مرا نپوشند و غذاى دشمنان مرا، ميل نكنند و هم شكل دشمنان من نگردند، و گرنه ايشان هم دشمن من خواهند بود.

۵۶ قالَعليه‌السلام : اَلْعُقُولُ أئِمَّةُ الا فْكارِ، وَ الاْ فْكارُ أئِمَّةُ الْقُلُوبِ، وَ الْقُلُوبُ أئِمَّةُ الْحَواسِّ، وَ الْحَواسُّ أئِمَّةُ الاْ عْضاءِ.(۸۰)

فرمود: عقل هر انسانى پيشواى فكر و انديشه اوست، و فكر پيشواى قلب و درون او خواهد بود، و قلب پيشواى حواس پنجگانه مى باشد، و حواس ‍ پيشواى تمامى اعضاء و جوارح است.

۵۷ قالَعليه‌السلام : تَفَضَّلْ عَلى مَنْ شِئْتَ فَاءنْتَ اءميرُهُ، وَ اسْتَعِنْ عَمَّنْ شِئْتَ فَاءنْتَ نَظيرُهُ، وَ افْتَقِرْ إلى مَنْ شِئْتَ فَاءنْتَ أسيرُهُ.(۸۱)

فرمود: بر هر كه خواهى نيكى واحسان نما، تا رئيس و سرور او گردى. و از هر كه خواهى بى نيازى جوى تا همانند او باشى.

و خود را نيازمند هر كه خواهى بدان و از او تقاضاى كمك نما تا اسير او گردى.

۵۸ قالَعليه‌السلام : اءعَزُّ الْعِزِّ الْعِلْمُ، لاِ نَّ بِهِ مَعْرِفَةُ الْمَعادِ وَ الْمَعاشِ، وَ أ ذَلُّ الذُّلِّ الْجَهْلُ، لاِ نَّ صاحِبَهُ اءصَمُّ، اءبْكَمٌ، اءعْمى، حِيْرانٌ.(۸۲)

فرمود: عزيز ترين عزّتها علم و كمال است، چونكه معاد و معاش انسان به وسيله آن شناخته و تاءمين مى شود.

و پست ترين ذلّتها جهل و نادانى است، زيرا كه صاحبش هميشه در كرى و لالى و كورى مى باشد و در تمام امور سرگردان خواهد بود.

۵۹ قالَعليه‌السلام : جُلُوسُ ساعَةٍ عِنْدَ الْعُلَماءِ اءحَبُّ إلَى اللّهِ مِنْ عِبادَةِ اءلْفِ سَنَةٍ، وَ النَّظَرُ إلَى الْعالِمِ أحَبُّ إلَى اللّهِ مِنْ إ عْتِكافِ سَنَةٍ فى بَيْتِ اللّهِ، وَ زيارَةُ الْعُلَماءِ أحَبُّ إلَى اللّهِ تَعالى مِنْ سَبْعينَ طَوافاً حَوْلَ الْبَيْتِ، وَ اءفْضَلُ مِنْ سَبْعينَ حَجَّةٍ وَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ مَقْبُولَةٍ، وَ رَفَعَ اللّهُ تَعالى لَهُ سَبْعينَ دَرَجَةً، وَ أنْزَلَ اللّهُ عَلَيْهِ الرَّحْمَةَ، وَ شَهِدَتْ لَهُ الْمَلائِكَةُ: اءنَّ الْجَنَّةَ وَ جَبَتْ لَهُ.(۸۳)

فرمود: يك ساعت در محضر علماء نشستن كه انسان را به مبدء و معاد آشنا سازند از هزار سال عبادت نزد خداوند محبوتر خواهد بود.

توجّه و نگاه به عالِم از إ عتكاف يك سال عبادت مستحبّى در خانه خدا بهتر است.

زيارت و ديدار علماء، نزد خداوند از هفتاد مرتبه طواف اطراف كعبه محبوتر خواهد بود، و نيز افضل از هفتاد حجّ و عمره قبول شده مى باشد.

همچنين خداوند او را هفتاد مرحله ترفيع درجه مى دهد و رحمت و بركت خود را بر او نازل مى گرداند، و ملائكه شهادت مى دهند بر اينكه او اهل بهشت است.

۶۰ قالَعليه‌السلام : يَابْنَ آدَم، لاتَحْمِلْ هَمَّ يَوْمِكَ الَّذى لَمْ يَاءتِكَ عَلى يَوْمِكَ الَّذى أ نْتَ فيهِ، فَإنْ يَكُونُ بَقِيَ مِنْ اءجَلِكَ، فَإنَّ اللّهَ فيهِ يَرْزُقُكَ.(۸۴)

فرمود: اى فرزند آدم، غُصّه رزق و آذوقه آن روزى كه در پيش دارى و هنوز نيامده است نخور، زيرا چنانچه زنده بمانى و عمرت باقى باشد خداوند متعال روزى آن روز را هم مى رساند.

۶۱ قالَعليه‌السلام : قَدْرُ الرَّجُلِ عَلى قَدْرِ هِمَّتِهِ، وَ شُجاعَتُهُ عَلى قَدْرِ نَفَقَتِهِ، وَ صِداقَتُهُ عَلى قَدْرِ مُرُوَّتِهِ، وَ عِفَّتُهُ عَلى قَدْرِ غِيْرَتِهِ.(۸۵)

فرمود: ارزش هر انسانى به قدرهمّت اوست، و شجاعت و توان هر شخصى به مقدار گذشت و إ حسان اوست، و درستكارى و صداقت او به قدر جوانمردى اوست، و پاكدامنى و عفّت هر فرد به اندازه غيرت او خواهد بود.

۶۲ قالَعليه‌السلام : مَنْ شَرِبَ مِنْ سُؤْرِ اءخيهِ تَبَرُّكا بِهِ، خَلَقَ اللّهُ بَيْنَهُما مَلِكاً يَسْتَغْفِرُ لَهُما حَتّى تَقُومَ السّاعَةُ.(۸۶)

فرمود: كسى كه دهن خورده برادر مؤمنش را به عنوان تبرّك ميل نمايد، خداوند متعال ملكى را ماءمور مى گرداند تا براى آن دو نفر طلب آمرزش و مغفرت نمايد.

۶۳ قالَعليه‌السلام : لاتُؤْوُا التُّرابَ خَلْفَ الْبابِ، فَإنَّهُ مَاءوَى الشَّيْطانِ.(۸۷)

فرمود: خاكرو به ها را پشت درها، و گوشه و كنار ساختمان جمع و رها نكنيد، چونكه محلّ تجمّع و زادگاه شياطين انواع ميكروبها و آفات خواهد شد.

۶۴ قالَعليه‌السلام : عَجِبْتُ لاِ بْنِ آدَمٍ، أ وَّلُهُ نُطْفَةٌ، وَ آخِرُهُ جيفَةٌ، وَ هُوَ قائِمٌ بَيْنَهُما وِعاءٌ لِلْغائِطِ، ثُمُّ يَتَكَبَّرُ.(۸۸)

فرمود: تعجبّ دارم از كسى كه اوّلش قطره اى آب ترش شده و عاقبتش ‍ لاشه اى گنديده خواهد بود و خود را ظرف فضولات قرار داده است، با اينحال تكبّر و بزرگ منشى هم مى نمايد.

۶۵ قالَعليه‌السلام : إ يّاكُمْ وَ الدِّيْن، فَإنَّهُ هَمُّ بِاللَّيْلِ وَ ذُلُّ بِالنَّهارِ.(۸۹)

فرمود: از گرفتن نسيه و قرض خود را برهانيد، چونكه سبب غم و اندوه شبانه و ذلّت و خوارى در روز خواهد گشت.

۶۶ قالَعليه‌السلام : إنَّ الْعالِمَ الْكاتِمَ عِلْمَهُ يُبْعَثُ اءنْتَنُ اءهْلِ الْقِيامَةِ، تَلْعَنُهُ كُلُّ دابَّةٍ مِنْ دَوابِّ الاْ رْضِ الصِّغارِ.(۹۰)

فرمود: آن عالم و دانشمندى كه علم خود را در بيان حقايق براى ديگران كتمان كند، روز قيامت با بدترين بوها محشور مى شود و مورد نفرت و نفرين تمام موجودات قرار مى گيرد.

۶۷ قالَعليه‌السلام : يا كُمَيْلُ، قُلِ الْحَقَّ عَلى كُلِّ حالٍ، وَوادِدِ الْمُتَّقينَ، وَاهْجُرِ الفاسِقينَ، وَجانِبِ المُنافِقينَ، وَلاتُصاحِبِ الخائِنينَ.(۹۱)

فرمود: در هر حالتى حقّ را بگو و مدافع آن باش، دوستى و معاشرت با پرهيز گاران را ادامه ده، و از فاسقين و معصيت كاران كناره گيرى كن، و از منافقان دورى و فرار كن، و با خيانتكاران همراهى و همنشينى منما.

۶۸ قالَعليه‌السلام : فى وَصيَّتِهِ لِلْحَسَنِعليه‌السلام : سَلْ عَنِ الرَّفي قِ قَبْلَ الطَّريقِ، وَعَنِ الْجارِ قَبْلَ الدّارِ.(۹۲)

ضمن سفارشى به فرزندش امام حسنعليه‌السلام فرمود:

پيش از آنكه به خواهى مسافرت بروى، رفيق مناسب راه را جوياباش، و پيش از آنكه منزلى را تهيّه كنى همسايگان را بررسى كن كه چگونه هستند.

۶۹ قالَعليه‌السلام : اِعْجابُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ دَلَيلٌ عَلى ضَعْفِ عَقْلِهِ.(۹۳)

فرمود: باليدن و فخر كردن انسان به خودش، دليل و نشانه كم عقلى او مى باشد.

۷۰ قالَعليه‌السلام : اءيُّهَا النّاسُ، إِيّاكُمْ وُحُبُّ الدُّنْيا، فَإِنَّها رَاءْسُ كُلِّ خَطيئَةٍ، وَبابُ كُلِّ بَليَّةٍ، وَداعى كُلِّ رَزِيَّةٍ.(۹۴)

فرمود: اى گروه مردم، نسبت به محبّت و علاقه به دنيا مواظب باشيد، چون كه علاقه و محبّت به دنيا اساس هر خطا و انحرافى است، و دروازه هر بلا و گرفتارى است، و آورنده و نزديك كننده هر فتنه و آشوبى است، و كشاننده هر مصيبت و مشكلى است.

۷۱ قالَعليه‌السلام : السُّكْرُ اءرْبَعُ السُّكْراتِ: سُكْرُ الشَّرابِ، وَسُكْرُ الْمالِ، وَسُكْرُ النَّوْمِ، وَسُكْرُ الْمُلْكِ.(۹۵)

فرمود: مستى در چهار چيز است : مستى از شراب ( و خمر)، مستى مال و ثروت، مستى خواب، مستى رياست و مقام.

۷۲ قالَعليه‌السلام : اءللِّسانُ سَبْعٌ إِنْ خُلِّيَ عَنْهُ عَقَرَ.(۹۶)

فرمود: زبان همچون درّنده اى است كه اگر آزاد باشد زخم و جراحت (سختى به جسم و ايمان) خواهد زد.

۷۳ قالَعليه‌السلام : يَوْمُ الْمَظْلُومِ عَلَى الظّالِمِ اءشَدُّ مِنْ يَوْمِ الظّالِمِ عَلَى الْمَظْلُومِ.(۹۷)

فرمود: روز داد خواهى مظلوم بر عليه ظالم سخت تر است از روزى كه ظالم ستم بر مظلوم مى كند.

۷۴ قالَعليه‌السلام : فِى الْقُرْآنِ نَبَاءُ ما قَبْلِكُمْ، وَخَبَرُ ما بَعْدِكُمْ، وَحُكْمُ ما بَيْنِكُمْ.(۹۸)

فرمود: قرآن احوال گذشتگان، و أ خبار آينده را در بردارد، و شرح وظايف شما را بيان كرده است.

۷۵ قالَعليه‌السلام : نَزَلَ الْقُرْآنُ اءثْلاثا، ثُلْثٌ فينا وَفى عَدُوِّنا، وَثُلْثٌ سُنَنٌ وَ اءمْثالٌ، وَثُلْثٌ فَرائِض ‍ وَاءحْكامٌ.(۹۹)

فرمود: نزول قرآن بر سه قسمت است : يك قسمت آن درباره اهل بيت عصمت و طهارتعليهم‌السلام و دشمنان و مخالفان ايشان، و قسمتى ديگر آن اخلاقيّات و ضرب المثلها، و قسمت سوّم در بيان واجبات و احكام إ لهى مى باشد.

۷۶ قالَعليه‌السلام : اءلْمُؤْمِنُ نَفْسُهُ مِنْهُ فى تَعَبٍ، وَالنّاسُ مِنْهُ فى راحَةٍ.(۱۰۰)

فرمود: مؤمن آن كسى است كه خود را به جهت رفاه مردم در زحمت بيندازد و ديگران از او در أ منيت و آسايش باشند.

۷۷ قالَعليه‌السلام : كَتَبَ اللّهُ الْجِهادَ عَلَى الرِّجالِ وَالنِّساءِ، فَجِهادُ الرَّجُلِ بَذْلُ مالِهِ وَنَفْسِهِ حَتّى يُقْتَلَ فى سَبيلِ اللّه، وَجِهادُ الْمَرْئَةِ اءنْ تَصْبِرَ عَلى ماتَرى مِنْ اءذى زَوْجِها وَغِيْرَتِهِ.(۱۰۱)

فرمود: خداوند جهاد را بر مردان و زنان لازم دانسته است.

پس جهاد مرد آن است كه از مال و جانش بگذرد تا جائى كه در راه خدا كشته و شهيد شود.

و جهاد زن آن است كه در مقابل زحمات و صدمات شوهر و بر غيرت و جوانمردى او صبر نمايد.

۷۸ قالَعليه‌السلام : فى تَقَلُّبِ الاْ حْوالِ عُلِمَ جَواهِرُ الرِّجالِ.(۱۰۲)

فرمود: در تغيير و دگرگونى حالات و حوادث، فطرت و حقيقت اشخاص ‍ شناخته مى شود.

۷۹ قالَعليه‌السلام : إ نّ الْيَوْمَ عَمَلٌ وَلا حِسابَ، وَغَدا حِسابٌ وَلا عَمَل.(۱۰۳)

فرمود: امروز زحمت و فعاليّت بدون حساب است و فرداى قيامت حساب و بررسى اعمال و دريافت پاداش است.

۸۰ قالَعليه‌السلام : إ تَّقُوا مَعَاصِيَ اللّهِ فِى الْخَلَواتِ فَإنَّ الشّاهِدَ هُوَ الْحاكِم.(۱۰۴)

فرمود: دورى و اجتناب كنيد از معصيتهاى إ لهى، حتّى در پنهانى، پس به درستى كه خداوند شاهد اعمال و نيّات است و نيز او حاكم و قاضى و خواهد بود.

خلاصه حالات سوّمين معصوم حضرت فاطمه زهراءعليها‌السلام

ولادت با سعادت آن بانوى نمونه و مجلّله بنابر مشهور: روز جمعه بيستم ماه جمادى الثّانى، سال پنجم بعثت، سه سال پس از جريان معراج، در شهر مكّه واقع شد و جهان ظلمانى را به نور مقدّس خود روشن نمود.

چون آن حضرت به دنيا آمد چند نفر از زنان بهشتى با ظرفهائى از آب كوثر حضور يافته و او را غسل دادند.

پس از آن نوزاد لب به سخن گشود و اظهار داشت :

«اءشهد اءن لا إ له إلاّ اللّه، و اءنّ اءبي رسول اللّه سيّد الا نبياء، و اءنّ بعلى سيّد الا وصياء، و وُلدى سادة الا سباط»

سپس نام يكايك زنان حاضر را به زبان آورد و به هر يك سلام كرد.

نام : فاطمه، زهراء(۱۰۵) عليها‌السلام يوم ولدت و يوم تبعث حيّا -.

كنيه : اُمّ اءبيها، اُمّ الا ئمّة، اُمّ الحسنين و...

لقب : سيّدة نساء العالمين، بضعة الرّسول، بتول، صدّيقة، راضية، مرضيّة، مباركة، طاهرة، مطهّرة، عذراء، زكيّة، محدّثة، صفيّة، سيّدة، عابدة، مظلومة، حكيمة، حليمة، تقيّة، حبيبة، كاظمة، رئؤ وفة و...

و هر يك از لقبها اشاره به بعضى از كمالات و صفات حسنه مخصوص آن حضرت خواهد بود.

پدر: حضرت محمّد پيامبر عظيم القدر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله .

مادر: خديجه دختر خُويلد، اوّلين زنى كه ايمان آورد و همراه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله نماز جماعت خواند.

و تمام ثروت خود را كه يكى از ثروتمندان مهمّ بوده است براى ترويج اسلام در اختيار همسرش حضرت رسول قرار داد.

خادمه آن حضرت فضّه بود كه خود داراى فضائل و مناقبى است از آنجمله اينكه حافظ تمام قرآن بود.

نقش انگشتر حضرت : «اءمِنَ الْمُتوسِّلُونَ» بوده است.

حضرت زهراءعليها‌السلام كوچكترين فرزند خانواده خود و تنها يادگار براى حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله بود.

آن حضرت بسيار مورد احترام خاصّ پدرش رسول گرامى اسلام قرار مى گرفت و حتّى بارها هنگام ورود فاطمه زهراء، حضرت رسول جلوى پايش بلند مى شد و پيشانى او را مى بوسيد و مى فرمود:

فاطمه از من است و من از اويم، پدرش فدايش باد، هر كه فاطمه را خوشحال نمايد مرا خوشحال كرده، و هر كه او را ناراحت نمايد مرا ناراحت كرده است و...

در بسيارى از روايات آمده است بر اينكه حضرت زهراءعليها‌السلام ، در طول مدّت عمر پر بركت خود، هيچ موقع خون حيض و خون نفاس ‍ مشاهده ننمود.

و بر خلاف ديگر زنها هميشه پاك و پاكيزه بود و به همين جهت آن حضرت را طاهره و مطهّره گفته اند.

در مورد زمان ازدواج حضرت زهراءعليها‌السلام اختلاف است :

مشهور آن است كه در سنين ده سالگى به ازدواج اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام در آمد.

و در ماه مبارك رمضان نامزدى و خطبه نكاح واقع شد.

و در ماه ذى الحجّه عروسى انجام گرفت.

در سنين هشت سالگى از مكّه معظّمه به سوى مدينه منوّره مهاجرت نمود.

در مدّت عمر آن حضرت بين تاريخ نويسان و راويان حديث اختلاف است ولى مشهور بين ۱۸ تا ۲۵ سال گفته اند.

همچنين در اينكه چند روز پس از شهادت پدر باقى بود، در كتابهاى تاريخ و حديث ما بين چهل روز تا شش ماه آمده است.

و معروف بين ۷۵ روز و يا ۹۵ روز مى باشد.

و مشهور سيزدهم جمادى الاوّلى و يا سوّم جمادى الثّانى، سال دهم هجرى قمرى را گفته اند.(۱۰۶)

علّت رحلت و شهادت آن مظلومه تاريخ، مصيبتها و شكنجه هاى دردناكى بوده است كه پس از رحلت پيامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله از سوى افراد معلوم الحال بر آن حضرت وارد آمدند و تاريخ آنها را ثبت نموده است.

به طوريكه حضرت را پس از پدرش خندان و شادمان نديدند بلكه مرتّب گريان و ناراحت بود تا مرحله اى كه يكى از چهار گريه كننده گان عالَم به حساب آمده است.

در اسلام، آن حضرت اوّلين كسى بود كه برايش توسط اءسماء بنت عُميس با تقاضاى خود حضرت، تابوت ساخته شد، براى آنكه حتّى پس از وفاتش ‍ حجم بدن مقدّسش مورد ديد افراد قرار نگيرد.

مراسم غسل و كفن و دفن، همچنين نماز بر حضرت توسط همسرش امام علىّعليه‌السلام و بعضى از نزديكان خاصّ، (شبانه) انجام گرفت.

و محلّ قبر آن حضرت تا هنگام ظهور امام زمان عجّل اللّه تعالى فرجه الشريف مخفى و پنهان بوده و مى باشد.

حضرت داراى سه فرزند پسر بنامهاى : حسن، حسين، محسن و دو دختر بنامهاى : زينب، امّ كلثوم بوده است.

نماز آن حضرت : دو ركعت است، در ركعت اوّل پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه سوره قدر، و در ركعت دوّم صد مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.

و پس از سلام نماز تسبيح حضرت و سپس صد مرتبه صلوات بر پيغمبر و آلشعليهم‌السلام فرستاده مى شود.

بعد از آن حوايج و خواسته هاى مشروع خود را از درگاه خداوند متعال در خواست مى نمايد.(۱۰۷)

چهل حديث گهربار از حضرت فاطمه زهراءعليها‌السلام

۸۱ قالَتْ فاطِمَةُ الزَّهْراءعليها‌السلام :

نَحْنُ وَسيلَتُهُ فى خَلْقِهِ، وَ نَحْنُ خاصَّتُهُ وَ مَحَلُّ قُدْسِهِ، وَ نَحْنُ حُجَّتُهُ فى غَيْبِهِ، وَ نَحْنُ وَرَثَةُ اءنْبى ائِهِ.(۱۰۸)

فرمود: ما اءهل بيت پيامبر وسيله ارتباط خداوند با خلق او هستيم، ما برگزيدگان پاك و مقدّس پروردگار مى باشيم، ما حجّت و راهنما خواهيم بود و ما وارثان پيامبران الهى هستيم.

۸۲ قالَتْعليها‌السلام : وَهُوَ الا مامُ الرَبّانى، وَالْهِيْكَلُ النُّورانى، قُطْبُ الا قْطابِ، وَسُلالَةُ الاْ طْيابِ، النّاطِقُ بِالصَّوابِ، نُقْطَةُ دائِرَةِ الا مامَةِ.(۱۰۹)

در تعريف امام علىّعليه‌السلام فرمود : او پيشوائى الهى و ربّانى است، تجسّم نور و روشنائى است، مركز توجّه تمامى موجودات و عارفان است، فرزندى پاك از خانواده پاكان مى باشد، گوينده اى حقّگو و هدايتگر است، او مركز و محور امامت و رهبريّت است.

۸۳ قالَتْعليها‌السلام : اءبَوا هِذِهِ الاْ مَّةِ مُحَمَّدٌ وَ عَلىُّ، يُقْيمانِ اءودَّهُمْ، وَ يُنْقِذانِ مِنَ الْعَذابِ الدّائِمِ إنْ اءطاعُوهُما، وَ يُبيحانِهِمُ النَّعيمَ الدّائم إنْ واقَفُوهُما.(۱۱۰)

فرمود: حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله و علىّعليه‌السلام ، والِدَين اين امّت هستند، چنانچه از آن دو پيروى كنند آنها را از عذاب هميشگى نجات مى دهند و از نعمت هاى وافر بهشتى بهره مندشان مى سازند.

۸۴ قالَتْعليها‌السلام : مَنْ اءصْعَدَ إلىَ اللّهِ خالِصَ عِبادَتِهِ، اءهْبَطَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ اءفْضَلَ مَصْلِحَتِهِ.(۱۱۱)

فرمود: هر كس عبادات و كارهاى خود را خالصانه براى خدا انجام دهد، خداوند بهترين مصلحتها و بركات خود را براى او تقدير مى نمايد.

۸۵ قالَتْعليها‌السلام : إنَّ السَّعيدَ كُلُّ السَّعيدِ، حَقُّ السَّعيدِ مَنْ اءحَبَّ عَليّا فى حَياتِهِ وَ بَعْدَ مَوْتِهِ.(۱۱۲)

فرمود: همانا حقيقت و واقعيّت تمام سعادتها و رستگاريها در دوستى علىّعليه‌السلام در زمان حيات و پس از رحلتش خواهدبود

۸۶ قالَتْعليها‌السلام : إ لهى وَ سَيِّدى، اءسْئَلُكَ بِالَّذينَ اصْطَفَيْتَهُمْ، وَ بِبُكاءِ وَلَدَيَّ فى مُفارِقَتى اءَنْ تَغْفِرَ لِعُصاةِ شيعَتى، وَشيعَةِ ذُرّيتَى.(۱۱۳)

فرمود: خداوندا، به حقّ اولياء و مقرّبانى كه آنها را برگزيده اى، و به گريه فرزندانم پس از مرگ و جدائى من با ايشان، از تو مى خواهم گناه خطاكاران شيعيان و پيروان ما را به بخشى.

۸۷ قالَتْعليها‌السلام : شيعَتُنا مِنْ خِيارِ اءهْلِ الْجَنَّةِ وَكُلُّ مُحِبّينا وَ مَوالى اَوْليائِنا وَ مُعادى اءعْدائِنا وَ الْمُسْلِمُ بِقَلْبِهِ وَ لِسانِهِ، لَنا.(۱۱۴)

فرمود: شيعيان و پيروان ما، و همچنين دوستداران اولياء ما و آنانكه دشمن دشمنان ما باشند، نيز آنهائيكه با قلب و زبان تسليم ما هستند بهترين افراد بهشتيان خواهند بود.

۸۸ قالَتْعليها‌السلام : وَاللّهِ يَابْنَ الْخَطّابِ لَوْلا إنّى اءكْرَهُ اءنْ يُصيبَ الْبَلاءُ مَنْ لاذَنْبَ لَهُ، لَعَلِمْتَ اءنّى سَاءُقْسِمُ عَلَى اللّهِ ثُمَّ اءجِدُهُ سَريعُ الاْ جابَةِ.(۱۱۵)

خطاب به عمر بن خطّاب فرمود:

سوگند به خداوند، اگر نمى ترسيدم كه عذاب الهى بر بى گناهان نيز نازل گردد، متوجّه مى شدى كه خدا را قسم مى دادم و نفرين مى كردم.

و مى ديدى چگونه دعايم سريع مستجاب مى گرديد.

۸۹ قالَتْعليها‌السلام : وَاللّهِ، لاكَلَّمْتُكَ اءبَدا، وَاللّهِ لاَ دْعُوَنَّ اللّهَ عَلَيْكَ فى كُلِّ صَلوةٍ.(۱۱۶)

پس از ماجراى هجوم به خانه حضرت، خطاب به ابوبكر كرد و فرمود:

به خدا سوگند، ديگر با تو سخن نخواهم گفت، سوگند به خدا، در هر نمازى تو را نفرين خواهم كرد.

۹۰ قالَتْعليها‌السلام : إنّى اءُشْهِدُاللّهَ وَ مَلائِكَتَهُ، اءنَّكُما اُسْخَطْتُمانى، وَ ما رَضيتُمانى، وَ لَئِنْ لَقيتُ النَبِيَّ لا شْكُوَنَّكُما إ لَيْهِ.(۱۱۷)

هنگامى كه ابوبكر و عمر به ملاقات حضرت آمدند فرمود:

خدا و ملائكه را گواه مى گيرم كه شما مرا خشمناك كرده و آزرده ايد، و مرا راضى نكرديد، و چنانچه رسول خدا را ملاقات كنم شكايت شما دو نفر را خواهم كرد.

۹۱ قالَتْعليها‌السلام : لاتُصَلّى عَلَيَّ اُمَّةٌ نَقَضَتْ عَهْدَاللّهِ وَ عَهْدَ اءبى رَسُولِ اللّهِ فى اءميرالْمُؤ منينَ عَليّ، وَ ظَلَمُوا لى حَقىّ، وَاءخَذُوا إ رْثى، وَخَرقُوا صَحيفَتى اللّتى كَتَبها لى اءبى بِمُلْكِ فَدَك.(۱۱۸)

فرمود: افراديكه عهد خدا و پيامبر خدا را درباره اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام شكستند، و در حقّ من ظلم كرده و ارثيه ام را گرفتند و نامه پدرم را نسبت به فدك پاره كردند، نبايد بر جنازه من نماز بگذارند.

۹۲ قالَتْعليها‌السلام : إ لَيْكُمْ عَنّي، فَلا عُذْرَ بَعْدَ غَديرِكُمْ، وَالاَْمْرُ بعد تقْصيركُمْ، هَلْ تَرَكَ اءبى يَوْمَ غَديرِ خُمّ لاِ حَدٍ عَدْوٌ.(۱۱۹)

خطاب به مهاجرين و انصار كرد و فرمود:

از من دور شويد و مرا به حال خود رها كنيد، با آن همه بى تفاوتى و سهل انگاريهايتان، عذرى براى شما باقى نمانده است.

آيا پدرم در روز غدير خم براى كسى جاى عذرى باقى گذاشت ؟

۹۳ قالتعليها‌السلام : جَعَلَ اللّهُ الاْيمانَ تَطْهيرا لَكُمْ مِنَ الشِّرْكِ، وَ الصَّلاةَ تَنْزيها لَكُمْ مِنَ الْكِبْرِ، وَالزَّكاةَ تَزْكِيَةً لِلنَّفْسِ، وَ نِماءً فِى الرِّزقِ، وَالصِّيامَ تَثْبيتا لِلاْ خْلاصِ، وَالْحَّجَ تَشْييدا لِلدّينِ(۱۲۰)

فرمود: خداوند سبحان، ايمان و اعتقاد را براى طهارت از شرك و نجات از گمراهيها و شقاوتها قرار داد.

و نماز را براى خضوع و فروتنى و پاكى از هر نوع تكّبر، مقرّر نمود.

و زكات (و خمس) را براى تزكيه نفس و توسعه روزى تعيين نمود.

و روزه را براى استقامت و اخلاص در اراده، لازم دانست.

و حجّ را براى استحكام اءساس شريعت و بناء دين اسلام واجب نمود.

۹۴ قالَتْعليها‌السلام : يا اءبَالْحَسَنِ، إنَّ رَسُولَ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ عَهِدَ إلَىَّ وَ حَدَّثَنى أ نّى اَوَّلُ اءهْلِهِ لُحُوقا بِهِ وَلا بُدَّ مِنْهُ، فَاصْبِرْ لاِ مْرِاللّهِ تَعالى وَارْضَ بِقَضائِهِ.(۱۲۱)

فرمود: اى ابا الحسن همسرم، همانا رسول خدا با من عهد بست و اظهار نمود: من اوّل كسى هستم از اهل بيتش كه به او ملحق مى شوم و چاره اى از آن نيست، پس تو صبر نما و به قضا و مقدّرات الهى خوشنود باش.

۹۵ قالَتْعليها‌السلام : مَنْ سَلَّمَ عَلَيْهِ اَوْ عَلَيَّ ثَلاثَةَ اءيّامٍ اءوْجَبَ اللّهُ لَهُ الجَنَّةَ، قُلْتُ لَها: فى حَياتِهِ وَ حَياتِكِ؟

قالَتْ: نعَمْ وَ بَعْدَ مَوْتِنا.(۱۲۲)

فرمود: هر كه بر پدرم رسولخدا و بر من به مدّت سه روز سلام كند خداوند بهشت را براى او واجب مى گرداند، چه در زمان حيات و يا پس از مرگ ما باشد.

۹۶ قالَتْعليها‌السلام : ما صَنَعَ اءبُوالْحَسَنِ إلاّ ما كانَ يَنْبَغى لَهُ، وَلَقَدْ صَنَعُوا ما اللّهُ حَسْيبُهُمْ وَطالِبُهُمْ.(۱۲۳)

فرمود: آنچه را امام علىّعليه‌السلام نسبت به دفن رسول خدا و جريان بيعت انجام داد، وظيفه الهى او بوده است، و آنچه را ديگران انجام دادند خداوند آنها را محاسبه و مجازات مى نمايد.

۹۷ قالَتْعليها‌السلام : خَيْرٌ لِلِنّساءِ اءنْ لايَرَيْنَ الرِّجالَ وَلايَراهُنَّ الرِّجالُ.(۱۲۴)

فرمود: بهترين چيز براى حفظ شخصيت زن آن است كه مردى را نبيند و نيز مورد مشاهده مردان قرار نگيرد.

۹۸ قالَتْعليها‌السلام : اءوُصيكَ يا اءبَالْحَسنِ اءنْ لاتَنْسانى، وَ تَزُورَنى بَعْدَ مَماتى.(۱۲۵)

ضمن وصيّتى به همسرش اظهار داشت : مرا پس از مرگم فراموش نكنى.

و به زيارت و ديدار من بر سر قبرم بيائى.

۹۹ قالَتْعليها‌السلام : إنّى قَدِاسْتَقْبَحْتُ ما يُصْنَعُ بِالنِّساءِ، إ نّهُ يُطْرَحُ عَلىَ الْمَرْئَةِ الثَّوبَ فَيَصِفُها لِمَنْ رَاءى، فَلا تَحْمِلينى عَلى سَريرٍ ظاهِرٍ، اُسْتُرينى، سَتَرَكِ اللّهُ مِنَ النّارِ.(۱۲۶)

در آخرين روزهاى عمر پر بركتش ضمن وصيّتى به اسماء فرمود: من بسيار زشت و زننده مى دانم كه جنازه زنان را پس از مرگ با انداختن پارچه اى روى بدنش تشييع مى كنند.

و افرادى اندام و حجم بدن او را مشاهده كرده و براى ديگران تعريف مى نمايند.

مرا بر تخت و بلانكاردى كه اطرافش پوشيده نيست و مانع مشاهده ديگران نباشد قرار مده بلكه مرا با پوشش كامل تشييع كن -، خداوند تو را از آتش ‍ جهنّم مستور و محفوظ نمايد.

۱۰۰ قالَتْعليها‌السلام :.... إنْ لَمْ يَكُنْ يَرانى فَإنّى اءراهُ، وَ هُوَ يَشُمُّ الريح.(۱۲۷)

مرد نابينائى وارد منزل شد و حضرت زهراءعليها‌السلام پنهان گشت، وقتى رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله علّت آن را جويا شد؟

در پاسخ پدر اظهار داشت : اگر آن نابينا مرا نمى بيند، من او را مى بينم، ديگر آنكه مرد حسّاس است و بوى زن را استشمام مى كند.

۱۰۱ قالَتْعليها‌السلام : أ صْبَحْتُ وَ اللّهِ عاتِقَةً لِدُنْياكُمْ، قالِيَةً لِرِجالِكُمْ.(۱۲۸)

بعد از جريان غصب فدك و احتجاج حضرت، بعضى از زنان مهاجر و انصار به منزل حضرت آمدند و احوال وى را جويا شدند، حضرت در پاسخ فرمود: به خداوند سوگند، دنيا را آزاد كردم و هيچ علاقه اى به آن ندارم، همچنين اميدى به مردان شما نخواهم داشت.

۱۰۲ قالَتْعليها‌السلام : إنْ كُنْتَ تَعْمَلُ بِما اءمَرْناكَ وَ تَنْتَهى عَمّا زَجَرْناكَ عَنْهُ، قَاءنْتَ مِنْ شيعَتِنا، وَ إلاّ فَلا.(۱۲۹)

فرمود: اگر آنچه را كه ما اهلبيت دستور داده ايم عمل كنى و از آنچه نهى كرده ايم خوددارى نمائى، تو از شيعيان ما هستى وگرنه، خير.

۱۰۳ قالَتْعليها‌السلام : حُبِّبَ إ لَيَّ مِنْ دُنْياكُمْ ثَلاثٌ: تِلاوَةُ كِتابِ اللّهِ، وَالنَّظَرُ فى وَجْهِ رَسُولِ اللّهِ، وَالاْ نْفاقُ فى سَبيلِ اللّهِ.

فرمود: سه چيز از دنيا براى من دوست داشتنى است : تلاوت قرآن، نگاه به صورت رسول خدا، انفاق و كمك به نيازمندان در راه خدا.

۱۰۴ قالَتْعليها‌السلام : اءُوصيكَ اولاً اءنْ تَتَزَوَّجَ بَعْدى بِإ بْنَةِ اُخْتى اءمامَةَ، فَإنَّها تَكُونُ لِوُلْدى مِثْلى، فَإنَّ الرِّجالَ لابُدَّ لَهُمْ مِنَ النِّساءِ.(۱۳۰)

در آخرين لحظات عمرش به همسر خود چنين سفارش نمود:

پس از من با دختر خواهرم اءمامه ازدواج نما، چونكه او نسبت به فرزندانم مانند خودم دلسوز و متديّن است.

همانا مردان در هر حال نيازمند به زن مى باشند.

۱۰۵ قالَتْعليها‌السلام : اءلْزِمْ رِجْلَها، فَإنَّ الْجَنَّةَ تَحْتَ اءقْدامِها.(۱۳۱)

فرمود: هميشه در خدمت مادر و پاى بند او باش، چون بهشت زير پاى مادران است.

۱۰۶ قالَتْعليها‌السلام : ما يَصَنَعُ الصّائِمُ بِصِيامِهِ إذا لَمْ يَصُنْ لِسانُهُ وَ سَمْعُهُ وَ بَصَرُهُ وَ جَوارِحهُ.(۱۳۲)

فرمود: روزه دارى كه زبان و گوش و چشم و ديگر اعضاء و جوارح خود را كنترل ننمايد هيچ سودى از روزه خود نمى برد.

۱۰۷ قالَتْعليها‌السلام : اَلْبُشْرى فى وَجْهِ الْمُؤْمِنِ يُوجِبُ لِصاحِبهِ الْجَنَّةَ، وَ بُشْرى فى وَجْهِ الْمُعانِدِ يَقى صاحِبَهُ عَذابَ النّارِ.(۱۳۳)

فرمود: تبسّم و شادمانى در برابر مؤمن موجب دخول در بهشت خواهد گشت، و نتيجه تبسّم در مقابل دشمنان و مخالفان سبب ايمنى از عذاب خواهد بود.

۱۰۸ قالَتْعليها‌السلام : لايَلُومَنَّ امْرُءٌ إلاّ نَفْسَهُ، يَبيتُ وَ فى يَدِهِ ريحُ غَمَرٍ.(۱۳۴)

فرمود: كسى كه پس از خوردن غذا دستهاى خود را نشويد دستهايش آلوده باشد، چنانچه ناراحتى برايش بوجود آيد كسى جز خودش را سرزنش ‍ نكند.

۱۰۹ قالَتْعليها‌السلام : اصْعَدْ عَلَى السَّطْحِ، فَإنْ رَأ يْتَ نِصْفَ عَيْنِ الشَّمْسِ قَدْ تَدَلّى لِلْغُرُوبِ فَأ عْلِمْنى حَتّى أ دْعُو.(۱۳۵)

روز جمعه نزديك غروب آفتاب به غلام خود مى فرمود: بالاى پشت بام برو، هر موقع نصف خورشيد غروب كرد مرا خبر كن تا براى خود و ديگران دعا كنم.

۱۱۰ قالَتْعليها‌السلام : إنَّ اللّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعا وَلايُبالى.(۱۳۶)

فرمود: همانا خداوند متعال تمامى گناهان بندگانش را مى آمرزد و از كسى باكى نخواهد داشت.

۱۱۱ قالَتْعليها‌السلام : الْجارُ ثُمَّ الدّارُ.(۱۳۷)

فرمود: اوّل بايد در فكر مشكلات و آسايش همسايه و نزديكان بود و سپس ‍ در فكر خويشتن بودن.

۱۱۲ قالَتْعليها‌السلام : الرَّجُلُ اُحَقُّ بِصَدْرِ دابَّتِهِ، وَ صَدْرِ فِراشِهِ، وَالصَّلاةِ فى مَنْزِلِهِ إ لا الاْ مامَ يَجْتَمِعُ النّاسُ عَلَيْهِ.(۱۳۸)

فرمود: هر شخصى نسبت به مركب سوارى، و فرش منزل خود و برگزارى نماز در آن از ديگرى در اءُلويّت است مگر آنكه ديگرى امام جماعت باشد و بخواهد نماز جماعت را إ قامه نمايد نباشد.

۱۱۳ قالَتْعليها‌السلام : يا اءبَة، ذَكَرْتُ الْمَحْشَرَ وَوُقُوفَ النّاسِ عُراةً يَوْمَ الْقيامَةِ، واسَوْاء تاهُ يَوْمَئِذٍ مِنَ اللّهِ عَزَّوَجَلَّ.(۱۳۹)

اظهار داشت : اى پدر، من به ياد روز قيامت افتادم كه مردم چگونه در پيشگاه خداوند با حالت برهنه خواهند ايستاد و فرياد رسى ندارد، جز اعمال و علاقه ايشان نسبت به اهل بيتعليهم‌السلام .

۱۱۴ قالَتْعليها‌السلام : إذا حُشِرْتُ يَوْمَ الْقِيامَةِ، اءشْفَعُ عُصاةَ اءُمَّةِ النَّبىَّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .(۱۴۰)

فرمود: هنگامى كه در روز قيامت برانگيخته و محشور شوم، خطاكاران امّت پيامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله ، را شفاعت مى نمايم.

۱۱۵ قالَتْعليها‌السلام : فَاءكْثِرْ مِنْ تِلاوَةِ الْقُرآنِ، وَالدُّعاءِ، فَإنَّها ساعَةٌ يَحْتاجُ الْمَيِّتُ فيها إلى اءُنْسِ الاْ حْياءِ.(۱۴۱)

ضمن وصيّتى به امام علىّعليه‌السلام :

پس از آنكه مرا دفن كردى، برايم قرآن را بسيار تلاوت نما، و برايم دعا كن، چونكه ميّت در چنان موقعيّتى بيش از هر چيز نيازمند به دعا و قرآن خواهد بود و بهترين مونس برايش مى باشد.

۱۱۶ قالَتْعليها‌السلام : يا اءبَا الحَسَن، إنّى لا سْتَحى مِنْ إ لهى اءنْ اءكَلِّفَ نَفْسَكَ مالاتَقْدِرُ عَلَيْهِ.(۱۴۲)

خطاب به همسرش اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام كرد: من از خداى خود شرم دارم كه از تو چيزى را در خواست نمايم و تو توان تهيه آنرا نداشته باشى.

۱۱۷ قالَتْعليها‌السلام : خابَتْ اءمَّةٌ قَتَلَتْ إ بْنُ بِنْتِ نَبِيِّها.(۱۴۳)

فرمود: رستگار و سعادتمند نخواهند شد آن گروهى كه فرزند پيامبر خود را به قتل رسانند.

۱۱۸ قالتعليها‌السلام :... وَ النَّهْىَ عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزيها عَنِ الرِّجْسِ، وَاجْتِنابَ الْقَذْفِ حِجابا عَنِ اللَّعْنَةِ، وَ تَرْكَ السِّرْقَةِ ايجابا لِلْعِّفَةِ.(۱۴۴)

فرمود: خداوند متعال منع و نهى از شرابخوارى را جهت پاكى جامعه از زشتيها و جنايتها.

و دورى از تهمتها و نسبتهاى ناروا را مانع از غضب و نفرين قرار داد.

و دزدى نكردن، موجب پاكى جامعه و پاكدامنى افراد مى گردد.

۱۱۹ قالتعليها‌السلام : وَ حَرَّمَ [اللّه ] الشِّرْكَ إ خْلاصا لَهُ بِالرُّبُوبِيَّةِ، فَاتَّقُوا اللّه حَقَّ تُقاتِهِ، وَ لا تَمُوتُّنَ إلاّ وَ اءنْتُمْ مُسْلِمُونَ، وَ اءطيعُوا اللّه فيما اءمَرَكُمْ بِهِ، وَ نَهاكُمْ عَنْهُ، فَاِنّهُ، إنَّما يَخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءِ.(۱۴۵)

و خداوند سبحان شرك را (در امور مختلف) حرام گرداند تا آنكه همگان تن به ربوبيّت او در دهند و به سعادت نائل آيند. پس آن طورى كه شايسته است بايد تقواى الهى داشته باشيد و كارى كنيد تا با اعتقاد به دين اسلام از دنيا برويد.

بنابراين بايد اطاعت و پيروى كنيد از خداوند متعال در آنچه شما را به آن دستور داده يا از آن نهى كرده است، زيرا كه تنها علماء و دانشمندان (اهل معرفت) از خداى سبحان خوف و وحشت خواهند داشت.

۱۲۰ قالَتْعليها‌السلام : اءمّاوَاللّهِ، لَوْتَرَكُوا الْحَقَّ عَلى اءهْلِهِ وَاتَّبَعُوا عِتْرَةَ نَبيّه، لَمّا اخْتَلَفَ فِى اللّهِ اثْنانِ، وَلَوَرِثَها سَلَفٌ عَنْ سَلَفٍ، وَخَلْفٌ بَعْدَ خَلَفٍ حَتّى يَقُومَ قائِمُنا، التّاسِعُ مِنْ وُلْدِ الْحُسَيْنِ عَلَيْهِالسَّلام.(۱۴۶)

فرمود: به خدا سوگند، اگر حقّ يعنى خلافت و امامت را به اهلش سپرده بودند. و از عترت و اهل بيت پيامبر صلوات اللّه عليهم پيروى و متابعت كرده بودند.

و حتّى دو نفر هم با يكديگر درباره خدا و دين اختلاف نمى كردند. و مقام خلافت و امامت توسط افراد شايسته يكى پس از ديگرى منتقل مى گرديد و در نهايت تحويل قائم آل محمّد عجّل اللّه فرجه الشريف، و صلوات اللّه عليهم اجمعين مى گرديد كه او از فرزندان حسينعليه‌السلام مى باشد.

خلاصه حالات چهارمين معصوم دوّمين امام حضرت امام حسن مجتبىعليه‌السلام

آن حضرت روز سه شنبه يا پنجشنبه، پانزدهم ماه رمضان، سال سوّم هجرى(۱۴۷) در شهر مدينه منوّره ديده به جهان گشود.

نام : «حسن»(۱۴۸) ، در تورات «شُبّر» ودر انجيل «طاب» مى باشد صَلوات اللّهِ وَسَلامُه عَلَيْه، يَومَ وُلِدَ وَيَوْم اسْتُشْهِدَ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيّا.

كنيه : ابو محمّد و...

لقب : مجتبى، طيّب، سيّد، ولىّ، تقىّ، حجّت، سبط، قائم، وزير، اءمين و...

نقش انگشتر حضرت را «الْعِزّةُ لِلّهِ» گفته اند.

دربان و پيش خدمت : دو نفر افتخار دربانى حضرت را كسب كردند، يكى به نام سفينه غلام رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله ، و ديگرى به نام قيس بن عبد الرحمن بوده است.

حضرت در حالتى به دنيا آمد كه مادرش حضرت فاطمه زهراءعليها‌السلام دوازده ساله بود(۱۴۹) .

پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله در هفتمين روز ولادت اين نوزاد عزيز دو گوسفند عقيقه نمود، و موى سرش را تراشيد و هم و زن آن نقره به فقير صدقه داد.

امام حسن مجتبىعليه‌السلام ۲۵ مرتبه پياده براى انجام مراسم حجّ و زيارت خانه خدا، به مكّه رفت.

و در دو مرحله تمامى ثروت و اموال خود را بين فقراء و تهيدستان تقسيم نمود.

حضرت در تمام دوران عمر پربركت خود مبارزات مختلفى بر عليه كفر و ظلم و بيدادگرى داشته است.

و در زمان زعامت وامامت خود موضعگريهاى گوناگونى را در برابر دستگاه حاكمه معاويه بنى اميّه داشت.

وليكن بيشتر دوستان و اصحاب دنيا پرست به آن حضرت خيانت كردند و برخورد منافقانه داشتند.

و در نهايت چون تنهاماند واز طرفى هسته اسلام در معرض خطر قرار گرفت، نا چار اقدام به صلح با معاويه نمود.

و طبق آنچه گفته اند: حدود شش ماه واندى پس از امامتش بين حضرت و معاويه صلح نامه اى به نفع اسلام و مسلمين امضاء گرديد.

اوّلين روز امامت آن حضرت، جمعه ۲۱ ماه رمضان، سال چهلم هجرى(۱۵۰) بوده است كه مردم باحضرت بيعت كردند و حدود ۱۰ سال امامتش بطول انجاميد.

آن حضرت مدّت هفت سال و شش ماه در حيات جدّش، و حدود هشت سال همزمان بامادرش، و ۳۷ سال در كنار پدرش زندگى نمود.

و سپس قريب ۱۰ سال امامت و رهبريّت اسلام و مسلمانها را بر عهده داشت كه شش ماه و پنج روز آن در دوران صلح بود.

و در مجموع مدّت عمر پربركت آن حضرت را ۴۷ تا ۵۰ سال گفته اند.

حضرت مجتبى صلوات اللّه عليه، توسط همسرش جُعده دختر أ شعث بن قيس كندى، به دستور و تزوير معاويه مسموم گرديد.

و چهل روز پس از آن يعنى روز پنجشنبه ۲۸ ماه صفر مابين سال ۵۰ تا ۵۳ هجرى به فيض شهادت نايل گرديد.

امام حسن مجتبىعليه‌السلام هنگام وصيّت به برادرش امام حسين سلام اللّه عليه، اظهار داشت : مبادا در تشييع و تدفين جنازه ام خونى ريخته شود.

هنگامى كه خواستند جسد مطهّر آن امام مظلوم را كنار جدّش رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله دفن كنند.

عدّه اى به سر كردگى عايشه، مسلّحانه هجوم آوردند و از ورود جنازه به محوّطه حرم حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله جلوگيرى نمودند و جنازه و تشييع كنندگان را تير باران كردند.

بر اساس وصيّت حضرت، به ناچار جنازه آن امام مظلوم را كه چندين تير به آن اصابت كرده بود، به سمت بقيع حركت دادند و در آنجا دفن نمودند.

مرحوم سيّد محسن اءمين تعداد پانزده دختر و هشت پسر براى امام حسن مجتبىعليه‌السلام بيان نموده است، گرچه بعضى از محدّثين ومؤرّخين تمامى فرزندان آن حضرت را پانزده نفر دختر و پسر گفته اند.

نماز حضرت : دو ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، بيست و پنج مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود(۱۵۱) .

و بعد از سلام نماز، تسبيح حضرت زهراعليها‌السلام .

پس از آن، خواسته ها و حوايج مشروعه خود را از درگاه خداوند متعال، در خواست نمايد كه انشاء اللّه برآورده خواهد شد.

چهل حديث گهربار، از حضرت امام حسن مجتبىعليه‌السلام

قالَ الا مامُ الْحَسَنُ الْمُجتبى عليه الصلوة السّلام :

۱۲۱ مَنْ عَبَدَ اللّهَ، عبَّدَ اللّهُ لَهُ كُلَّ شَىْءٍ(۱۵۲)

فرمود: هر كسى كه خداوند را عبادت واطاعت كند، خداى متعال همه چيزها را مطيع او گرداند.

۱۲۲ قالَ الا مامُعليه‌السلام : وَنَحْنُ رَيْحانَتا رَسُولِ اللّهِ، وَسَيِّدا شَبابِ اءهْلِ الْجَنّةِ، فَلَعَنَ اللّهُ مَنْ يَتَقَدَّمُ، اَوْ يُقَدِّمُ عَلَيْنا اَحَدا:(۱۵۳)

به دنباله وصيّتش در حضور جمعى از اءصحاب فرمود: وما دو نفر يعنى حضرت و برادرش امام حسينعليهما‌السلام ريحانه رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله و دو سرور جوانان اهل بهشت هستيم، پس خدا لعنت كند كسى را كه بر ما پيشقدم باشد يا ديگرى را بر ما مقدّم دارد.

۱۲۳ قالَعليه‌السلام : وَ إ نّ حُبَّنا لَيُساقِطُ الذُّنُوبَ مِنْ بَنى آدَم، كَمايُسا قِطُ الرّيحُ الْوَرَقَ مِنَ الشَّجَرِ(۱۵۴)

فرمود: همانا محبّت و دوستى با ما (اهلبيت رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله ) سبب ريزش گناهان از نامه اعمال مى شود، همانطورى كه وزش باد برگ درختان را مى ريزد.

۱۲۴ قالَعليه‌السلام : لَقَدْ فارَقَكُمْ رَجُلٌ بِالاْ مْسِ لَمْ يَسبِقْهُ الاْ وَّلُونَ، وَلايُدْرِكُهُ اءَلاَّْخِرُونَ.(۱۵۵)

پس از شهادت پدرش اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام ، در جمع اصحاب فرمود:

شخصى از ميان شماها رفت كه در گذشته مانند او نيامده است، و كسى در آينده نمى تواند هم تراز او قرار گيرد.

۱۲۵ قالَعليه‌السلام : مَنْ قَرَءَ الْقُرْآنَ كانَتْ لَهُ دَعْوَةٌ مُجابَةٌ، إمّا مُعَجَّلةٌ وَإمّا مُؤ جَلَّةٌ(۱۵۶) .

فرمود: كسى كه قرآن را با دقّت قرائت نمايد، در پايان آن اگر مصلحت باشد دعايش سريع مستجاب خواهد شد و اگر مصلحت نباشد در آينده مستجاب مى گردد.

۱۲۶ قالَعليه‌السلام : إ نّ هذَا الْقُرْآنَ فيهِ مَصابيحُ النُّورِ وَشِفاءُ الصُّدُورِ.(۱۵۷)

فرمود: همانا در اين قرآن چراغهاى هدايت به سوى نور و سعادت موجود است و اين قرآن شفاى دلها و سينه ها است.

۱۲۷ قالَعليه‌السلام : مَنَ صَلّى، فَجَلَسَ فى مُصَلاّه إلى طُلُوعِ الشّمسِ كانَ لَهُ سَتْرا مِنَ النّارِ.(۱۵۸)

فرمود: هر كه نماز صبح را به خواند و در جايگاه خود بنشيند تا خورشيد طلوع كند، برايش پوششى از آتش خواهد بود.

۱۲۸ قالَعليه‌السلام :إنَّ اللّهَ جَعَلَ شَهْرَ رَمَضانَ مِضْمارا لِخَلْقِهِ، فَيَسْتَبِقُونَ فيهِ بِطاعَتِهِ إِلى مَرْضاتِهِ، فَسَبَقَ قَوْمٌ فَفَازُوا، وَقَصَّرُوا آخَرُونَ فَخابُوا.(۱۵۹)

فرمود: خداوند متعال ماه رمضان را براى بندگان خود وسيله و ابزارى قرار داد.

پس عدّه اى در آن ماه با اطاعت و عبادت به سعادت و خوشنودى الهى از يكديگر سبقت خواهند گرفت و گروهى از روى بى توجّهى و سهل انگارى خسارت و ضرر مى نمايند.

۱۲۹ قالَعليه‌السلام : مَنْ اءدامَ الاْ خْتِلافَ إلَى الْمَسْجِدِ اءصابَ إ حْدى ثَمانٍ: آيَةً مُحْكَمَةً، اءَخاً مُسْتَفادا، وَعِلْما مُسْتَطْرَفا، وَرَحْمَةً مُنْتَظِرَةً، وَكَلِمَةً تَدُلُّةُ عَلَى الْهُدى، اَوْ تَرُدُّهُ عَنْ رَدى ء، وَتَرْكَ الذُّنُوبِ حَياءً اَوْ خَشْيَةً.(۱۶۰)

فرمود: هر كس جايگاه عبادات خود را در مسجد قرار دهد يكى از هشت فايده شاملش مى گردد: برهان ونشانه اى براى معرفت -، دوست و برادرى سودمند، دانش واطلاعاتى جامع، رحمت و محبّت عمومى، سخن و مطلبى كه او را هدايتگر باشد، توفيق إ جبارى در ترك گناه به جهت شرم از مردم و يا به جهت ترس از عقاب.

۱۳۰ قالَعليه‌السلام : مَنْ أ كْثَرَ مُجالِسَة الْعُلَماءِ اءطْلَقَ عِقالَ لِسانِهِ، وَ فَتَقَ مَراتِقَ ذِهْنِهِ، وَ سَرَّ ما وَجَدَ مِنَ الزِّيادَةِ فى نَفْسِهِ، وَكانَتْ لَهْ وَلايَةٌ لِما يَعْلَمُ، وَ إ فادَةٌ لِما تَعَلَّمَ.(۱۶۱)

فرمود: هر كه با علماء بسيار مجالست نمايد، سخنش و بيانش در بيان حقايق آزاد و روشن خواهد شد، و ذهن و انديشه اش باز و توسعه مى يابد و بر معلوماتش افزوده مى گردد و به سادگى مى تواند ديگران را هدايت نمايد.

۱۳۱ قالَعليه‌السلام : تَعَلَّمُوا الْعِلْمَ، فَإنْ لَمْ تَسْتَطيعُوا حِفْظَهُ فَاكْتُبُوهُ وَ ضَعُوهُ فى بُيُوتِكُمْ.(۱۶۲)

فرمود: علم و دانش را از هر طريقى فراگيريد، و چنانچه نتوانستيد آنرا در حافظه خود نگه داريد، ثبت كنيد و بنويسيد و در منازل خود در جاى مطمئن قرار دهيد.

۱۳۲ قالَعليه‌السلام : مَنْ عَرَفَ اللّهَ اءحَبَّهُ، وَ مَنْ عَرَفَ الدُّنْيا زَهِدَ فيها.(۱۶۳)

فرمود: هركس خدا را بشناسد، (در عمل و گفتار) او را دوست دارد و كسى كه دنيا را بشناسد آن را رها خواهد كرد.

۱۳۳ قالَعليه‌السلام : هَلاكُ الْمَرْءِ فى ثَلاثٍ: اَلْكِبْرُ، وَالْحِرْصُ، وَالْحَسَدُ؛ فَالْكِبْرُ هَلاكُ الدّينِ،، وَبِهِ لُعِنَ إ بْليسُ. وَالْحِرْصُ عَدُوّ النَّفْسِ، وَبِهِ خَرَجَ آدَمُ مِنَ الْجَنَّةِ. وَالْحَسَدُ رائِدُ السُّوءِ، وَمِنْهُ قَتَلَ قابيلُ هابيلَ.(۱۶۴)

هلاكت و نابودى دين و ايمان هر شخص در سه چيز است : تكبّر، حرص، حسد.

تكبّر سبب نابودى دين و ايمان شخص مى باشد و به وسيله تكبّر شيطان با آن همه عبادت ملعون گرديد.

حرص و طمع دشمن شخصيّت انسان است، همانطورى كه حضرت آدمعليه‌السلام به وسيله آن از بهشت خارج شد.

حسد سبب همه خلافها و زشتيها است و به همان جهت قابيل برادر خود هابيل را به قتل رساند.

۱۳۴ قالَعليه‌السلام : بَيْنَ الْحَقِّ وَالْباطِلِ اءرْبَعُ اءصابِع، ما رَاءَيْتَ بَعَيْنِكَ فَهُوَ الْحَقُّ وَقَدْ تَسْمَعُ بِاءُذُنَيْكَ باطِلاً كَثيرا.(۱۶۵)

فرمود: بين حقّ و باطل چهار انگشت فاصله است، آنچه را با چشم خود ببينى حقّ است و آنچه را شنيدى يا برايت نقل كردند چه بسا باطل باشد.

۱۳۵ قالَعليه‌السلام : اءلْعارُ اءهْوَنُ مِنَ النّارِ.(۱۶۶)

فرمود: سرزنش و ننگ شمردن مردم انسان را، آسانتر است از معصيت و گناهى كه موجب آتش جهنّم شود.

۱۳۶ قالَعليه‌السلام : إذا لَقى اءحَدُكُمْ اءخاهُ فَلْ يُقَبِّلْ مَوْضِعَ النُّورِ مِنْ جَبْهَتِهِ.(۱۶۷)

فرمود: وقتى انسان برادر مؤمن و دوست خود را ملاقات نمود، بايد پيشانى و سجده گاه او را ببوسد.

۱۳۷ قالَعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ لَمْ يَخْلُقْكُمْ عَبَثا، وَلَيْسَ بِتارِكِكُمْ سُدًى، كَتَبَ آجالَكُمْ، وَقَسَّمَ بَيْنَكُمْ مَعائِشَكُمْ، لِيَعْرِفَ كُلُّ ذى لُبٍّ مَنْزِلَتَهُ، واءنَّ ماقَدَرَ لَهُ اءصابَهُ، وَما صُرِفَ عَنْهُ فَلَنْ يُصيبَهُ.(۱۶۸)

فرمود: خداوند شما انسانها را بيهوده و بدون غرض نيافريده و شما را آزاد، رها نكرده است.

لحظات آخر عمر هر يك معيّن و ثبت مى باشد، نياز منديها و روزى هركس ‍ سهميّه بندى و تقسيم شده است تا آنكه موقعيّت و منزلت شعور و درك اشخاص شناخته گردد.

۱۳۸ قالَعليه‌السلام : مَنَ لَبِسَ ثَوْبَ الشُّهْرَةِ، كَساهُ اللّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ ثَوْبا مِنَ النّارِ(۱۶۹) .

فرمود: هركس لباس شهرت وانگشت نما، از جهت رنگ، دوخت و... به پوشد، روز قيامت خداوند، او را لباس آتشين خواهد پوشاند.

۱۳۹ سُئِلَعليه‌السلام : عَنِ الْبُخْلِ؟ فَقالَ: هُوَ اءنْ يَرىَ الرَّجُلُ ما اءنْفَقَهُ تَلَفا، وَما اءمْسَكَهُ شَرَفا.(۱۷۰)

از حضرت پيرامون بخل سؤال شد؟ در جواب فرمود:

معناى آن چنين است كه انسان آنچه را به ديگرى كمك و انفاق كند فكر نمايد كه از دست داده و تلف شده است. و آنچه را ذخيره كرده و نگه داشته است خيال كند برايش باقى مى ماند و موجب شخصيّت و شرافت او خواهد بود.

۱۴۰ قالعليه‌السلام : تَرْكُ الزِّنا، وَكَنْسُ الْفَناء، وَغَسْلُ الاْ ناء مَجْلِبَةٌ لِلْغِناء:(۱۷۱)

فرمود: انجام ندادن زنا، جاروب و نظافت كردن راهرو و درب منزل، و شستن ظروف سبب رفاه و بى نيازى مى گردد.

۱۴۱ قالعليه‌السلام :السِّياسَةُ اءنْ تَرْعى حُقُوقَ اللّهِ، وَحُقُوقَ الاْ حْياءِ، وَحُقُوقَ الاْمْواتِ.(۱۷۲)

فرمود: مفهوم و معناى سياست آن است كه حقوق خداوند و حقوق موجودات زنده و حقوق مردگان را رعايت كنى.

۱۴۲ قالعليه‌السلام : ما تَشاوَرَ قَوْمٌ إلاّ هُدُوا إلى رُشْدِهِمْ.(۱۷۳)

فرمود: هيچ گروهى در كارهاى اجتماعى، سياسى، اقتصادى، فرهنگى و... با يكديگر مشورت نكرده اند مگر آنكه به رشد فكرى و عملى و... رسيده اند.

۱۴۳ قالعليه‌السلام : اَلْخَيْرُ الَذّى لا شَرَّفيهِ: اءلشُّكْرُ مَعَ النِّعْمَةِ، وَالصّبْرُ عَلَى النّازِلَةِ:(۱۷۴)

فرمود: آن خوبى كه شرّ و آفتى در آن نباشد شكر در مقابل نعمتها و صبر و شكيبائى در برابر سختى ها است.

۱۴۴ قالعليه‌السلام : يَابْنَ آدَمٍ، لَمْ تَزَلْ فى هَدْمِ عُمْرِكَ مُنْذُ سَقَطْتَ مِنْ بَطْنِ اُمِّكَ، فَخُذْ مِمّا فى يَدَيْكَ لِما بَيْنَ يَدَيْكَ.(۱۷۵)

فرمود: اى فرزند آدم از موقعى كه به دنيا آمده اى در حال گذراندن عمرت هستى، پس از آنچه دارى براى آينده ات (قبر و قيامت) ذخيره نما.

۱۴۵ قالعليه‌السلام : إنَّ مَنْ خَوَفَّكَ حَتّى تَبْلُغَ الاْ مْنَ، خَيْرٌ مِمَّنْ يُؤْمِنْكَ حَتّى تَلْتَقِى الْخَوْفَ.(۱۷۶)

فرمود: همانا كسى تو را در برابر عيبها و كم بودها هشدار دهد تا آگاه و بيدار شوى، بهتر است از آن كسى كه فقط تو را تعريف و تمجيد كند تا بر عيبهايت افزوده گردد.

۱۴۶ قالعليه‌السلام : القَريبُ مَنْ قَرَّبَتْهُ الْمَوَدَّةُ وَإنْ بَعُدَ نَسَبُهُ، وَالْبَعيدُ مَنْ باعَدَتْهُ الْمَوَدَّةُ وَإنْ قَرُبُ نَسَبُهُ.(۱۷۷)

فرمود : بهترين دوست نزديك به انسان آن كسى است كه در تمام حالات دلسوز و با محبّت باشد گرچه خويشاوندى نزديك نداشته باشد.

و بيگانه ترين افراد كسى است كه از محبّت و دلسوزى بعيد باشد گر چه از نزديك ترين خويشاوندان باشد.

۱۴۷ وَسُئِلَ عَنِ الْمُرُوَّةِ؟ فَقالَعليه‌السلام : شُحُّ الرَّجُلِ عَلى دينِهِ، وَإ صْلاحُهُ مالَهُ، وَقِيامُهُ بِالْحُقُوقِ.(۱۷۸)

از حضرت سلام اللّه عليه پيرامون مُروّت و جوانمردى سئوال شد، فرمود:

جوانمرد كسى است كه در نگهدارى دين و عمل به آن تلاش نمايد، در اصلاح اموال و ثروت خود همّت گمارد، و در رعايت حقوق طبقات مختلف پا بر جا باشد.

۱۴۸ قالعليه‌السلام : عَجِبْتُ لِمَنْ يُفَكِّرُ فى مَاءكُولِهِ كَيْفَ لايُفَكِّرُ فى مَعْقُولِهِ، فَيَجْنِبُ بَطْنَهُ ما يُؤْذى هِ، وَيُوَدِّعُ صَدْرَهُ ما يُرْديهِ.(۱۷۹)

فرمود: تعجّب مى كنم از كسى كه در فكر خوراك وتغذيه جسم و بدن هست ولى درباره تغذيه معنوى روحى خود نمى انديشد، پس از غذاهاى فاسد شده و خراب دورى مى كند.

و عقل و قلب و روح خود را كارى ندارد هر چه و هر مطلب و برنامه اى به هر شكل ونوعى باشد استفاده مى كند.

۱۴۹ قالعليه‌السلام : غَسْلُ الْيَدَيْنِ قَبْلَ الطَّعامِ يُنْفِى الْفَقْرَ، وَبَعْدَهُ يُنْفِى الْهَمَّ.(۱۸۰)

فرمود: شستن دستها قبل از طعام فقر و تنگدسى را مى زدايد و بعد از آن ناراحتى ها و آفات را از بين مى برد.

۱۵۰ قالعليه‌السلام : حُسْنُ السئوال نِصْفُ الْعِلْمِ.(۱۸۱)

فرمود: كسى كه عادت سؤال و حالت پرس و جو دارد مثل آن است كه نصف علم ها را فرا گرفته باشد.

۱۵۱ قالعليه‌السلام : إ نّ الْحِلْمَ زينَةٌ، وَالْوَفاءَ مُرُوَّةٌ، وَالْعَجَلةَ سَفَهٌ.(۱۸۲)

فرمود: صبر و شكيبائى زينت شخص، وفاى به عهد علامت جوانمردى، و عجله و شتابزدگى (در كارها بدون انديشه) دليل بى خردى مى باشد.

۱۵۲ قالعليه‌السلام : مَنِ اسْتَخَفَّ بِإْخوانِهِ فَسَدَتْ مُرُوَّتُهُ.(۱۸۳)

فرمود: كسى كه دوستان و برادرانش را سبك شمارد و نسبت به آنها بى اعتناء باشد، مروّت و جوانمرديش فاسد گشته است.

۱۵۳ قالعليه‌السلام : إ نّما يَجْزى الْعِبادُ يَوْمَ الْقِيامَةِ عَلى قَدْرِ عُقُولِهِمْ.(۱۸۴)

فرمود: همانا در روز قيامت بندگان به مقدار عقل و درك و شعورشان مجازات مى شوند.

۱۵۴ قالعليه‌السلام :إنَّ النّاسَ عَبيدُ الْمالِ، وَالدّينُ لَعِبُ عَلى اءلْسِنَتِهِمْ، يُحيطوُنَهُ مادَرَتْ بِهِ مَعايِشُهُمْ، فَإذا مُحِّصَ لِلاْ بْتِلاءِ قَلَّ الدَّيّانُونَ.(۱۸۵)

فرمود: همانا مردم اسير و بنده دنيا و اموال آن هستند، و دين را وسيله رسيدن به اءهداف خود قرار داده اند و به هر نوعى كه زندگى آنها تاءمين شود حركت مى كنند. بنابر اين هنگامى كه در بوته آزمايش درآيند، دينداران اندك خواهند شد.

۱۵۵ قالعليه‌السلام : اءلْمِزاحُ يَاءْكُلُ الْهَيْبَةَ، وَقَدْ اءكْثَرَ مِنَ الْهَيْبَةِ الصّامِت :(۱۸۶)

فرمود: مزاح و شوخى هاى زياد و بيجا شخصيّت و وقار انسان را از بين مى برد، و چه بسا افراد ساكت داراى شخصيّت و وقار عظيمى باشند.

۱۵۶ قالعليه‌السلام : اءللُؤْمُ اءنْ لا تَشْكُرِ النِّعْمَةَ.(۱۸۷)

فرمود: از علائم پستى شخص، شكر نكردن از ولى نعمت است.

۱۵۷ قالعليه‌السلام : لَقَضاءُ حاجَةِ اءخٍ لى فِى اللّهِ اءحَبُّ مِنْ إ عْتِكافِ شَهْرٍ.(۱۸۸)

فرمود: هر آينه برآوردن حاجت و رفع مشكل برادرم، از يك ماه اعتكاف، در مسجد و عبادت مستحبّى نزد من بهتر و محبوبتر است.

۱۵۸ قالعليه‌السلام : إنَّ الدُّنْيا فى حَلالِها حِسابٌ، وَفى حَرامِهاعِقابٌ، وَفِى الشُّبَهاتِ عِتابٌ، فَاءنْزِلِ الدُّنْيا بِمَنْزَلَةِ الميتَةِ، خُذْمِنْهامايَكْفيكَ.(۱۸۹)

فرمود: چيزهاى دنيا اگر حلال باشد حساب و بررسى مى شود و اگر از حرام به دست آيد عذاب و عقاب دارد و اگر حلال و حرام آن معلوم نباشد سختى و ناراحتى خواهد داشت.

پس بايد دنيا (و موجوداتش) را همچون ميته و مردارى به شناسى كه به مقدار نياز و اضطرار از آن استفاده كنى.

۱۵۹ قالعليه‌السلام : وَاعْمَلْ لِدُنْياكَ كَاءنَّكَ تَعيشُ اءبَدا، وَاعمَلْ لاَِّخِرَتِكَ كَاءنّكَ تَمُوتُ غدَا.(۱۹۰)

فرمود: در دنيا چنان برنامه ريزى كن از نظر اقتصاد و صرفه جوئى و... مثل آنكه مى خواهى هميشه دوام داشته باشى، و نسبت به آخرت به نوعى حركت و كار كن مثل اينكه فردا خواهى مُرد.

۱۶۰ قالعليه‌السلام : اءكْيَسُ الْكَيِّسِ التُّقى، وَ اءحْمَقُ الْحُمْقِ الْفُجُورَ، الْكَريمُ هُوَ التَّبَرُّعُ قَبْلَ السئوال.(۱۹۱)

فرمود: زيركترين و هوشيارترين افراد، شخص با تقوا و پرهيزكار مى باشد. اءحمق و نادان ترين افراد، كسى است كه تبه كار و اهل معصيت باشد. گرامى ترين افراد و با شخصيّت، آن كسى است كه به نيازمندان پيش اظهار نياز، كمك نمايد.

خلاصه حالات پنجمين معصوم سوّمين امام ابا عبداللّه الحسينعليه‌السلام

آن حضرت روز پنجشنبه يا سه شنبه و بنابر مشهور سوّم شعبان، سال چهارم هجرى(۱۹۲) سالى كه در آن جنگ خندق واقع شددر شهر مدينه منوّره ديده به جهان گشود.

ولادت آن حضرت ده ماه و بيست روز بعد از برادرش امام حسن مجتبىعليه‌السلام رخ داد و شش ماهه به دنيا آمد.(۱۹۳)

نام : حسين (صلوات اللّه و سلامه عليه).(۱۹۴)

كنيه : ابوعبداللّه، ابوعلى، ابوالشّهداء، ابوالا حرار، ابوالضّيم و...

أ لقاب : سيّد، مظلوم، رشيد، عطشان، طيّب، وفيّ، زكيّ، مبارك، قتيل، شهيد، سبط، سعيد و...

پدر: امام علىّبن ابى طالب، اميرالمؤمنين (صلوات اللّه و سلامه عليه).

مادر: فاطمه زهراءعليها‌السلام .

نقش انگشتر: (اِنَّ اللّه بالغ امره)، (لااله الاّاللّه عدّة للقاءاللّه) بوده است.

آن حضرت مدّت شش سال و چند ماه در حيات جدّش رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله ، هفت سال و چند ماه در حيات مادرش فاطمه زهراءعليها‌السلام ، ۳۷ سال در حيات پدرش اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام ، چهل و هفت سال همزمان با برادرش امام حسن مجتبىعليه‌السلام زندگى و عمر خود را سپرى نمود و جمعا عمر با بركت آن حضرت را بين ۵۷ تا ۵۸ سال گفته اند.

فرزندان حضرت طبق مشهور هفت فرزند پسر و دختر بوده است.

امامت : حضرت در سنّ ۴۷ سالگى پس از شهادت برادرش امام حسن مجتبىعليه‌السلام ، روز جمعه، ۲۸ ماه صفر، سال پنجاهم هجرى قمرى(۱۹۵) به منصب امامت نائل آمد

و حدود يازده سال در زمان حكومت معاويه و فرزندش يزيد امامت و رهبريّت جامعه اسلامى را به عهده داشت.

حضرت شب يكشنبه، ۲۸ رجب، سال ۶۰ هجرى از مدينه به سمت مكّه خارج شد و جمعه سوّم شعبان همان سال وارد مكّه گرديد.

و چون عدّه اى به سركردگى عمروبن سعيد از طرف يزيد به قصد آشوب و كشتار و پايمال نمودن خون حضرت اباعبداللّه الحسينعليه‌السلام وارد مكّه شده بودند، به ناچار حضرت روز هشتم ذى الحجّه روز ترويه پس از انجام سعى بين صفا و مروه كه روز سه شنبه باشد به سوى عراق حركت نمود.

و روز چهارشنبه يا پنجشنبه دوّم محرّم الحرام، سال ۶۱ قمرى(۱۹۶) وارد سرزمين كربلاى پربلا گرديد.

كيفيّت شهادت : به دستور يزيدبن معاويه و لشكركشى عبيداللّه بن زياد و فرماندهى عمربن سعد توسط شمربن ذى الجوشن و خولى بن يزيد و سنان بن انس لعنة اللّه عليهم اجمعين با وضعيّتى فجيع و دلخراش در حال تشنگى و غربت به قتل و شهادت رسيد.

زمان شهادت : روز عاشوراى محرّم الحرام سال ۶۱ قمرى بعد از نماز عصر واقع گرديد.

محلّ دفن : در كربلا، ضلع غربى فرات، در قتلگاه، توسط امام سجّادعليه‌السلام و يارى بنى اسد بدون غسل و كفن دفن گرديد.

ثواب زيارت : از حضرت صادق جعفربن محمد (عليهما‌السلام ) وارد شده است : هر كس حسينعليه‌السلام را با معرفت زيارت كند خداوند ثواب هزار حجّ مقبول و نيز هزار عمره مقبوله در نامه اعمالش ثبت مى نمايد و گناهانش بخشيده مى شود(۱۹۷) غير از حقّالنّاس و....

نماز آن حضرت : دو ركعت است، در هر ركعت پس از سوره حمد، بيست و پنج مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.

و بعد از سلام نماز، تسبيح حضرت زهراعليها‌السلام و پس از آن تقاضا و درخواست حوايج مشروعه از درگاه خداوند متعال كه انشاءاللّه برآورده خواهد شد.

چهل حديث گهربار، از سالار شهيدان اباعبداللّه الحسينعليه‌السلام

قالَ الاْ مامُ اءبُوعَبْدِاللّهِالْحُسَيْن، صَلَواتُاللّهِ وَسَلامُهُ عَلَيْهِ :

۱۶۱ إنَّ قَوْما عَبَدُو اللّهَ رَغْبَةً فَتِلْكَ عِبادَةُ التُّجارِ، وَإنَّ قَوْما عَبَدُوا اللّهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبادَةُ الْعَبْيدِ، وَإنَّ قَوْما عَبَدُوا اللّهَ شُكْرا فَتِلْكَ عِبادَةٌ الْاءحْرارِ، وَهِيَ اءفْضَلُ الْعِبادَةِ.(۱۹۸)

فرمود : همانا، عدّه اى خداوند متعال را جهت طمع و آرزوى بهشت عبادت مى كنند كه آن يك معامله و تجارت خواهد بود.

و عدّه اى ديگر از روى ترس خداوند را عبادت و ستايش مى كنند كه همانند عبادت و اطاعت نوكر از أ رباب باشد.

و طائفه اى هم به عنوان شكر و سپاس از روى معرفت، خداوند متعال را عبادت و ستايش مى نمايند.

و اين نوع عبادت آزادگان است كه بهترين عبادات خواهد بود.

۱۶۲ قالَعليه‌السلام : إِنَّ اءجْوَدَ النّاسِ مَنْ اءعْطى مَنْ لا يَرْجُوهُ، وَ إنَّ اءعْفَى النّاسِ مَنْ عَفى عَنْ قُدْرَةٍ، وَ إنَّ اءَوْصَلَ النّاسِ مَنْ وَصَلَ مَنْ قَطَعَهُ.(۱۹۹)

فرمود : همانا سخاوتمندترين مردم آن كسى است كه كمك نمايد به كسى كه اميدى به وى نداشته است.

و بخشنده ترين افراد آن شخصى است كه نسبت به ظلم ديگرى با آنكه توان انتقام دارد گذشت نمايد.

صله كننده ترين مردم و ديد و بازديد كننده نسبت به خويشان آن كسى ست كه صله نمايد با كسى كه با او قطع رابطه كرده است.

۱۶۳ قيلَ: مَا الْفَضْلُ؟ قالَ عَلَيْهِالسَّلامَ: مُلْكُ اللِّسانِ، وَ بَذْلُ الاْ حْسانِ، قيلَ: فَمَا النَّقْصُ؟ قالَ: التَّكَلُّفُ لِما لا يُعنيكَ.(۲۰۰)

از حضرت سؤال شد كرامت و فضيلت در چيست ؟ در پاسخ فرمود: كنترل و در اختيار داشتن زبان و سخاوت داشتن، سئوال شد نقص انسان در چيست ؟ فرمود: خود را وا داشتن بر آنچه كه مفيد و سودمند نباشد.

۱۶۴ قالَعليه‌السلام : النّاسُ عَبيدُالدُّنْيا، وَالدّينُ لَعِبٌ عَلى اءلْسِنَتِهِمْ، يَحُوطُونَهُ ما دارَتْ بِهِ مَعائِشَهُمْ، فَإذا مُحِصُّوا بِالْبَلاء قَلَّ الدَّيّانُونَ.(۲۰۱)

فرمود : افراد جامعه بنده و تابع دنيا هستند، و مذهب بازيچه زبانشان گرديده است و براى إ مرار معاش خود، دين را محور قرار داده اند و سنگ اسلام بسينه مى زنند.

پس اگر بلائى همانند خطر مقام و رياست، جان، مال، فرزند، موقعيّت، انسان را تهديد كند خواهى ديد كه دينداران واقعى كمياب خواهند شد.

۱۶۵ قالَعليه‌السلام : إنَّ الْمُؤْمِنَ لايُسى ءُ وَلايَعْتَذِرُ، وَالْمُنافِقُ كُلَّ يَوْمٍ يُسى ءُ وَيَعْتَذِرُ.(۲۰۲)

ضمن فرمايشى فرمود : همانا شخص مؤمن خلاف و كار زشت انجام نمى دهد و عذرخواهى هم نمى كند.

ولى فرد منافق هر روز مرتكب خلاف و كارهاى زشت مى گردد و هميشه عذرخواهى مى نمايد.

۱۶۶ قالَعليه‌السلام : إ عْمَلْ عَمَلَ رَجُلٍ يَعْلَمُ اءنّه ماءخُوذٌ بِالْاءجْرامِ، مُجْزىٍ بِالْإ حْسانِ.(۲۰۳)

فرمود : كارها و اءمور خود را همانند كسى تنظيم كن و انجام ده كه مى داند و مطمئن است كه در صورت خلاف تحت تعقيب قرار مى گيرد و مجازات خواهد شد.

و در صورتى كه كارهايش صحيح باشد پاداش خواهد گرفت.

۱۶۷ قالَعليه‌السلام : عِباداللّهِ لاتَشْتَغِلُوا بِالدُّنْيا، فَإنَّ الْقَبْرَ بَيْتُالْعَمَلِ، فَاعْمَلُوا وَلاتَغْعُلُوا.(۲۰۴)

فرمود : اى بندگان خدا، خود را مشغول و سرگرم دنيا و تجمّلات آن قرار ندهيد كه همانا قبر خانه اى است كه تنها عمل صالح - در آن مفيد و نجات بخش مى باشد، پس مواظب باشيد كه غفلت نكنيد.

۱۶۸ قالَعليه‌السلام : لاتَقُولَنَّ فى اءخيكَ الْمُؤ مِنْ إذا تَوارى عَنْكَ إلاّمِثْلَ م اتُحِبُّ اءنْ يَقُولَ فيكَ إذا تَوارَيْتَ عَنْهُ.(۲۰۵)

فرمود : سخنى كه ناراحت كننده باشد پشت سر دوست و برادر خود مگو، مگر آنكه دوست داشته باشى كه همان سخن پشت سر خودت گفته شود.

۱۶۹ قالَعليه‌السلام : يا بُنَىٍَّّ إ يّاكَ وَظُلْمَ مَنْ لايَجِدْ عَلَيْكَ ناصِرا إلاّ اللّهَ.(۲۰۶)

فرمود : مواظب باش از ظلم و آزار رساندن نسبت به كسى كه ياورى غير از خداوند متعال ندارد.

۱۷۰ قالَعليه‌السلام : إ نّي لااءري الْمَوْتَ إلاّ سَعادَة، وَلاَالْحَياةَ مَعَ الظّالِمينَ إلاّ بَرَما.(۲۰۷)

فرمود: به درستى كه من از مرگ نمى هراسم و آن را جز سعادت نمى بينم.

و همچنين زندگى با ستمگران و ظالمان را عار و ننگ مى شناسم.

۱۷۱ قالَعليه‌السلام : مَنْ لَبِسَ ثَوْبا يُشْهِرُهُ كَساهُاللّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ ثَوْبا مِنَ النّارِ.(۲۰۸)

فرمود: هر كس لباس شهرت و انگشت نما بپوشد، خداوند او را در روز قيامت لباسى از آتش خواهد پوشانيد.

۱۷۲ قالَعليه‌السلام : اءنَا قَتيلُ الْعَبَرَةِ، لايَذْكُرُنى مُؤْمِنٌ إلاّ اِسْتَعْبَرَ.(۲۰۹)

فرمود : من كشته شده دسيسه ها و عبرتها هستم، مؤمنى مرا ياد نمى كند مگر آن كه مورد عبرت و آگاهى قرار خواهد گرفت.

۱۷۳ قالَعليه‌السلام : لَوْ شَتَمَنى رَجُلٌ فى هذِهِ الْاءُذُنِ، وَ اءَوْفى إلى الْيُمْنى، وَاعْتَذَرَ لى فى الْاءُخْرى لَقَبِلْتُ ذلِكَ مِنْهُ، وَ ذلِكَ اءَنَّ اءَميرَ الْمُؤْمِنينَ عَلَيْهِالسّلام حَدَّثَنى اءَنَّهُ سَمِعَ جَدّى رَسُولَ اللّهِ صلّى اللّه عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ : لايَرِدُ الْحَوْضَ مَنْ لَمْ يَقْبَلِ الْعُذرَ مِنْ مُحِقٍّ اءَوْ مُبْطِلٍ.(۲۱۰)

فرمود: چنانچه با گوش خود بشنوم كه شخصى مرا دشنام مى دهد و سپس ‍ معذرت خواهى او را بفهمم، از او مى پذيرم و گذشت مى نمايم، چون كه پدرم اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام از جدّم رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله روايت نمود:

كسى كه پوزش و عذرخواهى ديگران را نپذيرد، بر حوض كوثر وارد نخواهد شد.

۱۷۴ قيلَ لِلْحُسَيْنِ بن علىّعليه‌السلام : مَنْ اءعْظَمُ النّاسِ قَدْرا؟

قالَ: مَنْ لَمْ يُبالِ الدُّنْيا فى يَدَيْ مَنْ كانَتْ.(۲۱۱)

از حضرت سؤال شد : با شخصيّت ترين افراد چه كسى است ؟

در جواب فرمود : آن كسى است كه نسبت به دنيا بى اهميّت باشد.

۱۷۵ قالَعليه‌السلام : مَنْ عَبَدَاللّهَ حَقَّ عِبادَتِهِ، آتاهُ اللّهُ فَوْقَ اءمانيهِ وَكِفايَتِهِ.(۲۱۲)

فرمود : هر كس خداوند متعال را با صداقت و خلوص، بطور حقيقت عبادت و پرستش نمايد.

خداى متعال او را به بهترين آرزوهايش مى رساند و امور زندگيش را تاءمين مى نمايد.

۱۷۶ قالَعليه‌السلام : احْذَرُوا كَثْرَةَ الْحَلْفِ، فِإنَّهُ يَحْلِفُ الرَّجُلُ لِعَلَلٍ اءرَبَعَ : إ مّا لِمَهانَةٍ يَجِدُها في نَفْسِهِ، تَحُثُّهُ عَلى الضَّراعَةِ إلى تَصْديقِ النّاسِ إ يّاهُ. وَ إمّا لِعَىٍّ في الْمَنْطِقِ، فَيَتَّخِذُ الاْ يْمانَ حَشْوا وَصِلَةً لِكَلامِهِ. وَ إمّا لِتُهْمَةٍ عَرَفَها مِنَ النّاسِ لَهُ، فَيَرى اءَنَّهُمْ لايَقْبَلُونَ قَوْلَهُ إلاّ بِالْيَمينِ. وَ إمّا لاِ رْسالِهِ لِسانَهُ مِنْ غَيْرِ تَثْبيتٍ.(۲۱۳)

فرمود : خود را از قسم و سوگند برهانيد كه همانا انسان به جهت يكى از چهار علّت سوگند ياد مى كند :

در خود احساس سستى و كمبود دارد بطورى كه مردم به او بى اعتماد شده اند، پس براى جلب توجّه مردم كه او را تصديق و تاءييد كنند، سوگند مى خورد.

و يا آنكه گفتارش معيوب و بدور از حقيقت است، و مى خواهد با سوگند، سخن خود را تقويت و جبران كند.

و يا در بين مردم متّهم است به دروغ و بى اعتمادى پس مى خواهد با سوگند و قسم خوردن جبران ضعف نمايد.

و يا آنكه سخنان و گفتارش متزلزل است هر زمان به نوعى سخن مى گويد و زبانش به سوگند عادت كرده است.

۱۷۷ قالَعليه‌السلام : اءيُّما إ ثْنَيْنِ جَرى بَيْنَهُما كَلامٌ، فَطَلِبَ اءَحَدُهُما رِضَى الاَّْخَرِ، كانَ سابِقَهُ إلىَ الْجَنّةِ.(۲۱۴)

فرمود : چنانچه دو نفر با يكديگر نزاع و اختلاف نمايند و يكى از آن دو نفر، در صلح و آشتى پيشقدم شود، همان شخص سبقت گيرنده جلوتر از ديگرى به بهشت وارد مى شود.

۱۷۸ قالَعليه‌السلام : وَاعْلَمُوا إنَّ حَوائِجَ النّاسِ إ لَيْكُمْ مِنْ نِعَمِ اللّه عَلَيْكُمْ، فَلا تَميلُوا النِّعَمَ فَتَحَوَّلَ نَقِما.(۲۱۵)

فرمود : توجّه داشته باشيد كه احتياج و مراجعه مردم به شما از نعمتهاى الهى است، بنابراين سعى كنيد كه نعمتها پايمال و ضايع نگردد و مواظب باشيد كه نعمتها به نقمت و گرفتارى تبديل نگردد.

۱۷۹ قالَعليه‌السلام : يَابْنَ آدَم، اُذْكُرْ مَصْرَعَكَ وَ مَضْجَعَكَ بَيْنَ يَدَي اللّهِ، تَشْهَدُ جَوارِحُكَ عَلَيْكَ يَوْمَ تَزِلُّ فيهِ الْاءقْدام.(۲۱۶)

فرمود : اى فرزند آدم، بياد آور لحظات مرگ و خوابگاه خود را در قبر، همچنين بياد آور كه در پيشگاه خداوند قرار خواهى گرفت و اعضاء و جوارحت بر عليه تو شهادت خواهند داد، در آن روزى كه قدمها لرزان و لغزان مى باشد.

۱۸۰ قالَعليه‌السلام : مُجالَسَةُ اءهْلِ الدِّناءَةِ شَرُّ، وَ مُجالَسَةُ اءهْلِ الْفِسْقِ ريبَةٌ.(۲۱۷)

فرمود : همنشينى با اشخاص پست و رذل سبب شرّ خواهد گشت، و نيز همنشينى و مجالست با معصيت كاران موجب شكّ و بدبينى خواهد شد.

۱۸۱ قالَعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ خَلَقَ الدُّنْيا لِلْبَلاءِ، وَ خَلَقَ اءهْلَها لِلْفَناءِ.(۲۱۸)

فرمود : بدرستى كه خداوند متعال دنيا و اموال آن را براى آزمايش افراد آفريده است.

و همچنين موجودات دنيا را جهت فناء و انتقال از اين دنيا به جهانى ديگر آفريده است.

۱۸۲ قالَعليه‌السلام : لايَاءمَنُ يوم الْقِيامَةِ إلاّ مَنْ قَدْ خافَاللّهَ في الدُّنْيا.(۲۱۹)

فرمود : كسى در روز قيامت از شدائد و اءحوال آن در اءمان نمى باشد، مگر آنكه در دنيا از خداوند متعال ترس داشته باشد و اهل گناه و معصيت نگردد.

۱۸۳ قالَعليه‌السلام : لِكُلِّ داءٍ دَواءٌ، وَ دَواءُ الذُّنُوبِ الا سْتِغْفارِ.(۲۲۰)

فرمود : براى هر غم و دردى درمان و دوائى است و جبران و درمان گناه، طلب مغفرت و آمرزش از درگاه خداوند مى باشد.

۱۸۴ قالَعليه‌السلام : مَنْ قَرَءَ آيَةً مِنْ كِتابِاللّه عَزَّ وَ جَلَّ فى صَلاتِهِ قائِما، يُكْتَبُ لَهُ بِكُلِّ حَرْفٍ مِاءةَ حَسَنَة.(۲۲۱)

فرمود : هر كس آيه اى از قرآن را در نمازش تلاوت نمايد، خداوند متعال در مقابل هر حرفى از آن يكصد حسنه در نامه اعمالش ثبت مى نمايد.

۱۸۵ قالَعليه‌السلام : سَبْعَةُ اءشْياءٍ لَمْ تُخْلَقْ فى رَحِمٍ : فَاءوّلُها آدَمُ (عليه‌السلام )، ثُمَّ حَوّاء، وَالْغُرابُ، وَ كَبْشُ إ بْراهيم (عليه‌السلام )، وَ ناقَةُ اللّهِ، وَعَصا مُوسى (عليه‌السلام )، وَ الطَّيْرُ الَّذى خَلَقَهُ عيسىَ بْنِ مَرْيَم (عليهماالسّلام ).(۲۲۲)

ضمن جواب سؤالهاى پادشاه روم، فرمود : آن هفت موجودى كه بدون خلقت در رحم مادر، آفريده شده اند، عبارتند از :

حضرت آدمعليه‌السلام و همسرش حوّاء.

و كلاغى كه براى راهنمائى دفن هابيل آمد.

و گوسفندى كه براى قربانى به جاى حضرت اسماعيل آمد.

و شترى كه خداوند براى پيامبرش حضرت صالح فرستاد.

و عصاى حضرت موسىعليه‌السلام .

و هفتمين موجود آن پرنده اى بود كه توسّط حضرت عيسى (عليه‌السلام ) آفريده شد.

۱۸۶ قالَعليه‌السلام : إنَّ اَعْمالَ هذِهِ الاُْمَّةِ ما مِنْ صَباحٍ إلاّ و تُعْرَضُ عَلَى اللّهِ تَعالى.(۲۲۳)

فرمود : همانا نامه كردار و اءعمال اين امّت، در هر صبحگاه بر خداوند متعال عرضه خواهد شد.

۱۸۷ قالَعليه‌السلام : إجْتَنِبُو االْغِشْيانَ في اللَّيْلَةِ الَّتى تُريدُون فيها السَّفَرَ، فإنَّ مَنْ فَعَلَ ذلِكَ، ثُمَّ رُزِقَ وَلَدٌ كانَ جَوّالَةً.(۲۲۴)

فرمود : در آن شبى كه قصد مسافرت داريد، با همسر خود زناشوئى نكنيد، كه چنانچه عمل زناشوئى انجام گردد و در آن زمان فرزندى منعقد شود، بسيار متحرّك و افكارش مغشوش مى باشد.

۱۸۸ قالَعليه‌السلام : الرّكْنُ الْيَماني بابٌ مِنْ اءبْوابِ الْجَنَّةِ، لَمْ يَمْنَعْهُ مُنْذُ فَتَحَهُ، وَإنَّ ما بَيْنَ الرُّكْنَيْنِ الا سْوَد وَالْيَماني - مَلِكٌ يُدْعى هُجَيْرٌ، يُؤَمِّنُ عَلى دُعاءِ الْمُؤْمِنينَ.(۲۲۵)

فرمود : رُكن يمانى كعبه الهى دربى از دربهاى بهشت است و ما بين ركن يمانى و حجرالا سود ملك و فرشته اى است كه براى استجابت دعاى مؤمنين آمّين مى گويد.

۱۸۹ قالَعليه‌السلام : إنَّ الْغِنى وَاْلِعزَّ خَرَجا يَجُولانِ، فَلَقيا التَّوَكُلَّ فَاسْتَوْطَنا.(۲۲۶)

فرمود : عزّت و بى نيازى هر دو شتاب زده به دنبال پناهگاهى مى دويدند، چون به توكّل برخورد كردند، آرامش پيدا نموده و آن را پناهگاه خود قرار دادند.

۱۹۰ قالَعليه‌السلام : مَنْ نَفَّسَ كُرْبَةَ مُؤْمِنٍ، فَرَّجَ اللّهُ عَنْهُ كَرْبَ الدُّنْيا والْآخِرَةِ.(۲۲۷)

فرمود: هر كس گره اى از مشكلات مؤمنى باز كند و مشگلش را برطرف نمايد.

خداوند متعال مشكلات دنيا و آخرت او را اصلاح مى نمايد.

۱۹۱ قالَعليه‌السلام : مَنْ والانا فَلِجَدّىصلى‌الله‌عليه‌وآله والى، وَمَنْ عادانا فَلِجَدّىصلى‌الله‌عليه‌وآله عادى.(۲۲۸)

فرمود : هر كه ما را دوست بدارد و پيرو ما باشد، پس دوستى و محبّتش به جهت جدّم رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله مى باشد.

و هر كس با ما دشمن و كينه توز باشد، پس دشمنى و مخالفت او به جهت جدّم رسول خدا خواهد بود.

۱۹۲ قالَعليه‌السلام : يَابْنَ آدَمَ، اءُذْكُرْ مَصارِعَ آبائِكَ وَ اءبْنائِكَ، كَيْفَ كانُوا، وَ حَيْثُ حَلّوُا، وَ كَاءَنَّكَ عَنْ قَليلٍ قَدْ حَلَلْتَ مَحَلَّهُمْ.(۲۲۹)

فرمود : اى فرزند آدم، بيادآور آن لحظاتى را كه پدران و فرزندان و دوستان تو چگونه در چنگال مرگ قرار گرفتند، آنها در چه وضعيّت و موقعيّتى بودند و سرانجام به كجا منتهى شدند و كجا رفتند.

و بينديش كه تو نيز همانند آنها به ايشان خواهى پيوست پس مواظب اعمال و رفتار خود باش.

۱۹۳ قالَعليه‌السلام : يَاابْنَ آدَمَ، إنَّما اءنْتَ اءيّامٌ، كُلَّما مَضى يَوْمٌ ذَهَبَ بَعْضُكَ.(۲۳۰)

فرمود : اى فرزند آدم، بدرستى كه تو مجموعه اى از زمانها و روزگار هستى، هر آنچه از آن بگذرد، بعضى از تو فانى و سپرى گشته است بنابر اين لحظات عمرت را غنيمت شمار كه جبران ناپذير است.

۱۹۴ قالَعليه‌السلام : مَنْ حاوَلَ أ مْراً بِمَعْصِيَةِ اللّهِ كانَ أ فْوَتُ لِما يَرْجُو وَ أ سْرَعُ لِمَجيى ء لِما يَحْذَرُ.(۲۳۱)

فرمود: هر كس از روى نافرمانى و معصيت خداوند كارى را انجام دهد، آنچه را آرزو دارد سريعتر از دست مى دهد و به آنچه هراسناك و بيمناك مى باشد مبتلا مى گردد.

۱۹۵ قالَعليه‌السلام : الْبُكاءُ مِنْ خَشْيَةِ اللّه نَجاتٌ مِنَ الّنارِ وَ قالَ: بُكاءُ الْعُيُونِ، وَ خَشْيَةُ الْقُلُوبِ مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ.(۲۳۲)

فرمود: گريان بودن به جهت ترس از عذاب خداوند، سبب نجات از آتش ‍ دوزخ خواهد بود. و فرمود: گريان بودن چشم و خشيت داشتن دلها يكى از نشانه هاى رحمت الهى براى بنده است.

۱۹۶ قالَعليه‌السلام : لايَكْمِلُ الْعَقْلُ إلاّ بِاتّباعِ الْحَقِّ.(۲۳۳)

فرمود : بينش و عقل و درك انسان تكميل نمى گردد مگر آن كه اءهل حقّ و صداقت باشد و از حقايق تبعيّت و پيروى كند.

۱۹۷ قالَعليه‌السلام : اءَهْلَكَ النّاسَ إ ثْنانِ : خَوْفُ الْفَقْرِ، وَ طَلَبُ الْفَخْرِ.(۲۳۴)

فرمود : دو چيز مردم را هلاك و بيچاره گردانده است :

يكى ترس از اين كه مبادا در آينده فقير و نيازمند ديگران گردند.

و ديگرى فخر كردن در مسائل مختلف و مباهات بر ديگران است.

۱۹۸ قالَعليه‌السلام : مَنْ عَرَفَ حَقَّ اءَبَوَيْهِ الاْ فْضَلَيْنِ مُحَمَّدٍ وَ عَلىٍّ، و اءطاعَهُما، قيلَ لَهُ : تَبَحْبَحْ فى اءيِّ الْجِنانِ شِئْتَ.(۲۳۵)

فرمود : هر شخصى كه حقّ والدينش محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله ، و علىّعليه‌السلام را كه با شرافت و با فضيلت ترين انسانها هستند، بشناسد و در تمام امور زندگى از ايشان تبعيّت و اطاعت كند. در قيامت به او خطاب مى شود:

هر قسمتى از بهشت را كه خواستار باشى مى توانى انتخاب كنى و در آن وارد شوى.

۱۹۹ قالَعليه‌السلام : مَنْ طَلَبَ رِضَى اللّهِ بِسَخَطِ النّاسِ كَفاهُ اللّه اُمُورَ النّاسِ، وَ مَنْ طَلَبَ رِضَى النّاسِ بِسَخَطِاللّهِ وَ كَّلَهُ اللّهُ إلَى النّاسِ.(۲۳۶)

فرمود : هر كس رضايت و خوشنودى خداوند را در اءمور زندگى طلب نمايد گرچه همه افراد از او رنجيده شوند، خداوند مهمّات و مشكلات او را كفايت خواهد نمود.

و كسى كه رضايت و خوشنودى مردم را طالب گردد گرچه مورد خشم و غضب پروردگار باشد، خداوند اءمور اين شخص را به مردم واگذار مى كند.

۲۰۰ قالَعليه‌السلام : إنَّ شيعَتَنا مَنْ سَلِمَتْ قُلُوبُهُمْ مِنْ كُلِّ غَشٍّ وَ غَلٍّ وَ دَغَل.(۲۳۷)

فرمود : شيعيان و پيروان ما أ هل بيت رسالت آن كسانى هستند كه اءفكار و درون آنها از هر گونه حيله و نيرنگ و عوام فريبى سلامت و تهى باشد.

خلاصه حالات ششمين معصوم چهارمين امام زين العابدين على بن الحسينعليه‌السلام

آن حضرت روز جمعه يا پنجشنبه، ۱۵ جمادى الثانى يا ۲۳ شعبان، سال ۳۶ يا ۳۸ هجرى(۲۳۸) ، در مدينه منوّره تولّد يافت.

نام : علىّ(۲۳۹) صلوات اللّه وسلامه عليه.

كنيه : اءبو الحسن، اءبو محمّد، اءبو القاسم و...

لقب : سجّاد، زين العابدين، زين الصّالحين، مجتهد، سيّد العابدين، سيّد السّاجدين، ذو الثّفنات، ابن الخِيَرَتَيْن، عابد، زاهد، خاشع، بكّاء، اءمين و...

نقش انگشتر: وَما تَوْفيقى إلاّ بِاللّه، الْحَمْدُ لِلّهِ العَلِيِّ، إنَّ اللّهَ بَالِغُ اءَمْرِهِ، الْعِزَّةُ لِلّهِ.

دربان : اءبو خالد كابلى، اءبو جبله، يحيى بن اءمّ طويل.

پدر: امام اءبو عبد اللّه الحسين، سيّد الشهداء، عليه الصّلاة والسّلام.

مادر: معروف به شهر بانو، شاهزاده ايرانى، دختر يزدجرد آخرين پادشاه فارس، كه در زمان عمر به اسارت مسلمين درآمد و امام علىّعليه‌السلام از فروش ‍ او مانع شد و فرمود:

او شريف زاده است آزادش بگذاريد تا از مسلمين هر كه را بخواهد با او ازدواج نمايد و مهريه اش از بيت المال پرداخت شود.

او با انتخاب خود حسينعليه‌السلام را برگزيد كه پس از ازدواج با او، امام سجّادعليه‌السلام از او تولّد يافت.

حضرت در صحرا وصحنه كربلاء حضور داشت و مصائب سخت و دلخراشى را متحمّل شد، عمر آن حضرت را در آن لحظات بين ۲۲ تا ۲۴ سال گفته اند و نسل شجره مباركه بنى الزّهراء توسط امام سجّادعليه‌السلام تكثير و منتشر گرديد.

آن حضرت پس از شهادت پدر بزرگوارش امام حسينعليه‌السلام مبارزات گوناگونى عليه دستگاه بنى اميّه داشت و به شيوه هاى مختلفى در فرصتهاى مناسب، در هوشيارى بخشيدن جامعه نسبت به دستگاه ظالم لحظه اى سكوت و آرامش نداشت، از طريق سخنرانى، تشكيل جلسات دعا و مناجات، گريه و اظهار مظلوميت وتظلّم، و...

آن حضرت يكى از چهار نفر گريه كننده عالَم شمرده شده است كه پس از جريان كربلاء مرتّب در هر فرصت مناسبى بر مظلوميت پدرش امام حسينعليه‌السلام و يارانش و افشاى جنايات دستگاه بنى اميّه مى گريست.

آن حضرت مدّت دو سال و چند ماه در حيات جدّش امام علىّ اءمير المؤمنينعليه‌السلام ، و حدود دوازده سال در حيات عمويش امام حسن مجتبىعليه‌السلام ، و ۲۳ يا ۲۴ سال با پدرش امام حسينعليه‌السلام ، و حدود ۳۵ سال امامت و رهبريّت جامعه اسلامى را بر عهده داشت كه جمعا عمر آن حضرت را حدود ۵۸ سال گفته اند.

آن حضرت روز دهم محرّم الحرام، سال ۶۱ هجرى پس از شهادت پدر بزرگوارش در سنين ۲۳ يا ۲۴ سالگى به منصب امامت نائل آمد و تا ۱۲ يا ۲۵ محرّم سال ۹۴ يا ۹۵ هجرى امامتش به طول انجاميد كه جمعا حدود ۳۵ سال امامت و رهبريّت جامعه را برعهده داشته است.

شهادت : روز شنبه، دوازدهم يا بيست و پنجم محرّم، سال ۹۴ يا ۹۵ هجرى قمرى(۲۴۰) ، به وسيله زهر توسّط هشام بن عبد الملك مروان مسموم و به درجه رفيعه شهادت نائل آمد.

محلّ دفن : آن حضرت در قبرستان بقيع كنار عمويش امام حسن مجتبىعليهما‌السلام دفن گرديد.

تعداد فرزندان : مرحوم سيّد محسن امين تعداد پانزده پسر و چهار دختر براى حضرتش نام برده است.

خلفاء هم عصر آن حضرت : معاوية بن يزيد، يزيد بن معاويه، مروان بن حكم، عبد الملك بن مروان، وليد بن عبد الملك، هشام بن عبدالملك.

نماز آن حضرت : دو ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه آية الكرسى يا سوره توحيد خوانده مى شود.

و بعد از سلام نماز تسبيح حضرت و پس از آن تقاضا و درخواست حوايج مشروعه از خداوند منّان.(۲۴۱)

چهل حديث گهربار، از امام زين العابدينعليه‌السلام

۲۰۱ قال الا مامُ علىّ بن الحسين، زين العابدينعليه‌السلام :

ثَلاثٌ مَنْ كُنَّ فيهِ مِنَ الْمُؤ مِنينَ كانَ في كَنَفِ اللّهِ، وَاءظَلَّهُ اللّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ في ظِلِّ عَرْشِهِ، وَآمَنَهُ مِنْ فَزَعِ الْيَوْمِ الاْ كْبَرِ:

مَنْ اءَعْطى النّاسَ مِنْ نَفْسِهِ ما هُوَ سائِلهُم لِنَفْسِهِ، و رَجُلٌ لَمْ يَقْدِمْ يَدا وَرِجْلاً حَتّى يَعْلَمَ اءَنَّهُ فى طاعَةِ اللّهِ قَدِمَها اءَوْ فى مَعْصِيَتِهِ، وَ رَجُلٌ لَمْ يَعِبَْاءخاهَ بِعَيْبٍ حَتّى يَتْرُكَ ذلكَ الْعِيْبَ مِنْ نَفْسِهِ.(۲۴۲)

فرمود: سه حالت وخصلت در هر يك از مؤمنين باشد در پناه خداوند خواهد بود و روز قيامت در سايه رحمت عرش الهى مى باشد و از سختيها و شدايد صحراى محشر در اءمان است.

اوّل آنكه در كارگشائى و كمك به نيازمندان و درخواست كنندگان دريغ ننمايد.

دوّم آنكه قبل از هر نوع حركتى بينديشد كه كارى را كه مى خواهد انجام دهد يا هر سخنى را كه مى خواهد بگويد آيا رضايت و خوشنودى خداوند در آنست يا مورد غضب و سخط او مى باشد.

سوّم قبل از عيب جوئى و بازگوئى عيب ديگران، سعى كند عيبهاى خود را برطرف نمايد.

۲۰۲ قالعليه‌السلام : ثَلاثٌ مُنْجِياتٌ لِلْمُؤْمِن : كَفُّ لِسانِهِ عَنِ النّاسِ وَاغتِيابِهِمْ، وَإ شْغالُهُ نَفْسَهُ بِما يَنْفَعُهُ لاَِّخِرَتِهِ وَدُنْياهُ، وَطُولُ الْبُكاءِ عَلى خَطيئَتِهِ.(۲۴۳)

فرمود: سه چيز موجب نجات انسان خواهد بود: بازداشت زبان از بدگوئى و غيبت مردم، خود را مشغول بكارهائى كردن كه براى آخرت و دنيايش ‍ مفيد باشد.

و هميشه بر خطاها و اشتباهات خود گريان و ناراحت باشد.

۲۰۳ قالعليه‌السلام : اءرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فيهِ كَمُلَ إ سْلامُهُ، وَمَحَصَتْ ذُنُوبُهُ، وَلَقِيَ رَبَّهُ وَهُوَ عَنْهُ راضٍ: وِقاءٌ لِلّهِ بِما يَجْعَلُ عَلى نَفْسِهِ لِلنّاس، وَصِدْقُ لِسانِه مَعَ النّاسِ، وَالاْ سْتحْياء مِنْ كُلِّ قَبِى حٍ عِنْدَ اللّهِ وَعِنْدَ النّاسِ، وَحَسُنَ خُلْقُهُ مَعَ اءهْلِهِ.(۲۴۴)

فرمود: هر كس داراى چهار خصلت باشد، ايمانش كامل، گناهانش بخشوده خواهد بود، و در حالتى خداوند را ملاقات مى كند كه از او راضى و خوشنود است :

۱ خصلت خود نگهدارى وتقواى الهى به طورى كه بتواند بدون توقّع و چشم داشتى، نسبت به مردم خدمت نمايد.

۲ راستگوئى و صداقت نسبت به مردم در تمام موارد زندگى.

۳ حيا و پاكدامنى نسبت به تمام زشتيهاى شرعى و عرفى.

۴ خوش اخلاق وخوش برخوردى با اءهل و عيال خود.

۲۰۴ قالعليه‌السلام : يَا ابْنَ آدَم، إنَّكَ لاتَزالُ بَخَيْرٍ ما دامَ لَكَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِكَ، وَما كانَتْ الْمُحاسَبَةُ مِنْ هَمِّكَ، وَما كانَ الْخَوْفُ لَكَ شِعارا.(۲۴۵)

فرمود: اى فرزند آدم، تا آن زمانى كه در درون خود واعظ و نصيحت كننده اى دلسوز داشته باشى، و در تمام اءمور بررسى و محاسبه كارهايت را اهميّت دهى، و در تمام حالات از عذاب الهى ترس و خوف داشته باشى.

در خير و سعادت خواهى بود.

۲۰۵ قالعليه‌السلام : وَاءمّا حَقُّ بَطْنِكَ فَاءنْ لاتَجْعَلْهُ وِعاءً لِقَليلٍ مِنَ الْحَرامِ وَلا لِكَثيرٍ، وَاءنْ تَقْتَصِدَ لَهُ فِى الْحَلالِ.(۲۴۶)

فرمود: حقّى كه شكم بر تو دارد اين است كه آن را ظرف چيزهاى حرام چه كم و چه زياد قرار ندهى و بلكه در چيزهاى حلال هم صرفه جوئى كنى و به مقدار نياز استفاده نمائى.

۲۰۶ قالعليه‌السلام : مَنِ اشْتاقَ إلى الْجَنَّةِ سارَعَ إلى الْحَسَناتِ وَسَلاعَنِ الشَّهَواتِ، وَمَنْ اءشْفَقَ مِنَ النارِ بادَرَ بِالتَّوْبَةِ إلى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِهِ وَراجَعَ عَنِ الْمَحارِمِ.(۲۴۷)

فرمود: كسى كه مشتاق بهشت باشد در انجام كارهاى نيك سرعت مى نمايد و شهوات را زير پا مى گذارد و هر كس از آتش قيامت هراسناك باشد به درگاه خداوند توبه مى كند واز گناهان دورى مى نمايد.

۲۰۷ قالعليه‌السلام : طَلَبُ الْحَوائِجِ إلىَ النّاسِ مَذَلَّةٌ لِلْحَياةِ وَمَذْهَبَةٌ لِلْحَياءِ، وَاسْتَخِفافٌ بِالْوَقارِ وَهُوَ الْفَقْرُ الْحاضِرِ، وَقِلَّةُ طَلَبِ الْحَوائِجِ مِنَ النّاسِ هُوَ الْغِنَى الْحاضِر.(۲۴۸)

فرمود: دست نياز به سوى مردم دراز كردن، سبب ذلّت و خوارى در زندگى و در معاشرت خواهد بود.

و نيز موجب از بين رفتن حياء و ناچيز شدن شخصيت خواهد گشت بطوريكه هميشه احساس نياز و تنگدستى نمايد.

و هرچه كمتر به مردم رو بيندازد و كمتر درخواست كمك نمايد بيشتر احساس خودكفائى و بى نيازى خواهد داشت.

۲۰۸ قالعليه‌السلام : اَلْخَيْرُ كُلُّهُ صِيانَةُ الاْ نْسانِ نَفْسَهُ.(۲۴۹)

فرمود: سعادت و خوشبختى انسان در حفظ و كنترل اعضاء و جوارح خود از هرگونه كار زشت و خلاف است.

۲۰۹ قالعليه‌السلام : سادَةُ النّاسِ فى الدُّنْيا الاَسْخِياء، وَسادَةُ الناسِ في الا خِرَةِ الاْ تْقياءِ.(۲۵۰)

فرمود: در اين دنيا سرور مردان سخاوتمندان هستند، ولى در قيامت سيّد و سرور مردان، پرهيزكاران خواهند بود.

۲۱۰ قالعليه‌السلام : مَنْ زَوَّجَ لِلّهِ، وَوَصَلَ الرَّحِمَ تَوَّجَهُ اللّهُ بِتاجِ الْمَلَكِ يَوْمَ الْقِيامَةِ.(۲۵۱)

فرمود: هر كس براى رضا و خوشنودى خداوند ازدواج نمايد و با خويشان خود صله رحم نمايد، خداوند او را در قيامت مفتخر و سربلند مى گرداند.

۲۱۱ قالعليه‌السلام : إنَّ اءفْضَلَ الْجِهادِ عِفَّةُ الْبَطْنِ وَالْفَرْجِ.(۲۵۲)

فرمود: با فضيلترين ومهمترين مجاهدتها عفيف نگه داشتن شكم و عورت است از چيزهاى حرام و شبهه ناك -.

۲۱۲ قالعليه‌السلام : مَنْ زارَ اءخاهُ فى اللّهِ طَلَبا لاِ نْجازِ مَوْعُودِ اللّهِ، شَيَّعَهُ سَبْعُونَ اءلْفَ مَلَكٍ، وَهَتَفَ بِهِ هاتِفٌ مِنْ خَلْفٍ اءلاطِبْتَ وَطابَتْ لَكَ الْجَنَّةَ، فَإذا صافَحَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةُ.(۲۵۳)

فرمود: هر كس به ديدار دوست و برادر خود رود و براى رضاى خداوند او را زيارت نمايد به اميد آنكه به وعده هاى الهى برسد، هفتاد هزار فرشته او را همراه و مشايعت خواهند كرد، همچنين مورد خطاب قرار مى گيرد كه از آلودگيها پاك شدى و بهشت گوارايت باد.

پس چون با دوست و برادر خود دست دهد و مصافحه كند مورد رحمت قرار خواهد گرفت.

۲۱۳ قالعليه‌السلام : إنْ شَتَمَكَ رَجُلٌ عَنْ يَمينِكَ، ثُمَّ تَحَوَّلَ إلى يَس ارِكَ فَاعْتَذَرَ إ لَيْكَ فَاقْبَلْ مِنْهُ.(۲۵۴)

فرمود: چنانچه شخصى تو را بدگويى كند، و سپس برگردد و پوزش طلبد، عذر خواهى و پوزش او را پذيرا باش.

۲۱۴ قالعليه‌السلام : عَجِبْتُ لِمَنْ يَحْتَمى مِنَ الطَّعامِ لِمَضَرَّتِهِ، كَيْفَ لايَحْتَمى مِنَ الذَّنْبِ لِمَعَرَّتِهِ.(۲۵۵)

فرمود: تعجّب دارم از كسى كه نسبت به تشخيص خوب و بد خوراكش ‍ اهتمام مى ورزد كه مبادا ضررى به او برسد، چگونه نسبت به گناهان و ديگر كارهايش اهميّت نمى دهد، ونسبت به مفاسد دنيائى، آخرتى روحى، فكرى، اخلاقى و... بى تفاوت است.

۲۱۵ قالعليه‌السلام : مَنْ اءطْعَمَ مُؤْمِنا مِنْ جُوعٍ اءطْعَمَهُ اللّهُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّةِ، وَمَنْ سَقى مُؤْمِنا مِنْ ظَمَاءٍ سَقاهُ اللّهُ مِنَ الرَّحيقِ الْمَحْتُومِ، وَمَنْ كَسا مُؤْمِنا كَساهُ اللّهُ مِنَ الثّيابِ الاْ خْضَرِ.(۲۵۶)

فرمود: هر كس مؤمن گرسنه اى را طعام دهد خداوند او را از ميوه هاى بهشت اطعام مى نمايد، و هر كه تشنه اى را آب دهد خداوند از چشمه گواراى بهشتى سيرآبش مى گرداند، و هر كس برهنه اى را لباس بپوشاند خداوند او را از لباس سبز بهشتى كه بهترين نوع و رنگ مى باشد خواهد پوشاند.

۲۱۶ قالعليه‌السلام : إنَّ دينَ اللّهِ لايُصابُ بِالْعُقُولَ النّاقِصَةِ، وَالاَّْراءِ الْباطِلَةِ، وَالْمَقاييسِ الْفاسِدَةِ، وَلايُصابَ إلاّ بِالتَّسْليمِ، فَمَنْ سَلَّمَ لَنا سَلِمَ، ومَنِ اهْتَدى بِنا هُدِىَ، وَمَنْ دانَ بِالْقِياسِ وَالرَّاءْىِ هَلَكَ.(۲۵۷)

فرمود: به وسيله عقل ناقص و نظريه هاى باطل، و مقايسات فاسد و بى اءساس نمى توان احكام و مسائل دين را بدست آورد. بنابر اين تنها وسيله رسيدن به احكام واقعى دين تسليم محض مى باشد، پس هر كس در مقابل ما اهل بيت تسليم باشد از هر انحرافى در اءمان است و هركه به وسيله ما هدايت يابد خوشبخت خواهد بود.

و شخصى كه با قياس و نظريات شخصى خود به خواهد دين اسلام را دريابد هلاك مى گردد.

۲۱۷ قالعليه‌السلام : الدُّنْيا سِنَةٌ، وَالاَّْخِرَةُ يَقْظَةٌ، وَنَحْنُ بَيْنَهُما اءضْغاثُ اءحْلامِ.(۲۵۸)

فرمود: دنيا همچون نيمه خواب (چرت) است و آخرت بيدارى مى باشد و ما در اين ميان رهگذر، بين خواب و بيدارى به سير مى بريم.

۲۱۸ قالعليه‌السلام : مِنْ سَعادَةِ الْمَرْءِ اءنْ يَكُونَ مَتْجَرُّةُ فى بَلادِهِ، وَيَكُونَ خُلَطاؤُهُ صالِحينَ، وَتَكُونَ لَهُ اءوْلادٌ يَسْتَعينُ بِهِمْ.(۲۵۹)

فرمود: از سعادت مرد آن است كه در شهر خود كسب و تجارت نمايد و شريكان و مشتريانش افرادى صالح و نيكوكار باشند، و نيز داراى فرزندانى باشد كه كمك حال او باشند.

۲۱۹ قالعليه‌السلام : آياتُ الْقُرْآنِ خَزائِنُ الْعِلْمِ، كُلَّما فُتِحَتْ خَزانَةٌ، فَيَنْبَغى لَكَ اءنْ تَنْظُرَ ما فيها.(۲۶۰)

فرمود آيه هاى قرآن هر كدام آن خزينه علوم خداوند است، هر آيه و خزينه اى را كه مشغول خواندن مى شوى در آن دقّت نظر كن كه چه در مى يابى.

۲۲۰ قالعليه‌السلام : مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ بِمَكَّة لَمْ يَمُتْ حَتّى يَرى رَسُولَ اللّهِ صَلّى اللّهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، وَيَرَى مَنْزِلَهُ فى الْجَنَّةِ.(۲۶۱)

فرمود: هركه قرآن را در مكّه مكرّمه ختم كند نمى ميرد مگر آنكه حضرت رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله و نيز جايگاه خود را در بهشت رؤ يت مى نمايد.

۲۲۱ قالعليه‌السلام : يا مَعْشَرَ مَنْ لَمْ يَحِجَّ اسْتَبْشَرُوا بِالْحاجِّ إذا قَدِمُوا فَصافِحُوهُمْ وَعَظِّمُوهُمْ، فَإنَّ ذلِكَ يَجِبُ عَلَيْكُمْ تُشارِكُوهُمْ فى الاْ جْرِ.(۲۶۲)

فرمود: شماهائى كه به مكّه نرفته ايد و در مراسم حجّ شركت نكرده ايد، بشارت باد شما ها را به آن حاجيانى كه بر مى گردند، با آنها ديدار و مصافحه كنيد تا در پاداش و ثواب حجّ آنها شريك باشيد.

۲۲۲ قالعليه‌السلام : الرِّضا بِمَكْرُوهِ الْقَضاءِ، مِنْ اءعْلى دَرَجاتِ الْيَقينِ.(۲۶۳)

شادمانى و راضى بودن به سخت ترين مقدّرات الهى از عاليترين مراتب ايمان و يقين خواهد بود.

۲۲۳ قالعليه‌السلام : ما مِنْ جُرْعَةٍ اءَحَبُّ إلى اللّهِ مِنْ جُرْعَتَيْنِ: جُرْعَةُ غَيْظٍ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِحِلْمٍ، اءَوْ جُرْعَةُ مُصيبَةٍ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِصَبْرٍ.(۲۶۴)

فرمود: نزد خداوند متعال حالتى محبوبترر از يكى دو حالت نيست :

حالت غضب وغيظى كه مؤمن با بردبارى و حلم از آن بگذرد. حالت بلا ومصيبتى كه مؤمن آن را با شكيبائى و صبر بگذارند.

۲۲۴ قالعليه‌السلام : مَنْ رَمَى النّاسَ بِما فيهِمْ رَمَوْهُ بِما لَيْسَ فيِهِ.(۲۶۵)

فرمود: هر كس مردم را عيب جوئى كند و عيوب آنان را بازگو نمايد و سرزنش كند، ديگران او را متهّم به غير واقعيّات مى كنند.

۲۲۵ قالعليه‌السلام : مُجالِسَةُ الصَّالِحيِنَ داعِيَةٌ إلى الصَّلاحِ، وَآدابُ الْعُلَماءِ زِيادَةٌ فِى الْعَقْلِ.(۲۶۶)

فرمود: هم نشينى با صالحان انسان را به سوى صلاح و خير مى كشاند، معاشرت و هم صحبت شدن با علماء، سبب افزايش شعور و بينش مى باشد.

۲۲۶ قالعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ يُحِبُّ كُلَّ قَلْبٍ حَزينٍ، وَيُحِبُّ كُلَّ عَبْدٍ شَكُورٍ.(۲۶۷)

فرمود: همانا خداوند دوست دارد هر قلب حزين و غمگينى را (كه در فكر نجات و سعادت خود باشد) و هر بنده شكر گذارى را دوست دارد.

۲۲۷ قالعليه‌السلام : إنَّ لِسانَ ابْنَ آدَمٍ يَشْرُفُ عَلى جَميعِ جَوارِحِهِكُلَّ صَباحٍ فَيَقُولُ: كَيْفَ اءصْبَحْتُمْ؟

فَيَقُولُونَ: بِخَيْرٍ إنْ تَرَكْتَنا، إنَّما نُثابُ وَنُعاقِبُ بِكَ.(۲۶۸)

فرمود: هر روز صبحگاهان زبان انسان بر تمام اعضاء و جوارحش وارد مى شود و مى گويد: چگونه ايد؟ و در چه وضعيّتى هستيد؟

جواب دهند: اگر تو ما را رها كنى خوب و آسوده هستيم، چون كه ما به وسيله تو مورد ثواب و عقاب قرار مى گيريم.

۲۲۸ قالعليه‌السلام : ما تَعِبَ اءوْلِياءُ اللّهُ فِى الدُّنْيا لِلْدُّنْيا، بَلْ تَعِبُوا فِى الدُّنْيا لِلاَّْخِرَةِ.(۲۶۹)

فرمود: دوستان و اءولياء خدا در فعاليتهاى دنيوى خود را براى دنيا به زحمت نمى اندازند وخود را خسته نمى كنند بلكه براى آخرت زحمت مى كشند.

۲۲۹ قالعليه‌السلام : لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فِى طَلَبِ الْعِلْمِ لَطَلَبُوهُ وَلَوْبِسَفْكِ الْمِهَجِ وَخَوْضِ اللُّجَجِ.(۲۷۰)

فرمود: چنانچه مردم منافع و فضايل تحصيل علوم را مى دانستند هر آينه آن را تحصيل مى كردند گرچه با ريختن خون و يا فرو رفتن زير آبها در گردابهاى خطرناك باشد.

۲۳۰ قالعليه‌السلام : لَوِ اجْتَمَعَ اءهْلُ السّماءِ وَالاْ رْضِ اءنْ يَصِفُوا اللّهَ بِعَظَمَتِهِ لَمْ يَقْدِرُوا.(۲۷۱)

فرمود: اگر تمام اهل آسمان و زمين جمع شوند بر اينكه بخواهند خداوند متعال را توصيف و تعريف كنند، نمى توانند به عظمت و قدرت او پى ببرند.

۲۳۱ قالعليه‌السلام : ما مِنْ شَيْى ءٍ اءحبُّ إلى اللّهِ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَفَرْجٍ، وَما شَيْى ءٍ اءَحَبُّ إلى اللّهِ مِنْ اءنْ يُسْاءلَ.(۲۷۲)

فرمود: بعد از معرفت به خداوند چيزى محبوب تر از دور نگه داشتن شكم وعورت از آلودگيها وهوسرانيها وگناهان نيست، و نيز محبوبترين كارها نزد خداوند مناجات و درخواست نيازمنديها به درگاهش خواهد بود.

۲۳۲ قالعليه‌السلام : إ بْنَ آدَم إنَّكَ مَيِّتٌ وَمَبْعُوثٌ وَمَوْقُوفٌ بَيْنَ يَدَىِ اللّهِ جَلّ وَعَزّ، فَاءعِدَّ لَهُ جَوابا.(۲۷۳)

فرمود: اى فرزند آدم (اى انسان تو) خواهى مُرد و سپس محشور مى شوى و در پيشگاه خداوند احضار خواهى شد، پس جوابى (قانع كننده و صحيح در مقابل سؤالها) مهيّا و آماده كن.

۲۳۳ قالعليه‌السلام : نَظَرُ الْمُؤْمِنِ فِى وَجْهِ اءخِيهِ الْمُؤْمِنِ لِلْمَوَدَّةِ وَالْمَحَبَّةِ لَهُ عِبادَة.(۲۷۴)

فرمود: نظر كردن مؤمن به صورت برادر مؤمنش از روى علاقه ومحبّت عبادت است.

۲۳۴ إ يّاكَ وَمُصاحِبَةُ الْفاسِقِ، فَإ نّهُ بايِعُكَ بِاءكْلَةٍ اءَوْ اءقَلّ مِنْ ذالكَ وَإ يّاكَ وَمُصاحِبَةُ الْقاطِعِ لِرَحِمِهِ فَإنّى وَجَدْتُهُ مَلْعُونا فى كِتابِ اللّهِ.(۲۷۵)

فرمود: برحذر باش از دوستى و همراهى با فاسق چون كه او به يك لقمه نان و چه بسا كمتر از آن هم، تو را مى فروشد. و مواظب باش از دوستى و صحبت با كسى كه قاطع صله رحم مى باشد چون كه او را در كتاب خدا ملعون يافتم.

۲۳۵ قالعليه‌السلام : اءشَدُّ ساعاتِ ابْنِ آدَم ثَلاثُ ساعاتٍ: السّاعَةُ الَّتى يُعايِنُ فيها مَلَكُ الْمَوْتِ، وَالسّاعَةُ الَّتى يَقُومُ فيها مِنْ قَبْرِهِ، وَالسَّاعَةُ الَّتى يَقِفُ فى ها بَيْنَ يَدَيِ اللّه تَبارَكَ وَتَعالى، فَإمّا الْجَنَّةِ وَإمّا إلَى النّارِ.(۲۷۶)

فرمود: مشكلترين و سخت ترين لحظات و ساعات دورانها براى انسان، سه مرحله است :

۱ آن موقعى است كه عزرائيل بر بالين انسان مى آيد و مى خواهد جان او را برگيرد.

۲ آن هنگامى خواهد بود كه از درون قبر زنده مى شود و در صحراى محشر به پا مى خيزد.

۳ آن زمانى كه در پيشگاه خداوند متعال جهت حساب و كتاب و بررسى اعمال قرار مى گيرد و نمى داند راهى بهشت و نعمتهاى جاويد مى شود و يا راهى دوزخ و عذاب دردناك خواهد شد.

۲۳۶ قالعليه‌السلام : إذا قامَ قائِمُنا اءذْهَبَ اللّهُ عَزَوَجَلّ عَنْ شيعَتِنا الْعاهَةَ، وَجَعَلَ قُلُوبَهُمْ كُزُبُرِ الْحَديدِ، وَجَعَلَ قُوَّةَ الرَجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ اءرْبَعينَ رَجُلاً.(۲۷۷)

فرمود: هنگامى كه قائم ما ( حضرت حجّت، روحى له الفداء وعجّ) قيام و خروج نمايد خداوند بلا و آفت را از شيعيان و پيروان ما برمى دارد ودلهاى ايشان را همانند قطعه آهن محكم مى نمايد، و نيرو و قوّت هر يك از ايشان به مقدار نيروى چهل نفر ديگران خواهد بود.

۲۳۷ قالعليه‌السلام : عَجَبا كُلّ الْعَجَبِ لِمَنْ عَمِلَ لِدارِ الْفَناءِ وَتَرَكَ دارَ الْبقاء.(۲۷۸)

فرمود: بسيار عجيب است از كسانى كه براى اين دنياى زودگذر و فانى كار مى كنند و خون دل مى خورند ولى آخرت را كه باقى و ابدى است رها و فراموش كرده اند.

۲۳۸ قالعليه‌السلام : رَاءْيْتُ الْخَيْرَ كُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِى قَطْعِ الطَّمَعِ عِمّا فِى اءيْدِى النّاسِ.(۲۷۹)

فرمود: تمام خيرات و خوبيهاى دنيا و آخرت را در چشم پوشى و قطع طمع از زندگى و اموال ديگران مى بينم (يعنى قناعت داشتن).

۲۳۹ قالعليه‌السلام : مَنْ لَمْ يَكُنْ عَقْلُهُ اءكْمَلَ فى هِ، كانَ هَلاكُهُ مِنْ اءيْسَرِ ما فيهِ.(۲۸۰)

فرمود: كسى كه بينش و عقل خود را به كمال نرساند و در رُكود فكرى بسر برد به سادگى در هلاكت و گمراهى و سقوط قرار خواهد گرفت.

۲۴۰ قالعليه‌السلام : إنَّ الْمَعْرِفَةَ، وَكَمالَ دينِ الْمُسْلِمِ تَرْكُهُ الْكَلامِ فيما لايُغْنيهِ، وَقِلَّةُ يُرائِهِ وَحِلْمِهِ وَصَبْرِهِ وَحُسْنِ خَلْقِهِ.(۲۸۱)

فرمود: همانا معرفت و كمال دين مسلمان در گرو رها كردن سخنان و حرفهائى است كه به حال او و ديگران سودى ندارد.

همچنين از رياء و خودنمائى دور جستن و در برابر مشكلات زندگى بردبار و شكيبا بودن و نيز داراى اخلاق پسنديده و نيك سيرت بودن است.

خلاصه حالات هفتمين معصوم پنجمين امام حضرت امام محمّد باقرعليه‌السلام

آن حضرت بنا بر مشهور، روز جمعه يا دوشنبه، سوّم ماه صفر، يا اوّل ماه رجب، سال ۵۷(۲۸۲) هجرى قمرى در مدينه منوّره ديده به جهان گشود.

نام : محمد، صلوات اللّه و سلامه عليه.(۲۸۳)

كنيه : أ بو جعفر، أ بو جعفر اوّل(۲۸۴) .

لقب : باقر، شاكر، هادى، باقر العلوم، امين، شبيه و...

پدر: امام سجّاد، زين العابدين، علىّ بن الحسينعليه‌السلام .

مادر: فاطمه دختر امام حسن مجتبىعليه‌السلام .

نقش انگشتر: رَبِّ لاتَذَرْنيهَ فَرْداً، العِزَّةُ لِلّهِ، القُوَّةُ لِلّهِ جَميعا.

دربان : جابر ين يزيد جُعفى

حضرت اوّلين امام و خليفه اى بود كه توانست با استفاده از جوّ حاكم بر جامعه زمانش يعنى شروع درگيرى بنى العباس و بنى اميّه حدّاكثر استفاده و بهره را برگيرد و با تشكيل كلاسها و جلسات مختلف احكام و حقايق اسلام و تفسير قرآن را نشر دهد، وعلوم و معارف الهى را براى جوامع بشرى شكافته و تشريح نمايد.

بر همين اساس يكى از لقبهاى مشهور آن حضرت باقر العلوم يعنى شكافنده علوم و فنون مى باشد.

امام باقرعليه‌السلام در سنين دو يا چهار سالگى در صحراى كربلا حضور داشت.

حضرت در هر جمعه يك دينار صدقه مى داد و مى فرمود: دادن صدقه در روز جمعه چند برابر ديگر روزها پاداش دارد.

هر موقع مشكلى براى حضرت پيش مى آمد خانواده خود را جمع مى نمود و در جمع آنها دعا مى كرد و آنها آمّين مى گفتند.

آن حضرت حدود چهار سال با جدّش امام حسينعليه‌السلام و ۳۸ سال همزمان در حيات پدرش امام سجّادعليه‌السلام ، و سپس حدود ۱۹ سال امامت و زعامت جامعه اسلامى را برعهده داشت كه روى هم ۵۷ سال عمر با بركت آن حضرت را گفته اند.

آن حضرت روز ۱۲ يا ۲۵ محرّم سال ۹۴، يا ۹۵ پس از شهادت پدر بزرگوارش در سنين ۳۸ سالگى به منصب امامت نائل آمد و تا ۷ ربيع الا وّل يا ذى الحجّة، سال ۱۱۴ به طول انجاميد.

شهادت : روز دوشنبه هفتم ربيع الا وّل يا ذى الحجّة، سال ۱۱۴ هجرى قمرى(۲۸۵) به دستور هشام بن عبد الملك به وسيله زهر توسط ابراهيم بن وليد استاندار مدينه، مسموم و به درجه رفيع شهادت نائل آمد.

محلّ دفن : آن حضرت در قبرستان بقيع كنار پدر و عمويش دفن گرديد.

فرزندان : حضرت داراى هفت فرزند پسر و دو دختر بوده است.

پادشاهان و خلفاء هم عصر امامتش : وليد بن عبد الملك، سليمان بن عبد الملك، عمر بن عبد العزيز، يزيد بن عبد الملك، هشام بن عبد الملك، وليد بن يزيد بن عبد الملك، يزيد بن وليد بن عبد الملك، ابراهيم بن وليد بن عبد الملك.

نماز آن حضرت : دو ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت حمد، صد مرتبه «شهد اللّه» گفته مى شود: و بعد از آن كه سلام نماز پايان يافت، تسبيح حضرت زهراءعليها‌السلام گفته مى شود.

و سپس تقاضا و در خواست حوائج مشروعه از خداوند متعال انجام گردد كه انشاء اللّه برآورده خواهد شد.(۲۸۶)

چهل حديث گهربار، از حضرت امام محمّد باقرعليه‌السلام

۲۴۱ قالَ الا مامُ اءبو جَعْفَر محمّد بنِ عليّ باقرُ العلومِعليه‌السلام :

لَوِاجْتَمَعَ اءهْلُ السَّماءِ وَالْاءرْضِ اءنْ يَصِفُوا اللّهَ بِعَظَمَتِهِ لَمْ يَقْدِرُوا.(۲۸۷)

فرمود: چنانچه تمامى اهل آسمان و زمين گرد هم آيند و بخواهند خداوند متعال را در جهت عظمت و جلال توصيف كنند، قادر نيستند.

۲۴۲ قالعليه‌السلام : إنَّ اءفضَلَ الْاءعْمالِ عِنْدَاللّهِ ما عَمِلَ بِالسُّنَّةِ وَ إنْ قَلَّ.(۲۸۸)

فرمود: همانا با فضيلت ترين عملها در پيشگاه خداوند متعال آن عملى است كه طبق سنّت پيامبر و اءهل بيت عصمت و طهارتعليهم‌السلام و دستور قرآن قرار گيرد، گرچه اءندك و ناچيز باشد.

۲۴۳ قالعليه‌السلام : مَنْ ثَبَتَ عَلى وِلايَتِنا فِي غَيْبَةِ قائِمِنا، اءعْطاهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ اَجْرَ اءلْفَ شَهيدٍ مِنْ شُهَداءِ بَدْرٍ وَ حُنَيْنٍ.(۲۸۹)

فرمود: كسى كه در زمان غيبت امام زمان (عجّل اللّه فرجه الشّريف) بر ايمان و ولايت ما اهل بيت عصمت و طهارت پابرجا و ثابت بماند، خداوند متعال پاداش و ثواب هزار شهيد از شهداى جنگ بدر و حنين به او عطا مى فرمايد.

۲۴۴ قالعليه‌السلام : لَوْ أ نَّ الْإ مامَ رُفِعَ مِنَ الْاءرْضِ ساعَةً، لَماجَتْ بِاءهْلِها كَما يَمُوجُ الْبَحْرُ بِاءهْلِهِ.(۲۹۰)

فرمود: اگر امام و حجّت خدا لحظه اى از روى زمين و از بين افراد جامعه برداشته شود، زمين اهل خود را در خود مى بلعد و فرو مى برد همانطورى كه دريا چيزهاى خود را در خود مى بلعد.

۲۴۵ قالعليه‌السلام : إنَّ جَميعَ دَوابِّ الْاءرْضِ لَتُصَلّي عَلى طالِبِ الْعِلْمِ حَتّى الْحيتانِ في الْبَحْرِ.(۲۹۱)

فرمود: به درستى كه تمام موجودات و جانوران زمين و بلكه ماهيان دريا براى تحصيل كنندگان علوم اسلامى و معارف الهى تحيّت و درود مى فرستند.

۲۴۶ قالعليه‌السلام : لَوْ اءُوتيتُ بِشابٍّ مِنْ شَبابِ الشّيعَةِ لايَتْفَقَّهُ فِي الدّينِ، لَاءَوجَعْتُهُ.(۲۹۲)

فرمود: اگر جوانى از جوانان شيعه را نزد من بياورند كه در مسائل دين و زندگى آشنا نباشد، او را تنبيه و شكنجه خواهم كرد (تا به دنبال تحصيل مسائل دين برود).

۲۴۷ قالعليه‌السلام : مَنْ اءفْتَى النّاسَ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً، لَعَنَتْهُ مَلائِكَةُ الرَّحْمَةِ و مَلائِكَةُ الْعَذابِ، وَلَحِقَهُ وِزْرُ مَنْ عَمِلَ بِفَتْياهُ.(۲۹۳)

فرمود: هر كس درباره مسائل دين فتوا و نظريه اى دهد كه بدون علم و اطّلاع باشد، ملائكه رحمت و ملائكه عذاب او را لعن و نفرين مى كنند و گناه عمل كننده اگر خلاف باشد بر عهده گوينده است.

۲۴۸ قالعليه‌السلام : الصَّلاةُ عَمُودُالدّينِ، مَثَلُها كَمَثَلِ عَمُودِالْفِسْطاطِ، إذا ثَبَتَ الْعَمُودُ ثَبَتَ الاءَوْتادُ وَالْاءَطْناب، وَ إذا مالَ الْعَمُودُ وَانْكَسَرَ لَمْ يَثْبُتْ وَ تَدٌ وَلاطَنَبٌ.(۲۹۴)

فرمود: نماز ستون دين است و مثالش همانند تيرك و ستون خيمه اى مى باشد كه چنانچه محكم و استوار باشد ميخها و طنابهاى اطراف آن پا بر جا خواهد بود ولى اگر ستون سُست يا كج باشد ميخها و طنابهاى اطراف آن نمى تواند پابرجا باشد.

۲۴۹ قالعليه‌السلام : لاتَتَهاوَنْ بَصَلاتِكَ، فَإنَّ النَّبيَّصلى‌الله‌عليه‌وآله قالَ عِنْدَ مَوْتِهِ: لَيْسَ مِنّى مَنِ اسْتَخَفَّ بِصَلاتِهِ، لَيْسَ مِنّى، مَنْ شَرِبَ مُسْكِراً لايَرِدُ عَلَىٍّّ الْحَوْضَ، لاوَاللّهِ.(۲۹۵)

فرمود: نسبت به نماز بى اعتنا مباش و آن را سبك و ناچيز مشمار، همانا كه پيامبر خدا هنگام وفات خود فرمود:

هر كس نماز را سبك شمارد و يا مسكرات بنوشد از امّت من نيست و بر حوض كوثر وارد نخواهد شد.

۲۵۰ قالعليه‌السلام : بُنِيَ الْإ سْلامُ عَلى خَمْسَةِ اءشْياءٍ: عَلَى الصَّلاةِ، وَ الزَّكاةِ، وَالْحَجِّ، وَالصَّوْمِ، وَالْوِلايَةِ، وَلَمْ يُنادِ بِشَيْى ءٍ مِثْلُ ما نُودِىٍَّ لِلْوِلايَةِ.(۲۹۶)

فرمود: دين مبين اسلام بر پنج پايه و اساس استوار است : نماز، زكات، خمس، حجّ، روزه، ولايت اهل بيت عصمت و طهارتعليهم‌السلام ، سپس افزود: آن مقدارى كه نسبت به ولايت سفارش شده است نسبت به هيچ كدام تاءكيد نگرديده است و ولايت اساس و محور تمام اعمال خواهد بود.

۲۵۱ قالعليه‌السلام : مَنْ دَعَااللّهَ بِنا اءفْلَحَ، وَمَنْ دَعاهُ بِغَيْرِنا هَلَكَ وَاسْتَهْلَكَ.(۲۹۷)

فرمود: هر كه خداوند را به وسيله ما بخواند و ما را واسطه قرار دهد رستگار و موفّق خواهد شد.

و كسى كه غير از ما اهل بيت عصمت و طهارت را وسيله گرداند نااميد و هلاك خواهد گشت.

۲۵۲ قالعليه‌السلام : الاءعْمالُ تُضاعَفُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ، فَأ كْثِرِوا فيها مِنَ الصَّلاةِ وَالصَّدَقَةِ والدُّعاءِ.(۲۹۸)

فرمود: پاداش اعمال بد يا خوب در روز جمعه دو برابر ديگر روزها است، پس سعى نمائيد در اين روز نماز و صدقه و دعا بسيار انجام دهيد.

۲۵۳ قالعليه‌السلام : مَنْ طَلَبَ الدُّنْيا اسْتِعْفافا عَنِ النّاسِ، وَسَعْيا عَلى اءهْلِهِ، وَتَعَطُّفا عَلى جارِهِ، لَقَى اللّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ وَوَجْهُهُ مِثْلُ الْقَمَرِ لَيْلَةَالْبَدْرِ.(۲۹۹)

فرمود: هر كس دنيا را به جهت يكى از سه حالت طلب كند: بى نيازى از مردم، آسايش و رفاه خانواده و عائله اش، كمك و رسيدگى به همسايه اش.

روز قيامت در حالتى محشور مى گردد و به ملاقات خداوند متعال وارد مى شود كه صورتش همچون ماه شب چهارده نورانى است.

۲۵۴ قالعليه‌السلام : ثَلاثٌ لَمْ يَجْعَلِ اللّهُ لِاءحَدٍ فيهِنَّ رُخْصَةً: اءداءُ الْاءمانَةِ إلَى الْبِرِّ وَالْفاجِرِ، وَالْوَفاءُ بِالْعَهْدِ لِلْبِّرِ وَالْفاجِرِ، وَ بِرُّ الْوالِدَيْنِ بِرَّيْنِ كانا اَوْ فاجِرَيْنِ.(۳۰۰)

فرمود: خداوند سبحان در سه چيز رخصت قرار نداده است :

اءمانت را سالم تحويل صاحبش دادن، خواه آنكه صاحبش آدم خوبى باشد يا فاجر.

وفاى به عهد نسبت به هر شخصى خوب باشد يا بد.

نيكى و احسان به پدر و مادر خوب باشند يا بد.

۲۵۵ قالعليه‌السلام : إنَّ الْجَنَّةَ وَالْحُورَ لَتَشْتاقُ إلى مَنْ يَكْسَحُ الْمَسْجِدَ، اَوْ يَاءخُذُ مِنْهُ الْقَذى.(۳۰۱)

فرمود: همانا بهشت و حورالعين در انتظار افرادى است كه در نظافت و تميز كردن مسجد سعى و تلاش نمايند.

۲۵۶ قالعليه‌السلام : إنَّما يَبْتَلِى الْمُؤ مِنُ فِى الدُّنْيا عَلى قَدْرِ دينِهِ.(۳۰۲)

فرمود: همانا مؤمن در اين دنيا هر مقدارى كه دين و ايمان داشته باشد بهمان اندازه مورد امتحان و آزمايش قرار مى گيرد.

۲۵۷ قالعليه‌السلام : لايَكُونُ الْعَبْدُ عابِدا لِلّهِ حَقَّ عِبادَتِهِ حَتّى يَنْقَطِعَ عَنِ الْخَلْقِ كُلِّهِمْ، فَحينَئِذٍ يَقُولُ: هذا خالِصٌ لى، فَيَقْبِلُهُ بِكَرَمِهِ.(۳۰۳)

فرمود: كسى به بندگى و ستايش گر حقيقى در برابر خداوند نمى رسد مگر آنكه از تمام افراد قطع اميد كند و تنها اميدش خداى يكتا باشد.

در يك چنين حالتى خداوند گويد: اين عمل خالصانه براى من است و آن را مورد قبول و عنايت خود قرار مى دهد.

۲۵۸ قالعليه‌السلام : اُقْسِمُ بِاللّهِ وَ هُوَ حَقُّ، مافَتَحَ رَجُلٌ عَلى نَفْسِهِ بابَ الْمَسْاءلَةِ إلاّ فَتَحَ اللّهُ عَلَيْهِ بابَ فَقْرٍ.(۳۰۴)

فرمود: سوگند به خدائى كه بر حقّ است، چنانچه شخصى در موردى تقاضاى خود را به يكى از همنوعان خود بگويد و بدون توجّه به خداوند متعال درخواست كمك نمايد، خداوند درى از درهاى فقر و تنگدستى را بر او بگشايد.

۲۵۹ قالعليه‌السلام : مَنْ قَضى مُسْلِما حاجَتَهُ، فالَ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: ثَوابُكَ عَلَىٍَّّ وَلا اَرْضى لَكَ ثَوابا دُونَ الْجَنَّةِ.(۳۰۵)

فرمود: هر كس حاجتى را براى مسلمانى برآورده كند و گره از مشگلش ‍ بگشايد، خداوند متعال به او خطاب كند:

ثواب و پاداش تو بر عهده من خواهد بود و غير از بهشت چيز ديگرى لايق تو نخواهد بود.

۲۶۰ قالعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ اءُوْحى إلى شُعَيْبِ النَّبيعليه‌السلام : إنّى مُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِكَ مِائَةَ اءلْفٍ، اءرْبَعينَ اءلْفا مِنْ شِرارِهِمْ وَ سِتّينَ اءلْفا من خِيارِهِمْ.

فقال : يارَبَّ هؤُلاءِ الْاءشْرار، فَما بالُ الْاءخْيار؟ فَاءوحى اللّهُ إ لَيْهِ: إنَّهُمْ داهَنُوا اءهْلَ الْمَعاصى وَ لَمْ يَغْضِبُوا لِغَضَبي.(۳۰۶)

فرمود: همانا خداوند متعال، براى حضرت شعيبعليه‌السلام وحى فرستاد:

من از قوم تو يكصد هزار نفر را عذاب و هلاك مى نمايم كه شصت هزار نفر ايشان اءشرار و چهل هزار نفر ديگرشان از خوبان و عبادت كنندگان خواهند بود.

حضرت شعيبعليه‌السلام سؤال نمود: اءشرار كه مستحقّ عذاب هستند ولى خوبان را چرا عذاب مى نمائى ؟

خداوند وحى نمود: به جهت آنكه اين افراد نسبت به گناهكاران بى تفاوت بوده و با ايشان سازش مى كردند.

۲۶۱ قالعليه‌السلام : مَنْ اءطْعَمَ مُؤْمِنا، اءطْعَمَهُ اللّهُ مِنْ ثِمارِ الْجَنَّةِ.(۳۰۷)

فرمود: هر كس مؤمنى را طعام دهد، خداوند از ميوه هاى بهشتى روزى او گرداند.

۲۶۲ قالعليه‌السلام : مَنْ حَمَلَ اءخاهُ عَلى رَحْلِهِ بَعَثَهُ اللّهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ إلَى الْمَوْقِفِ عَلى ناقَةِ مِنْ نَوْقِ الْجَنَّةِ يُباهى بِهِ الْمَلائِكَةَ.(۳۰۸)

فرمود: كسى كه برادرش را (و هر كس كه در مسير راه بدون وسيله است) سوار وسيله نقليه خود كند و حتّى الا مكان او را به مقصد برساند خداوند متعال او را در قيامت سوار شترى از شترهاى بهشتى مى گرداند كه سريع او را به مقصد برساند و از شدايد و سختيهاى محشر در اءمان گردد.

و در ضمن ملائكه به وجود او مباهات و افتخار مى كنند.

۲۶۳ قالعليه‌السلام : إذا دَخَلَ اءحَدُكُمْ عَلى اءخيهِ فى رَحْلِهِ، فَلْيَقْعُدْ حَيْثُ يَاءمُرُهُ صاحِبُ الرَّحْلِ، فَإنَّ صاحِبَ الْبَيْتِ اءعْرَفُ بِعَوْرة بَيْتِهِ مِنَ الدّاخِلِ عَلَيْهِ.(۳۰۹)

فرمود: هنگامى به منزل يكى از برادران و دوستانتان وارد شديد، هر كجا به شما گفت بنشينيد بپذيريد و همانجا بنشينيد، چونكه صاحب منزل بيش از ديگران به اءسرار منزل خود آشنا و آگاه است.

۲۶۴ قالعليه‌السلام : اَلْجَنَّةُ مُحَرَّمَةٌ عَلَى الْفَتّانينَ الْمشّائينَ بِالنَّميمَةِ.(۳۱۰)

فرمود: بهشت و نعمتهاى حياتبخش آن براى اشخاص فتنه گر و سخن چين آشوب طلب، حرام است.

۲۶۵ قالعليه‌السلام : إ نّا نَاءمُرُ صِبْيانَنا بِالصَّلاةِ إذا كانُوا بَنى خَمْسَ سِنين، فَمُرُوا صِبْيانَكُمْ إذا كانوا بَنى سَبْعَ سِنين.(۳۱۱)

فرمود: ما اءهل بيت عصمت و طهارت كودكان خود را از دوران پنج سالگى به انجام نماز دستور مى دهيم، ولى شما دوستان و پيروان ما فرزندان خود را از سنين هفت سالگى وادار به نماز نمائيد.

۲۶۶ قالعليه‌السلام : مَنْ حَمَلَ جَنازَةً مِنْ اَرْبَع جَوانِبِها، غَفَرَ اللّهُ لَهُ اَرْبَعينَ كَبيرَةً.(۳۱۲)

فرمود: هر كس جنازه اى را تشييع نمايد و چهار جانب تابوت را بر شانه خود حمل كند، خداوند چهل گناه از گناهان كبيره اش را مى آمرزد.

۲۶۷ قالعليه‌السلام : خَفِاللّهَ تَعالى لِقُدْرَتِهِ عَلَيْكَ، وَاسْتَحْي مِنْهُ لِقُرْبِهِ مِنْكَ.(۳۱۳)

فرمود: بترس از خداوند متعال به جهت قدرت بى منتهايش كه از جهات مختلف بر تو دارد، و از خداوند شرم و حيا كن در انجام گناهان به جهت آنكه از هر چيزى به تو نزديكتر است.

۲۶۸ قالعليه‌السلام : الْحِكْمَةُ ضالَّةُ الْمُؤْمِنِ، فَحَيْثُ ماوَجَدَ اءحَدُكُمْ ضالَّتَهُ فَلْيَاءخُذْها.(۳۱۴)

فرمود: دانش و حكمت گمشده ارزشمندى است براى مؤمن كه هر كجا و نزد هر كس يافت شود بايد آنرا دريافت نمايد.

۲۶۹ قالعليه‌السلام : فِي الْمِلْحِ شَفاءٌ مِنْ سَبْعينَ داء، ثُمَّ قالَ: لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فِى الْمِلْحِ ما تَداوَوا إلاّ بِهِ.(۳۱۵)

فرمود: نمك شفابخش و درمان كننده هفتاد نوع مرض و درد خواهد بود و افزود: چنانچه مردم خواصّ نمك را مى شناختند به چيزى غير از نمك مداوا و درمان نمى كردند.

۲۷۰ قالعليه‌السلام :إنَّالْمُؤ مِنَ إذا صافَحَ الْمُؤ مِنَ تَفَرَّقا مِنْ غَيْرِ ذَنْبٍ.(۳۱۶)

فرمود: همانا مؤمنى كه با برادر مؤمنش ديدار و مصافحه نمايد، گناهانشان ريخته مى شود و بدون گناه از يكديگر جدا خواهند شد.

۲۷۱ قالعليه‌السلام : مَثَلُ الْحَريصِ عَلَى الدُّنْيا مَثَلُ ذَرْوَةِالْقَزِّ، كُلَّما ازْدادَتْ عَلى نَفْسِها لَفّا كانَ اءبْعَدُ مِنَ الْخُرُوجِ حَتّى تَمُوتَ غَمّا.(۳۱۷)

فرمود: تمثيل افراد حريص به مال و زيورآلات دنيا همانند كرم ابريشمى است كه هر چه اطراف خود بچرخد و بيشتر فعاليّت كند و تارهاى ابريشم را به دور خود به پيچد، خارج شدنش از بين آن تارها سخت تر گردد و چه بسا غيرممكن مى شود تا جائى كه چاره اى جز مرگ نداشته باشد.

۲۷۲ قالعليه‌السلام : إنَّالْمُؤْمِنَ اءخُ الْمُؤ مِنِ لايَشْتِمُهُ، وَلايُحَرِّمُهُ، وَلايُسيئىُ بِهِ الظَّنَّ.(۳۱۸)

فرمود: مؤمن برادر مؤمن است، بايد او را دشنام ندهد و سرزنش و بدگوئى نكند، و او را از خوبيها محروم نگرداند، و نسبت به او بدگمان نباشد.

۲۷۳ قالعليه‌السلام : اَلْكَمالُ كُلُّ الْكَمالِ، التَّفَقُّهُ فِى الدّينِ، وَالصَّبْرُ عَلَى النائِبَةِ، وَ تَقْديرُالْمَعيشَةِ.(۳۱۹)

فرمود: تمام كمالات (معنوى و مادّى انسان) در فقاهت و شناخت دقيق و صحيح، مسائل دين است، و صبر و شكيبائى در مقابل ناملايمات، و نيز زندگى را با تدبّر و مديريّت برنامه ريزى كردن.

۲۷۴ قالعليه‌السلام : صِلِةُالْاءرْحامِ تُزَكّي االْاءعْمالَ، وَ تُنْمِى الاءمْوالَ، وَ تَدْفَعُ الْبَلْوى، وَ تُيَسِّرُالْحِسابَ، وَتُنْسِى ءُ فِى الْاءجَلِ.(۳۲۰)

فرمود: صله رحم نمودن (پنج فايده دارد:) موجب تزكيه اعمال و عبادات مى شود، سبب رشد و بركت در اموال مى گردد، بلاها و گرفتاريها را دفع و بر طرف مى نمايد، حساب (قبر و قيامت) را آسان مى گرداند، مرگ و اءجل (معلّق) را تاءخير مى اندازد.

۲۷۵ قالعليه‌السلام : فَضْلُ صَلاةِالْجَماعَةِ عَلى صَلاةِالرَّجُلِ فَرْدا خَمْساً وَ عِشْرينَ دَرَجَةً فِى الْجَنَّةِ.(۳۲۱)

فرمود: فضيلت و برترى نماز جماعت بر نماز فرادا و تنهائى، بيست و پنج درجه از مقامات بهشتى است.

۲۷۶ قالعليه‌السلام : وَ اءمَّاالْمُنْجِيات : فَخَوْفُ اللّهِ فِى السِّرَ وَالْعَلانِيَةِ، وَالْقَصْدُ فِى الْغِنى وَالْفَقْرِ، وَ كَلِمَةُالْعَدْلِ فِى الرِّضا وَالسَّخَطِ.(۳۲۲)

فرمود: از اسباب نجات، ترس از خدا در خفاء و آشكارا است، رعايت اقتصاد و صرفه جوئى در تمام حالات بى نيازى و نيازمندى، نيز رعايت انصاف و گفتن سخن حقّ و عدالت در همه حالتهاى خوشى و ناراحتى.

۲۷۷ قالعليه‌السلام : لاتَنالُ وَلايَتُنا إلاّ بِالْعَمَلِ وَالْوَرَعِ.(۳۲۳)

فرمود: ولايت و شفاعت ما شامل نمى شود مگر افرادى را كه داراى عمل صالح و نيز پرهيز از گناه داشته باشند.

۲۷۸ قالعليه‌السلام : إنَّ اءعْمالَ الْعِبادِ تُعْرَضُ عَلى نَبيِّكُمْ كُلَّ عَشيَّةِ خَميسٍ، فَلْيَسْتَحى اءحَدُكُمْ اءنْ يُعْرِضَ عَلى نَبيِّهِ الْعَمَلَ الْقَبيح.(۳۲۴)

فرمود: همانا تمام كارها و حركات بندگان در هر شب جمعه بر پيغمبر اسلام عرضه مى گردد، پس حياء كنيد از اينكه عمل زشت شما را نزد پيغمبرتان ارائه دهند.

۲۷۹ قالعليه‌السلام : مَنْ عَلَّمَ بابَ هُدىً فَلَهُ مِثْلُ اءجْرِ مَنْ عَمِلَ بِهِ، وَلايَنْقُصُ اُولئِكَ مِنْ اءجُورِهِمْ.(۳۲۵)

فرمود: هر كس راه هدايت و سعادتى را بگشايد و يا به ديگران تعليم دهد، اءجر و پاداش او همانند كسى است كه به آن كار خير عمل كرده باشد بدون آنكه از پاداش عمل كنندگان كسر شود.

۲۸۰ قالعليه‌السلام : اَرْبَعٌ مِنْ كُنُوزِالْبِرِّ: كِتْمانُ الْحاجَةِ، وَ كِتْمانُ الصَّدَقَةِ، وَ كِتْمانُ الْوَجَعِ، وَ كِتْمانُ الْمُصيبَةِ.(۳۲۶)

فرمود: چهار حالت از كنزهاى نيك و پسنديده است : پوشاندن نياز و حاجت خود را از ديگران، دادن صدقه و كمك به افراد بطور مخفيانه و محرمانه، درد و مشكلات و ناراحتيها را تحمّل كردن، هنگام مصيبت و حوادث، جزع و داد و فرياد نكردن.

خلاصه حالات هشتمين معصوم ششمين امام حضرت امام جعفر صادقعليه‌السلام

آن حضرت هنگام طلوع سپيده صبح، روز جمعه يا دوشنبه، ۱۷ ربيع الا وّل يا اوّل رجب، سال ۸۰ يا ۸۳ هجرى قمرى(۳۲۷) در مدينه منوّره ديده به جهان گشود.

نام : جعفر(۳۲۸) ، صلوات اللّه و سلامه عليه.

كنيه : ابوعبداللّه، ابواسماعيل، ابوموسى، ابواسحاق.

لقب : صادق، صابر، فاضل، طاهر، شيخ، صادق آل محمّد، باقى، منجى، كامل، كافل، عالم و...

پدر: امام محمدباقر، باقر علم الاوّلين والآخرينعليه‌السلام .

مادر: فاطمه، معروف به امّ فروه، دختر قاسم پسر محمدبن ابى بكر.

نقش انگشتر: اللّهُ وَليّى وَ عِصْمَتى مِنْ خَلْقِهِ، اللّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْى ءٍ، اءنْتَ ثِقَتى فَاعْصِمْنى مِنْ خَلْقِكَ، ماشاءَاللّهُ لاقُوَّةَ إلاّ باللّهِ.

دربان : مفضّل بن عمر است و بعضى محمدبن سنان نيز را گفته اند.

حضرت در سنين ۳۴ سالگى روز دوشنبه هفتم ذى الحجّه يا ربيع الا وّل در سال ۱۱۴ هجرى پس از شهادت پدر بزرگوارش به منصب امامت و خلافت رسيد و حدود ۳۴ سال امامت و هدايت جامعه را به عهده داشت.

امام جعفر صادقعليه‌السلام پس از پدر بزرگوارش در موقعيّت حسّاسى قرار گرفته بود چون دولت بنى العبّاس تازه روى كار آمده بود و تنها تلاش آنها استحكام و ثبات پايه هاى حكومت خود بود و ناچار بودند كه افكار عموم مخصوصا سادات بنى الزّهراء را به خود جلب و جذب نمايند.

بر همين اساس امامعليه‌السلام به نحو اءحسن از موقعيّت موجود استفاده نموده و با تشكيل جلسات مختلف در رشته هاى گوناگون علوم و فنون، ابعاد مختلف اسلام و معارف الهى را تبيين و تشريح نمود.

طبق گفته مورّخين و محدّثين بيش از دوازده هزار شاگرد از اقشار مختلف در جلسات درس آن حضرت شركت و در علوم و فنون مختلف از درياى بى كران علوم حضرتش بهره مى گرفتند.

و چهار صد جلد كتاب از جوابها و مطالب آن حضرت نوشته شده است كه به عنوان اصول اءربعمائة معروف مى باشد.

و بر همين اساس شيعه به عنوان مذهب جعفرى معروف گرديد.

آن حضرت مدّت ۱۵ سال و چند روزى همزمان با جدّ بزرگوارش امام سجّادعليه‌السلام و ۱۹ سال پس از آن با پدرش حضرت باقرالعلومعليه‌السلام ، و سپس ‍ مدّت ۳۴ سال امامت و زعامت جامعه را بر عهده داشت كه روى هم عمر پربركت حضرت را ۶۸ سال گفته اند.

شهادت آن حضرت بنا بر مشهور روز دوشنبه، ۲۵ شوّال، سال ۱۴۸ قمرى(۳۲۹) در مدينه منوّره مى باشد.

محلّ دفن آن حضرت در مدينه منوّره، قبرستان بقيع، كنار عمو و جدّ و پدر بزرگوارش مى باشد.

فرزندان امام صادقعليه‌السلام را تعداد شش پسر و چهار دختر گفته اند.

خلفاء و سلاطين هم عصر حضرت : پنج نفر از بنى اميّه به نامهاى : هشام بن عبدالملك، وليدبن يزيدبن عبدالملك، يزيدبن وليدبن عبدالملك، ابراهيم بن وليد، مروان حمار، و دو نفر از بنى العبّاس به نام : سفّاح و منصور عبّاسى بوده اند.

نماز آن حضرت چهار ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه خوانده مى شود: سبحان اللّه والحمدللّه ولاإ له إلاّاللّه واللّه اكبر(۳۳۰) .

بعد از آنكه سلام نماز پايان يافت تسبيح حضرت زهراءعليها‌السلام گفته مى شود و سپس حوايج مشروعه از خداوند متعال درخواست گردد كه انشاءاللّه برآورده مى شود.

چهل حديث گهربار، از امام جعفر صادقعليه‌السلام

قالَ الا مامُ أ بُوعَبْدِاللّه، جَعْفَرُ بنُ محمّد الصّادقُعليه‌السلام :

۲۸۱ حَديثي حَديثُ اءبى، وَ حَديثُ اءبى حَديثُ جَدى، وَ حَديثُ جَدّى حَديثُ الْحُسَيْنِ، وَ حَديثُ الْحُسَيْنِ حَديثُ الْحَسَنِ، وَ حَديثُ الْحَسَنِ حَديثُ اءميرِالْمُؤْمِنينَ، وَ حَديثُ اءميرَالْمُؤْمِنينَ حَديثُ رَسُولِ اللّهِ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم، وَ حَديثُ رَسُولِ اللّهِ قَوْلُ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.(۳۳۱)

فرمود: سخن و حديث من همانند سخن پدرم مى باشد، و سخن پدرم همچون سخن جدّم، و سخن جدّم نيز مانند سخن حسين و سخن او با سخن حسن يكى است و سخن حسن همانند سخن اميرالمؤ منين علىّ و كلام او از كلام رسول خدا مى باشد كه سخن رسول اللّه به نقل از سخن خداوند متعال خواهد بود.

۲۸۲ قالَعليه‌السلام : مَنْ حَفِظَ مِنْ شيعَتِنا اءرْبَعينَ حَديثا بَعَثَهُ اللّهُ يَوْمَ الْقيامَةِ عالِما فَقيها، وَلَمْ يُعَذِّبْهُ.(۳۳۲)

فرمود: هر كس از شيعيان ما چهل حديث را حفظ كند و به آنها عمل نمايد -، خداوند او را دانشمندى فقيه در قيامت محشور مى گرداند و او را عذاب نمى گرداند.

۲۸۳ قالَعليه‌السلام : قَضاءُ حاجَةِالْمُؤْمِنِ اءفْضَلُ مِنْ اءلْفِ حَجَّةٍ مُتَقَبَّلةٍ بِمَناسِكِها، وَ عِتْقِ اءلْفِ رَقَبَةٍ لِوَجْهِا للّهِ، وَ حِمْلانِ اءلْفِ فَرَسٍ فى سَبيلِ اللّهِ بِسَرْجِها وَ لَحْمِها.(۳۳۳)

فرمود: برآوردن حوائج و نيازمنديهاى مؤمن از هزار حجّ مقبول و آزادى هزار بنده و فرستادن هزار اسب مجهّز در راه خدا، بالاتر و والاتر است.

۲۸۴ قالَعليه‌السلام : اءَوَّلُ ما يُحاسِبُ بِهِ الْعَبْدُالصَّلاةَ، فَإنْ قُبِلَتْ قُبِلَ سائِرُ عَمَلِهِ، وَ إذا رُدَّتْ، رُدَّ عَلَيْهِ سائِرُ عَمَلِهِ.(۳۳۴)

فرمود: اوّلين محاسبه انسان در پيشگاه خداوند پيرامون نماز است، پس اگر نمازش قبول شود بقيه عبادات و اعمالش نيز پذيرفته مى گردد و گرنه مردود خواهد شد.

۲۸۵ قالَعليه‌السلام : إذا فَشَتْ اءرْبَعَةٌ ظَهَرَتْ اءرْبَعَةٌ: إذا فَشا الزِّنا كَثُرَتْ الزَّلازِلُ، وَ إذا اءمْسَكْتِ الزَّكاةِ هَلَكَتِ الْماشِيَةُ، وَ إذا جارَ الْحُكّامُ فِى الْقَضاءِ اءمْسَكَ الْمَطَرُ مِنَ السَّماءِ، وَ إذا ظَفَرَتِ الذِّمَةُ نُصِرُ الْمُشْرِكُونَ عَلَى الْمُسْلِمينَ.(۳۳۵)

فرمود: هنگامى كه چهار چيز در جامعه شايع و رايج گردد چهار نوع بلا پديد آيد: چنانچه زنا رايج گردد زلزله و مرگ ناگهانى فراوان شود، چنانچه زكات و خمس اموال پرداخت نشود حيوانات اهلى نابود شود، و اگر حاكمان جامعه و قُضات ستم نمايند باران رحمت خداوند نمى بارد، و اگر اهل ذمّه تقويت شوند مشركين بر مسلمين پيروز آيند.

۲۸۶ قالَعليه‌السلام : مَنْ عابَ اءخاهُ بِعَيْبٍ فَهُوَ مِنْ اءهْلِ النّارِ.(۳۳۶)

فرمود: هر كس برادر ايمانى خود را برچسبى بزند و او را متّهم كند از اهل آتش خواهد بود.

۲۸۷ قالَعليه‌السلام : الصُّمْتُ كَنْزٌ وافِرٌ، وَ زينُ الْحِلْمِ، وَ سَتْرُ الْجاهِلِ.(۳۳۷)

فرمود: سكوت همانند گنجى پربهاء است، سكوت زينت بخش حلم و بردبارى است، سكوت سرپوشى بر آبروى شخص نادان و جاهل خواهد بود.

۲۸۸ قالَعليه‌السلام : إ صْحَبْ مَنْ تَتَزَّيَّنُ بِهِ، وَلاتَصْحَبْ مَنْ يَتَزَّيَنُ لَكَ.(۳۳۸)

فرمود: با كسى دوستى و رفت و آمد كن كه موجب عزّت و سربلندى تو باشد، و با كسى كه مى خواهد از تو بهره ببرد و خودنمائى مى كند همدم مباش.

۲۸۹ قالَعليه‌السلام : كَمالُ الْمُؤْمِنِ فى ثَلاثَ خِصالٍ: الْفِقْهُ فى دينِهِ، وَ الصَّبْرُ عَلَى النّائِبَةِ، وَالتَّقْديرُ فِى الْمَعيشَةِ.(۳۳۹)

فرمود: شخصيّت و كمال مؤمن در سه خصلت است : آشنا بودن به مسائل و احكام دين، صبر در مقابل شدايد و ناملايمات، زندگى او همراه با حساب و كتاب و برنامه ريزى دقيق.

۲۹۰ قالَعليه‌السلام : عَلَيْكُمْ بِإ تْيانِ الْمَساجِدِ، فَإنَّها بُيُوتُ اللّهِ فِى الْاءَرْضِ، و مَنْ اءتاها مُتطَهَّرا طَهَّرَهُ اللّهُ مِنْ ذُنُوبِهِ، وَ كَتَبَ مِنْ زُوّارِهِ.(۳۴۰)

فرمود: بر شما باد به دخول در مساجد، چونكه آنها خانه خداوند بر روى زمين است و هر كسى كه با طهارت وارد آن شود خداوند او را از گناهان تطهير مى نمايد و همانند زيارت كنندگانش محسوب مى شوند.

۲۹۱ قالَعليه‌السلام : مَن قالَ بَعْدَ صَلوةِالصُّبْحِ قَبْلَ اءنْ يَتَكَلَّمَ: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، وَلا حَوْلَ وَلاقُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ الْعَلىٍّّ الْعَظيمِ» يُعيدُها سَبْعَ مَرّاتٍ، دَفَعَ اللّهُ عَنْهُ سَبْعينَ نَوْعا مِنْ أ نْواعِ الْبَلاءِ، اءهْوَنُهَاالْجُذامُ وَالْبَرَصُ.(۳۴۱)

فرمود: هر كسى بعد از نماز صبح پيش از آنكه سخنى مطرح كند، هفت مرتبه بگويد: «بسم اللّه الرّحمن الرّحيم، و لاحول ولاقوّة إلاّ باللّه العليّ العظيم» خداوند متعال هفتاد نوع بلا از او دور گرداند كه ساده ترين آنها مرض پيسى و جذام باشد.

۲۹۲ قالَعليه‌السلام : مَنْ تَوَضَّا وَ تَمَنْدَلَ كُتِبَتْ لَهُ حَسَنَةٌ، وَ مَنْ تَوَضَّا وَلَمْ يَتَمَنْدَلْ حَتىّ يَجُفَّ وُضُوئُهُ، كُتِبَ لَهُ ثَلاثُونَ حَسَنَةً.(۳۴۲)

فرمود: هر كس وضو بگيرد و با حوله خشك نمايد يك حسنه دارد و چنانچه خشك نكند سى حسنه خواهد داشت.

۲۹۳ قالَعليه‌السلام : لَإ فْطارُكَ فى مَنْزِلِ اءخيكَ اءفْضَلُ مِنْ صِيامِكَ سَبْعينَ ضِعْفا.(۳۴۳)

فرمود: اگر افطارى روزه ات را در منزل برادرت انجام دهى ثوابش هفتاد برابر اصل روزه است.

۲۹۴ قالَعليه‌السلام : إذا اءفْطَرَ الرَّجُلُ عَلَى الْماءِ الْفاتِرِ نَقى كَبَدُهُ، وَ غَسَلَ الذُّنُوبَ مِنَ الْقَلْبِ، وَ قَوّى الْبَصَرَ وَالْحَدَقَ.(۳۴۴)

فرمود: چنانچه روزه را با آب جوش افطار نمايد كبدش پاك و سالم باقى مى ماند، و قلبش از كدورتها تميز و نور چشمش قوى و روشن مى گردد.

۲۹۵ قالَعليه‌السلام : مَنْ قَرَءَالْقُرْآنَ فِى الْمَصْحَفِ مَتَّعَ بِبَصَرِهِ، وَ خَفَّفَ عَلى والِدَيْهِ وَ إنْ كانا كافِرَيْنِ.(۳۴۵)

فرمود: هر كه قرآن را از روى آن بخواند بر روشنائى چشمش افزوده گردد و گناهان پدر و مادرش سبك شود گرچه كافر باشند.

۲۹۶ قالَعليه‌السلام : مَنْ قَرَءَ «قُلْ هُوَاللّهُ اءحَدٌ» مَرَّةً واحِدَةً فَكَاءنَّما قَرَءَ ثُلْثَ الْقُرآنِ وَ ثُلْثَ التُّوراةِ وَ ثُلْثَ الْإنْجيلِ وَ ثُلْثَ الزَّبُورِ.(۳۴۶)

فرمود: هر كه يك مرتبه سوره توحيد را بخواند همانند كسى است كه يك سوّم قرآن و تورات و انجيل و زبور را خوانده باشد.

۲۹۷ قالَعليه‌السلام : إنَّ لِكُلِّ ثَمَرَةٍ سَمّا، فَإذا اءتَيْتُمْ بِها فَامسّوهَاالْماء، وَاغْمِسُوها فِى الْماءِ.(۳۴۷)

فرمود: هر نوع ميوه و ثمره اى مسموم و آغشته به ميكربها است، هر گاه خواستيد از آنها استفاده كنيد با آب بشوئيد.

۲۷۸ قالَعليه‌السلام : عَلَيْكُمْ بِالشَّلْجَمِ، فَكُلُوهُ وَاءديمُوا اءكْلَهُ، وَاكْتُمُوهُ إلاّ عَنْ اءهْلِهِ، فَما مِنْ اءحَدٍ إلاّ وَ بِهِ عِرْقٌ مِنَ الْجُذامِ، فَاءذيبُوهُ بِاءكْلِهِ.(۳۴۸)

فرمود: شلغم را اهميّت دهيد و مرتّب آن را ميل نمائيد و آن را به مخالفين معرّفى نكنيد، شلغم رگ جذام را قطع و نابود مى سازد.

۲۷۹ قالَعليه‌السلام : يُسْتَجابُ الدُّعاءُ فى اءرْبَعَةِ مَواطِنَ: فِى الْوِتْرِ، وَ بَعْدَ الْفَجْرِ، وَ بَعْدَالظُّهْرِ، وَ بَعْدَ الْمَغْرِبِ.(۳۴۹)

فرمود: در چهار وقت دعا مستجاب خواهد شد: هنگام نماز وِتر، بعد از نماز صبح، بعد از نماز ظهر، بعد از نماز مغرب.

۳۰۰ قالَعليه‌السلام : مَنْ دَعا لِعَشْرَةٍ مِنْ إ خْوانِهِ الْمَوْتى لَيْلَةِ الْجُمُعَةِ اءوْجَبَ اللّهُ لَهُ الْجَنَّةَ.(۳۵۰)

فرمود: هر كه در شب جمعه براى ده نفر از دوستان مؤمن خود كه از دنيا رفته اند دعا و طلب مغفرت نمايد، اهل بهشت قرار خواهد گرفت.

۳۰۱ قالَعليه‌السلام : مِشْطُ الرَّاءسِ يَذْهَبُ بِالْوَباءِ، وَ مِشْطُ اللِّحْيَةِ يُشَدِّدُ الاءضْراسَ.(۳۵۱)

فرمود: شانه كردن موى سر موجب نابودى وبا و مانع ريزش مو مى گردد، و شانه كردن ريش و محاسن ريشه دندانها را محكم مى نمايد.

۳۰۲ قالَعليه‌السلام اءيُّما مُؤْمِنٍ سَئَلَ اءخاهُ الْمُؤْمِنَ حاجَةً وَ هُوَ يَقْدِرُ عَلى قَضائِها فَرَدَّهُ عَنْها، سَلَّطَ اللّهُ عَلَيْهِ شُجاعا فى قَبْرِهِ، يَنْهَشُ مِنْ اءصابِعِهِ.(۳۵۲)

فرمود: چنانچه مؤمنى از برادر ايمانيش حاجتى را طلب كند و او بتواند خواسته اش را برآورد و انجام ندهد، خداوند در قبرش يك افعى بر او مسلّط گرداند كه هر لحظه او را آزار رساند.

۳۰۳ قالَعليه‌السلام : وَلَدٌ واحِدٌ يَقْدِمُهُ الرَّجُلُ، اءفْضَلُ مِنْ سَبْعينَ يَبْقُونَ بَعْدَهُ، شاكينَ فِى السِّلاحِ مَعَ الْقائِمِ (عَجَّلَ اللّهُ تَعالى فَرَجَهُ الشَّريف).(۳۵۳)

فرمود: اگر انسانى يكى از فرزندانش را پيش از خود به عالم آخرت بفرستد بهتر از آنست كه چندين فرزند بجاى گذارد و در ركاب امام زمانعليه‌السلام با دشمن مبارزه كنند.

۳۰۴ قالَعليه‌السلام : إذا بَلَغَكَ عَنْ اءخيكَ شَيْى ءٌ فَقالَ: لَمْ اءقُلْهُ فَاقْبَلْ مِنْهُ، فَإنَّ ذلِكَ تَوْبَةٌ لَهُ. وَ قالَعليه‌السلام : إذا بَلَغَكَ عَنْ اءخيكَ شَيْى ءٌ وَ شَهِدَ اءرْبَعُونَ اءنَّهُمْ سَمِعُوهُ مِنْهُ فَقالَ: لَمْ اءقُلْهُ، فَاقْبَلْ مِنْهُ.(۳۵۴)

فرمود: چنانچه شنيدى كه برادرت يا دوستت چيزى بر عليه تو گفته است و او تكذيب كرد قبول كن. همچنين فرمود: اگر چيزى را از برادرت بر عليه خودت شنيدى و نيز چهل نفر شهادت دادند، ولى او تكذيب كرد و گفت : من نگفته ام، حرف او را بپذير.

۳۰۵ قالَعليه‌السلام : لايَكْمِلُ إ يمانُ الْعَبْدِ حَتّى تَكُونَ فيهِ أ رْبَعُ خِصالٍ: يَحْسُنَ خُلْقُهُ، وَيَسْتَخِفَّ نَفْسَهُ، وَيُمْسِكَ الْفَضْلَ مِنْ قَوْلِهِ، وَيُخْرِجَ الْفَضْلَ مِنْ مالِهِ.(۳۵۵)

فرمود: ايمان انسان كامل نميگردد مگر آنكه چهار خصلت در او باشد: اخلاقش نيكو باشد، نفس خود را سبك شمارد، كنترل سخن داشته باشد، از اضافى ثروتش حقّ اللّه، حقّ النّاس را بپردازد.

۳۰۶ قالَعليه‌السلام : داوُوا مَرْضاكُمْ بِالصَّدَقَةِ، وَادْفَعُوا اءبْوابَ الْبَلايا بِالْإ سْتِغْفارِ.(۳۵۶)

فرمود: مريضان خود را به وسيله پرداخت صدقه مداوا و معالجه نمائيد، و بلاها و مشكلات را با استغفار و توبه دفع كنيد.

۳۰۷ قالَعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ فَرَضَ عَلَيْكُمُ الصَّلَواتِ الْخَمْسِ فى اءفْضَلِ السّاعاتِ، فَعَلَيْكُمْ بِالدُّعاءِ فى إ دْبارِ الصَّلَواتِ.(۳۵۷)

فرمود: خداوند متعال پنج نماز در بهترين اوقات را بر شما واجب گرداند، پس سعى كنيد حوايج و خواسته هاى خود را پس از هر نماز با خداوند مطرح و درخواست كنيد.

۳۰۸ قالَعليه‌السلام : كُلُوا ما يَقَعُ مِنَ الْمائِدَةِ فِى الْحَضَرِ، فَإنَّ فيهِ شِفاءٌ مِنْ كُلِّ داءٍ، وَلا تَاءكُلُوا مايَقَعُ مِنْها فِى الصَّحارى.(۳۵۸)

فرمود: هنگام خوردن غذا در منزل، آنچه اطراف سفره و ظرف مى ريزد جمع كنيد و ميل نمائيد كه در آنها شفاى دردهاى درونى است، ولى چنانچه در بيابان سفره انداختيد اضافه هاى آن را رها كنيد براى جانوران.

۳۰۹ قالَعليه‌السلام : اءرْبَعَةٌ مِنْ اءخْلاقِ الاْ نْبياءِ: الْبِرُّ، وَالسَّخاءُ، وَالصَّبْرُ عَلَى النّائِبَةِ، وَالْقِيامُ بِحَقِّ الْمُؤ مِنِ.(۳۵۹)

فرمود: چهار چيز از اخلاق پسنديده پيغمبران الهى است : نيكى، سخاوت، صبر و شكيبائى در مصائب و مشكلات، اجراء حقّ و عدالت بين مؤمنين.

۳۱۰ قالَعليه‌السلام : إ مْتَحِنُوا شيعتَنا عِنْدَ ثَلاثٍ: عِنْدَ مَواقيتِ الصَّلاةِ كَيْفَ مُحافِظَتُهُمْ عَلَيْها، وَ عِنْدَ أ سْرارِهِمْ كَيْفَ حِفْظُهُمْ لَها عِنْدَ عَدُوِّنا، وَ إلى أ مْوالِهِمْ كَيْفَ مُواساتُهُمْ لِإ خْوانِهِمْ فيها.(۳۶۰)

فرمود: شيعيان و دوستان ما را در ۳ مورد آزمايش نمائيد:

۱ مواقع نماز، چگونه رعايت آن را مى نمايند، ۲ اسرار يكديگر را چگونه فاش و يا نگهدارى مى كنند، ۳ نسبت به اموال و ثروتشان چگونه به ديگران رسيدگى مى كنند و حقوق خود را مى پردازند.

۳۱۱ قالَعليه‌السلام : مَنْ مَلِكَ نَفْسَهُ إذا رَغِبَ، وَ إذا رَهِبَ، وَ إ ذَااشْتَهى، وإذا غَضِبَ وَ إذا رَضِىَ، حَرَّمَ اللّهُ جَسَدَهُ عَلَى النّارِ.(۳۶۱)

فرمود: هر كه در چهار موقع مالك نفس خود باشد:

هنگام رفاه و توسعه زندگى، هنگام سختى و تنگدستى، هنگام اشتهاء و آرزو، هنگام خشم و غضب. خداوند متعال آتش را بر جسم او حرام مى گرداند.

۳۱۲ قالَعليه‌السلام : إنَّ النَّهارَ إذا جاءَ قالَ: يَابْنَ آدَم، اءعْجِلْ فى يَوْمِكَ هذا خَيْرا، اءشْهَدُ لَكَ بِهِ عِنْدَ رَبِّكَ يَوْمَ الْقيامَةِ، فَإنّى لَمْ آتِكَ فيما مَضى وَلاآتيكَ فيما بَقِىَ، فَإذا جاءَاللَّيْلُ قالَ مِثْلُ ذلِكَ.(۳۶۲)

فرمود: هنگامى كه روز فرا رسد گويد: تا مى توانى در اين روز از كارهاى خير انجام ده كه من در قيامت در پيشگاه خداوند شهادت مى دهم و بدان كه من قبلا در اختيار تو نبودم و در آينده نيز پيش تو باقى نخواهم ماند. همچنين هنگامى كه شب فرارسد چنين زبان حالى را خواهد داشت.

۳۱۳ قالَعليه‌السلام : لاخَيْرَ فِى الدُّنْيا إلاّ لِرَجُلَيْنِ: رَجَلٌ يَزْدادُ فى كُلِّ يَوْمٍ إ حْسانا، وَ رَجُلٌ يَتَدارَكُ ذَنْبَهُ بِالتَّوْبَةِ، وَ اءنّى لَهُ بِالتَّوْبَةِ، وَاللّه لَوْسَجَدَ حَتّى يَنْقَطِعَ عُنُقُهُ ما قَبِلَ اللّهُ مِنْهُ إلاّ بِوِلايَتِنا اءهْلِ الْبَيْتِ.(۳۶۳)

فرمود: خير و خوبى در دنيا وجود ندارد مگر براى دو دسته :

اوّل آنانكه سعى نمايند در هر روز نسبت به گذشته كار بهترى انجام دهند.

دوّم آنانكه نسبت به خطاها و گناهان گذشته خود پشيمان و سرافكنده گردند و توبه نمايند، و توبه كسى پذيرفته نيست مگر آنكه معتقد به ولايت ما اهل بيت عصمت و طهارت باشد.

۳۱۴ قالَعليه‌السلام : من ماتَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ عارِفا بِحَقِّنا عُتِقَ مِنَ النّارِ وَ كُتِبَ لَهُ بَرائَةٌ مِنْ عَذابِ الْقَبْرِ.(۳۶۴)

فرمود: هر كس روز جمعه بميرد و عارف به حقّ ما اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم‌السلام ) باشد از آتش دوزخ آزاد مى گردد، و نيز از عذاب شب اوّل قبر در اءمان خواهد بود.

۳۱۵ قالَعليه‌السلام : إنَّ الرَّجُلَ يَذْنِبُ الذَّنْبَ فَيَحْرُمُ صَلاةَاللَّيْلِ، إنَّ الْعَمَلَ السَّيِئُى اءسْرَعُ فى صاحِبِهِ مِنَ السَّكينِ فِى اللَّحْمِ.(۳۶۵)

فرمود: چه بسا شخصى به وسيله انجام گناهى از نماز شب محروم گردد، همانا تأثیر گناه در روان انسان سريعتر از تأثیر چاقو در گوشت است.

۳۱۶ قالَعليه‌السلام : لاتَتَخَلَّلَوُا بِعُودِالرِّيْحانِ وَلابِقَضَيْبِ الرُّمانِ، فَإنَّهُما يُهَيِّجانِ عَرَقَ الْجُذامِ.(۳۶۶)

فرمود: به وسيله چوب ريحان و چوب انار دندانهاى خود را خلال نكنيد، چونكه تحريك كننده عوامل مرض جذام و پيسى مى باشد.

۳۱۷ قالَعليه‌السلام : تَقْليمُ الْاءطْفارِ يَوْمَ الْجُمُعَةِ يُؤ مِنُ مِنَ الْجُذامِ وَالْبَرَصِ وَالْعِمى، وَ إنْ لَمْ تَحْتَجْ فَحَكِّها حَكّا. وَ قالَعليه‌السلام : اءخْذُ الشّارِبِ مِنَ الْجُمُعَةِ إلَى الْجُمُعَةِ اءمانٌ مِنَ الْجُذامِ.(۳۶۷)

فرمود: كوتاه كردن ناخنها در روز جمعه موجب سلامتى از جذام و پيسى و ضعف بينائى چشم خواهد شد و اگر امكان كوتاه كردن آن نباشد سر آنها را بتراش.

و فرمود: كوتاه كردن سبيل در هر جمعه سبب ايمنى از مرض جذام مى شود.

۳۱۸ قالَعليه‌السلام : إذا اءوَيْتَ إلى فِراشِكَ فَانْظُرْ ماسَلَكْتَ فى بَطْنِكَ، وَ ما كَسَبْتَ فى يَوْمِكَ، وَاذْكُرْ اءنَّكَ مَيِّتٌ، وَ اءنَّ لَكَ مَعادا.(۳۶۸)

فرمود: در آن هنگامى كه وارد رختخواب خود مى شوى، با خود بينديش كه در آن روز چه نوع خوراكيها و آشاميدنيها از چه راهى به دست آورده اى و ميل نموده اى.

و در آن روز چه چيزهائى را چگونه و از چه راهى كسب و تحصيل كرده اى.

و در هر حال متوجّه باش كه مرگ تو را مى ربايد و سپس در صحراى محشر جهت بررسى گفتار و كردارت حاضر خواهى شد.

۳۱۹ قالَعليه‌السلام : إنَّ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إ ثْنى عَشَرَ اءلْفَ عالَم، كُلُّ عالَمٍ مِنْهُمْ اءكْبَرُ مِنْ سَبْعِ سَمواتٍ وَ سَبْعِ اءرَضينَ، ما تَرى عالَمٌ مِنْهُمْ إ نّ لِلّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عالَما غَيْرُهُمْ وَ اءنَاالْحُجَّةُ عَلَيْهِمْ.(۳۶۹)

فرمود: همانا خداوند متعال دوازده هزار جهان آفريده است كه هر يك از آنها نسبت به آسمانها و زمينهاى هفتگانه بزرگتر خواهد بود و من و ديگر ائمّه دوازده گانه از طرف خداوند بر همه آنها حجّت و راهنما هستيم.

۳۲۰ قالَعليه‌السلام : حَديثٌ فى حَلالٍ وَ حَرامٍ تَاءخُذُهُ مِنْ صادِقٍ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيا وَ ما فيها مِنْ ذَهَبٍ وَفِضَّةٍ.(۳۷۰)

فرمود: سخنى را درباره مسائل حلال و حرام و احكام دين از مؤمنى دريافت كنى بهتر و ارزشمندتر است از تمام دنيا و ثروتهاى آن.

خلاصه حالات نهمين معصوم هفتمين امام حضرت امام موسى بن جعفرعليه‌السلام

آن حضرت روز يكشنبه، هفتم ماه صفر، سال ۱۲۸ هجرى قمرى(۳۷۱) در حال بازگشت از مكّه معظّمه در روستائى به نام أ بواء - بين مكّه و مدينه ديده به جهان گشود.

نام : موسى(۳۷۲) صلوات اللّه و سلامه عليه.

كنيه : ابوالحسن، ابوالحسن اوّل، ابوالحسن ماضى، ابوابراهيم، ابوعلىّ، ابواسماعيل، ابواسحق و...

لقب : عبدصالح، كاظم، باب الحوائج، صابر، رجل، امين، عالم، زاهر، صالح، شيخ، وفىّ، نفس زكيّه، زين المجتهدين و...

نقش انگشتر: حَسْبِيَاللّهُ، المُلْكُ لِلّهِ وَحَدَهُ

پدر: امام جعفر، صادق آل محمّدعليه‌السلام

مادر: حميده مصفّاة اندلسى، دختر صاعد بربرى

دربان : محمدبن فضل، مفضّل بن عمر

حضرت روز دوشنبه ۲۵ شوّال، سال ۱۴۸ هجرى قمرى پس از شهادت پدر بزرگوارش، در بيست سالگى منصب امامت و رهبريت جامعه اسلامى را به عهده گرفت و تا سال ۱۸۳ هجرى قمرى امامت آن حضرت بطول انجاميد.

آن حضرت مدّت بيست سال و بنابر نقلى ۱۹ سال همزمان با پدر بزرگوارش و مدّت ۳۵ سال پس از آن ادامه حيات داد كه جمعا ۵۵ سال طبق مشهور عمرى با بركت و پر از مشقّت را سپرى نمود گرچه بعضى عمر آن حضرت را تا ۵۸ سال گفته اند.

علّت زندانى شدن آن حضرت را طبق آنچه گفته اند چنين است :

در سالى هارون الرّشيد به سفر حجّ رفت و در كنار قبر حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله جمعى از بنى هاشم و از آن جمله امام موسى كاظمعليه‌السلام جهت زيارت قبر آن حضرت حضور داشتند.

هنگامى كه هارون الرّشيد نزديك قبر مطهّر رسيد گفت : السّلام عليك يا رسول اللّه، يابنى عمّى، يعنى سلام بر تو اى پسر عمويم.

در همين حال امام كاظمعليه‌السلام نزديك قبر آمد و اظهار داشت : السلام عليك يا أ بة، يعنى سلام بر تو اى پدرم.

هارون با چنين صحنه اى چهره خود را درهم كشيد و با گرفتن كينه و عداوت آن حضرت را بر دل، تصميم بر تحقير و قتل حضرت را گرفت.

اضافه بر آن سخن چينان دنياپرست و رياست طلب كه در هر زمان بوده و هستند از موقعيّت سوءاستفاده كرده و در هر فرصت مناسبى بر عليه آن حضرت نزد هارون بدگوئى و سخن چينى نموده و او را بر عليه حضرت تحريك مى كردند.

تا آنكه به بغداد مراجعت كرد و دستور جلب آن حضرت را صادر و در بصره زندانى گرداند.

و چون امامعليه‌السلام مدّتى را در زندان بصره سپرى نمود، به بغداد منتقل شد و در زندانى مخوف و وحشتناك با شكنجه هاى مختلف جسمى و روحى محبوس گرديد.

در مدت زندان حضرت بين مؤرّخين اختلاف است.

بنابر مشهور: حضرت توسط سندى بن شاهك، به دستور هارون مسموم و در روز جمعه ۲۵ رجب، سال ۱۸۳ هجرى قمرى(۳۷۳) در زندان بغداد به شهادت رسيد و در قبرستان بنى هاشم كاظمين دفن گرديد.

فرزندان : مرحوم سيّدمحسن امين تعداد ۱۸ پسر و ۱۹ دختر از فرزندان امام كاظمعليه‌السلام را نام برده است.

و بعضى ديگر گفته اند: آن حضرت داراى ۳۷ دختر و ۲۳ پسر بوده است.

دوران امامت آن حضرت همزمان بود با حكومت منصور دوانيقى، محمدمهدى عبّاسى، هادى عبّاسى، هارون الرّشيد.

نماز آن حضرت : دو ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت حمد، دوازده مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.

و پس از سلام نماز، تسبيح حضرت زهراء عليها السلام گفته خواهد شد و سپس ‍ حوائج و خواسته هاى مشروع از درگاه خداوند متعال خواسته مى شود كه انشاءاللّه برآورده مى گردد.(۳۷۴)

چهل حديث گهربار، از امام موسى بن جعفرعليه‌السلام

قالَ الا مام موسى بن جعفرالكاظمعليه‌السلام :

۳۲۱ وَجَدْتُ عِلْمَ النّاسِ فى اءرْبَعٍ: اءَوَّلُها اءنْ تَعْرِفَ رَبَّكَ، وَالثّانِيَةُ اءنْ تَعْرِفَ ما صُنِعَ بِكَ، وَالثّالِثَةُ اءنْ تَعْرِفَ ما اءرادَ بِكَ، وَالرّبِعَةُ اءنْ تَعْرِفَ ما يُخْرِجُكَ عَنْ دينِكَ.(۳۷۵)

فرمود: تمام علوم جامعه را در چهار مورد شناسائى كردم :

اوّلين آنها اينكه پروردگار و آفريدگار خود را بشناسى و نسبت به او شناخت پيدا كنى.

دوّم اينكه بفهمى كه از براى وجود تو و نيز براى بقاء حيات تو چه كارها و تلاشهائى صورت گرفته است.

سوّم بشناسى كه براى چه آفريده شده اى و منظور از خلقت تو چيست.

چهارم اينكه معرفت پيدا كنى نسبت به آن چيزهائى كه سبب مى شود از دين و اعتقادات خود منحرف شوى، يعنى سبب و راه خوشبختى و بدبختى خود را بشناسى و چشم و گوش بسته حركت نكنى.

۳۲۲ قالعليه‌السلام : رَحِمَ اللّهُ عَبْدا تَفَقَّهَ، عَرِفَ النّاسَ وَلايَعْرِفُونَهُ.(۳۷۶)

فرمود: خداوند متعال رحمت كند آن بنده اى را كه در مسائل دينى و اجتماعى و سياسى و... فقيه و عالم باشد و نسبت به مردم شناخت پيدا كند گرچه مردم او را نشناسند و قدر و منزلت او را ندانند.

۳۲۳ قالَعليه‌السلام : ما قَسَّمَ بَيْنَ الْعِبادِ اءفْضَلُ مِنَ الْعَقْلِ، نَوْمُ الْعاقِلِ اءفْضَلُ مِنْ سَهْرِالْجاهِلِ.(۳۷۷)

فرمود: چيزى با فضيلت تر و بهتر از عقل بين بندگان توزيع نشده است، تا جائى كه خواب عاقل هوشمند افضل از شب زنده دارى جاهل بى خرد است.

۳۲۴ قالَعليه‌السلام : الدُّنيا سِجْنُ الْمُؤمِنِ، وَالْقَبْرُ حِصْنُهُ، وَالْجَنَّةُ مَاءواهُ.(۳۷۸)

فرمود: دنيا همچون زندانى است براى مؤمن و قبر قلعه و منزلگاه موقّت او است و بهشت جايگاهش خواهد بود.

۳۲۵ قالَعليه‌السلام : بِئْسَ الْعَبْدُ يَكُونُ ذاوَجْهَيْنِ وَ ذالِسانَيْنِ.(۳۷۹)

فرمود: بد شخصى است آنكه داراى دو چهره و دو زبان مى باشد، (در پيش ‍ رو چيزى مى گويد و پشت سر چيز ديگر).

۳۲۶ قالَعليه‌السلام : اَلْمَغْبُونُ مَنْ غَبِنَ عُمْرُهُ ساعَةً.(۳۸۰)

فرمود: خسارت ديده و ورشكسته كسى است كه عمر خود را هر چند به مقدار يك ساعت هم كه باشد بيهوده تلف كرده باشد.

۳۲۷ قالعليه‌السلام : مَنِ اسْتَشارَ لَمْ يَعْدِمْ عِنْدَ الصَّوابِ مادِحا، وَ عِنْدَالْخَطاءِ عاذِرا.(۳۸۱)

فرمود: كسى كه در امور زندگى خود با اهل معرفت مشورت كند، چنانچه درست و صحيح عمل كرده باشد مورد تعريف و تمجيد قرار مى گيرد و اگر خطا و اشتباه كند عذرش پذيرفته است.

۳۲۸ قالَعليه‌السلام : مَنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ واعِظٌ تَمَكَّنَ مِنْهُ عَدُوُّهُ يعني الشّيطان.(۳۸۲)

فرمود: هر كسى عقل و تدبيرش را مورد استفاده قرار ندهد، دشمنش يعنى شياطين إ نسى و جنّى و نيز هواهاى نفسانى به راحتى او را مى فريبند و منحرف مى شود.

۳۲۹ قالَعليه‌السلام : لايَخْلُواالْمُؤْمِنُ مِنْ خَمْسَةٍ: سِواكٍ، وَمِشْطٍ، و سَجّادَةٍ، وَ سَبْحَةٍ فيها اءرْبَعٌ وَ ثَلاثُونَ حَبَّة، وَ خاتَمُ عَقيقٍ.(۳۸۳)

فرمود: مؤمن بايد هميشه پنج چيز همراه خود داشته باشد: مسواك، شانه، مهر و جانماز، تسبيح براى ذكر گفتن انگشتر عقيق به دست راست در حال نماز و دعا و....

۳۳۰ قالَعليه‌السلام : لاتَدْخُلُواالْحَمّامَ علىّ الرّيقِ، وَلاتَدْخُلُوهُ حَتّى تُطْعِمُوا شَيْئا.(۳۸۴)

فرمود: بعد از صبحانه بدون فاصله حمّام نرويد، همچنين سعى شود با معده خالى داخل حمّام نرويد و حتّى الا مكان قبل از رفتن به حمّام قدرى غذا بخوريد.

۳۳۱ قالَعليه‌السلام : اِيّاكَ وَالْمِزاحَ، فَاِنَّهُ يَذْهَبُ بِنُورِ إ يمانِكَ، وَيَسْتَخِفُّ مُرُوَّتِكَ.(۳۸۵)

فرمود: برحذر باش از شوخى و مزاح بى جا چون كه نور ايمان را از بين مى برد و جوانمردى و آبرو را سبك و بى اهميّت مى كند.

۳۳۲ قالَعليه‌السلام : اَلْلَّحْمُ يُنْبِتُ اللَّحْمَ، وَالسَّمَكُ يُذيبُ الْجَسَدَ.(۳۸۶)

فرمود: خوردن گوشت موجب روئيدن گوشت در بدن و فربهى آن مى گردد، ولى خوردن ماهى گوشت بدن را آب و جسم را لاغر مى كند.

۳۳۳ قالَعليه‌السلام : مَنْ صَدَقَ لِسانُهُ زَكى عَمَلُهُ، وَ مَنْ حَسُنَتْ نِيَّتُهُ زيدَ فى رِزْقِهِ، وَ مَنْ حَسُنَ بِرُّهُ بِإ خْوانِهِ وَ أ هْلِهِ مُدَّ فى عُمْرهِ.(۳۸۷)

فرمود: هر كه زبانش صادق باشد اعمالش پاك مى باشد، هر كه فكر و نيّتش ‍ نيك باشد توسعه در روزيش خواهد بود، هر كه به دوستان و آشنايانش ‍ نيكى و احسان كند عمرش طولانى خواهد شد.

۳۳۴ قالَعليه‌السلام : اِذا ماتَ الْمُؤْمِنُ بَكَتْ عَلَيْهِ الْمَلائِكَةُ وَ بُقاعُ الاَْرضِ.(۳۸۸)

فرمود: زمانى كه دانشمند مؤمنى وفات يابد و بميرد، ملائكه براى او گريه مى كنند.

۳۳۵ قالَعليه‌السلام : اءلْمُؤْمِنُ مَثَلُ كَفَتَّىِ الْميزانِ كُلَّما زيدَ فى ايمانِهِ زيدَ فى بَلائِهِ.(۳۸۹)

فرمود: مثال مؤمن همانند دو كفّه ترازو است كه هر چه ايمانش افزوده شود بلاها و آزمايشاتش بيشتر مى گردد.

۳۳۶ قالَعليه‌السلام : مَنْ اَرادَ اءنْ يَكُونَ اءقْوىَ النّاسِ فَلْ يَتَوَكَّلْ علىّ اللّهَ.(۳۹۰)

فرمود: هر كس بخواهد (در هر جهتى) قوى ترينِ مردم باشد بايد در همه اءمور توكّل بر خداوند سبحان نمايد.

۳۳۷ قالَعليه‌السلام : اءداءُالاْ مانَةِ وَالصِّدقُ يَجْلِبانِ الرِّزْقَ، وَالْخِيانَةُ وَالْكِذْبُ يَجْلِبانِ الْفَقْرَ وَالنِّفاقَ.(۳۹۱)

فرمود: امانت دارى و راستگوئى هر دو موجب توسعه روزى مى شوند، و ليكن خيانت در امانت و دروغگوئى موجب فلاكت و بيچارگى و سبب تيرگى دل مى گردد.

۳۳۸ قالَعليه‌السلام : اءبْلِغْ خَيْرا وَ قُلْ خَيْرا وَلاتَكُنْ إ مَّعَة.(۳۹۲)

فرمود: نسبت به هم نوع خود خير و نيكى داشته باش، و سخن خوب و مفيد بگو، و خود را بى تفاوت و بى مسئوليت قرار مده.

۳۳۹ قالَعليه‌السلام : تَفَقَّهُوا فى دينِ اللّهِ، فَاِنَّ الْفِقْهَ مِفْتاحُ الْبَصيرَةِ، وَ تَمامُ الْعِبادَةِ، وَ السَّبَبُ اِلى مَنازِلِ الرَفيعَةِ وَالرُّتَبِ الْجَليلَةِ فِى الدّينِ وَالدّنيا.(۳۹۳)

فرمود: مسائل و احكام اعتقادى و عملى دين را فرا گيريد چون كه شناخت احكام و معرفت نسبت به دستورات خداوند كليد بينائى و بينش و انديشه مى باشد و موجب تماميّت كمال عبادات و اعمال خواهد بود، و راه به سوى مقامات و منازل بلند مرتبه در دنيا و آخرت است.

۳۴۰ قالَعليه‌السلام : فَضْلُ الْفَقيهِ عَلَى العابِدِ كَفَضْلِ الشَّمْسِ عَلَى الْكَواكِبِ.(۳۹۴)

فرمود: ارزش و فضيلت فقيه بر عابد همانند فضيلت خورشيد بر ستاره ها است.

۳۴۱ قالعليه‌السلام : عَظِّمِ العالِمَ لِعِلْمِهِ وَدَعْ مُنازَعَتَهُ، وَ صَغِّرِالْجاهِلَ لِجَهْلِهِ وَلاتَطْرُدْهُ وَلكِنْ قَرِّبْهُ وَ عَلِّمْهُ.(۳۹۵)

فرمود: عالم را به جهت عملش تعظيم و احترام كن و با او منازعه منما، و اعتنائى به جاهل مكن ولى طردش هم نگردان، بلكه او را جذب نما و آنچه نمى داند تعليمش ده.

۳۴۲ قالَعليه‌السلام : صَلوةُ النّوافِلِ قُرْبانٌ اِلَى اللّهِ لِكُلِّ مُؤ مِنٍ.(۳۹۶)

فرمود: انجام نمازهاى مستحبّى، هر مؤمنى را به خداوند متعال نزديك مى نمايد.

۳۴۳ قالَعليه‌السلام : مَثَلُ الدّنيا مَثَلُ الْحَيَّةِ، مَسُّها لَيِّنٌ وَ فى جَوْفِهَا السَّمُّ الْقاتِلِ، يَحْذَرُهَاالرِّجالُ ذَوِى الْعُقُولِ وَ يَهْوى اِلَيْهَاالصِّبْيانُ بِاءيْديهِمْ.(۳۹۷)

فرمود: مثل دنيا همانند مار است كه پوست ظاهر آن نرم و لطيف و خوشرنگ مى باشد، ولى درون آن سمّ كشنده است كه مردان عاقل و هشيار از آن گريزانند، ولى بچه صفتان و بولهوسان به سوى آن عشق مى ورزند.

۳۴۴ قالَعليه‌السلام : مَثَلُ الدُّنيا مَثَلُ ماءِالْبَحْرِ كُلَّما شَرِبَ مِنْهُ الْعطْشانُ اِزْدادَ عَطَشا حَتّى يَقْتُلَهُ.(۳۹۸)

فرمود: مثل دنيا (و اموال و زيورآلات و تجمّلات آن) همانند آب دريا است كه انسان تشنه هر چه از آن بياشامد بيشتر تشنه مى شود و آنقدر ميل مى كند تا هلاك شود.

۳۴۵ قالَعليه‌السلام : لَيْسَ الْقُبْلَةُ عَلَى الْفَمِ اِلاّ لِلزَّوْجَةِ وَالْوَلَدِ الصَّغيرِ.(۳۹۹)

فرمود: بوسيدن لبها و دهان براى يكديگر در هر حالتى جايز نيست مگر براى همسر و يا فرزند كوچك.

۳۴۶ قالَعليه‌السلام : مَنْ نَظَرَ بِرَاءيْهِ هَلَكَ، وَ مَنْ تَرَكَ اءهْلَ بَيْتِ نَبيِّهِ ضَلَّ، وَمَنْ تَرَكَ كِتابَ اللّهِ وَ قَوْلَ نَبيِّهِ كَفَرَ.(۴۰۰)

فرمود: هر كس به راءى و سليقه خود اهميّت دهد و در مسائل دين به آن عمل كند هلاك مى شود، و هر كس اهل بيت پيغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله را رها كند گمراه مى گردد، و هر كس قرآن و سنّت رسول خدا را ترك كند كافر مى باشد.

۳۴۷ قالَعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ لَيُبْغِضُالْعَبْدَ النَّوّامَ، إنَّ اللّهَ لَيُبْغِضُ الْعَبْدَالْفارِغَ.(۴۰۱)

فرمود: همانا خداوند دشمن دارد بنده اى را كه زياد بخوابد، همانا خداوند دشمن دارد بنده اى را كه بيكار باشد.

۳۴۸ قالَعليه‌السلام : التَّواضُعَ: اءنْ تُعْطى النّاسَ ما تُحِبُّ اءنْ تُعْطاهُ.(۴۰۲)

فرمود: تواضع و فروتنى آنست كه آنچه دوست دارى ديگران درباره تو انجام دهند تو هم همان را درباره ديگران انجام دهى.

۳۴۹ قالَعليه‌السلام : يُسْتَحَبُّ غَرامَةَ الْغُلامِ فى صِغَرِهِ لِيَكُونَ حَليما فى كِبَرِهِ وَ يَنْبَغى لِلرَّجُلِ اءنْ يُوَسِّعُ عَلى عَيالِهِ لِئَلاّ يَتَمَنَّوْا مَوْتَهَ.(۴۰۳)

فرمود: بهتر است پسر را در دوران كودكى بكارهاى مختلف و سخت وادار نمائى تا در بزرگى حليم و بردبار باشد. و بهتر است مرد نسبت به اهل منزل خود دست و دل باز باشد و در حدّ توان رفع نياز كند تا آرزوى مرگش را ننمايند.

۳۵۰ قالَعليه‌السلام : لَيْسَ مِنّا مَنْ لَمْ يُحاسِبْ نَفْسَهُ فى كُلِّ يَوْمٍ، فَإِنْ عَمِلَ حَسَنا إ سْتَزادَ اللّهَ، وَ إنْ عَمِلَ سَيِّئا إ سْتَغْفَرَاللّهَ وَ تابَ اِلَيْهِ.(۴۰۴)

فرمود: از شيعيان و دوستان ما نيست كسى كه هر روز محاسبه نفس و بررسى اعمال خود را نداشته باشد كه چنانچه اعمال و نيّاتش خوب بوده سعى كند بر آنها بيفزايد، و اگر زشت و ناپسند بوده است از خداوند طلب مغفرت و آمرزش كند و جبران نمايد.

۳۵۱ قالَعليه‌السلام : لِكُلِّ شَيْئٍى دَليلٌ وَ دَليلُ الْعاقِلِ التَّفَكُّر.(۴۰۵)

فرمود: براى هر چيزى دليل و راهنمائى است و راهنماى شخص عاقل تفكّر و انديشه مى باشد.

۳۵۲ قالَعليه‌السلام : ما فِى الْميزانِ شَيْئٌى اءثْقَلُ مِنَ الصَّلاةِ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمّدٍ.(۴۰۶)

فرمود: نيست چيزى و عملى سنگينتر در ميزان از ذكر صلوات بر محمّد و اهل بيتش (صلوات اللّه عليهم اجمعين).

۳۵۳ قالَعليه‌السلام : قَليلُ الْعَمَلِ مِنَ الْعاقِلِ مَقْبُولٌ مُضاعَفٌ وَ كَثيرُالْعَمَلِ مِنْ اءهْلِ الْهَوى وَالْجَهْلِ مَرْدُودٌ.(۴۰۷)

فرمود: اعمال شخص عاقل مقبول است هر چند كم و ناچيز باشد چند برابر اءجر خواهد داشت، ولى شخص نادان و هوسران گرچه زياد كار و خدمت و عبادت كند پذيرفته نخواهد بود.

۳۵۴ قالَعليه‌السلام : وَشَعْرُالْجَسَدِ إذا طالَ قَطَعَ ماءَ الصُّلْبِ، وَاءرْخىَ الْمَفاصِلَ، وَ وَرَّثَ الضَّعْفَ وَالسِلَّ، وَ إنَّ النُّورَةَ تَزيدُ فِى ماءِالصُّلْبِ، وَ تُقَوّى الْبَدَنَ، وَتَزيدُ فى شَحْمِ الْكُلْيَتَيْنِ، وَ تَسْمِنُ الْبَدَنَ.(۴۰۸)

فرمود: موهاى بدن زير بغل و اطراف عورت چنانچه بلند شود سبب قطع و كمبود آب كمر، و سستى مفاصل استخوان و سبب ضعف و مرض سلّ خواهد شد، استعمال نوره موجب تقويت تمامى آنها خواهد بود.

۳۵۵ قالَعليه‌السلام : ثَلاثَةٌ يَجْلُونَ الْبَصَرَ: النَّظَرُ إلَى الخَضْرَةِ، وَالنَّظَرُ إ لَى الْماءِالْجارى، وَالنَّظَرُ إلَى الْوَجْهِ الْحَسَنِ.(۴۰۹)

فرمود: سه چيز بر نورانيّت چشم مى افزايد: نگاه بر سبزه، نگاه بر آب جارى، نگاه به صورت زيبا.

۳۵۶ قالَعليه‌السلام : إنَّ الاْءرْضَ لاتَخُلُو مِنْ حُجَّةٍ، وَ اءنَاوَاللّهِ ذلِكَ الْحُجَّةُ.(۴۱۰)

فرمود: همانا زمين در هيچ موقعيّتى خالى از حجّت خدا نيست و به خدا سوگند كه من خليفه و حجّت خداوند هستم.

۳۵۷ قالَعليه‌السلام : سُرْعَةُالْمَشْىِ تَذْهَبُ بِبَهاءِالْمُؤْمِنِ.(۴۱۱)

فرمود: با سرعت و شتاب راه رفتن بهاء و موقعيّت مؤمن را مى كاهد.

۳۵۸ قالَعليه‌السلام : إنَّما اءمِرْتُمْ اءنْ تَسْئَلُوا، وَلَيْسَ عَلَيْنَاالْجَوابُ، إنَّما ذلِكَ إ لَيْنا.(۴۱۲)

فرمود: شماها ماءمور شده ايد كه از ما اهل بيت رسول اللّه سؤال كنيد، و ليكن جواب و پاسخ آنها بر ما واجب نيست بلكه اگر مصلحت بود پاسخ مى دهيم وگرنه ساكت مى باشيم.

۳۵۹ قالَعليه‌السلام : ماذِئْبانِ ضارِيانِ فى غَنَمٍ قَدْ غابَ عَنْهُ رُعاؤُها، بِاءضَرٍّ فى دينِ مُسْلِمٍ مِنْ حُبِّ الرِّياسَةِ.(۴۱۳)

فرمود: خطر و ضرر علاقه به رياست براى مسلمان بيش از آنست كه دو گرگ درنده به گله گوسفندى كه چوپان ندارند حمله كنند.

۳۶۰ قالَعليه‌السلام : الا يمانُ فَوْقَ الاْ سْلامِ بِدَرَجَةٍ، وَالتَّقْوى فَوْقَ الا يمانِ بِدَرَجَةٍ، وَ الْيَقينُ فَوْقَ التَّقْوى بِدَرَجَةٍ، وَ ما قُسِّمَ فِى النّاسِ شَيْئٌى اءقَلُّ مِنَ الْيَقينِ.(۴۱۴)

فرمود: ايمان به يك درجه از اسلام بالاتر است، تقوى نيز يك درجه از ايمان بالاتر، يقين يك درجه از تقوى بالاتر و برتر مى باشد و درجه اى كمتر از مرحله يقين در بين مردم ثمربخش نخواهد بود.

خلاصه حالات دهمين معصوم هشتمين امام حضرت امام على بن موسى الرضاعليه‌السلام

آن حضرت روز جمعه يا پنجشنبه، ۱۱ ذى القعدة، سال ۱۴۸(۴۱۵) هجرى قمرى، يكسال پس از شهادت امام صادقعليه‌السلام در مدينه منوّره ديده بجهان گشود.

نام : علىّ صلوات اللّه و سلامه عليه(۴۱۶)

كنيه : ابوالحسن ثانى، ابوعلى و...

القاب : رضا، صابر، زكىّ، وفىّ، ولىّ، رضىّ، ضامن، غريب، نورالهدى، سراج اللّه، غيظ المحدّثين و...

پدر: امام موسى كاظم، باب الحوائج إلى اللّهعليه‌السلام .

مادر: شقراء، معروف به خيزران، امّ البنين، و بعضى گفته اند: نجمه بوده است.

نقش انگشتر: حَسْبىَاللّهُ، ماشاءَاللّهُ وَلاقُوَّةَ إلاّ بِاللّهِ، وَليىّ اللّهُ.

دربان : محمدبن فرات، محمدبن راشد را گفته اند.

مدّت امامت : بنابر مشهور، روز جمعه، ۲۵ رجب، سال ۱۸۳ هجرى پس از شهادت پدر مظلومش بلافاصله مسئوليت رهبرى جامعه و امامت را بعهده گرفت و تا سال ۲۰۳ يا ۲۰۶ رهبريّت و امامتش بطول انجاميد.

مدّت عمر: در طول عمر آن حضرت بين ۴۹ تا ۵۷ سال اختلاف است و بر همين مبنا در مقدار و مدّت همزيستى با پدر بزرگوارش و نيز در مدّت حيات پس از پدرش اختلاف مى باشد، گرچه گفته اند كه آن حضرت ۲۹ سال و دو ماه در حيات پدر خود بوده است.

و در سال ۲۰۰ هجرى به خراسان توسط ماءمون احضار گرديد.

در علّت آمدن امام رضاعليه‌السلام به خراسان بين مؤرّخين اختلاف است، ولى مى توان از مجموع استفاده نمود براينكه : چون هارون الرّشيد به هلاكت رسيد، بغداد و حوالى آن در اختيار اءمين، و خراسان با حوالى آن تحت حكومت ماءمون بود.

پس از گذشت مدّتى كوتاه بين دو برادر اختلاف و جنگ رونق گرفت و امين كشته شد.

و ماءمون جهت استحكام قدرت خود چنان ابراز داشت كه از علاقمندان خاندان علىّ بن ابى طالب و سادات بنى الزهراء مى باشد.

در سال ۲۰۰ هجرى نامه اى به مدينه فرستاد تا حضرت علىّ بن موسى الرّضاعليه‌السلام را از راه بصره اهواز از غير مسير شهر قم به خراسان منتقل گردانند.

و چون حضرت كاملا نسبت به افكار و دسيسه هاى ماءمون آگاه بود، هنگامى كه به شهر مَرْوْ رسيد و ماءمون پيشنهاد بيعت و خلافت را داد نپذيرفت و دو ماه بطور مرتّب با شيوه هاى گوناگونى اصرار و در نهايت حضرت را تهديد به قتل كرد.

به همين جهت مجبور گرديد ولايتعهدى را تحت شرائطى بپذيرد و پنجشنبه پنجم ماه رمضان سال ۲۰۱ بيعت انجام گرفت مشروط بر آنكه در هيچ كارى از حكومت دخالت ننمايد.

و در نهايت پس از آنكه ماءمون به هدف خود رسيد و از هر جهت حكومت خود را ثابت و استوار يافت، شخصا تصميم قتل حضرت رضاعليه‌السلام را گرفت و به وسيله انگور زهرآلود آن امام مظلوم و غريب را مسموم و شهيد كرد.

شهادت : بنابر مشهور بين تاريخ ‌نويسان روز جمعه يا دوشنبه آخر ماه صفر در سال ۲۰۳ يا ۲۰۶ قمرى(۴۱۷) به وسيله زهر مسموم و در سناباد خراسان شهيد و به عالم بقاء رحلت نمود و در منزل حميدبن قحطبه كنار قبر هارون الرّشيد دفن گرديد.

فرزندان : عدّه اى گفته اند حضرت داراى پنج پسر و يك دختر به نام فاطمه بوده، ولى اكثر بر اين عقيده اند كه حضرت بيش از يك پسر به نام ابوجعفر محمدجوادعليه‌السلام نداشته است.

خلفاء هم عصر آن حضرت : امامت حضرت مصادف با حكومت هارون الرّشيد، فرزندش امين، عمويش ابراهيم، دوّمين فرزندش محمّد، سوّمين فرزندش عبداللّه ملقّب به ماءمون عبّاسى گرديد.

نماز آن حضرت : شش ركعت است در هر ركعتى پس از حمد، ده مرتبه «هل اءتى عَلَى الا نْسانِ حينٌ مِنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُنْ شَيْئا مَذْكُورا» خوانده مى شود(۴۱۸) .

و بعد از آخرين سلام، تسبيح حضرت زهراء عليها السلام را بگويد و حاجت خود را از درگاه خداوند متعال مسئلت نمايد كه انشاء اللّه برآورده خواهد شد.

چهل حديث گهربار، از على بن موسى الرضاعليه‌السلام

قال الامام علىّ بن موسى الرّضاعليه‌السلام :

۳۶۱ مَنْ زارَ قَبْرَ الْحُسَيْنِعليه‌السلام بِشَطِّ الْفُراتِ، كانَ كَمَنْ زارَاللّهَ فَوْقَ عَرْشِهِ.(۴۱۹)

فرمود: هر مؤمنى كه قبر امام حسينعليه‌السلام را كنار شطّ فرات در كربلاء زيارت كند همانند كسى است كه خداوند متعال را برفراز عرش زيارت كرده باشد.

۳۶۲ كَتَبَعليه‌السلام : اءبْلِغْ شيعَتى : إنَّ زِيارَتى تَعْدِلُ عِنْدَاللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اءلْفَ حِجَّةٍ، فَقُلْتُ لِاءبى جَعْفَرٍعليه‌السلام : اءلْفُ حَجَّةٍ؟! قالَ: إ ى وَاللّهُ، وَ اءلْفُ اءلْفِ حَجَّةٍ، لِمَنْ زارَهُ عارِفا بِحَقِّهِ.(۴۲۰)

به يكى از دوستانش نوشت : به ديگر دوستان و علاقمندان ما بگو: نواب زيارت قبر من معادل است با يك هزار حجّ.

راوى گويد: به امام جوادعليه‌السلام عرض كردم : هزار حجّ براى ثواب زيارت پدرت مى باشد؟!

فرمود: بلى، هر كه پدرم را با معرفت در حقّش زيارت نمايد، هزار هزار يعنى يك مليون حجّ ثواب زيارتش مى باشد.

۳۶۳ قالَعليه‌السلام : اءوَّلُ ما يُحاسَبُ الْعَبْدُ عَلَيْهِ، الصَّلاةَ، فَإنْ صَحَّتْ لَهُ الصَّلاةُ صَحَّ ماسِواها، وَ إنْ رُدَّتْ رُدَّ ماسِواها.(۴۲۱)

فرمود: اوّلين عملى كه از انسان مورد محاسبه و بررسى قرار مى گيرد نماز است، چنانچه صحيح و مقبول واقع شود، بقيه اعمال و عبادات نيز قبول مى گردد وگرنه مردود خواهد شد.

۳۶۴ قالَعليه‌السلام : لِلصَّلاةِ اءرْبَعَةُ آلاف بابٌ.(۴۲۲)

فرمود: نماز داراى چهارهزار جزء و شرط مى باشد.

۳۶۵ قالَعليه‌السلام : الصَّلاةُ قُرْبانُ كُلِّ تَقىٍّ.(۴۲۳)

فرمود: نماز هر شخص با تقوا و پرهيزكارى را به خداوند متعال نزديك كننده است.

۳۶۶ قالَعليه‌السلام : يُؤْخَذُالْغُلامُ بِالصَّلاةِ وَهُوَابْنُ سَبْعَ سِنينَ.(۴۲۴)

فرمود: پسران بايد در سنين هفت سالگى به نماز وادار شوند.

۳۶۷ قالعليه‌السلام : فَرَضَ اللّهُ عَلَى النِّساءِ فِى الْوُضُوءِ اءنْ تَبْدَءَالْمَرْئَةُ بِباطِنِ ذِراعِها وَالرَّجُلُ بِظاهِرِالذِّراعِ.(۴۲۵)

فرمود: خداوند در وضو بر زنان لازم دانسته است كه از جلوى آرنج آب بريزند و مردان از پشت آرنج، (اين عمل از نظر فتواى مراجع تقليد مستحبّ مى باشد).

۳۶۸ قالَعليه‌السلام : رَحِمَ اللّهُ عَبْدا اءحْيا اءمْرَنا، قيلَ: كَيْفَ يُحْيى اءمْرَكُمْ؟

قالَ: يَتَعَلَّمُ عُلُومَنا وَيُعَلِّمُها النّاسَ.(۴۲۶)

فرمود: رحمت خدا بر كسى باد كه اءمر ما را زنده نمايد.

سؤال شد: چگونه ؟ حضرت پاسخ داد: علوم ما را فراگيرد و به ديگران بياموزد.

۳۶۹ قالَعليه‌السلام : لَتَاءمُرَنَّ بِالْمَعْرُوفِ، وَلَتَنْهُنَّ عَنِ الْمُنْكَرِ، اَوْلَيَسْتِعْمِلَنَّ عَلَيْكُمْ شِرارُكُمْ فَيَدْعُو خِياُكُمْ فَلا يُسْتَجابُ لَهُمْ.(۴۲۷)

فرمود: بايد هر يك از شماها امر بمعروف و نهى از منكر نمائيد، وگرنه شرورترين افراد بر شما تسلّط يافته و آنچه دعا و نفرين كنيد مستجاب نخواهد شد.

۳۷۰ قالَعليه‌السلام : مَنْ لَمْ يَقْدِرْ عَلى مايُكَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ، فَلَيَكْثُرُ مِنْ الصَّلَواتِ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ، فَإنَّها تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْما.(۴۲۸)

فرمود: كسى كه توان جبران نابودى گناهانش را ندارد، زياد بر حضرت محمد و اهل بيتش صلوات و درود فرستد تا گناهانش - كه حقّ النّاس ‍ نباشد محو و نابود گردد.

۳۷۱ قالَعليه‌السلام : الصَّلوةُ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ تَعْدِلُ عِنْدَاللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ التَّسْبيحَ وَالتَّهْليلَ وَالتَّكْبيرَ.(۴۲۹)

فرمود: فرستادن صلوات بر محمّد و اهل بيتش (صلوات اللّه عليهم اجمعين) در پيشگاه خداوند پاداش «سبحان اللّه، لاإ له إلاّاللّه، اللّه اكبر» را دارد.

۳۷۲ قالَعليه‌السلام : لَوْخَلَتِ الْاءرْضُ طَرْفَةَ عَيْنٍ مِنْ حُجَّةٍ لَساخَتْ بِاءهْلِها.(۴۳۰)

فرمود: چنانچه زمين لحظه اى خالى از حجّت خداوند باشد، اهل خود را در خود فرو مى برد.

۳۷۳ قالعليه‌السلام : عَلَيْكُمْ بِسِلاحِ الْاءنْبياءِ، فَقيلَ لَهُ: وَ ما سِلاحُ الْاءنْبِياءِ يَابْنَ رَسُولِ اللّه ؟ فَقالَعليه‌السلام : الدُّعاءُ.(۴۳۱)

فرمود: بر شما باد به كارگيرى سلاح پيامبران، به حضرت گفته شد: سلاح پيغمبران چيست ؟ در جواب فرمود: توجّه به خداوند داشتن و از او كمك خواستن و دعا كردن.

۳۷۴ قالعليه‌السلام : صاحِبُ النِّعْمَةِ يَجِبُ عَلَيْهِ التَّوْسِعَةُ عَلى عَى الِهِ.(۴۳۲)

فرمود: هر كه به هر مقدار در توانش مى باشد بايد براى اهل منزل خود انفاق و خرج كند.

۳۷۵ قالَعليه‌السلام : المَرَضُ لِلْمُؤْمِنِ تَطْهيرٌ وَ رَحْمَةٌ وَلِلْكافِرِ تَعْذيبٌ وَ لَعْنَةٌ، وَ إ نَّ الْمَرَضَ لايَزالُ بِالْمُؤْمِنِ حَتّى لايَكُونَ عَلَيْهِ ذَنْبٌ.(۴۳۳)

فرمود: مريضى براى مؤمن سبب رحمت و آمرزش گناهانش مى باشد و براى كافر عذاب و لعنت خواهد بود.

سپس افزود: مريضى هميشه همراه مؤمن است تا آنكه از گناهانش چيزى باقى نماند و پس از مرگ آسوده و راحت باشد.

۳۷۶ قالَعليه‌السلام : إ ذَااكْتَهَلَ الرَّجُلُ فَلايَدَعْ اءنْ يَاءكُلَ بِاللَّيْلِ شَيْئا، فَإنَّهُ اءهْدَءُ لِنَوْمِهِ، وَ اءطْيَبُ لِلنَّكْهَةِ.(۴۳۴)

فرمود: وقتى كه مرد به مرحله پيرى و كهولت سنّ برسد، حتما هنگام شب قبل از خوابيدن مقدارى غذا تناول كند كه براى آسودگى خواب مفيد است، همچنين براى همخوابى و زناشوئى سودمند خواهد بود.

۳۷۷ قالَعليه‌السلام : مَنِ اسْتَفادَ اءخا فِى اللّهِ فَقَدِاسْتَفادَ بَيْتا فِى الْجَنَّةِ.(۴۳۵)

فرمود: كسى كه به برادرش يا دوستش فائده اى برساند خانه اى در بهشت فائده برده است.

۳۷۸ قالعليه‌السلام : لايُجْمَعُ الْمالُ إلاّ بِخَمْسَ خِصالٍ: بِبُخْلٍ شَديدٍ، وَ اءمَلٍ طَويلٍ، وَ حِرصٍ غالِبٍ، وَ قَطيعَةِ الرَّحِمِ، وَ إ يثارِ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ.(۴۳۶)

فرمود: ثروت انباشته نمى گردد مگر با يكى از پنج راه :

بخيل بودن، آرزوى طول و دراز داشتن، حريص بر دنيابودن، قطع صله رحم كردن، آخرت را فداى دنيا كردن.

۳۷۹ قالعليه‌السلام : لَوْ اءنَّ النّاسَ قَصَّرَوا فِى الطَّعامِ، لاَسْتَقامَتْ اءبْدانُهُمْ.(۴۳۷)

فرمود: چنانچه مردم خوراك خود را كم كنند و پرخورى ننمايند، بدنهاى آنها دچار امراض مختلف نمى شود.

۳۸۰ قالَعليه‌السلام : مَنْ خَرَجَ فى حاجَةٍ وَ مَسَحَ وَجْهَهُ بِماءِالْوَرْدِ لَمْ يَرْهَقْ وَجْهُهُ قَتَرٌ وَلا ذِلَّةٌ.(۴۳۸)

فرمود: هر كه هنگام خروج از منزل براى حوايج زندگى خود، صورت خود را با گلاب خوشبو نمايد، ذلّت و خوارى دچارش نخواهد شد.

۳۸۱ قالَعليه‌السلام : إنَّ فِى الْهِنْدُباءِ شِفاءٌ مِنْ اءلْفِ داءٍ، ما مِنْ داءٍ فى جَوْفِ الْإنْسانِ إلاّ قَمَعهُ الْهِنْدُباءُ.(۴۳۹)

فرمود: گياه كاسنى شفاى هزار نوع درد و مرض است، كاسنى هر نوع مرضى را در درون انسان ريشه كن مى نمايد.

۳۸۲ قالَعليه‌السلام : السَّخيُّ يَاءكُلُ طَعامَ النّاسِ لِيَاءكُلُوا مِنْ طَعامِهِ، وَالْبَخيلُ لايَاءكُلُ طَعامَ النّاسِ لِكَيْلايَاءكُلُوا مِنْ طَعامِهِ.(۴۴۰)

فرمود: افراد سخاوتمند از خوراك ديگران استفاده مى كنند تا ديگران هم از امكانات ايشان بهره گيرند و استفاده كنند و ليكن افراد بخيل از غذاى ديگران نمى خورند تا آنها هم از غذاى ايشان نخورند.

۳۸۳ قالَعليه‌السلام : شيعَتُناالمُسَّلِمُونَ لِاءَمْرِنا، الْآخِذُونَ بِقَوْلِنا، الْمُخالِفُونَ لِاءعْدائِنا، فَمَنْ لَمْ يَكُنْ كَذلِكَ فَلَيْسَ مِنّا.(۴۴۱)

فرمود: شيعيان ما كسانى هستند كه تسليم امر و نهى ما باشند، گفتار ما را سرلوحه زندگى در عمل و گفتار خود قرار دهند، مخالف دشمنان ما باشند و هر كه چنين نباشد از ما نيست.

۳۸۴ قالعليه‌السلام : مَنْ تَذَكَّرَ مُصابَنا، فَبَكى وَ اءبْكى لَمْ تَبْكِ عَيَنُهُ يَوْمَ تَبْكِى الْعُيُونُ، وَ مَنْ جَلَسَ مَجْلِسا يُحْيى فيهِ اءمْرُنا لَمْ يَمُتْ قَلْبُهُ يَوْمَ تَمُوتُ الْقُلُوبُ.(۴۴۲)

فرمود: هر كه مصائب ما اهل بيت عصمت و طهارت را يادآور شود و گريه كند يا ديگرى را بگرياند، روزى كه همه گريان باشند او نخواهد گريست، و هر كه در مجلسى بنشيند كه علوم و فضائل ما گفته شود هميشه زنده دل خواهد بود.

۳۸۵ قالعليه‌السلام : الْمُسْتَتِرُ بِالْحَسَنَةِ يَعْدِلُ سَبْعينَ حَسَنَةٍ، وَالْمُذيعُ بِالسَّيِّئَةِ مَخْذُولٌ، وَالْمُسْتَتِرُ بِالسَّيِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ.(۴۴۳)

فرمود: مخفى انجام دادن و پوشانيدن حسنه و كار نيك معادل هفتاد حسنه است، و آشكار ساختن گناه و خطا يكنوع رذالت و پستى است، پوشاندن و آشكار نكردن خطا و گناه موجب آمرزش آن خواهد بود.

۳۸۶ إنَّهُ سُئِلَ مَالْعَقْلُ؟ فَقالَعليه‌السلام : التَّجَرُّعُ لِلْغُصَّةِ، وَ مُداهَنَةُ الْاءعْداءِ، وَ مُداراةُالْاءصْدِقاءِ.(۴۴۴)

از امام رضاعليه‌السلام سؤال شد كه عقل و هوشيارى چگونه است ؟

حضرت در جواب فرمود: تحمّل مشكلات و ناملايمات، درك حركات دشمن و مدارا كردن با دوستان مى باشد كه اختلاف نظرها سبب فتنه و آشوب نشود.

۳۸۷ قالعليه‌السلام : مابَعَثَ اللّهُ نَبيّا إلاّ بِتَحْريمِ الْخَمْرِ، وَ اءنْ يَقِرَّ بِاءنَّ اللّهَ يَفْعَلُ مايَشاءُ.(۴۴۵)

فرمود: خداوند هيچ پيغمبرى را نفرستاده است مگر آنكه در شريعت او شراب و مُسكرات حرام بوده است، همچنين هر يك از پيامبران معتقد بودند كه خداوند هر آنچه را اراده كند انجام مى دهد.

۳۸۸ قالَعليه‌السلام : لاتَتْرُكُوا الطّيبَ فى كُلِّ يَوْمٍ، فَإنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَيَوْمٌ وَ يَوْمٌ، فَإنْ لَمْ تَقْدِرُوا فَفى كُلِّ جُمْعَةٍ.(۴۴۶)

فرمود: سعى نمائيد هر روز عطر استفاده نمائيد و اگر نتوانستيد يك روز در ميان، و اگر نتوانستيد پس هر جمعه خود را معطّر و خوشبو گردانيد (با رعايت شرائط زمان و مكان).

۳۸۹ قالَعليه‌السلام : إذا كَذِبَ الْوُلاةُ حُبِسَ الْمَطَرُ، وَ إذا جارَالسُّلْطانُ هانَتِ الدَّوْلَةِ، وَ إذا حُبِسَتِ الزَّكاةُ ماتَتِ الْمَواشى.(۴۴۷)

فرمود: هرگاه واليان و مسئولان حكومت دروغ گويند باران نمى بارد، و اگر رئيس حكومت ظلم و ستم نمايد پايه هاى حكومتش سست و ضعيف مى گردد، و چنانچه مردم زكات و خمس مالشان را نپردازند چهارپايان مى ميرند.

۳۹۰ قالَعليه‌السلام : الْمَلائِكَةُ تُقَسِّمُ اءرْزاقَ بَنى آدَمِ ما بَيْنَ طُلُوعِ الْفَجْرِ إلى طُلُوعِ الشَّمْسِ، فَمَنْ نامَ فيما بَيْنَهُما نامَ عَنْ رِزْقِهِ.(۴۴۸)

فرمود: ما بين طلوع سپيده صبح تا طلوع خورشيد ملائكه الهى ارزاق انسانها را سهميه بندى مى نمايند، هر كس در اين زمان بخوابد محروم خواهد شد.

۳۹۱ قالَعليه‌السلام : مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ فَرَّجَاللّهُ قَلْبَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ.(۴۴۹)

فرمود: هر كس مشكلى از مؤمنى را بر طرف نمايد و او را خوشحال سازد، خداوند او را روز قيامت خوشحال و راضى مى گرداند.

۳۹۲ قالَعليه‌السلام : إ نّا لَنَعْرِفُ الرَّجُلَ إذا رَاءيْناهُ بِحَقيقَةِ الا يمانِ وَ بِحَقيقَةِ النِّفاقِ.(۴۵۰)

فرمود: همانا ما اهل بيت عصمت و طهارت چنانچه شخصى را بنگريم، ايمان و اعتقاد او را مى شناسيم كه اعتقادات درونى و افكار او چگونه است.

۳۹۳ قالعليه‌السلام : لايَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنا إلاّ اءنْ يَكُونَ فيهِ ثَلاثُ خِصالٍ: سُنَّةٌ مِنَاللّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبيِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَليّهِ، اءمَّاالسَّنَّةُ مِنَ اللّهِ فَكِتْمانُ السِّرِّ، اءمَّاالسُّنَّةُ مِنْ نَبِيِّهِ مُداراةُالنّاسِ، اَمَّاالسُّنَّةُ مِنْ وَليِّهِ فَالصَّبْرُ عَلَى النائِبَةِ.(۴۵۱)

فرمود: مؤمن حقيقت ايمان را درك نمى كند مگر آنكه ۳ خصلت در او باشد:

خصلتى از خداوند كه كتمان اسرار افراد باشد، خصلتى از پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله كه مدارا با مردم باشد، خصلتى از وليّى خدا كه صبر و شكيبائى در مقابل شدائد و سختى ها باشد.

۳۹۴ قالعليه‌السلام : إنَّ الصُّمْتَ بابٌ مِنْ اءبْوابِ الْحِكْمَةِ، يَكْسِبُ الْمَحَبَّةَ، إنَّهُ دَليلٌ عَلى كُلِّ خَيْرٍ.(۴۵۲)

فرمود: همانا سكوت و خاموشى وسيله اى از راههاى حكمت است، سكوت موجب محبّت و علاقه مى گردد، سكوت راهنمائى براى كسب خيرات مى باشد.

۳۹۵ قالَعليه‌السلام : مِنَ السُّنَّةِالتَّزْويجُ بِاللَّيْلِ، لِاءنَّ اللّهَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَكَنا، وَالنِّساءُ إنَّماهُنَّ سَكَنٌ.(۴۵۳)

فرمود: بهترين وقت براى تزويج و زناشوئى شب است كه خداوند متعال شب را وسيله آرامش و سكون قرار داده، همچنين زنان آرامبخش و تسكين دهنده خواهند بود.

۳۹۶ قالعليه‌السلام :ما مِنْ عَبْدٍ زارَ قَبْرَ مُؤْمِنٍ، فَقَرَأ عَلَيْهِ «إ نّا أ نْزَلْناهُ فى لَيْلَةِ الْقَدْرِ» سَبْعَ مَرّاتٍ، إلاّ غَفَرَ اللّهُ لَهُ وَلِصاحِبِ الْقَبْرِ.(۴۵۴)

فرمود: هر بنده اى از بندگان خداوند بر قبر مؤمنى جهت زيارت حضور يابد و هفت مرتبه سوره مباركه إ نّا أ نزلناه را بخواند، خداوند متعال گناهان او و صاحب قبر را مورد بخشش و آمرزش قرار مى دهد.

۳۹۷ قالَعليه‌السلام : الْاءخُ الْاءكْبَرُ بِمَنْزِلَةِ الْاءَبِ.(۴۵۵)

فرمود: برادر بزرگ جانشين و جايگزين پدر خواهد بود.

۳۹۸ قالَعليه‌السلام : انَّما تَغْضِبُ للّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَلاتَغْضِبْ لَهُ بِاءكْثَرِ مِمّا غَضِبَ عَلى نَفْسِهِ.(۴۵۶)

فرمود: چنانچه در موردى خواستى غضب كنى و براى خدا برخورد نمائى، پس متوجّه باش كه در جهت و محدوده رضايت و خوشنودى خداوند، غضب و خشم خود را اعمال كنى.

۳۹۹ قالَعليه‌السلام : خَيْرُالْاءعْمالِ الْحَرْثُ، تَزْرَعُهُ فَيَاءكُلُ مِنْهُ الْبِرَّ وَالْفاجِرَ، اءمَّاالْبِرَّ فَما اءكَلَ مِنْ شَيْى ءٍ إ سْتَغْفَرَ لَكَ، وَ اءمَّاالْفاجِرَ فَما اءكَلَ مِنْهُ مِنْ شَيْى ءٍ لَعَنَهُ، وَ يَاءكُلُ مِنهُ الْبَهائِمَ وَالطَّيْرَ.(۴۵۷)

فرمود: بهترين كارها، شغل كشاورزى است، چونكه در نتيجه كشت و تلاش، همه انسانهاى خوب و بد از آن استفاده مى كنند.

امّا استفاده خوبان سبب آمرزش گناهان مى باشد، ولى استفاده افراد فاسد و فاسق موجب لعن ايشان خواهد شد، همچنين تمام پرنده ها و چرندگان از تلاش و نتيجه كشت بهره مند خواهند شد.

۴۰۰ قالَعليه‌السلام : مَنْ تَرَكَ السَّعْيَ فى حَوائِجِهِ يَوْمَ عاشُوراء، قَضَى اللّهُ لَهُ حَوائجَ الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ.(۴۵۸)

فرمود: هر كس روز عاشوراى امام حسينعليه‌السلام دنبال كار و كسب نرود (و مشغول عزادارى و حزن و اندوه گردد) خداوند متعال خواسته ها و حوائج دنيا و آخرت او را برآورده مى نمايد.

خلاصه حالات يازدهمين معصوم نهمين امام حضرت امام جواد الائمهعليه‌السلام

آن حضرت طبق مشهور، شب جمعه دهم ماه رجب سال ۱۹۵ هجرى قمرى(۴۵۹) در مدينه منوّره ديده به جهان گشود.

نام : محمّد(۴۶۰) صلوات اللّه و سلامه عليه.

كنيه : ابوجعفر ثانى، ابُوعلى.

لقب : جواد، قانع، مرتضى، نجيب، تقى، منتخب، هادى القضاة، سيّدالهداة، مصباح المتهجّدين، جوادالائمّه و...

پدر: امام علىّ بن موسى الرّضا، مُغيث الشّيعة والزّوّارعليه‌السلام .

مادر: به چند نام و لقب معروف است : درّه، سبيكه، ريحانه، خيزران و... از خانواده ماريه قبطى.

نقش انگشتر: نِعْمَ الْقادِرُاللّهُ.

دربان : عمربن فرات، عثمان بن سعيد سمّان.

هنگامى كه حضرت جوادعليه‌السلام در سنين پانزده ماهگى رسيد بعضى از مخالفان بر عليه حضرت جوسازى كردند و گفتند: اين كودك فرزند حضرت علىّ بن موسى الرّضاعليه‌السلام نيست.

به همين جهت حضرت در همان سنين كودكى در جمع بسيارى از بزرگان و شعراء، ضمن معرّفى خود، خطبه اى بسيار بليغ و فصيح ايراد نمود كه تمام حضّار و شنوندگان در حيرت و تعجّب قرار گرفتند و حضرت تمام شُبهه ها و جوسازى ها را برطرف نمود و آن خطبه در آن مجلس يكى از معجزات حضرت محسوب شد.

پس از آنكه حضرت رضاعليه‌السلام توسط ماءمورين مسموم و به شهادت رسيد و مردم مخصوصا سادات بنى الزّهراء نسبت به جنايت خليفه آگاه شدند، ماءمون از خطرات احتمالى بيمناك شد و امام جوادعليه‌السلام را از مدينه احضار و در بغداد كنار كاخ خود منزلى برايش تهيّه كرد تا از هر جهت تحت نظر باشد.

و در ضمن جلب توجّه عامّه مردم شود چون در ظاهر امام را مورد احترام و تكريم قرار مى داد.

پس از گذشت مدّتى، جهت تداوم سياست عوام فريبانه خود و نجات از خطرات احتمالى، دخترش امّ الفضل را به ازدواج آن حضرت درآورد تا هم جلب توجّه افكار عموم را نموده و هم تمام موارد زندگى و حركات آن حضرت را در كنترل خود درآورد بطورى كه هر لحظه كوچكترين اتفاقى رخ مى داد بلافاصله توسط ماءمورين از آن آگاه مى گشت آنهم با تحريفات مختلف و به عبارت ديگر يك كلاغ چهل كلاغ شدن -.

و چندين مرحله به جهت گزارشات كذب و بى مورد جاسوسان و مخصوصا همسر حضرت امّ الفضل، آن امام مظلوم مورد شكنجه هاى روحى و جسمى قرار گرفت.

و طبق روايت علىّ بن ابراهيم، مردم از اقشار و طبقات مختلف بر حضرت جوادعليه‌السلام وارد مى شدند و پيرامون مسائل و فنون مختلف سئوال مى كردند.

و حتّى در دوران ده سالگى در يك مجلس سى هزار مسئله از حضرت سئوال شد و در همان مجلس جواب تمامى آن مسائل را داد.

مدّت امامت : بنابر مشهور آن حضرت در روز جمعه يا دوشنبه آخر ماه صفر، سال ۲۰۳ يا ۲۰۶ هجرى قمرى پس از شهادت مظلومانه پدر بزرگوارش به منصب والاى امامت و خلافت نائل آمد و حدود هيجده سال امامت و رهبرى جامعه را بر عهده داشت.

مدّت عمر: حضرت مدّت هشت يا هفت سال و چهار ماه در حيات پدر بزرگوارش و پس از شهادت و رحلت پدر نيز حدود هيجده سال به عنوان رهبر و امام مسلمين، هدايتگرى جامعه را عهده دار بود، بنابراين عمر آن حضرت را حدود ۲۵ سال گفته اند.

شهادت : بنا بر مشهور، روز سه شنبه پنجم ماه ذى الحجّه، سال ۲۲۰(۴۶۱) در زمان حكومت معتصم و به دستور او در بغداد به وسيله زهر توسط همسرش امّ الفضل مسموم و به شهادت رسيد و در قبرستان بنى هاشم كنار قبر جدّش امام كاظمعليه‌السلام دفن گرديد.

فرزند: طبق آنچه مؤرّخين آورده اند: حضرت داراى دو فرزند پسر و سه دختر بوده است.

خلفاء هم عصر: امامت آن حضرت همزمان با حكومت ماءمون عبّاسى و معتصم مصادف گرديد.

نماز امام جوادعليه‌السلام : چهار ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، چهار مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.

و پس از آخرين سلام و ذكر تسبيح حضرت زهرا عليها السلام صد مرتبه گفته مى شود: اللّهمّ صلّ على محمّد و آل محمّد.(۴۶۲) و سپس نيازها و حوائج شرعيه خود را از خداوند متعال طلب مى نمايد.

چهل حديث گهربار، از حضرت امام جوادعليه‌السلام

۴۰۱ قالَ الا مام اءبوجعفر، محمّدالجوادعليه‌السلام :

الْمُؤ مِنُ يَحْتاجُ إلى ثَلاثَ خِصالٍ: تَوْفيقٍ مِنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ واعِظٍ مِنْ نَفْسِهِ، وَقَبُولٍ مِمَّنْ يَنْصَحُهُ.(۴۶۳)

فرمود: مؤمن در هر حال نيازمند به سه خصلت است :

توفيق از طرف خداوند متعال، واعظى از درون خود، قبول و پذيرش ‍ نصيحت كسى كه او را نصيحت نمايد.

۴۰۲ قالَعليه‌السلام : مُلاقاةُالْإ خوانِ نَشْرَةٌ، وَ تَلْقيحٌ لِلْعَقْلِ وَ إنْ كانَ نَزْرا قَليلا.(۴۶۴)

فرمود: ديدار و هم صحبت شدن با دوستان خوب موجب شادمانى و افزايش بينش و روشنائى افكار خواهد بود گرچه اندك باشد.

۴۰۳ قالعليه‌السلام : إ يّاكَ وَ مُصاحَبَةُالشَّريرِ، فَإنَّهُ كَالسَّيْفِ الْمَسْلُولِ، يَحْسُنُ مَنْظَرُهُ وَ يَقْبَحُ اءثَرُهُ.(۴۶۵)

فرمود: مواظب باش از مصاحبت و دوستى با افراد شرور، چونكه همانند شمشير زهرآلود، برّاق است كه ظاهرش زيبا و اثراتش زشت و خطرناك خواهد بود.

۴۰۴ قالَعليه‌السلام : إنَّ بَيْنَ جَبَلَيْ طُوسٍ قَبْضَةٌ قُبِضَتْ مِنَ الْجَنَّةِ، مَنْ دَخَلَها كانَ آمِنا يَوْمَ الْقِيامَةِ مِنَ النّار.(۴۶۶)

فرمود: همانا بين دو سمت شهر طوس قطعه اى مى باشد كه از بهشت گرفته شده است، هر كه داخل آن شود و با معرفت زيارت كند -، روز قيامت از آتش در اءمان خواهد بود.

۴۰۵ قالعليه‌السلام : كَيْفَ يُضيعُ مَنِ اللّهُ كافِلُهُ، وَكَيْفَ يَنْجُو مَنِ اللّه طالِبُهُ، وَ مَنِ انْقَطَعَ إلى غَيْرِاللّهِ وَ كَّلَهُ اللّهُ إ لَيْهِ.(۴۶۷)

فرمود: چگونه گمراه و درمانده خواهد شد كسى كه خداوند سَرپرست و متكفّل اوست.

چطور نجات مى يابد كسى كه خداوند طالبش مى باشد.

هر كه از خدا قطع اميد كند و به غير او پناهنده شود، خداوند او را به همان شخص واگذار مى كند.

۴۰۶ قالَعليه‌السلام : مَنْ لَمْ يَعْرِفِ الْمَوارِدَ اءعْيَتْهُ الْمَصادِرُ.(۴۶۸)

فرمود: هر كس موقعيّت شناس نباشد، جريانات او را مى ربايد و هلاك خواهد شد.

۴۰۷ قالعليه‌السلام : مَنْ عَتَبَ مِنْ غَيْرِارْتِيابٍ اءعْتَبَ مِنْ غَيْرِاسْتِعْتابٍ.(۴۶۹)

فرمود: ديگران را بدون علّت و دليل سرزنش كردن، سبب ناراحتى و خشم خواهد گشت، در حالتى كه رضايت آنان را نيز كسب نخواهد كرد.

۴۰۸ قالَعليه‌السلام : أ فْضَلُ الْعِبادَةِ الاْ خْلاصُ.(۴۷۰)

فرمود: با فضيلتترين و ارزشمندترين عبادتها آنست كه خالص و بدون ريا باشد.

۴۰۹ قالَعليه‌السلام : يَخْفى عَلَى النّاسِ وِلادَتُهَ، وَ يَغيبُ عَنْهُمْ شَخْصُهُ، وَ تَحْرُمُ عَلَيْهِمْ تَسْمِيَتُهُ، وَ هُوَ سَمّيُ رَسُولِ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله ، وَ كُنّيهِ.(۴۷۱)

فرمود: زمان ولادت امام زمان بر مردم زمانش مخفى است، و شخصش از شناخت افراد غايب و پنهان است.

و حرام است كه آن حضرت را نام ببرند، و او همنام و هم كنيه رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله مى باشد.

۴۱۰ قالعليه‌السلام : عِزُّالْمُؤْمِنِ غِناه عَنِ النّاسِ.(۴۷۲)

فرمود: عزّت و شخصيّت مؤمن در بى نيازى و طمع نداشتن به مال و زندگى ديگران است.

۴۱۱ قالعليه‌السلام : مَنْ أ صْغى إلى ناطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ، فَإنْ كانَ النّاطِقُ عَنِ اللّهِ فَقَدْ عَبَدَاللّهَ، وَ إنْ كانَ النّاطِقُ يَنْطِقُ عَنْ لِسانِ إ بليس فَقَدْ عَبَدَ إ بليسَ.(۴۷۳)

فرمود: هر كس به شخصى سخنران علاقمند و متمايل باشد، بنده اوست، پس چنانچه سخنور براى خدا و از احكام و معارف - خدا سخن بگويد، بنده خداست، و اگر از زبان شيطان و هوى و هوس و ماديات سخن بگويد، بنده شيطان خواهد بود.

۴۱۲ قالعليه‌السلام : لا يَضُرُّكَ سَخَطُ مَنْ رِضاهُ الْجَوْرُ.(۴۷۴)

فرمود: كسى كه طالب رضايت خداوند متعال باشد، دشمنى ستمگران او را ضرر و زيانى نمى رساند.

۴۱۳ قالعليه‌السلام : مَنْ خَطَبَ إ لَيْكُمْ فَرَضيتُمْ دينَهُ وَ أ مانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ، إلاّ تَفْعَلُوهُ تَكْنُ فِتْنَةٌ فِى الاْ رْضِ وَ فَسادٌ كَبيرْ.(۴۷۵)

فرمود: هر كه به خواستگارى دختر شما آيد و به تقوا و تديّن و امانتدارى او مطمئن باشيد با او موافقت كنيد وگرنه شما سبب فتنه و فساد بزرگى خواهيد شد.

۴۱۴ قالَعليه‌السلام : لَوْسَكَتَ الْجاهِلُ مَااخْتَلَفَ النّاسُ.(۴۷۶)

فرمود: چنانچه افراد جاهل و بى تجربه ساكت باشند مردم دچار اختلافات و تشنّجات نمى شوند.

۴۱۵ قالعليه‌السلام : مَنِ اسْتَحْسَنَ قَبيحا كانَ شَريكا فيهِ.(۴۷۷)

فرمود: هر كه كار زشتى را تحسين كند، در عقاب آن شريك مى باشد.

۴۱۶ قالَعليه‌السلام : مَنِ انْقادَ إلَى الطُّمَاءنينَةِ قَبْلَ الْخِيَرَةِ فَقَدْ عَرَضَ نَفْسَهُ لِلْهَلَكَةِ وَالْعاقِبَةِ الْمُغْضِبَةِ.(۴۷۸)

فرمود: هر كس مطيع و پذيراى (كارى، فرمانى، حركتى و... ) شود بدون تفّكر و اطمينان نسبت به جوانب آن، خود را در معرض سقوط و هلاكت قرار داده و نتيجه اى جز خشم و عصابنيّت نصيبش نخواهد شد.

۴۱۷ قالعليه‌السلام : مَنِ اسْتَغْنى بِاللّهِ إ فْتَقَرَالنّاسُ إ لَيْهِ، وَمَنِ اتَّقَى اللّهَ اءحَبَّهُ النّاسُ وَ إنْ كَرِهُوا.(۴۷۹)

فرمود: هر كه خود را به وسيله خداوند بى نياز بداند مردم محتاج او خواهند شد و هر كه تقواى الهى را پيشه خود كند مورد محبّت مردم قرار مى گيرد گرچه مردم خودشان اهل تقوا نباشند.

۴۱۸ قالعليه‌السلام : عَلَّمَ رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عَلّياعليه‌السلام اءلْفَ كَلِمَةٍ، كُلُّ كَلِمَةٍ يَفْتَحُ مِنْها اءلْفَ كَلِمَةٍ.(۴۸۰)

فرمود: حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله ، يكهزار كلمه به اميرالمؤمنين علىّعليه‌السلام تعليم نمود كه از هر كلمه اى هزار باب علم و مسأ له فرعى باز مى شود.

۴۱۹ قالعليه‌السلام : مَنْ زارَ قَبْرَ اءخيهِ الْمُؤْمِنِ، فَجَلَسَ عِنْدَ قَبْرِهِ وَاسْتَقْبَلَ الْقِبْلَةَ وَ وَضَعَ يَدَهُ عَلَى الْقَبْرِ وَقَرَءَ: «إ نّااءنْزَلْناهُ فى لَيْلَةِالْقَدْرِ» سَبْعَ مَرّاتٍ، اءمِنَ مِنَ الْفَزَعَ الاءكْبَرِ.(۴۸۱)

فرمود: هر كس بالين قبر مؤمنى حضور يابد و رو به قبله بنشيند و دست خود را روى قبر بگذارد و هفت مرتبه سوره مباركه «إ نّااءنزلناه» را بخواند از شدايد و سختيهاى صحراى محشر در اءمان قرار مى گيرد.

۴۲۰ قالعليه‌السلام : نِعْمَةٌ لاتُشْكَرُ كَسِيَّئَةٍ لاتُغْفَرُ.(۴۸۲)

فرمود: خدمت و نعمتى كه مورد شكر و سپاس قرار نگيرد همانند خطائى است كه غيرقابل بخشش باشد.

۴۲۱ قالَعليه‌السلام : مَوْتُ الاْ نْسانِ بِالذُّنُوبِ اءكْثَرُ مِنْ مَوْتِهِ بِاالاَْجَلِ، وَ حَياتُهُ بِالْبِرِّ اءكْثَرُ مِنْ حَياتِهِ بِالْعُمْرِ.(۴۸۳)

فرمود: فرارسيدن مرگ انسانها به جهت معصيت و گناه بيشتر است تا مرگ طبيعى و عادى، همچنين حيات و زندگى لذّت بخش به وسيله نيكى و إ حسان به ديگران بيشتر است از عمر بى نتيجه.

۴۲۲ قالَعليه‌السلام : لَنْ يَسْتَكْمِلَ الْعَبْدُ حَقيقَةَالاْ يمانِ حَتّى يُؤْثِرَ دينَهُ عَلى شَهْوَتِهِ، وَلَنْ يُهْلِكَ حَتّى يُؤْثِرَ شَهْوَتَهُ عَلى دينِهِ.(۴۸۴)

فرمود: بنده اى حقيقت ايمان را نمى يابد مگر آنكه دين و احكام الهى را در همه جهات بر تمايلات و هواهاى نفسانى خود مقدّم دارد.

و كسى هلاك و بدبخت نمى گردد مگر آنكه هواها و خواسته هاى نفسانى خود را بر احكام إ لهى مقدّم نمايد.

۴۲۳ قالعليه‌السلام : عَلَيْكُمْ بِطَلَبِ الْعِلْمِ، فَإنَّ طَلَبَهُ فَريضَةٌ وَالْبَحْثَ عَنْهُ نافِلَةٌ، وَ هُوَ صِلَةُ بَيْنَ الاْ خْوانِ، وَ دَليلٌ عَلَى الْمُرُوَّةِ، وَ تُحْفَةٌ فِى الْمَجالِسِ، وَ صاحِبٌ فِى السَّفَرِ، وَ اءُنْسٌ فِى الْغُرْبَةِ.(۴۸۵)

فرمود: بر شما باد به تحصيل علم و معرفت، چون فراگيرى آن واجب و بحث پيرامون آن مستحبّ و پرفائده است.

علم وسيله كمك به دوستان و برادران است، دليل و نشانه مروّت و جوانمردى است، هديه و سرگرمى در مجالس است، همدم و رفيق انسان در مسافرت است.

و اءنيس و مونس انسان در تنهائى خواهد بود.

۴۲۴ قالعليه‌السلام : خَفْضُ الْجَناحِ زينَةُالْعِلْمِ، وَ حُسْنُ الاْ دَبِ زينَةُالْعَقْلِ، وَبَسْطُ الْوَجْهِ زينَةُالْحِلْمِ.(۴۸۶)

فرمود: تواضع و فروتنى زينت بخش علم و دانش است، اءدب داشتن و اخلاق نيك زينت بخش عقل مى باشد، خوشروئى با افراد زينت بخش ‍ حلم و بردبارى است.

۴۲۵ قالعليه‌السلام : تَوَسَّدِالصَّبْرَ، وَاعْتَنِقِ الْفَقْرَ، وَارْفَضِ الشَّهَواتِ، وَ خالِفِ الْهَوى، وَ اعْلَمْ إنَّكَ لَنْ تَخْلُو مِنْ عَيْنِ اللّهِ، فَانْظُرْ كَيْفَ تَكُونُ.(۴۸۷)

فرمود: در امور زندگى، صبر را تكيه گاه، فقر و تنگدستى را همنشين خود قرار ده، هواهاى نفسانى را زيرپا بگذار و مخالفت كن.

و بدان كه هيچگاه از ديدگاه خداوند پنهان و مخفى نخواهى شد، پس ‍ مواظب باش كه در چه حالتى خواهى بود.

۴۲۶ قالعليه‌السلام : مَنْ اءتَمَّ رُكُوعَهُ لَمْ تُدْخِلْهُ وَحْشَةُ الْقَبْرِ.(۴۸۸)

فرمود: هر كس ركوع نمازش را به طور كامل و صحيح انجام دهد، وحشت قبر بر او وارد نخواهد شد.

۴۲۷ قالعليه‌السلام : الْخُشُوعُ زينَةُالصَّلاةِ، وَ تَرْكُ مالايُعْنى زينَةُالْوَرَعِ.(۴۸۹)

فرمود: خشوع و خضوع زينت بخش نماز خواهد بود، رها كردن آنچه (براى دين و دنيا و آخرت) سودمند نباشد زينت بخش ورع و تقواى انسان مى باشد.

۴۲۸ قالعليه‌السلام : الاْ مْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيُ عَنِ الْمُنْكَرِ خَلْقانِ مِنْ خَلْقِ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، فَمْن نَصَرَهُما اءعَزَّهُ اللّهُ، وَمَنْ خَذَلَهُما خَذَلَهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.(۴۹۰)

فرمود: امر به معروف و نهى از منكر دو مخلوق الهى است، هر كه آنها را يارى و اجراء كند مورد نصرت و رحمت خداوند قرار مى گيرد و هر كه آنها را ترك و ذليل گرداند مورد خذلان و عقاب خدا قرار مى گيرد.

۴۲۹ قالعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَخْتارُ مِنْ مالِ الْمُؤْمِنِ وَ مِنْ وُلْدِهِ اءنْفُسَهُ لِيَاءجُرَهُ عَلى ذلِكَ.(۴۹۱)

فرمود: همانا خداوند متعال بهترين و عزيزترين ثروت و فرزند مؤمن را مى گيرد (و هلاك و نابود مى گرداند، چون دنيا و متعلّقات آن بى ارزش ‍ است) تا در قيامت پاداش عظيمى عطايش نمايد.

۴۳۰ قال له رجل : اءُوصِنى بَوَصِيَّةٍ جامِعَةٍ مُخْتَصَرَةٍ؟

فَقالعليه‌السلام : صُنْ نَفْسَكَ عَنْ عارِالْعاجِلَةِ وَ نار الْآجِلَةِ.(۴۹۲)

شخصى از حضرت تقاضاى موعظه و نصيحت كرد؟

امامعليه‌السلام فرمود: اءعضاء و جوارح ظاهرى و باطنى خود را از ذلّت و ننگ سريع و زودرس، همچنين از آتش و عذاب آينده، محفوظدار.

۴۳۱ قالعليه‌السلام : فَسادُالاءخْلاقِ بِمُعاشَرَةِالسُّفَهاءِ، وَ صَلاحُ الاءخلاقِ بِمُنافَسَةِ الْعُقَلاءِ.(۴۹۳)

فرمود: معاشرت و همنشينى با بى خردان و افراد لااُبالى سبب فساد و تباهى اخلاق خواهد شد.

و معاشرت و رفاقت با خردمندان هوشيار، موجب رشد و كمال اخلاق مى باشد.

۴۳۲ قالَعليه‌السلام : الاءدَبُ عِنْدَالنّاسِ النُّطْقُ بِالْمُسْتَحْسَناتِ لاغَيْرُ، وَ هذا لايَعْتَدُّ بِهِ مالَمْ يُوصِلْ بِها إلى رِضاءِاللّهِ سُبْحانَهُ، وَالْجَنَّةِ، وَالْاءدَبُ هُوَ اءدَبُ الشَّريعَةِ، فَتَاءدَّبُوا بِها تَكُونُوا اءُدَباءَ حَقّا.(۴۹۴)

فرمود: مفهوم و معناى ادب از نظر مردم، تنها خوب سخن گفتن است كه ركيك و سبك نباشد، وليكن اين نظريّه قابل توجّه نيست تا مادامى كه انسان را به خداوند متعال و بهشت نزديك نگرداند.

بنابراين ادب يعنى رعايت احكام و مسائل دين اسلام، پس با عمل كردن به دستورات الهى و ائمّهعليهم‌السلام ، ادب خود را آشكار سازيد.

۴۳۳ قالعليه‌السلام : ثَلاثُ خِصالٍ تَجْتَلِبُ بِهِنَّ الْمَحَبَّةُ: الاْ نْصافُ فِى الْمُعاشَرَةِ، وَالْمُواساةُ فِى الشِّدِّةِ، وَالاْ نْطِواعُ وَالرُّجُوعُ إلى قَلْبٍ سَليمٍ.(۴۹۵)

فرمود: سه خصلت جلب محبّت مى كند: انصاف در معاشرت با مردم، همدردى در مشكلات آنها، همراه و همدم شدن با معنويات.

۴۳۴ قالعليه‌السلام : التَّوْبَةُ عَلى اءرْبَعُ دَعائِمْ: نَدْمٌ بِالْقَلْبِ، وَاسْتِغْفارٌ بِالّلِسانِ، وَ عَمَلٌ بِالْجَوارِحِ، وَ عَزْمٌ اءنْ لايَعُودَ.(۴۹۶)

فرمود: شرايط پذيرش تو به چهار چيز است : پشيمانى قلبى، استغفار با زبان، جبران كردن گناه نسبت به همان گناه، حقّ اللّه و يا حقّالنّاس، تصميم جدّى بر اينكه ديگر مرتكب آن گناه نشود.

۴۳۵ قالعليه‌السلام : ثَلاثٌ مِنْ عَمَلِ الْاءبْرارِ: إ قامَةُالْفَرائِض، وَاجْتِنابُ الْمَحارِم، واحْتِراسٌ مِنَ الْغَفْلَةِ فِى الدّين.(۴۹۷)

فرمود: سه چيز همانند كار نيكان است : انجام واجبات الهى، ترك و دورى از گناهان، مواظبت و رعايت مسائل و احكام دين.

۴۳۶ قالعليه‌السلام : مَنْ رَضِىَ بِدُونِ الشَّرَفِ مِنَ الْمَجْلِسِ لَمْ يَزَلِ اللّهُ وَ مَلائِكَتُهُ يُصَلُّونَ عَلَيْهِ حَتّى يَقُومَ، مِنَ التَّواضُعِ السَّلامُ عَلى كُلِّ مَنْ تَمَّرُ بِهِ.(۴۹۸)

فرمود: كسى كه متكبّر نباشد و موقع ورود به مجلس هر كجا جائى بود بنشيند تا زمانى كه حركت نكرده باشد خدا و ملائكه هايش بر او درود و رحمت مى فرستند.

از علائم و نشانه هاى تواضع و فروتنى آنست كه به هر شخصى مرور نمودى سلام كنى.

۴۳۷ قالعليه‌السلام : مَنْ زارَ قَبْرَ عَمَّتى بِقُمْ، فَلَهُ الْجَنَّةُ.(۴۹۹)

فرمود: هر كس قبر عمّه ام حضرت معصومهعليها‌السلام را با علاقه و معرفت در قم زيارت كند، أ هل بهشت خواهد بود.

۴۳۸ قالعليه‌السلام : اَلْمَرَضُ لااءجْرَ فيهِ وَ لكِنَّهُ لايَدَعُ عَلَى الْعَبْدِ ذَنْبا اِلاّ حَطَّهُ.(۵۰۰)

فرمود: در مريضى پاداشى نيست و ليكن گناهان بنده خدا را از بين مى برد و پاك مى گرداند.

۴۳۹ قالعليه‌السلام : اَكْرِمْ كُلَّ مَنْ وَجَدْتَهُ يَذْكُرُنا اَوْ يَسْتَحِلَّ مَوَدَّتَنا، ثُمَّ لَيْسَ عَلَيْكَ صادِقا اَوْ كاذِبا، اِنّما لَكَ نيَّتُكَ وَ عَلَيْهِ كِذْبُه.(۵۰۱)

فرمود: هر كه ما اهل بيت عصمت و طهارت را ياد آورد يا با ما اظهار دوستى كند او را اكرام و احترام نما، و كارى نداشته باش براينكه راست يا دروغ مى گويد، به نيّت و مقصود خود خواهى رسيد و او هم (اگر دروغ بگويد) ضرر دروغ خود را خواهد ديد.

۴۴۰ قالعليه‌السلام : القَصْدُ إلَى اللّهِ تَعالى بِالْقُلُوبِ أ بْلَغُ مِنْ إ تْعابِ الْجَوارِحِ بإ لاْ عْمالِ.(۵۰۲)

فرمود: توكّل و اعتقاد قلبى به خداوند متعال در حلّ مشكلات امور مختلف كار سازتر است تا كار و تلاش خستگى ناپذير.

خلاصه حالات دوازدهمين معصوم دهمين امام حضرت امام هادىعليه‌السلام

آن حضرت طبق مشهور، سه شنبه در دوّمين روز ماه رجب، سال ۲۱۲ هجرى قمرى،(۵۰۳) در قريه اى به نام صريا سه فرسخى شهر مدينه منوّره ديده به جهان گشود.(۵۰۴)

نام : علىّ(۵۰۵) صلوات اللّه و سلامه عليه.

كنيه : ابوالحسن، ابوالحسن الثالث.

لقب : هادى، ناصح، متوكّل، نقى، مرتضى، عالم، طاهر، طيّب، عسكرى، أ مين، ابن الرضاو...

پدر: امام محمّد، جواد الائمّةعليهم‌السلام .

مادر: سمانه، از اهالى مغرب، و معروف به سيّده بوده است.

دربان : عثمان بن سعيد عمرى.

نقش انگشتر: «اللّهُ رَبّي وَ هُوَ عِصْمَتي مِنْ خَلْقِه».

مدّت عمر: حضرت سلام اللّه عليه مدّت شش سال و پنج ماه در حيات پدر بزرگوارش، و پس از شهادت وى مدّت ۳۳ سال و ۹ ماه رهبريّت و امامت جامعه را بر عهده داشت، روى هم عمر پر بركت آن حضرت را حدود ۴۱ سال و چند ماه گفته اند كه بيست سال و چند ماه در شهر سامراء تحت نظر حكومت عبّاسى به طور إ جبار إ قامت داشت.

مدّت امامت : بنا بر آنچه بين مؤرّخين و محدّثين مشهور است : حضرت روز سه شنبه پنجم ماه ذى الحجّة سال ۲۲۰ هجرى پس از شهادت پدر بزرگوارش به منصب امامت و خلافت نائل آمد و حدود ۳۳ سال و ۹ ماه امامت و هدايت جامعه را عهده دار بود.

آن حضرت پس از شهادت پدر بزرگوارش مرتّب در اذيّت و آزار دستگاه ظلم و جور خلفاء بنى العبّاس و مخالفين قرار گرفت، و اكثر مدّت امامت خود را يا در زندان و يا تحت نظر جاسوسان و مأ موران حكومتى سپرى نمود و اگر هم بر حسب ظاهر آزاد مى شد، غير مستقيم رفت و آمد حضرت و افراد را به حضور ايشان تحت كنترل شديد قرار مى دادند.

امّا براى آنكه افكار عمومى خدشه دار نگردد به طور رياكارانه در ظاهر و در موقعيّتهائى معيّن حضرت را احترام و تعظيم مى كردند، ولى بهر حال آن كينه و خباثت و سخن چينى افراد حضرت را به حال خود نگذاشت و به وسيله زهر مسموم و شهيد گرديد.

و به همين جهات سياسى و حكومتى، امامعليه‌السلام كمتر توانست مسائل دين را در امور مختلف مطرح و يا جلسات درس تشكيل دهد، لهذا سخنان حضرت نسبت به پدران بزرگوارش از هر جهت كمتر در بين كتب تاريخ و حديث ديده مى شود و همين براى مظلوميّت حضرت كافى است كه دفن جسد مطهرّش در خانه شخصى خود حضرت انجام گرفته است.

شهادت : همچنين در تاريخ روز و ماه، شهادت آن امام مظلوم اختلاف است ولى مشهور گفته اند: روز سوّم ماه رجب، سال ۲۵۴ هجرى قمرى(۵۰۶) مى باشد كه در زمان حكومت معتصم به وسيله زهر مسموم و به شهادت رسيد و در شهر سامراء، در منزل شخصى خود حضرت دفن گرديد.

فرزند: حضرت داراى چهار فرزند پسر و يك دختر بوده است.

خلفاء هم عصر: امامت آن حضرت مصادف شد با حكومت معتصم، واثق، متوكّل، منتصر، مستعين، معتّز، معتمد.

نماز امام هادىعليه‌السلام : دو ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، هفتاد مرتبه سوره توحيد خوانده مى شود.(۵۰۷)

و پس از آخرين سلام، تسبيح حضرت فاطمه زهراءعليها‌السلام گفته شود و سپس ‍ حوائج مشروعه خود را از درگاه خداوند متعال طلب نمايد.

چهل حديث گهربار، از حضرت امام هادىعليه‌السلام

قال الا مام علىّ الهادي صلوات اللّه و سلامه عليه :

۴۴۱ مَن اتَّقىَ اللّهَ يُتَّقى، وَمَنْ اءطاعَ اللّهَ يُطاعُ، وَ مَنْ اءطاعَ الْخالِقَ لَمْ يُبالِ سَخَطُ الْمَخْلُوقين، وَمَنْ اءسْخَطَ الْخالِقَ فَقَمِنٌ اءنْ يَحِلَّ بِهِ سَخَطُ الْمَخْلُوقينَ.(۵۰۸)

فرمود: كسى كه تصميم گيرد رعايت تقواى الهى نمايد با تقوى و پرهيزكار خواهد شد، همچنين هر كس اطاعت از دستورات الهى كند خواسته هايش ‍ برآورده مى گردد.

و هر شخصى كه اطاعت از خالق نمايد باكى از دشمنى و عداوت انسانها نخواهد داشت، و چنانچه خداى متعال را با معصيت و نافرمانى خود به غضب درآورد نيز مورد خشم انسانها قرار مى گيرد.

۴۴۲ قالَعليه‌السلام : مَنْ اءنِسَ بِاللّهِ اسْتَوحَشَ مِنَ النّاسِ، وَعَلامَةُ الْاءنْسِ بِاللّهِ الْوَحْشَةُ مِنَ النّاسِ.(۵۰۹)

فرمود: كسى كه با خداوند متعال مونس باشد و او را اءنيس خود بداند، از مردم احساس وحشت مى كند.

و علامت و نشانه اءنس با خداوند وحشت از مردم است يعنى از غير خدا نهراسيدن و از مردم احتياط و دورى كردن.

۴۴۳ قالَعليه‌السلام :السَّهَرَ اءُلَذُّالْمَنامِ، وَالْجُوعُ يَزيدُ فى طيبِ الطَّعامِ.(۵۱۰)

فرمود: شب زنده دارى خواب بعد از آنرا لذيذ مى گرداند و گرسنگى در خوشمزگى طعام مى افزايد يعنى هر چه انسان كمتر بخوابد بيشتر از خواب لذت مى برد و هر چه كم خوراك باشد مزّه غذا گواراتر خواهد بود.

۴۴۴ قالَعليه‌السلام : لا تَطْلُبِ الصَّفا مِمَّنْ كَدِرَتَ عَلَيْهِ، وَلاَ النُّصْحَ مِمَّنْ صَرَفْتَ سُوءَ ظَنِّكَ إ لَيْهِ، فَإنَّما قَلْبُ غَيْرِكَ كَقَلْبِكَ لَهُ.(۵۱۱)

فرمود: از كسى كه نسبت به او كدورت و كينه دارى صميّميت و محبّت مجوى، همچنين كسى كه نسبت به او بدگمان هستى نصيحت و موعظه طلب نكن، چونكه قلب ديگران همانند قلب خودت مى باشد.

۴۴۵ قالَعليه‌السلام : الْحَسَدُ ما حِقُ الْحَسَناتِ، وَالزَّهْوُ جالِبُ الْمَقْتِ، وَالْعُجْبُ صارِفٌ عَنْ طَلَبِ الْعِلْمِ داعٍ إلَى الْغَمْطِ وَالْجَهْلِ، وَالبُخْلُ اءذَمُّ الاءخْلاقِ، وَالطَّمَعَ سَجيَّةٌ سَيِّئَةٌ.(۵۱۲)

فرمود: حالت حسد موجب نابودى ارزش و ثواب حسنات مى گردد. تكبّر و خودخواهى جذب كننده دشمنى و عداوت افراد مى باشد.

عُجب و خودبينى مانع تحصيل علم خواهد بود و در نتيجه شخص را در پستى و نادانى نگه مى دارد.

بخيل بودن بدترين اخلاق است، طَمَع خصلتى ناپسند و زشت خواهد بود.

۴۴۶ قالَعليه‌السلام : مُلاقاةُ الاْ خْوانِ نَشْرَةٌ، وَتَلْقيحٌ لِلْعَقْلِ وَ إنْ كانَ نَزْراً قَليلاً.(۵۱۳)

فرمود: ملاقات و ديدار با دوستان و برادران موجب صفاى دل و نورانيّت آن مى گردد و سبب شكوفائى عقل و درايت خواهد گشت گرچه در مدّت زمانى كوتاه انجام پذيرد.

۴۴۷ قالَعليه‌السلام : الدُّنْيا سُوقٌ رَبِحَ فيها قَوْمٌ وَ خَسِرَ آخَرُونَ.(۵۱۴)

فرمود: دنيا همانند بازارى است كه عدّه اى در آن براى آخرت سود مى برند و عدّه اى ديگر ضرر و خسارت متحمّل مى شوند.

۴۴۸ قالَعليه‌السلام : النّاسُ فِى الدُّنْيا وَ فِى الاَّْخِرَةِ بِالاْ عْمالِ.(۵۱۵)

فرمود: مردم در دنيا به وسيله ثروت و تجمّلات شهرت مى يابند ولى در آخرت به وسيله اعمال محاسبه و پاداش داده خواهند شد.

۴۴۹ قالَعليه‌السلام : مُخالَطَةُ الاْ شْرارِ تَدُلُّ عَلى شِرارِ مَنْ تُخالِطُهُمْ.(۵۱۶)

فرمود: همنشين شدن و معاشرت با افراد شرور نشانه پستى و شرارت تو خواهد بود.

۴۵۰ قالَعليه‌السلام : أ هْلُ قُمْ وَ أ هْلُ آبَةِ مَغْفُورٌلَهُمْ، لِزيارَتِهِمْ لِجَدّى عَل ىٍّّ ابْنِ مُوسَى الرِّضاعليه‌السلام بِطُوس، اءلا وَ مَنْ زارَهُ فَأ صابَهُ فى طَرى قِهِ قَطْرَةٌ مِنَ السَّماءِ حَرَّمَ اللّهُ جَسَدَهُ عَلَى النّارِ.(۵۱۷)

فرمود: اءهالى قم و اءهالى آبه يكى از روستاهاى حوالى ساوه آمرزيده هستند به جهت آنكه جدّم حضرت امام رضاعليه‌السلام را در شهر طوس زيارت مى كنند.

و سپس حضرت افزود: هر كه جدّم امام رضاعليه‌السلام را زيارت كند و در مسير راه صدمه و سختى تحمّل كند خداوند آتش را بر بدن او حرام مى گرداند.

۴۵۱ عَنْ يَعْقُوبِ بْنِ السَّكيتْ، قالَ: سَاءلْتُ أ بَاالْحَسَنِ الْهاديعليه‌السلام : ما بالُ الْقُرْآنِ لا يَزْدادُ عَلَى النَّشْرِ وَالدَّرْسِ إلاّ غَضاضَة ؟

قالَعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ تَعالى لَمْ يَجْعَلْهُ لِزَمانٍ دُونَ زَمانٍ، وَلالِناسٍ دُونَ ناسٍ، فَهُوَ فى كُلِّ زَمانٍ جَديدٌ وَ عِنْدَ كُلِّ قَوْمٍ غَضُّ إلى يَوْمِ الْقِيامَةِ.(۵۱۸)

يكى از اصحاب حضرت به نام ابن سِكيّت گويد: از امام هادىعليه‌السلام سئوال كردم : چرا قرآن ازدياد نمى يابد و كهنه و مندرس نمى شود، بلكه هميشه حالتى تازه و جديد در آن وجود دارد؟

امامعليه‌السلام فرمود: چونكه خداوند متعال قرآن را براى زمان خاصّى و يا طايفه اى مخصوص قرار نداده است بلكه براى تمام دورانها و تمامى اقشار مردم فرستاده است، به همين جهت هميشه حالت جديد و تازه اى دارد و براى جوامع بشرى تا روز قيامت قابل عمل و اجراء مى باشد.

۴۵۲ قالَعليه‌السلام : الْغَضَبُ عَلى مَنْ لا تَمْلِكُ عَجْزٌ، وَ عَلى مَنْ تَمْلِكَ لُؤْمٌ.(۵۱۹)

فرمود: غضب و تندى در مقابل آنكه توان مقابله با او را ندارى، علامت عجز و ناتوانى است، ولى در مقابل كسى كه توان مقابله و رو در روئى او را دارى علامت پستى و رذالت است.

۴۵۳ قالَعليه‌السلام : يَاْتى عُلَماءُ شيعَتِنا الْقَوّامُونَ بِضُعَفاءِ مُحِبّينا وَ اءهْلِ وَلايَتِنا يَوْمَ الْقِيامَةِ، وَالاْ نْوارُ تَسْطَعُ مِنْ تيجانِهِمْ.(۵۲۰)

فرمود: علماء و دانشمندانى كه به فرياد دوستان و پيروان ما برسند و از آنها رفع مشكل نمايند، روز قيامت در حالى محشور مى شوند كه تاج درخشانى بر سر دارند و نور از آنها مى درخشد.

۴۵۴ قالَعليه‌السلام لِبَعْضِ قَهارِمَتِهِ: اسْتَثْكِرُوا لَنا مِنَ الْباذِنْجانِ، فَإنَّهُ حارُّ فى وَقْتِ الْحَرارَةِ، بارِدٌ فى وَقْتِ الْبُرُودَةِ، مُعْتَدِلٌ فِى الاْ وقاتِ كُلِّها، جَيِّدٌ عَلى كلِّ حالٍ.(۵۲۱)

به بعضى از غلامان خود فرمود: بيشتر براى ما بادمجان پخت نمائيد كه در فصل گرما، گرم و در فصل سرما، سرد است.

و در تمام دوران سال معتدل مى باشد و در هر حالتى مفيد است.

۴۵۵ قالَعليه‌السلام : التَّسْريحُ بِمِشْطِ الْعاجِ يَنْبُتُ الشَّعْرَ فِى الرَّأ سِ، وَ يَطْرُدُ الدُّودَ مِنَ الدِّماغِ، وَ يُطْفِى ءُ الْمِرارَ، وَ يَتَّقِى اللِّثةَ وَ الْعَمُورَ.(۵۲۲)

فرمود: شانه كردن موها به وسيله شانه عاج سبب روئيدن و افزايش موى سر مى باشد، همچنين سبب نابودى كرم هاى درون سر و مُخ خواهد شد و موجب سلامتى فكّ و لثه ها مى گردد.

۴۵۶ قالَعليه‌السلام : اُذكُرْ مَصْرَعَكَ بَيْنَ يَدَيْ اءهْلِكَ لا طَبيبٌ يَمْنَعُكَ، وَ لا حَبيبٌ يَنْفَعُكَ.(۵۲۳)

فرمود: بياد آور و فراموش نكن آن حالت و موقعى را كه در ميان جمع اعضاء خانواده و آشنايان قرار مى گيرى و لحظات آخر عمرت سپرى مى شود و هيچ پزشكى و دوستى و ثروتى نمى تواند تو را از آن حالت نجات دهد.

۴۵۷ قالَعليه‌السلام : إنَّ الْحَرامَ لايَنْمي، وَإنْ نَمى لا يُبارَكُ فيهِ، وَما اءَنْفَقَهُ لَمْ يُؤْجَرْ عَلَيْهِ، وَ ما خَلَّفَهُ كانَ زادَهُ إلَى النّارِ.(۵۲۴)

فرمود: همانا پول و ديگر اموال حرام رشد و نموّ ندارد و اگر هم احياناً رشد كند و زياد شود بركتى نخواهد داشت و با خوشى مصرف نمى گردد.

و آنچه را از اموال حرام انفاق و كمك كرده باشد اءجر و پاداشى برايش ‍ نيست و هر مقدارى كه براى بعد از خود بهر عنوان باقى گذارد معاقب مى گردد.

۴۵۸ قالَعليه‌السلام : اَلْحِكْمَةُ لا تَنْجَعُ فِى الطِّباعِ الْفاسِدَةِ.(۵۲۵)

فرمود: حكمت اثرى در دلها و قلبهاى فاسد نمى گذارد.

۴۵۹ قالَعليه‌السلام : مَنْ رَضِىَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السّاخِطُونَ عَلَيْهِ.(۵۲۶)

فرمود: هر كه از خود راضى باشد بدگويان او زياد خواهند شد.

۴۶۰ قالَعليه‌السلام : اَلْمُصيبَةُ لِلصّابِرِ واحِدَةٌ وَ لِلْجازِعِ اِثْنَتان.(۵۲۷)

فرمود: مصيبتى كه بر كسى وارد شود و صبر و تحمّل نمايد تنها يك ناراحتى است ولى اگر فرياد و جزع كند دو ناراحتى خواهد داشت.

۴۶۱ قالَعليه‌السلام : اِنّ لِلّهِ بُقاعاً يُحِبُّ اءنْ يُدْعى فيها فَيَسْتَجيبُ لِمَنْ دَعاهُ، وَالْحيرُ مِنْها.(۵۲۸)

فرمود: براى خداوند بقعه ها و مكانهائى است كه دوست دارد در آنها خدا خوانده شود تا آنكه دعاها را مستجاب گرداند كه يكى از آن بُقْعه ها حائر و حرم امام حسينعليه‌السلام خواهد بود.

۴۶۲ قالَعليه‌السلام : اِنّ اللّهَ هُوَ الْمُثيبُ وَالْمُعاقِبُ وَالْمُجازى بِالاَْعْمالِ عاجِلاً وَآجِلاً.(۵۲۹)

فرمود: همانا تنها كسى كه ثواب مى دهد و عقاب مى كند، خداوند خواهد بود كه كارها را بلافاصله يا در آينده پاداش مى دهد.

۴۶۳ قالَعليه‌السلام : مَنْ هانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ فَلا تَاءمَنْ شَرَّهُ.(۵۳۰)

فرمود: هر كس به خويشتن اهانت كند و كنترل نفس نداشته باشد خود را از شرّ او در امان ندان.

۴۶۴ قالَعليه‌السلام : اَلتَّواضُعُ اءنْ تُعْطِى النّاسَ ما تُحِبُّ اءنْ تُعْطاهُ.(۵۳۱)

فرمود: تواضع و فروتنى چنان است كه با مردم چنان كنى كه دوست دارى با تو آن كنند.

۴۶۵ قالَعليه‌السلام : اِنّ الْجِسْمَ مُحْدَثٌ وَاللّهُ مُحْدِثُهُ وَ مُجَسِّمُهُ.(۵۳۲)

فرمود: همانا اجسام جديد و پديده هستند و خداوند متعال به وجود آورنده و تجسّم بخش آنها است.

۴۶۶ قالَعليه‌السلام : لَمْ يَزَلِ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَيْى ءٌ مَعَهُ، ثُمَّ خَلَقَ الاَْشْياءَ بَديعاً، وَاخْتارَ لِنَفْسِهِ اءحْسَنَ الاْ سْماء.(۵۳۳)

فرمود: خداوند از أ زل تنها بود و چيزى با او نبود، تمام موجودات را با قدرت خود آفريده، و بهترين نامها را براى خود برگزيد.

۴۶۷ قالَعليه‌السلام : اِذا قامَ الْقائِمُ يَقْضى بَيْنَ النّاسِ بِعِلْمِهِ كَقَضاءِ داوُدعليه‌السلام وَ لا يَسْئَلُ الْبَيِّنَةَ.(۵۳۴)

فرمود: زمانى كه حضرت حجّت (عجّ) قيام نمايد به علم خود در بين مردم قضاوت مى كند همانند حضرت داودعليه‌السلام ، و از دليل و شاهد سئوال نمى فرمايد.

۴۶۸ قالَعليه‌السلام : مَنْ اَطاعَ الْخالِقَ لَمْ يُبالِ سَخَطُ الْمَخْلُوقينَ.(۵۳۵)

فرمود: هر كس مطيع و پيرو خدا باشد از قهر و كارشكنى ديگران باكى نخواهد داشت.

۴۶۹ قالَعليه‌السلام : اَلْعِلْمُ وَراثَةٌ كَريمَةٌ، وَالاْ دَبُ حُلَلٌ حِسانٌ، وَالْفِكْرَةُ مِرْآتٌ صافَيةٌ.(۵۳۶)

فرمود: علم و دانش بهترين يادبود براى انتقال به ديگران است، اءدب زيباترين نيكى ها است و فكر و انديشه آئينه صاف و تزيين كننده اعمال و برنامه ها است.

۴۷۰ قالَعليه‌السلام : اِنّ اللّهَ اِذا اَرادَ بِعَبْدٍ خَيْراً اِذا عُوتِبَ قَبِلَ.(۵۳۷)

فرمود: همانا اگر خداوند براى بنده اى خوبى بخواهد و در منگنه آزمايش ‍ قرار گيرد، رنج و مشقّتهايش را قبول مى نمايد.

۴۷۱ قالَعليه‌السلام : لا تُخَيِّبْ راجيكَ فَيَمْقَتُكَ اللّهُ وَ يُعاديكَ.(۵۳۸)

فرمود: كسى كه به تو اميد بسته است نااميدش مگردان، وگرنه مورد غضب خداوند قرار خواهى گرفت.

۴۷۲ قالَعليه‌السلام : مَا اسْتَراحَ ذُو الْحِرْصِ.(۵۳۹)

فرمود: شخص طمّاع و حريص نسبت به اموال و تجمّلات دنيا هيچگاه آسايش و استراحت نخواهد داشت.

۴۷۳ قالَعليه‌السلام : الْعِتابُ مِفْتاحُ التَّقالى، وَالْعِتابُ خَيْرٌ مِنَ الْحِقْدِ.(۵۴۰)

فرمود: (مواظب باش كه) عتاب و پرخاش گرى مقدّمه و كليد غضب مى باشد، ولى در هر حال عتاب نسبت به كينه و دشمنى درونى بهتر است (چون كينه ضررهاى خطرناكترى را در بردارد).

۴۷۴ قالَعليه‌السلام : الْغِنى قِلَّةُ تَمَنّيكَ، وَالرّضا بِما يَكْفيكَ، وَ الْفَقْرُ شَرهُ النّفْسِ وَ شِدَّةُ الْقُنُوطِ، وَ الدِّقَّةُ إ تّباعُ الْيَسيرِ وَالنَّظَرُ فِى الْحَقيرِ.(۵۴۱)

فرمود: بى نيازى و توانگرى در آن است كه كمتر آرزو و توقّع باشد و به آنچه موجود و حاضر است راضى و قانع گردى، وليكن فقر و تهيدستى در آن موقعى است كه آرزوهاى نفسانى اهميّت داده شود، امّا دقّت و توجّه به مسائل اهميّت دادن به امكانات موجود و مصرف و استفاده صحيح از آنها است گر چه ناچيز و كم باشد.

۴۷۵ قالَعليه‌السلام : الاْ مامُ بَعْدى الْحَسَنِ ابْنُهُ الْقائِمُ الَّذى يَمْلاُْ الاْءرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً كَما مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً.(۵۴۲)

فرمود: امام و خليفه بعد از من (فرزندم) حسن و بعد از او فرزندش مهدى موعودعليهما‌السلام مى باشد كه زمين را پر از عدل و داد مى نمايد همانطورى كه پر از ظلم و ستم گشته باشد.

۴۷۶ قالَعليه‌السلام : إذا كانَ زَمانُ الْعَدْلِ فيهِ أ غْلَبُ مِنَ الْجَوْرِ فَحَرامٌ أ نْ نَظُنَّ بِأ حَدٍ سُوءاً حَتّى يُعْلَمَ ذالِكَ مِنْهُ.(۵۴۳)

فرمود: در آن زمانى كه عدالت اجتماعى حاكم و غالب بر تباهى باشد، نبايد به شخصى بد گمان بود مگر آن كه يقين و معلوم باشد.

۴۷۷ قالَعليه‌السلام : إنَّ لِشيعَتِنا بِوِلايَتِنا لَعِصْمَةٌ، لَوْ سَلَكُوا بِها فى لُجَّةِ الْبِحارِ الْغامِرَةِ.(۵۴۴)

فرمود: همانا ولايت ما اهل بيت براى شيعيان و دوستانمان پناهگاه أ منى مى باشد كه چنانچه در همه امور به آن تمسّك جويند بر تمام مشكلات (مادّى و معنوى) فايق آيند.

۴۷۸ قالَعليه‌السلام : يا داوُدُ لَوْ قُلْتَ اءنَّ تارِكُ التَّقيَّةِ كَتارِكِ الصَّلاةِ لَكُنْتَ صادِقاً.(۵۴۵)

به يكى از اصحابش به نام داود صرّمى فرمود: اگر قائل شوى كه تارك تقيّه همانند تارك نماز است صادق خواهى بود.

۴۷۹ قالَعليه‌السلام : سَأ لْتُهُ عَنِ الْحِلْمِ؟ هُوَ أ نْ تَمْلِكَ نَفْسَكَ وَ تَكْظِمَ غَيْظَكَ، وَ لا يَكُونُ ذلِكَ إلاّ مَعَ الْقُدْرَةِ.(۵۴۶)

يكى از اصحاب از آن حضرت پيرامون معناى حلم سئوال نمود، در پاسخ فرمود: اينكه در هر حال مالك نفس خود باشى و خشم خود را فرو برى و خاموش كنى و اين تحمّل و بردبارى در حالتى باشد كه توان مقابله با شخصى را داشته باشى.

۴۸۰ قالَعليه‌السلام : اِنّ اللّهَ جَعَلَ الدّنيا دارَ بَلْوى وَالاْخِرَةَ دارَ عُقْبى، وَ جَعَلَ بَلْوى الدّنيا لِثوابِ الاْخِرَةِ سَبَباً وَ ثَوابَ الاْخِرَةِ مِنْ بَلْوَى الدّنيا عِوَضاً.(۵۴۷)

فرمود: همانا خداوند دنيا را جايگاه بلاها و امتحانات و مشكلات قرار داد، و آخرت را جايگاه نتيجه گيرى زحمات، پس بلاها و زحمات و سختى هاى دنيا را وسيله رسيدن به مقامات آخرت قرار داد و أ جر و پاداش عطا مى فرمايد.

خلاصه حالات سيزدهمين معصوم يازدهمين امام حضرت امام حسن عسكرىعليه‌السلام

ولادت با سعادت آن حضرت طبق مشهور در روز دوشنبه يا جمعه، هشتم ربيع الثانى، سال ۲۳۲ هجرى قمرى(۵۴۸) در شهر مدينه منوّره واقع شده است كه در آن هنگام پدر بزرگوارش طبق نقلى در سنين ۲۶ سالگى بوده است.

نام : حسن(۵۴۹) صلوات اللّه و سلامه عليه.

كنيه : ابومحمّد.

لقب : عسكرى، صامت، هادى، زكىّ، تقىّ، رفيق، خالص، سراج، ابن الرضا، سراج بنى هاشم و...

پدر: امام علىّ هادى، فقيه أ هل البيت، صلوات اللّه عليهم أ جمعين.

مادر: سه اسم براى مادر حضرت گفته شده اند: سوسن، حديث، سليل، مُكنّى به امّ ولد، او از زنهاى عارف و صالح بوده است.

نقش انگشتر: «سُبْحانَ مَنْ لَهُ مَقاليدُ السَّمواتِ والاْ رْضِ»، «إنَّ اللّهَ شَهيدٌ».

دربان : عثمان بن سعيد عَمرى و پسرش محمّد بن عثمان عَمرى.

امام حسن عسكرىعليه‌السلام همچون پدر بزرگوارش در موقعيّتى حسّاس و خطرناك بلكه شديدتر قرار داشت، مخصوصاً كه بنا بود آخرين حجّت خداوند متعال و دوازدهمين خليفه بر حقّ رسول گرامى اسلام، يعنى مهدى موعود عجّل اللّه فرجه الشّريف از نسل او به دنيا آيد.

به همين جهت حكومت وقت تمام مأ مورين خود را (از زن و مرد) به شكلهاى مختلفى بسيج كرده بود تا تمام حركات حضرت را كنترل و زير نظر داشته باشند.

ولى براى آنكه افكار عمومى خدشه دار نشود، بر اساس سياست حيله گرانه خلفاء بنى العبّاس، در موقعيّتهاى خاصّى به طور رياكارانه حضرت را مورد نوعى احترام قرار مى دادند كه در نهايت به جهت عقده ها و كينه هاى درونى خود، آن حضرت را به وسيله زهر مسموم و شهيد كردند.

و چون عمر شريف آن حضرت يا در زندان و با بازداشتگاه و تحت نظر مأ مورين، سپرى گرديد و تمام رفت و آمدهاى حضرت را در كنترل خود داشتند، كلمات و فرمايشات آن حضرت همچون پدر بزرگوارش، نسبت به ديگر ائمّهعليهم‌السلام در كُتب تاريخ و حديث كمتر به چشم مى خورد.

مدّت إ مامت : بنا بر مشهور، روز سوّم ماه رجب، سال ۲۵۴ هجرى قمرى پس از شهادت پدر بزرگوارش به منصب امامت و ولايت نائل آمد و حدود پنج سال و هشت ماه امامت و هدايت جامعه را عهده دار بود.

مدّت عمر: آن حضرت مدّت ۲۳ سال در حيات پدر بزرگوارش، همچنين پنج سال و هشت ماه پس از شهادت پدر، ادامه حيات نمود و در مجموع حدود ۲۹ سال عمر پربركت آن حضرت را گفته اند.

شهادت : همچنين در روز شهادت آن حضرت بين مورّخين و محدّثين اختلاف است ولى مشهور گفته اند: شهادت آن حضرت روز جمعه، پس از نماز صبح، هشتم ربيع الاوّل، سال ۲۶۰ هجرى قمرى(۵۵۰) واقع شده است.

حضرت سلام اللّه عليه در زمان حكومت معتمد عبّاسى به وسيله زهر توسط معتمد مسموم و پس از شهادت در منزل خودش كنار پدر بزرگوارش ‍ امام علىّ هادىعليه‌السلام دفن گرديد.

فرزندان : آن حضرت هنگام شهادت تنها داراى يك فرزند پسر بوده است كه همنام و هم كنيه با پيغمبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله مى باشد.

خلفاء: امامت آن حضرت با حكومت معتّز، مهتدى، معتمد مصادف شده است.

نماز امام حسن عسكرىعليه‌السلام : دو ركعت است، در هر ركعت پس از قرائت سوره حمد، صد مرتبه سوره توحيد خوانده شود(۵۵۱) و پس از آخرين سلام، تسبيحات حضرت زهراءعليها‌السلام گفته شود و سپس نيازها و حوائج مشروعه خود را از درگاه خداوند متعال درخواست نمايد.

چهل حديث گهربار، از حضرت امام حسن عسكرىعليه‌السلام

۴۸۱ قالَ الا مامُ أ بُو مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ الْعَسْكَرى صَلَواتُ اللّهِ و سَلامُهُ عَلَيْهِ:

إنَّ اللّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى بَيَّنَ حُجَّتَهُ مِنْ سائِرِ خَلْقِهِ بِكُلِّ شَىْءٍ، وَ يُعْطِيَهُ اللُّغاتِ، وَمَعْرِفَةُ الاْ نْسابِ وَالاَّْجالِ وَالْحَوادِثِ، وَلَوْلا ذلِكَ لَمْ يَكُنْ بَيْنَ الْحُجَّةِ وَالْمَحْجُوجِ فَرْقٌ.(۵۵۲)

فرمود: همانا خداوند متعال حجّت و خليفه خود را براى بندگانش الگو و دليلى روشن قرار داد، همچنين خداوند حجّت خود را ممتاز گرداند و به تمام لغتها و اصطلاحات قبائل و اقوام آشنا ساخت.

و او أ نساب همه را مى شناسد و از نهايت عمر انسانها و موجودات و نيز جريات و حادثه ها آگاهى كامل دارد و چنانچه اين امتياز وجود نمى داشت، بين حجّت خدا و بين ديگران فرقى نبود.

۴۸۲ قالعليه‌السلام : عَلامَةُ الاْ يمانِ خَمْسٌ: التَّخَتُّمُ بِالْيَمينِ، وَ صَلاةُ إ حْدى وَ خَمْسينَ، وَالْجَهْرُ بِبِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيم، وَالتَّعْفيرُ لِلْجَبين، وَ زِيارَةُ الاْ رْبَعينَ.(۵۵۳)

فرمود: علامت و نشانه ايمان پنج چيز است : انگشتر به دست راست داشتن، خواندن پنجاه و يك ركعت نماز واجب و مستحبّ، بلند خواندن «بسم اللّه الرّحمن الرّحيم» در نماز ظهر و عصر پيشانى را در حال سجده روى خاك نهادن، زيارت أ ربعين امام حسينعليه‌السلام انجام دادن.

۴۸۳ قالعليه‌السلام : لَيْسَتِ الْعِبادُةُ كَثْرَةُ الصّيامِ وَالصَّلاةِ، وَ إنَّمَا الْعِبادَةُ كَثْرَةُ التَّفَكَّرِ في أ مْرِ اللّهِ.(۵۵۴)

فرمود: عبادت در زياد انجام دادن نماز و روزه نيست، بلكه عبادت بايد در - ضمن تفكّر و انديشه در قدرت بى منتهاى خداوند در امور مختلف باشد.

۴۸۴ قالعليه‌السلام : خَصْلَتانِ لَيْسَ فَوْقَهُما شَىٍّْءٌ: الاْ يمانُ بِاللّهِ، وَنَفْعُ الاْ خْوانِ.(۵۵۵)

فرمود: دو خصلت و حالتى كه والاتر از آن چيز ديگرى نمى باشد عبارتند از: ايمان و اعتقاد به خداوند، نفع رساندن به دوستان و آشنايان.

۴۸۵ قالعليه‌السلام : قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً، مُؤْمِنُهُمْ وَ مُحالِفُهُمْ، أ مَّا الْمُؤْمِنُونَ فَيَبْسِطُ لَهُمْ وَجْهَهُ، وَ أ مَّا الْمُخالِفُونَ فَيُكَلِمُهُمْ بِالْمُداراةِ لاِجْتِذابِهِمْ إلَى الاْ يِمانِ.(۵۵۶)

فرمود: با دوست و دشمن خوش گفتار و خوش برخورد باشيد، امّا با دوستان مؤمن به عنوان يك وظيفه كه بايد هميشه نسبت به يكديگر با چهره اى شاداب برخورد نمايند، امّا نسبت به مخافلين به جهت مدارا و جذب به اسلام و احكام آن.

۴۸۶ قالعليه‌السلام : إنَّ مُداراةَ أَعْداءِ اللّهِ مِنْ أ فْضَلِ صَدَقَةِ الْمَرْءِ عَلى نَفْسِهِ و إ خْوانِهِ.(۵۵۷)

فرمود: مدارا و سازش با دشمنان خدا و دشمنان أ هل بيتعليهم‌السلام در حال تقيّه بهتر است از هر نوع صدقه اى كه انسان براى خود بپردازد.

۴۸۷ قالعليه‌السلام : اللِّحاقُ بِمَنْ تَرْجُو خَيْرٌ مِنَ المُقامِ مَعَ مَنْ لا تَأْمَنُ شَرَّهُ.(۵۵۸)

فرمود: تداوم دوستى و معاشرت با كسى كه احتمال دارد سودى برايت داشته باشد، بهتر است از كسى كه محتمل است شرّجانى، مالى، دينى و... برايت داشته باشد.

۴۸۸ قالعليه‌السلام : إ يّاكَ وَ الاِْ ذاعَةَ وَ طَلَبَ الرِّئاسَةِ، فَاِنّهُما يَدْعُوانِ اِلَى الْهَلَكَةِ.(۵۵۹)

فرمود: مواظب باش از اينكه بخواهى شايعه و سخن پراكنى نمائى و يا اينكه بخواهى دنبال مقام و رياست باشى و تشنه آن گردى چون كه هر دوى آنها انسان را هلاك خواهند كرد.

۴۸۹ قالعليه‌السلام : حُسْنُ الصُّورَةِ جَمالٌ ظاهِرٌ، وَ حُسْنُ الْعَقْلِ جَمالٌ باطِنٌ.(۵۶۰)

فرمود: نكوئى شكل و قيافه يك نوع زيبائى و جمال ظاهر انسان مى باشد و نكو بودن عقل و درايت يك نوع زيبائى و جمال درونى انسان خواهد بود.

۴۹۰ قالعليه‌السلام : مَنْ وَعَظَ أ خاهُ سِرّاً فَقَدْ زانَهُ، وَمَنْ وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَدْ شانَهُ.(۵۶۱)

فرمود: هر كس دوست و برادر خود را محرمانه موعظه كند، او را زينت بخشيده است و چنانچه نصيحت علنى و آشكار باشد سبب ننگ و تضعيف او گشته است.

۴۹۱ قالعليه‌السلام : مَنْ لَمْ يَتَّقِ وُجُوهَ النّاسِ لَمْ يَتَّقِ اللّهَ.(۵۶۲)

فرمود: كسى كه در مقابل مردم بى باك باشد و رعايت مسائل اخلاقى و حقوقى مردم را نكند، تقواى الهى را نيز رعايت نمى كند.

۴۹۲ قالعليه‌السلام : ما أ قْبَحَ بِالْمُؤْمِنِ أ نْ تَكُونَ لَهُ رَغْبَةٌ تُذِلُّهُ.(۵۶۳)

فرمود: قبيح ترين و زشت ترين حالت و خصلت براى مؤمن آن حالتى است كه داراى آرزوئى باشد كه سبب ذلّت و خوارى او گردد.

۴۹۳ قالعليه‌السلام : خَيْرُ إ خْوانِكَ مَنْ نَسَبَ ذَنْبَكَ إ لَيْهْ.(۵۶۴)

فرمود: بهترين دوست و برادر آن فردى است كه خطاهاى تو را به عهده گيرد و خود را مقصّر بداند.

۴۹۴ قالعليه‌السلام : ما تَرَكَ الْحَقَّ عَزيزٌ إلاّ ذَلَّ، وَلا أ خَذَ بِهِ ذَليلٌ إلاّ عَزَّ.(۵۶۵)

فرمود: حقّ و حقيقت را هيچ صاحب مقام و عزيزى ترك و رها نكرد مگر آنكه ذليل و خوار گرديد، همچنين هيچ شخصى حقّ را به اجراء در نياورد مگر آنكه عزيز و سربلند شده است.

۴۹۵ قالعليه‌السلام : مِنَ الْفَواقِرِ الّتى تَقْصِمُ الظَّهْرَ جارٌ إنْ رأ ى حَسَنَةً أ طْفَأ ها وَ إنْ رَأ ى سَيِّئَةً أ فْشاها.(۵۶۶)

فرمود: يكى از مصائب و ناراحتيهاى كمرشكن همسايه اى است كه اگر به او احسان و خدمتى شود آنرا پنهان و مخفى مى دارد و اگر ناراحتى و اذيّتى متوجّه اش گردد آنرا علنى و آشكار سازد.

۴۹۶ قالعليه‌السلام لِشيعَتِهِ: أ وُصيكُمْ بِتَقْوَى اللّهِ وَالْوَرَعِ فى دينِكُمْ وَالاْ جْتِهادِ لِلّهِ، وَ صِدْقٍ الْحَديثِ، وَأ داءِ الاْ مانَةِ إلى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ مِنْ بِرٍّ أ وْ فاجِرٍ، وَ طُولِ السُّجُودِ، وَحُسْنِ الْجَوارِ.(۵۶۷)

به شيعيان و دوستان خود فرمود: تقواى الهى را پيشه كنيد و در امور دين ورع داشته باشيد، در تقرّب به خداوند كوشا باشيد و در صحبتها صداقت نشان دهيد، هر كس امانتى را نزد شما نهاد آنرا سالم تحويلش دهيد، سجده هاى خود را در مقابل خداوند طولانى كنيد و به همسايگان خوشرفتارى و نيكى نمائيد.

۴۹۷ قالعليه‌السلام : مَنْ تَواضَعَ فِى الدُّنْيا لاِ خْوانِهِ فَهُوَ عِنْدَ اللّهِ مِنْ الصِدّيقينَ، وَمِنْ شيعَةِ علىّ بْنِ أ بى طالِبٍعليه‌السلام حَقّاً.(۵۶۸)

فرمود: هر كس در دنيا در مقابل دوستان و همنوعان خود تواضع و فروتنى نمايد، در پيشگاه خداوند در زُمره صِدّيقين و از شيعيان امام علىّعليه‌السلام خواهد بود.

۴۹۸ قالعليه‌السلام : إنَّهُ يُكْتَبُ لِحُمَى الرِّبْعِ عَلى وَرَقَةٍ، وَ يُعَلِّقُها عَلَى الْمَحْمُومِ: «يا نارُكُونى بَرْداً»، فَإنَّهُ يَبْرَءُ بِإ ذْنِ اللّهِ.(۵۶۹)

فرمود: كسى كه ناراحتى تب و لرز دارد، اين آيه شريفه قرآن «سوره أ نبياء آيه ۶۹» را روى كاغذى بنويسيد و بر گردن او آويزان نمائيد تا با اذن خداوند متعال بهبود يابد.

۴۹۹ قالعليه‌السلام : أ كْثِرُوا ذِكْرَ اللّهِ وَ ذِكْرَ الْمَوْتِ، وَ تَلاوَةَ الْقُرْآنِ، وَالصَّلاةَ عَلى النَّبىِّ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ، فَإنَّ الصَّلاةَ عَلى رَسُولِ اللّهِ عَشْرُ حَسَناتٍ.(۵۷۰)

فرمود: ذكر و ياد خداوند متعال، همچنين مرگ و حالات آن را، تلاوت و تدبّر قرآن را، صلوات و درود فرستادن بر حضرت رسول و اهل بيتشعليهم‌السلام را زياد و بطور مكرّر انجام دهيد، پس به درستى كه پاداش صلوات بر آنها ده حسنه و ثواب بيشتر خواهد بود.

۵۰۰ قالعليه‌السلام : إنَّكُمْ فى آجالِ مَنْقُوصَةٍ وَأ يّامٍ مَعْدُودَةٍ، وَالْمَوْتُ يَأ تي بَغْتَةً، مَنْ يَزْرَعُ شَرّاً يَحْصَدُ نِدامَةً.(۵۷۱)

فرمود: همانا شما انسانها در يك مدّت و مهلت كوتاهى بسر مى بريد كه مدّت زمان آن حساب شده و معيّن مى باشد و مرگ ناگهان و بدون اطّلاع قبلى وارد مى شود و شخص را مى ربايد، پس متوجّه باشيد كه هر كس هر مقدار در عبادت و بندگى و انجام كارهاى نيك تلاش كند فرداى قيامت غبطه مى خورد كه چرا بيشتر انجام نداده است و كسى كه كار خلاف و گناه انجام دهد پشيمان و سرافكنده خواهد بود.

۵۰۱ قالعليه‌السلام : إ نّ الْوُصُولَ إلَى اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ سَفَرٌ لايُدْرَكُ إلاّبِامْتِطا ءِ اللَّيْلِ.(۵۷۲)

فرمود: همانا رسيدن به خداوند متعال و مقامات عاليه يك نوع سير و سفرى است كه حاصل نمى شود مگر با شب زنده دارى - و تلاش در عبادت و جلب رضايت او در امور مختلف.

۵۰۲ قالعليه‌السلام : الْمَقاديرُ الْغالِبَةِ لاتُدَفَعُ بُالْمُغالَبَةِ، وَالاْ رْزاقُ الْمَكْتُوبَةِ لاتُنالُ بِالشَّرَةِ، وَلاتُدَفَعُ بِالاْ مْساكِ عَنْها.(۵۷۳)

فرمود: مقدّراتى كه در انتظار ظهور مى باشد با زرنگى و تلاش از بين نمى رود و آنچه مقدّر باشد خواهد رسيد، همچنين ارزاق هر كس ثبت و تعيين شده است كه با رعايت شرايطى هر كس سهم خود را دريافت خواهد كرد.

۵۰۳ قالعليه‌السلام : لا يَشْغَلُكَ رِزْقٌ مَضْمُونٌ عَنْ عَمَلٍ مَفْرُوضٍ.(۵۷۴)

فرمود: مواظب باش طلب روزى و هزينه ها كه از طرف خداوند متعال تضمين شده تو را از كار و اعمال واجب باز ندارد. يعنى مواظب باش كه به جهت تلاش و كار بيش از حدّ نسبت به واجبات سُست و سهل انگار نباشى.

۵۰۴ قالعليه‌السلام : الْمُؤْمِنُ بَرَكَةٌ عَلَى الْمؤْمِنِ وَ حُجَّةٌ عَلَى الْكافِرِ.(۵۷۵)

فرمود: وجود شخص مؤمن براى ديگر مؤمنين بركت و سبب رحمت مى باشد و نسبت به كفّار و مخالفين حجّت و دليل است.

۵۰۵ قالعليه‌السلام : قَلْبُ الاْ حْمَقِ فى فَمِهِ، وَفَمُ الْحَكيمِ فى قَلْبِهِ.(۵۷۶)

فرمود: تفكّر و انديشه أ حمق در دهان اوست، وليكن تفكّر و سخن عاقل در درون او مى باشد. يعنى افراد أ حمق اوّل حرف مى زنند و سپس در جهت سود و زيان آن فكر مى كنند، بر خلاف عاقل كه بدون فكر سخن نمى گويد.

۵۰۶ قالعليه‌السلام : جُرْأ ةُ الْوَلَدِ عَلى والِدِهِ في صِغَرِهِ تَدْعُو إلَى الْعُقُولِ فى كِبَرِهِ.(۵۷۷)

فرمود: رو پيدا كردن و جريئى شدن فرزند هنگام طفوليّت در مقابل پدر، سبب مى شود كه در بزرگى مورد نفرين و غضب پدر قرار گيرد.

۵۰۷ قالعليه‌السلام : أ جْمِعْ بَيْنَ الصَّلاتَيْنِ الظُّهْرِ وَالْعَصْرِ، تَرى ما تُحِبُّ.(۵۷۸)

فرمود: نماز ظهر و عصر را دنباله هم در اوّل وقت انجام ده، كه در نتيجه آن فقر و تنگدستى از بين مى رود و به مقصود خود خواهى رسيد.

۵۰۸ قالعليه‌السلام : أ وْرَعُ النّاسِ مَنْ وَقَفَ عِنْدَ الشُّبْهةِ، أ عْبَدُ النّاسِ مَنْ أ قامَ الْفَرائِضَ، أ زْهَدُ النّاس مَنْ تَرَكَ الْحَرامَ، أ شَدُّ النّاسِ اجْتِهاداً مَنْ تَرَكَ الذُّنُوبَ.(۵۷۹)

فرمود: پارساترين مردم آن كسى است كه از موارد گوناگون شبهه و مشكوك اجتناب و دورى نمايد. عابدترين مردم آن شخصى است كه قبل از هر چيز، واجبات الهى را انجام دهد. زاهدترين انسانها آن فردى است كه موارد حرام و خلاف را مرتكب نشود. قويترين اشخاص آن شخصى است كه گناهان و خطاها را در هر حالتى ترك نمايد.

۵۰۹ قالعليه‌السلام : لا يَعْرِفُ النِّعْمَةَ إلاَّ الشّاكِرُ، وَلا يَشْكُرُ النِّعْمَةَ إلاَّ الْعارِفُ.(۵۸۰)

فرمود: كسى قدر نعمتى را نمى داند مگر آنكه شكرگزار باشد و كسى نمى تواند شكر نعمتى را انجام دهد مگر آنكه اهل معرفت و شناخت باشد.

۵۱۰ قالعليه‌السلام : مِنَ الذُّنُوبِ الَّتى لا يُغْفَرُ قَوْلُ الرَّجُلِ: لَيْتَنى لاأُؤ اخِذُ إلاّ بِهذا.(۵۸۱)

فرمود: بعضى از گناهانى كه آمرزيده نمى شود: كارى است كه شخصى انجام دهد و بگويد: اى كاش فقط بهمين خلاف عقاب مى شدم يعنى گناه در نظرش ناچيز و ضعيف باشد -.

۵۱۱ قالعليه‌السلام : بِئْسَ الْعَبْدُ عَبْدٌ يَكُونُ ذا وَجْهَيْنِ وَ ذالِسانَيْنِ، يَطْرى أ خاهُ شاهِداً وَ يَأ كُلُهُ غائِباً، إنْ أُعْطِيَ حَسَدَهُ، وَ إنْ ابْتُلِيَ خَذَلَهُ.(۵۸۲)

فرمود: بد آدمى است آنكه داراى دو چهره و دو زبان مى باشد، دوست و برادرش را در حضور تعريف و تمجيد مى كند و در غياب، پشت سر او بدگوئى و مذمّت مى نمايد كه همانند خوردن گوشتهاى بدن او محسوب مى شود.

چنين شخص دو چهره اگر دوستش در آسايش و رفاه باشد حسادت مى ورزد و اگر در ناراحتى و سختى باشد زخم زبان مى زند.

۵۱۲ قالعليه‌السلام : مِنَ التَّواضُعِ السَّلامُ عَلى كُلِّ مَنْ تَمُرُّ بِهِ، وَالْجُلُوسُ دُونَ شَرَفِ الْمَجْلِسِ.(۵۸۳)

فرمود: يكى از نشانه هاى تواضع و فروتنى آنست كه بهر كس برخورد نمائى سلام كنى و در هنگام ورود به مجلس هر كجا جا بود بنشينى نه آنكه به زور و زحمت براى ديگران جائى را براى خود باز كنى -.

۵۱۳ قالعليه‌السلام : مَنْ رَضِيَ بِدُونِ الشَّرَفِ مِنَ الْمَجْلِسِ لَمْ يَزَلِ اللّهُ وَ مَلائِكَتُهُ يُصَلُّونَ عَلَيْهِ حَتّى يَقُومَ.(۵۸۴)

فرمود: كسى كه در مجلسى وارد شود و اوّل مجلس را براى نشستن انتخاب كند - كه بر ديگران ايجاد مزاحمت نباشدخداوند متعال و ملائكه تا هنگام خروجش از آن مجلس برايش تحيّت و درود مى فرستند.

۵۱۴ قالعليه‌السلام : لاتُمارِ فَيَذْهَبُ بَهاؤُكَ، وِلا تُمازِحُ فَيُجْتَرَأُ عَلَيْكَ.(۵۸۵)

فرمود: با كسى جدال و نزاع نكن كه بهاء و ارزش خود را از دست مى دهى، با كسى شوخى و مزاح ناشايسته و بى مورد نكن وگر نه افراد بر تو جريئى و چيره خواهند شد.

۵۱۵ قالعليه‌السلام : مَنْ آثَرَ طاعَةَ أ بَوَىْ دينِهِ مُحَمَّدٍ وَ عَلي عَلَيْهِمَاالسَّلام عَلى طاعَةِ أ بَوَىْ نَسَبِهِ، قالَ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ: لاَُؤَ ثِّرَنَّكَ كَما آثَرْتَنى، وَلاَُشَرِّفَنَّكَ بِحَضْرَةِ أ بَوَىْ دينِكَ كَما شَرَّفْتَ نَفسَكَ بِإ يثارِ حُبِّهُما عَلى حُبِّ أ بَوَىْ نَسَبِكَ.(۵۸۶)

فرمود: كسى كه مقدّم دارد طاعت و پيروى پيغمبر اسلام حضرت محمّد و اميرالمؤمنين امام علىّ صلوات اللّه عليهما را بر پيروى از پدر و مادر جسمانى خود، خداوند متعال خطاب مى نمايد: همانطورى كه دستورات مرا بر هر چيزى مقدّم داشتى تو را در خيرات و بركات مقدّم مى دارم و تو را همنشين پدر و مادر دينى يعنى حضرت رسول و امام علىّعليهما‌السلام مى گردانم، همانطوريكه علاقه و محبّت عملى و اعتقادى خود را نسبت به آنها بر هر چيزى مقدّم داشتى.

۵۱۶ قالعليه‌السلام : لَيْسَ مِنَ الاْ دَبِ إ ظْهارُ الْفَرَحِ عِنْدَ الْمَحْزُونِ.(۵۸۷)

فرمود: از ادب و اخلاق انسانى و اسلامى نيست كه در حضور شخص ‍ مصيبت ديده و غمگين اظهار شادى و سرور كنى.

۵۱۷ قالعليه‌السلام : مَنْ كانَ الْوَرَعُ سَجّيَتُهُ، وَالْكَرَمُ طَبيعَتُهُ، وَالْحِلْمُ خُلَّتَهُ، كَثُرَ صديقُهُ وَالثَّناءُ عَلَيْهِ.(۵۸۸)

فرمود: هر كس ورع در روش زندگيش باشد، بزرگوارى و سخاوت عادت او باشد، صبر و بردبارى برنامه اش باشد، دوستانش زياد و تعريف كنندگانش ‍ بسيار خواهندبود.

۵۱۸ قالعليه‌السلام : أ عْرَفُ النّاسِ بِحُقُوقِ إ خْوانِهِ، وَأ شَدُّهُمْ قَضاءً لَها، أ عْظَمُهُمْ عِنْدَاللّهِ شَأ ناً.(۵۸۹)

فرمود: هر كس حقوق همنوعان خود را بشناسد و رعايت كند و مشكلات و نيازمنديهاى آنها را برطرف نمايد، در پيشگاه خداوند داراى عظمت و موقعيّت خاصّى خواهد بود.

۵۱۹ قالعليه‌السلام : اِتَّقُواللّهُ وَكُونُوا لَنا زِيْناً وَلاتَكُونُوا شَيْناً، جُرُّوا إ لَيْنا كُلَّ مَوَّدَةٍ، وَادْفَعُوا عَنّا كُلَّ قَبيحٍ، فَإنَّهُ ما قيلَ فينا مِنْ حُسْنٍ فَنَحْنُ أ هْلُهُ، وَ ما قيلَ فينا مِنْ سُوءٍ فَما نَحْنُ كَذلِكَ.(۵۹۰)

فرمود: تقواى الهى را در همه امور رعايت كنيد، و زينت بخش ما اهل بيت باشيد و مايه ننگ ما قرار نگيريد، سعى كنيد محبّت و علاقه افراد را نسبت به ما جذب كنيد و زشتيها را از ما دور نمائيد. درباره ما آنچه از خوبيها بگويند صحيح است و ما هيچگونه عيب و نقصى نخواهيم داشت.

۵۲۰ قالعليه‌السلام : يَأ تي عُلَماءُ شيعَتِنَاالْقَوّامُونَ لِضُعَفاءِ مُحِبّينا وَ أ هْلِ وِلايَتِنا يَوْمُ الْقِيامَةِ، وَالاْ نْوارُ تَسْطَعُ مِنْ تيجانِهِمْ عَلى رَأ سِ كُلِّ واحِدٍ مِنْهُمْ تاجُ بَهاءٍ، قَدِ انْبَثَّتْ تِلْكَ الاْ نْوارُ فى عَرَصاتِ الْقِيامَةِ وَ دُورِها مَسيرَةَ ثَلاثِمْائَةَ أ لْفِ سَنَةٍ.(۵۹۱)

فرمود: آن دسته از علماء شيعيان ما كه در هدايت و رفع مشكلات دوستان و علاقمندان ما، تلاش كرده اند، روز قيامت در حالتى وارد صحراى محشر مى شوند كه تاج كرامت بر سر نهاده و نورشان همه جا را روشنائى مى بخشد و تمام اهل محشر از آن نور بهره مند خواهند شد.

خلاصه حالات چهاردهمين معصوم دوازدهمين امام حجة بن الحسن العسكرىعليه‌السلام

آن حضرت نزديك طلوع فجر روز جمعه، نيمه شعبان، سال ۲۵۴ هجرى قمرى(۵۹۲) در شهر سامراء به طور مخفى و پنهان از ديد عموم، پا بعرصه وجود نهاد.

نام : م ح م م د(۵۹۳) صلوات اللّه و سلامه عليه، و عجّل اللّه تعالى فى فرجه الشريف(۵۹۴) .

كنيه : ابوالقاسم، ابوجعفر و...

لقب : بيش از نهصد لقب براى حضرتش ذكر كرده اند كه در كتب مختلف موجود مى باشد. از آن جمله است : مهدى، حجّت، منتقم، بقية اللّه الاءعظم، قائم آل محمد، صاحب الزمان و...

پدر: امام حسن عسكرىعليه‌السلام .

مادر: به نامهاى نرجس، ريحانه، صيقل، سوسن معروف است.

نقش انگشتر: «أ نَا حُجَّةُاللّهِ وَ خاصَّتُهُ».

دربان : چهار نفر به نامهاى عثمان بن سعيد، محمدبن عثمان، حسين بن روح، علىّ بن محمّد سمرى، در غيبت صغرى وكالت و وساطت حضرت را بر عهده داشتند.

جريان ولادت آن حضرت همانند حضرت موسىعليه‌السلام در كنار كاخ طاغوت زمان، مخفى و پنهان از ديد جاسوسها و عموم مردم انجام گرفت.

حضرت داراى دو غيبت بوده است يكى صغرى كه حدود هفتاد و پنج سال بطول انجاميد و ديگرى غيبت كبرى مى باشد كه تقريبا از سال ۳۳۰ هجرى قمرى شروع شد.

و از آن زمان به بعد براى حضرت وكيل و نائب خاصّى معيّن و معرّفى نشده است بلكه مجتهدين جامع الشّرايط به عنوان وكيل و نائب عامّ امور جامعه را بر عهده داشته و دارند.

آن حضرت در همين جامعه بين افراد رفت و آمد و در مجالس به صورت ناشناس شركت مى نمايد و همه را مى بيند و شاهد اعمال همگان خواهد بود، ولى ديگران هم گرچه او را مى بينند امّا شخص حضرتش را نمى شناسند كه كدام يك از اشخاص مى باشد.

افراد بسيارى در غيبت كبرى به محضر مباركش شرفياب شده اند و كسب فيض كرده اند.

علائم و نشانه هاى متعدّد و گوناگونى جهت ظهور و قيام آن حضرت توسط معصومين (عليهم‌السلام ) بيان شده است كه در كتابهاى اهل سنّت و شيعه مذكور است.

وقتى حضرت در مكه معظّمه ظهور نمايد، ۳۱۳ نفر اصحاب و فرماندهان او از اطراف و شهرهاى مختلف در كنار كعبه الهى جمع شوند و در دست هر كدام شمشيرى خواهد بود.

و سپس منادى بين زمين و آسمان گويد: اين مهدى موعود است كه ظهور كرده و به شيوه حضرت داود و سليمان (عليهما‌السلام ) قضاوت خواهد نمود و بيّنه و شاهد لازم ندارد.

طبق آنچه در روايات آمده است حكومت آن حضرت بين هفت تا نه سال به طول خواهد انجاميد.

مدّت امامت : حضرت بنابر مشهور، روز جمعه، نهم ربيع الاوّل سال ۲۶۰ هجرى قمرى پس از شهادت پدر بزرگوارش در سنين پنج سالگى به منصب عظمى و والاى امامت و خلافت نائل گرديد.

و از آن زمان تا كنون حدود ۱۱۵۸ سال مى باشد و در آينده تا هر لحظه كه خداوند متعال اراده نمايد امامت و هدايت جامعه را به عهده خواهد داشت.

مدّت عمر: حدود پنج سال همزمان با پدر بزرگوارش امام حسن عسگرىعليه‌السلام و پس از آن تا اين زمان كه رويهم ۱۱۶۳ سال عمر پربركت آن حضرت مى باشد و در آينده تا هر زمان كه خداوند بخواهد تداوم خواهد يافت.

نماز امام زمانعليه‌السلام دو ركعت است، در هر ركعت سوره حمد يك مرتبه و چون به جمله «إ يّاك نعبد و ايّاك نستعين» برسد، صد مرتبه آن را تكرار نمايد و يك مرتبه سوره توحيد خوانده شود.

همچنين هر يك از ذكر ركوع و سجود را هفت مرتبه بگويد.

و چون سلام نماز دهد تسبيح حضرت زهراءعليها‌السلام را بگويد و در بعضى عبارات آمده است كه بعد از آن صد مرتبه صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد و بعد از آن حوائج مشروعه خود را از خداوند طلب نمايد.(۵۹۵)

چهل حديث گهربار، از امام زمان، حضرت مهدى،عليه‌السلام

قال الا مام المهدي صاحب العصر عجّل اللّه تعالى فرجه :

۵۲۱ الَّذى يَجِبُ عَلَيْكُمْ وَلَكُمْ اءنْ تَقُولُوا: إ نّا قُدْوَةٌ وَاءئِمَّةٌ وَخُلَفاءُاللّهِ فى اءرْضِهِ، وَاُمَناؤُهُ عَلى خَلْقِهِ، وَحُجَجُهُ فى بِلادِهِ، نَعْرِفُ الْحَلالَ وَالْحَرامَ، وَ نَعْرِفُ تَاءْويلَ الْكِتابِ وَ فَصْلَ الْخِطابِ.(۵۹۶)

فرمود: بر شما واجب است و به سود شما مى باشد كه معتقد باشيد براينكه ما اهل بيت رسالت، محور و اءساس امور، پيشوايان هدايت و خليفه خداوند متعال در زمين هستيم.

همچنين اءمين خداوند بر بندگانش و حجّت او در جامعه خواهيم بود، حلال و حرام را مى شناسيم، تاءويل و تفسير آيات قرآن را عارف و آشنا هستيم.

۵۲۲ - قالعليه‌السلام : اءنَاخاتَمُ الاَْوْصِياءِ، بى يَدْفَعُ الْبَلاءُ عَنْ اءهْلى وَ شيعَتى.(۵۹۷)

فرمود: من آخرين وصيّ پيغمبر خدا هستم، به وسيله من بلاها و فتنه ها از آشنايان و شيعيانم دفع و برطرف خواهد شد.

۵۲۳ قالعليه‌السلام : اءمَّاالْحَوادِثُ الْواقِعَةُ فَارْجِعُوا فيها إلى رُواةِ حَديثِنا (اءحاديثِنا)، فَإنَّهُمْ حُجَّتي عَلَيْكُمْ وَاءنَا حُجَّةُاللّهِ عَلَيْكُمْ.(۵۹۸)

فرمود: جهت حلّ مشكلات و حوادث - امور سياسى، عبادى، اقتصادى، نظامى، فرهنگى، اجتماعى و... - به راويان حديث و فقهاء مراجعه كنيد كه آنها در زمان غيبت خليفه و حجّت من بر شما هستند و من حجّت خداوند بر ايشان مى باشم.

۵۲۴ قالعليه‌السلام : الحَقُّ مَعَنا، فَلَنْ يُوحِشَنا مَنْ قَعَدَعَنّا، وَنَحْنُ صَنائِعُ رَبِّنا.(۵۹۹)

فرمود: حقانيّت و واقعيّت با ما اهل بيت رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله مى باشد و كناره گيرى عدّه اى از ما، هرگز سبب وحشت ما نخواهد شد، بلكه ما مجريان و مبلّغان دستورات الهى هستيم.

۵۲۵ - قالعليه‌السلام : إنَّ الْجَنَّةَ لاحَمْلَ فيها لِلنِّساءِ وَلاوِلادَةَ، فَإ ذَااشْتَهى مُؤْمِنٌ وَلَدا خَلَقَهُ اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِغَيرِ حَمْلٍ وَلاوِلادَةٍ عَلَى الصُّورَةِالَّتى يُريدُ كَما خَلَقَ آدَمَعليه‌السلام عِبْرَةً.(۶۰۰)

فرمود: همانا بهشت جايگاهى است كه در آن آبستن شدن و زايمان براى زنان نخواهد بود، پس هرگاه مؤمنى آرزوى فرزند نمايد، خداوند متعال بدون جريان حمل و زايمان، فرزند دلخواهش را به او مى دهد همانطورى كه حضرت آدمعليه‌السلام را آفريد.

۵۲۶ - قالعليه‌السلام : لايُنازِعُنا مَوْضِعَهُ إلاّ ظالِمٌ آثِمٌ، وَلا يَدَّعيهِ إلاّج احِدٌ كافُرٌ.(۶۰۱)

فرمود: كسى با ما در رابطه با مقام ولايت و امامت مشاجره و منازعه نمى كند مگر آنكه ستمگر و معصيت كار باشد، همچنين كسى مدّعى ولايت و خلافت نمى شود مگر كسى كه منكر و كافر باشد.

۵۲۷ - قالعليه‌السلام : إنَّ الْحَقَّ مَعَنا وَ فينا، لايَقُولُ ذلِكَ سِوانا إلاّكَذّ ابٌ مُفْتَرٌ.(۶۰۲)

فرمود: حقيقت - در همه موارد و امور - با ما و در بين ما اهل بيت عصمت و طهارت خواهد بود و چنين سخنى را هر كس غير از ما بگويد دروغگو و مفترى مى باشد.

۵۲۸ - قالعليه‌السلام : اءبَى اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْحَقِّ إلاّ إتْماما وَلِلْباطِلِ إلاّ زَهُوقا.(۶۰۳)

فرمود: همانا خداوند متعال امتناع دارد نسبت به حقّ مگر آنكه به إتمام و كمال برسد و باطل نابود و مضمحل گردد.

۵۲۹ - قالعليه‌السلام : إنّى اءخْرُجُ حينَ اءخْرُجُ، وَلابَيْعَةَ لِاءحَدٍ مِنَ الطَّواغيتِ فى عُنُقى.(۶۰۴)

فرمود: در آن هنگامى كه من خروج و ظهور نمايم هيچ طاغوتى بر عهده من منّتى و بيعتى نخواهد داشت.

۵۳۰ - قالعليه‌السلام : اءنَاالَّذى اءخْرُجُ بِهذاالسَيْفِ فَاءمَلَاءُ الاَْرْضَ عَدْلا وَ قِسْطا كَما مُلِئَتْ ظُلْما وَ جَوْرا.(۶۰۵)

فرمود: من آن كسى هستم كه در آخر زمان با اين شمشير - ذوالفقار - ظهور و خروج مى كنم و زمين را پر از عدل و داد مى نمايم همان گونه كه پر از ظلم و جور شده است.

۵۳۱ - قالعليه‌السلام : اِتَّقُواللّهُ وَ سَلِّمُوا لَنا، وَرُدُّواالْاءمْرَ إ لَيْنا، فَعَلَيْنا الاْ صْدارُ كَما كانَ مِنَّاالاْ يرادُ، وَلاتَحاوَلُوا كَشْفَ ما غُطِّيَ عَنْكُمْ.(۶۰۶)

فرمود: از خدا بترسيد و تسليم ما باشيد، و امور خود را به ما واگذار كنيد، چون وظيفه ما است كه شما را بى نياز و سيراب نمائيم همانطورى كه ورود شما بر چشمه معرفت به وسيله ما مى باشد. و سعى ننمائيد به دنبال كشف آنچه از شما پنهان شده است باشيد.

۵۳۲ - قالعليه‌السلام : اءمّا اءمْوالُكُمْ فَلا نَقْبَلُها إلاّ لِتُطَّهِرُوا، فَمَنْ شاءَ فَلْيَصِلْ، وَ مَنْ شاءَ فَلْيَقْطَعْ.(۶۰۷)

فرمود: اموال - خمس و زكات - شما را جهت تطهير و تزكيه زندگى و ثروتتان مى پذيريم، پس هر كه مايل بود بپردازد، و هر كه مايل نبود نپردازد.

۵۳۳ - قالعليه‌السلام : إ نّا نُحيطُ عِلْما بِاءنْبائِكُمْ، وَلايَغْرُبُ عَنّا شَيْئىٌ مِنْ اءخْبارِكُمْ.(۶۰۸)

فرمود: ما بر تمامى احوال و اخبار شما آگاه و آشنائيم و چيزى از شما نزد ما پنهان نيست.

۵۳۴ - قالعليه‌السلام : مَنْكانَتْ لَهُ إلَى اللّهِ حاجَةٌ فَلْ يَغْتَسِلْ لَيْلَةَالْجُمُعَةِ بَعْدَ نِصْفِ اللَّيْلِ وَ يَاءْتى مُصَلاّهُ.(۶۰۹)

فرمود: هر كه خواسته اى و حاجتى از پيشگاه خداوند متعال دارد بعد از نيمه شب جمعه غسل كند و جهت مناجات و راز و نياز با خداوند، در جايگاه نمازش قرار گيرد.

۵۳۵ - قالعليه‌السلام : يَابْنَ الْمَهْزِيارِ، لَوْلاَ اسْتِغْفارُ بَعْضِكُمْ لِبَعْضٍ، لَهَلَكَ مَنْ عَلَيْها، إلاّ خَواصُّ الشّيعَةِ الَّتى تَشْبَهُ اءقْوالَهُمْ اءفْعالَهُمْ.(۶۱۰)

فرمود: اگر طلب مغفرت و آمرزش بعضى شماها براى همديگر نبود، هر كس روى زمين بود هلاك مى گرديد، مگر آن شيعيان خاصّى كه گفتارشان با كردارشان يكى است.

۵۳۶ - قالعليه‌السلام : وَاءمّا قَوْلُ مَنْ قالَ: إنَّ الْحُسَيْنَعليه‌السلام لَمْ يَمُتْ فَكُفْرٌ وَ تَكْذيبٌ وَ ضَلالٌ.(۶۱۱)

فرمود: و امّا كسانى كه معتقد باشند حسينعليه‌السلام زنده است و وفات نكرده، در كفر و تكذيب و گمراهى هستند.

۵۳۷ - قالعليه‌السلام : مِنْ فَضْلِهِ، اءنَّ الرَّجُلَ يَنْسِى التَّسْبيحَ وَ يُديرُاالسَّبْحَةَ، فَيُكْتَبُ لَهُ التَّسْبيحُ.(۶۱۲)

فرمود: از فضائل تربت حضرت سيّدالشّهداءعليه‌السلام آن است كه چنانچه تسبيح تربت حضرت در دست گرفته شود ثواب تسبيح و ذكر دارد، گرچه دعائى هم خوانده نشود.

۵۳۸ - قالعليه‌السلام : فيمَنْ اءفْطَرَ يَوْما مِنْ شَهْرِ رَمَضان مُتَعَمِّدا بِجِماعٍ مُحَرَّمٍ اَوْ طَعامٍ مُحَرَّمٍ عَلَيْهِ: إنَّ عَلَيْهِ ثَلاثُ كَفّاراتٍ.(۶۱۳)

فرمود: كسى كه روزه ماه رمضان را عمدا با چيز يا كار حرام افطار - و باطل نمايد، هر سه نوع كفاره (۶۰ روزه، إ طعام ۶۰ مسكين، آزادى يك بنده و قضاى روزه ) بر او واجب مى شود.

۵۳۹ - قالعليه‌السلام : اءلا اءُبَشِّرُكَ فِى الْعِطاسِ؟ قُلْتُ: بَلى، فَقالَ: هُوَ اءمانٌ مِنَ الْمَوْتِ ثَلاثَةَ اءيّامٍ.(۶۱۴)

نسيم خادم گويد: در حضور حضرت عطسه كردم، فرمود: مى خواهى تو را بر فوائد عطسه بشارت دهم ؟

عرض كردم : بلى.

فرمود: عطسه انسان را تا سه روز از مرگ نجات مى بخشد.

۵۴۰ - قالعليه‌السلام : مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ سَمّانى فى مَحْفِلٍ مِنَ النّاسِ.(۶۱۵)

فرمود: ملعون و مغضوب است كسى كه نام مرا در جائى بيان كند.

۵۴۱ - قالعليه‌السلام : مَنْ سَمّانى فى مَجْمَعٍ مِنَ النّاسِ فَعَلَيْهِ لَعْنَةُاللّهِ.(۶۱۶)

فرمود: هر كه نام مرا در جمع مردم بر زبان آورد، بر او لعنت و غضب خداوند مى باشد.

۵۴۲ - قالعليه‌السلام : إنَّ الاْءرْضَ تَضِجُّ إلَى اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ بَوْلِ الاْ غْلَفِ اءرْبَعينَ صَباحا.(۶۱۷)

فرمود: زمين تا چهل روز از ادرار كسى كه ختنه نشده است ناله مى كند.

۵۴۳ - قالعليه‌السلام : سِجْدَةُالشُّكْرِ مِنْ اءلْزَمِ السُّنَنِ وَ اءوْجَبِها.(۶۱۸)

فرمود: سجده شكر پس از هر نماز از بهترين و ضرورى ترين سنّتها است.

۵۴۴ - قالعليه‌السلام : إنّى لاَ مانٌ لاِ هْلِ الاْ رْضِ كَما أ نَّ النّجُومَ أ مانٌ لاِ هْلِ السَّماءِ.(۶۱۹)

فرمود: به درستى كه من سبب آسايش و امنيّت براى موجودات زمينى هستم، همانطورى كه ستاره ها براى اهل آسمان أ مان هستند.

۵۴۵ - قالعليه‌السلام : قُلُوبُنا اَوْعِيَةٌ لِمَشيَّةِاللّهِ، فَإذا شاءَ شِئْنا.(۶۲۰)

فرمود: قلبهاى ما ظرفهائى است براى مشيّت و اراده الهى، پس هر گاه او بخواهد ما نيز مى خواهيم.

۵۴۶ - قالعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ مَعَنا، فَلافاقَةَ بِنا إلى غَيْرِهِ، وَالْحَقُّ مَعَنا فَلَنْ يُوحِشُنا مَنْ قَعَدَ عَنّا.(۶۲۱)

فرمود: خدا با ماست و نيازى به ديگرى نداريم، و حقّ با ماست و هر كه از ما روى گرداند باكى نداريم.

۵۴۷ - قالعليه‌السلام : مااءرْغَمَ اءنْفَ الشَّيْطانِ بِشَيْى ءٍ مِثُلُ الصَّلاةِ.(۶۲۲)

فرمود: هيچ چيزى و عملى همانند نماز بينى شيطان را به خاك ذلّت نمى مالد و او را ذليل نمى كند.

۵۴۸ - قالعليه‌السلام : لايَحِلُّ لِاءحَدٍ اءنْ يَتَصَرَّفَ فى مالِ غَيْرِهِ بِغَيْرِ إ ذْنِهِ.(۶۲۳)

فرمود: براى هيچكس جائز نيست كه در اموال و چيزهاى ديگران تصرّف نمايد مگر با اذن و اجازه صاحب و مالك آن.

۵۴۹ - قالعليه‌السلام : فَضْلُ الدُّعاءِ وَالتَّسْبيحِ بَعْدَالْفَرائِضِ عَلَى الدُّعاءِ بِعَقيبِ النَّوافِلِ كَفَضْلِ الْفَرائِضِ عَلَى النَّوافِلِ.(۶۲۴)

فرمود: فضيلت تعقيب دعا و تسبيح بعد از نمازهاى واجب نسبت به بعد از نمازهاى مستحبّى همانند فضيلت نماز واجب بر نماز مستحبّ خواهد بود.

۵۵۰ - قالعليه‌السلام : اءفْضَلُ اءوْقاتِها صَدْرُاالنَّهارِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ.(۶۲۵)

فرمود: براى انجام نماز جعفر طيّار بهترين و با فضيلت ترين اوقات پيش از ظهر روز جمعه خواهد بود.

۵۵۱ - قالعليه‌السلام : مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ اءخَّرَالْغَداةَ إلى اءنْ تَنْقَضِى النُّجُومُ.(۶۲۶)

فرمود: ملعون و نفرين شده است آن كسى كه نماز صبح را عمدا تاءخير بيندازد تا موقعى كه ستارگان ناپديد شوند.

۵۵۲ - قالعليه‌السلام : إنَّ اللّهَ قَنَعَنا بِعَوائِدِ إ حْسانِهِ وَ فَوائِدِ اِمْتِنانِهِ.(۶۲۷)

فرمود: همانا خداوند متعال، ما اهل بيت را به وسيله احسان و نعمتهايش ‍ قانع و خودكفا گردانده است.

۵۵۳ - قالعليه‌السلام : إنَّهُ لَيْسَ بَيْنَ اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ بَيْنَ اءَحَدٍ قَرابَةٌ، وَ مَنْ اءنْكَرَنى فَلَيْسَ مِنّى، وَ سَبيلُهُ سَبيلُ ابْنِ نُوحٍ.(۶۲۸)

فرمود: بين خداوند و هيچيك از بندگانش خويشاوندى وجود ندارد - و هر كس به وسيله اعمال و نيّات او پاداش داده مى شود - هر كس مرا انكار نمايد از شيعيان و دوستان ما نيست و سرنوشت او همچون فرزند حضرت نوحعليه‌السلام خواهد بود.

۵۵۴ - قالعليه‌السلام : اءما تَعْلَمُونَ اءنَّ الاْءرْضَ لاتَخْلُو مِنْ حُجَّةٍ إمّا ظاهِرا وَ إمّا مَغْمُورا.(۶۲۹)

فرمود: آگاه و متوجّه باشيد كه در هيچ حالتى زمين خالى از حجّت خداوند نخواهد بود، يا بطور ظاهر و آشكار و يا مخفى و پنهان.

۵۵۵ - قالعليه‌السلام : إذا أ ذِنَ اللّهُ لَنا فِى الْقَوْلِ ظَهَرَ الْحَقُّ، وَاضْمَحَلَّ الْباطِلُ، وَانْحَسَرَ عَنْكُمْ.(۶۳۰)

فرمود: چنانچه خداوند متعال اجازه سخن و بيان حقايق را به ما دهد، حقانيّت آشكار مى گردد و باطل نابود مى شود و خفقان و مشكلات بر طرف خواهد شد.

۵۵۶ - قالعليه‌السلام : وَ اءمّا وَجْهُ الاْ نْتِفاعِ بى فى غَيْبَتى فَكَالْ إنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إذا غَيَّبَها عَنِ الاْ بْصارِالسِّحابُ.(۶۳۱)

فرمود: چگونگى بهره گيرى و استفاده از من در دوران غيبت همانند انتفاع از خورشيد است در آن موقعى كه به وسيله ابرها از چشم افراد ناپديد شود.

۵۵۷ - قالعليه‌السلام : وَاجْعَلُوا قَصْدَكُمْ إ لَيْنا بِالْمَوَدَّةِ عَلَى السُّنَّةِ الْواضِحَةِ.(۶۳۲)

فرمود: هدف و قصد خود را نسبت به محبّت و دوستى ما اءهل بيت عصمت و طهارت بر مبناى عمل به سنّت و اجراء احكام الهى قرار دهيد.

۵۵۸ - قالعليه‌السلام : اءمّا ظُهُورُالْفَرَجِ فَإنَّهُ إلَى اللّهِ، وَ كَذِبَ الْوَقّاتُونَ.(۶۳۳)

فرمود: زمان ظهور من مربوط به اراده خداوند متعال مى باشد و هر كس ‍ زمان آن را معيّن و معرّفى كند دروغ گفته است.

۵۵۹ - قالعليه‌السلام : اءكْثِرُواالدُّعاءَ بِتَعْجيلِ الْفَرَجِ، فَإنَّ ذلِكَ فَرَجَكُمْ.(۶۳۴)

فرمود: براى تعجيل ظهور من - در هر موقعيّت مناسبى - بسيار دعا كنيد كه در آن فرج و حلّ مشكلات شما خواهد بود.

۵۶۰ - دَفَعَ إ لَيَّ دَفْتَرا فيهِ دُعاءُالْفَرَجِ وَ صَلاةٌ عَلَيْهِ، فَقالَعليه‌السلام : فَبِهذا فَادْعُ.(۶۳۵)

يكى از مؤمنين به نام اءبومحمدحسن بن وجناء گويد: زيرناودان طلا در حرم خانه خداوند بودم كه حضرت ولىّ عصر امام زمان (عجّ) را ديدم، دفترى را به من عنايت نمود كه در آن دعاى فرج و صلوات بر آن حضرت بود.

سپس فرمود: به وسيله اين نوشته ها بخوان و براى ظهور و فرج من دعا كن و بر من درود و تحيّت فرست.

و آن دعا بر حسب مشهور چنين نقل شده است :

اللّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ «الْحُجَّةِبْنِ الْحَسَنِ» صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَ عَلى آبائِهِ، فى هذِهِ السّاعَةِ وَ فى كُلِّ ساعَةٍ، وَليّا وَ حافِظا وَ قاعِدا وَ ناصِرا وَ دَليلا وَ عَيْنا، حَتّى تُسْكِنَهُ اءرْضَكَ طَوْعا وَ تُمَتِّعَهُ فيها طَويلا.(۶۳۶)

پی نوشت ها :

۱- بحارالا نوار: ج ۲۸، ص ۲۹، س ۱۳ و ج ۳۶، ص ۳۳۶، س ۱۱، با تفاوت.

۲- مصدر قبل : ج ۱۰، ص ۴۳۲، س ۹ و ج ۲۸، ص ۳۶۸، س ۱۲.

۳- مصدر قبل : ج ۳۸، ص ۳۶، ح ۱۰.

۴- مصدر قبل : ج ۲۵، ص ۱۹، س ۱.

۵- إكمال الدين صدوق : ص ۲۳۴ ۲۴۰، در اين باب احاديث معتددى است.

۶- نورالثقلين : ج ۱، ص ۵۰۷، ح ۳۶۰.

۷- نام آن حضرت به عنوان محمد رسول اللّه به عدد حروف أ بجد ۹۲، ۳۳۲ مى باشد.

۸- خصال شيخ صدوق : ج ۲ ص ۶۰۰ ح ۳

۹- وسائل الشيعه : ج ۴ ص ۳۰۲

۱۰- بحارالا نوار، ج ۱۷ ص ۳۰۱ ح ۱۳

۱۱- مطابق با دهم فروردين، سال نهم شمسى.

۱۲- امام صادقعليه‌السلام فرمود:... به وسيله آن دو زن... مسموم و مقتول گرديد: تفسير عياشى : ج ۱ ص ۲۰۰ ح ۱۵۲، البرهان : ج ۱ ص ۳۲۰، نورالثقلين : ج ۱ ص ۴۰۱ ح ۳۹۰، بحارالا نوار: ج ۲۸ ص ۲۰ ح ۲۸

۱۳- مطابق با هفدهم خرداد، سال دهم شمسى.

۱۴- عدّه اى از بزرگان بر اين عقيده اند: حضرت خديجهعليها‌السلام ، عذراء باكره بوده است، و در اين رابطه كتابهائى مانند: هداية الكبرى حضينى ص ۴۰ س ۱۶ و بحار الا نوار: ج ۲۲ ص ۸ ملاحظه و دقت گردد.

۱۵- تاريخ ولادت و شهادت و ديگر حالات حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله ، برگرفته شده است از:

اصول كافى : ج ۱، بحار الا نوار: ۱۵ ۲۲، اعيان الشيعة : ج ۱، تهذيب الاحكام : ج ۶، كشف الغمّة : ج ۱، ينابيع المودّة، مناقب ابن شهرآشوب : ج ۱، تذكرة الخوّاص، الفصول المهمّه، مجموعه نفيسه، إعلام الورى طبرسى : ج ۱، تاريخ اهل البيت، الهداية الكبرى، اثبات الوصيّة مسعودى، جمال الا سبوع، دعوات راوندى...

۱۶- وسائل الشيعه : ج ۴ ص ۳۰ ح ۴۴۳۱.

۱۷- عقاب الا عمال : ص ۳۴۳، س ۱۴، وسائل الشيعة : ج ۵، ص ۲۰۱ ح ۶۳۲۸.

۱۸- وسائل الشيعة : ج ۴ ص ۱۱۶ ح ۴۶۶۵.

۱۹- وسائل الشيعه : ج ۴ ص ۳۱ ح ۴۴۳۴.

۲۰- امالى طوسى : ج ۲ ص ۱۴۲، بحارالا نوار: ج ۷۴، ص ۸۰، ح ۳.

۲۱- من لا يحضره الفقيه : ج ۴، ص ۳۵۳، ح ۵۷۶۲ چاپ مدرّسين.

۲۲- امالى طوسى : ج ۱ ص ۱۵۸، بحارالا نوار: ج ۱۰، ص ۳۶۸، ح ۱۵.

۲۳- اماالى طوسى : ج ۱ ص ۱۳، بحارالا نوار: ج ۷۰، ص ۳۷۳، ح ۷.

۲۴- امالى طوسى : ج ۱ ص ۸۷، بحارالا نوار: ج ۹۰، ص ۲۹۱، ح ۱۱.

۲۵- امالى طوسى : ج ۱ ص ۲۱۹، بحارالا نوار: ج ۷۳، ص ۴، ح ۱۳.

۲۶- امالى طوسى : ج ۱ ص ۱۵۷، بحارالانوار: ج ۹۳، ص ۱۷۷، ح ۸.

۲۷- مسكّن الفؤ اد شهيد ثانى : ص ۵۰ س ۱.

۲۸- امالى طوسى : ج ۲ ص ۹۲، بحارالا نوار: ج ۶۶، ص ۳۷۵، ح ۲۴.

۲۹- امالى صدوق : ص ۲۴۶ ح ۱۴، بحارالا نوار: ج ۶۳، ص ۴۳۰، ح ۱۲.

۳۰- امالى طوسى : ج ۱ ص ۵۶، بحارالا نوار: ج ۷۲، ص ۱۲۰، ح ۷.

۳۱- اعيان الشيعه : ج ۱ ص ۳۰۵، بحارالا نوار: ج ۱۰۰، ص ۱۵۱، ح ۱۷.

۳۲- امالى طوسى : ج ۱ ص ۳۶۰، بحارالا نوار: ج ۲۷، ص ۲۶۱، ح ۲.

۳۳- امالى طوسى : ج ۲ ص ۹۲، بحارالا نوار: ج ۲۸، ص ۴۷، ح ۹.

۳۴- مستدرك الوسائل : ج ۱۱ ص ۳۷۶ ح ۱۳۳۰۱.

۳۵- بحارالا نوار: ج ۱، ص ۱۷۲، ح ۲۵.

۳۶- مستدرك الوسائل : ج ۱۷ ص ۳۰۰ ح ۲۱۴۰۶.

۳۷- مستدرك : ج ۱۴ ص ۲۷۰ ح ۱۶۶۸۵.

۳۸- تهذيب : ج ۷ ص ۳۹۹، ح ۵.

۳۹- تنبيه الخواطر: ص ۵۴۸، بحارالا نوار: ج ۵۹، ص ۲۶۸، ح ۵۳.

۴۰- مستدرك الوسائل : ج ۱۶، ص ۲۱۸، ح ۱۹۶۴۶.

۴۱- تاريخ إاسلام : ج ۱۰۱-۱۲۰ ص ۲۸۵.

۴۲- وسائل الشيعه ج ۱۶ ص ۱۲۲ ح ۲۱۱۳۹.

۴۳- مستدرك الوسائل : ج ۷ ص ۱۸۴ ح ۷۹۸۴.

۴۴- بحارالا نوار: ج ۷۰، ص ۳۴۷، ح ۳۴.

۴۵- تنبيه الخواطر: ص ۲۶۴

۴۶- مستدرك الوسائل : ج ۱۵ ص ۱۱۲ ح ۱۷۶۸۸.

۴۷- اعيان الشيعه : ج ۱ ص ۳۰۱

۴۸- امالى طوسى : ج ۲ ص ۱۳۲، بحارالا نوار: ج ۷۱، ص ۱۹۲، ح ۱۲.

۴۹- مستدرك الوسائل : ج ۷، ص ۱۹۴، ح ۸۰۱۰.

۵۰- جامع الاحاديث : ج ۳ ص ۸۹ ح ۳۵، مستدرك الوسائل : ج ۲، ص ۶۶، ح ۱۴۲۲.

۵۱- بحارالانوار: ج ۷، ص ۳۰۲، ح ۵۳، كافى : ج ۲ ص ۶۵۸، ح ۳.

۵۲- ثواب الا عمال : ص ۲۱۱ ح ۱، بحارالا نوار: ج ۴۶، ص ۱۰۰، ح ۸۸.

۵۳- اعيان الشيعه : ج ۱ ص ۳۰۲، بحارالا نوار: ج ۶۸، ص ۳۵۰، ح ۱.

۵۴- امالى طوسى : ج ۲ ص ۲۰۳، بحارالا نوار: ج ۶۸، ص ۱۸۸، ح ۵۴.

۵۵- اعيان الشيعه، ج ۱ ص ۳۰۰، بحارالا نوار: ج ۷۴، ص ۱۳۹، ضمن ح ۱.

۵۶-نام آن حضرت به عنوان علىّ مرتضى به ترتيب حروف اءبجد: ۱۱۰، ۱۴۵۰ مى باشد.

۵۷- عمدة ابن بطريق : ص ۷۴، فصل ۷، س ۱۴.

۵۸-مطابق با آذر ماه، سال ۳۵ شمسى.

۵۹-مطابق با خرداد ماه، سال ۳۶ شمسى.

۶۰-مطابق با ارديبهشت ماه، سال ۳۷ شمسى.

۶۱-آمار مذكور طبق جمع بندى كتاب ارشاد القلوب ديلمى، صفحه ۲۱۹ مى باشد.

۶۲-مطالق بادهم فروردين ماه، سال نهم شمسى.

۶۳-مطابق با يازدهم بهمن ماه، سال ۳۹ شمسى.

۶۴-ولادت و ديگر حالات امام علىعليه‌السلام برگرفته شده است از:

اصول كافى ج ۱، اعيان الشيعه ج ۱، مستدرك الوسائل، ناسخ التواريخ، دلائل الا مامه طبرى، مناقب ابن شهر آشوب، بحار الانوار، إحقاق الحقّ، كشف الغمّه، إعلام الورى طبرسى، انساب الاشراف، عيون المعجزات شيخ حسين عبدالوّهاب، تهذيب الاحكام شيخ طوسى، مجموعه نفيسه، تاريخ اهل البيت، جمال الا سبوع، دروس شهيد: ص ۱۵۲ ۱۵۴، تذكرة الخوّاص، الفصول المهمّه، عُهدة ابن بطريق و...

۶۵-امالى صدوق : ص ۹۷، بحارالا نوار: ج ۹۰، ص ۳۴۳، ح ۱.

۶۶-امالى طوسى : ج ۱ ص ۱۱۴ ح ۲۹، بحارالا نوار: ج ۱، ص ۱۶۹، ح ۲۰.

۶۷-وسائل الشيعه : ج ۲۵ ص ۴۳۴ ح ۳۲۲۹۲.

۶۸-وافى : ج ۴ ص ۴۰۲.

۶۹-أعيان الشيعه : ج ۱ ص ۳۵۰، بحارالا نوار: ج ۴۱، ص ۱۵۰، ضمن ح ۴۰.

۷۰-أمالى طوسى : ج ۱ ص ۵۵، بحارالا نوار: ج ۲، ص ۴۸، ح ۷.

۷۱-اءمالى صدوق : ص ۹۵، بحارالا نوار: ج ۶۸، ص ۱۸۱، ح ۳۵.

۷۲-بحار الا نوار: ج ۵ ص ۳۱۷، ح ۱۶ به نقل از ثواب الا عمال.

۷۳-أمالى طوسى : ج ۱ ص ۳۷۲، بحارالا نوار: ج ۶۳، ص ۱۵۲، ح ۵.

۷۴-أمالى طوسى : ج ۱ ص ۳۷۲، بحارالا نوار: ج ۶۳، ص ۱۵۵، ح ۵.

۷۵-عدّة الدّاعى : ص ۸۵ ص ۱، بحارالا نوار: ج ۱۰۱، ص ۷۳، ح ۲۴.

۷۶-مستدرك الوسائل : ج ۱۶ ص ۲۹۱ ح ۱۹۹۲۰.

۷۷-بحار الا نوار: ج ۶۹، ص ۶۸، س ۲، ضمن ح ۲۸.

۷۸-محبّة البيضاء: ج ۵ ص ۱۴۴، تنبيه الخواطر: ص ۱۹۵، س ۱۶.

۷۹-مستدرك الوسائل : ج ۳ ص ۲۱۰ ح ۳۳۸۶.

۸۰-بحار الا نوار: ج ۱ ص ۹۶ ح ۴۰.

۸۱-بحارالا نوار: ج ۷۰ ص ۱۳.

۸۲-نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۷۰ ح ۶۵.

۸۳-عدّة الدّاعى : ص ۷۵ س ۸.

۸۴-نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۵۲ ح ۲۶.

۸۵-نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۴۶ ح ۱۲.

۸۶-اختصاص شيخ مفيد: ص ۱۸۹، س ۵.

۸۷-وسائل الشيعة : ج ۵ ص ۳۱۸، ح ۶۶۶۲.

۸۸-وسائل الشيعة : ج ۱ ص ۳۳۴ ح ۸۸۰.

۸۹-وسائل الشيعة : ج ۱۸ ص ۳۱۶ ح ۲۳۷۵۰.

۹۰-وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۲۷۰ ح ۲۱۵۳۹.

۹۱-تحف العقول : ص ۱۲۰، بحارالا نوار: ج ۷۷ ص ۲۷۱ ح ۱.

۹۲-بحار الا نوار: ج ۷۶، ص ۱۵۵، ح ۳۶، و ص ۲۲۹ ح ۱۰.

۹۳-اصول كافى : ج ۱، ص ۲۷، بحارالا نوار: ج ۱ ص ۱۶۱ ح ۱۵.

۹۴-تحف العقول : ص ۱۵۲، بحارالا نوار: ج ۷۸ ص ۵۴ ح ۹۷.

۹۵-خصال : ج ۲ ص ۱۷۰، بحارالا نوار: ج ۷۳ ص ۱۴۲ ح ۱۸.

۹۶-شرح نهج البلاغه ابن عبده : ج ۳ ص ۱۶۵.

۹۷-شرح نهج البلاغه فيض الاسلام : ص ۱۱۹۳.

۹۸-شرح نهج البلاغه فيض الاسلام : ص ۱۲۳۵.

۹۹-اصول كافى، ج ۲، ص ۶۲۷ ح ۲.

۱۰۰-بحار الا نوار: ج ۷۵، ص ۵۳ ح ۱۰.

۱۰۱-وسائل الشيعه : ج ۱۵، ص ۲۳ ح ۱۹۹۳۴.

۱۰۲-شرح نهج البلاغة فيض الاسلام : ص ۱۱۸۳.

۱۰۳-شرح نهج البلاغه ابن عبيده، ج ۱، ك ۴۱.

۱۰۴-شرح نهج البلاغه ابن عبده : ج ۳، ص ۳۲۴.

۱۰۵-نام مبارك آن حضرت به عنوان فاطمه، زهراء به عدد حرف اءبجد، چنين است : ۱۳۵، ۲۱۳.

۱۰۶-به ترتيب مطابق بيست و هشتم مرداد، و يا هفدهم شهريور سال دهم هجرى شمسى خواهد بود.

۱۰۷-ولادت و ديگر حالات حضرت زهراءعليها‌السلام بر گرفته شده است از:

اصول كافى : ج ۲، اءعيان الشيعه : ج ۱، مناقب ابن شهر آشوب : ج ۱، بحارالا نوار: ج ۴۳ و ۴۴، عيون المعجزاب شيخ حسين عبدالوهّاب، كشف الغمّه : ج ۱، ببعد، اءنساب الا شراف : ج ۲، تهذيب الاحكام : ج ۶، اعلام الورى : ج ۱، مجموعه نفيسه، تاريخ اهل بيتعليهم‌السلام ، تذكرة الخواصّ، الفصول المهمّه، ينابيع المودّة، فاطمة الزهراءعليها‌السلام ، دلائل الامامه و....

۱۰۸-شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد: ج ۱۶، ص ۲۱۱.

۱۰۹-رياحين الشريعة : ج ۱، ص ۹۳.

۱۱۰-تفسير الامام العسكرى : ص ۳۳۰، ح ۱۹۱، بحارالا نوار: ج ۲۳ ص ۲۵۹ ح ۸.

۱۱۱-تنبيه الخواطر: ص ۴۳۷ و ۱۰۸، بحارالا نوار: ج ۶۷ ص ۲۴۹ ح ۲۵.

۱۱۲-شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد: ج ۲، ص ۴۴۹ مجمع الزوائد: ج ۹، ص ۱۳۲.

۱۱۳-كوكب الدّرىّ: ج ۱، ص ۲۵۴.

۱۱۴-بحارالا نوار: ج ۶۸، ص ۱۵۵ ح ۱۱.

۱۱۵-اصول كافى : ج ۱، ص ۴۶۰، بيت الاحزان : ص ۱۰۴، بحارالا نوار: ج ۲۸ ص ۲۵۰ ح ۳۰.

۱۱۶-صحيح مسلم : ج ۲، ص ۷۲، صحيح بخارى : ج ۶، ص ۱۷۶.

۱۱۷-صحيح مسلم : ج ۲، ص ۷۲، بخارى : ج ۵، ص ۵، بحارالا نوار: ج ۲۸، ص ۳۰۳.

۱۱۸-بيت الا حزان : ص ۱۱۳، كشف الغمّة : ج ۲، ص ۴۹۴.

۱۱۹-خصال : ج ۱، ص ۱۷۳، احتجاج : ج ۱، ص ۱۴۶.

۱۲۰-رياحين الشريعة : ج ۱، ص ۳۱۲، فاطمة الزهراء (س) : ص ۳۶۰، قطعه اى از خطبه طولانى و معروف آن مظلومه در جمع مهاجرين و انصار.

۱۲۱-بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۲۰۰ ح ۳۰.

۱۲۲-بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۱۸۵، ح ۱۷.

۱۲۳-الا مامة والسياسة : ص ۳۰، بحارالانوار: ج ۲۸ ص ۳۵۵ ح ۶۹.

۱۲۴-بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۵۴ ح ۴۸.

۱۲۵-زهرة الرياض كوكب الدّرى : ج ۱، ص ۲۵۳.

۱۲۶-تهذيب شيخ طوسى : ج ۱، ص ۴۲۹، كشف الغمّه : ج ۲، ص ۶۷، بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۱۸۹، ح ۱۹.

۱۲۷-بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۹۱، ح ۱۶، إحقاق الحقّ: ج ۱۰، ص ۲۵۸.

۱۲۸-دلائل الا مامه : ص ۱۲۸ ح ۳۸، معانى الا خبار: ص ۳۵۵ ح ۲.

۱۲۹-تفسير الا مام العسكرىعليه‌السلام : ص ۳۲۰، ح ۱۹۱، بحارالا نوار: ج ۶۵، ص ۱۵۵ ح ۱۱.

۱۳۰-بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۱۹۲ ح ۲۰، اعيان الشيعه : ج ۱، ص ۳۲۱.

۱۳۱-كنزل العمال : ج ۱۶، ص ۴۲۶.

۱۳۲-مستدرك الوسائل : ج ۷، ص ۳۳۶، ح ۲، بحارالا نوار: ج ۹۳ ص ۲۹۴ ح ۲۵.

۱۳۳-تفسير الا مام العسكرىعليه‌السلام : ص ۳۵۴، ح ۲۴۳، مستدرك الوسائل : ج ۱۲، ص ۲۶۲، بحارالا نوار: ج ۷۲، ص ۴۰۱ ح ۴۳.

۱۳۴-كنزل العمّال : ج ۱۵، ص ۲۴۲، ح ۴۰۷۵۹.

۱۳۵-دلائل الا مامة : ص ۷۱ س ۱۶، معانى الا خبار: ص ۳۹۹ ضمن ح ۹.

۱۳۶-تفسير التبيان : ج ۹، ص ۳۷.

۱۳۷-علل الشرايع : ج ۱، ص ۱۸۳، بحارالا نوار: ج ۴۳، ص ۸۲ ح ۴.

۱۳۸-مجمع الزوائد: ج ۸، ص ۱۰۸، مسند فاطمه : ص ۳۳ و ۵۲.

۱۳۹-كشف الغمّة : ج ۲، ص ۵۷، بحار الا نوار: ج ۸، ص ۵۳، ح ۶۲.

۱۴۰-إحقاق الحقّ: ج ۱۹، ص ۱۲۹.

۱۴۱- بحارالا نوار: ج ۷۹ ص ۲۷، ضمن ح ۱۳.

۱۴۲-امالى شيخ طوسى : ج ۲، ص ۲۲۸.

۱۴۳-مدينة المعاجز: ج ۳، ص ۴۳۰.

۱۴۴-رياحين الشريعة : ج ۱، ص ۳۱۲، فاطمة الزهراء عليها السلام ص ۳۶۰، قطعه اى از خطبه طولانى و معروف آن مظلومه.

۱۴۵- همان مدرك قبل.

۱۴۶-الامامة والتبصرة : ص ۱، بحارالا نوار: ج ۳۶ ص ۳۵۲ ح ۲۲۴.

۱۴۷-مطابق با دوازدهم اسفند، سال سوّم شمسى.

۱۴۸-نام و لقب حضرت به عنوان حسن مجتبىعليه‌السلام به رقم حروف اءبجد كبير چنين مى شود: ۱۱۸، ۴۴۶.

۱۴۹-مرحوم سيّد محسن امين از بعضى روايات و تواريخ استفاده كرده است بر اينكه امام حسن مجتبىعليه‌السلام شش ماهه به دنيا آمده است : اءعيان الشيعه ج ۱ ص ۵۶۲ ۵۷۸.

۱۵۰-مطابق با يازدهم بهمن ماه سال سى و نهم شمسى.

۱۵۱-ولادت و ديگر حالت امام حسن مجتبىعليه‌السلام برگرفته شده است از:

اصول كافى ج ۱، كشف الغمّه ج ۲، اءعيان الشيعه ج ۱، دلائل الا مامه طبرى، مناقب ابن شهرآشوب، عيون المعجزات حسين عبد الوهّاب، تهذيب الا حكام شيخ طوسى، بحار الانوار: ج ۴۳ و ۴۴، مستدرك الوسائل، مجموعه نفيسه، جمال الا سبوع، إعلام الورى ج ۱، إحقاق الحقّ ج ۱۹، تذكرة الخواصّ، الفصول المهمّة، تاريخ اهل البيت،

۱۵۲-تنبيه الخواطر: ص ۴۲۷، بحار الانوار: ج ۶۸ ص ۱۸۴ س ۱۱، ضمن ح ۴۴.

۱۵۳-كلمه الا مامُ الْحَسَنعليه‌السلام : ۷، ص ۲۱۱.

۱۵۴-كلمه الا مامُ الْحَسَنعليه‌السلام : ۷، ص ۲۵، بحارالا نوار: ج ۴۴ ص ۲۳ ح ۷.

۱۵۵-احقاق الحق : ج ۱۱ ص ۱۸۳ س ۲ و ص ۱۸۵.

۱۵۶-دعوات الراوندى : ص ۲۴ ح ۱۳، بحارالا نوار: ج ۸۹ ص ۲۰۴ ح ۲۱.

۱۵۷- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۱ ضمن ح ۶.

۱۵۸-وافى : ج ۴ ص ۱۵۵۳ ح ۲، التهذيب ج ۲ ص ۳۲۱ ح ۱۶۶. ۲

۱۵۹-تحف العقول : ص ۲۳۴ ص ۱۴، الفقيه : ج ۱ ص ۵۱۱ ح ۱۴۷۹.

۱۶۰-تحف العقول : ص ۲۳۵ س ۷، مستدرك : ج ۳ ص ۳۵۹ ح ۳۷۷۸.

۱۶۱-احقاق الحقّ : ج ۱ ص ۲۳۸ س ۲.

۱۶۲-احقاق الحقّ: ج ۱۱ ص ۲۳۵ س ۷.

۱۶۳- كلمة الامام الحسنعليه‌السلام : ص ۱۴۰.

۱۶۴-اءعيان الشيعة : ج ۱ ص ۵۷۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۱ ح ۶.

۱۶۵- تحف العقول : ص ۲۲۹ س ۵، بحارالا نوار: ج ۱۰ ص ۱۳۰ ح ۱.

۱۶۶-كلمة الا مام حسنعليه‌السلام : ص ۱۳۸، تحف العقول ص ۲۳۴ س ۶، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۰۵ ح ۴.

۱۶۷-تحف العقول ص ۲۳۶ س ۱۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۰۵ ح ۴.

۱۶۸-تحف العقول : ص ۲۳۲ س ۲، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۰ ح ۵.

۱۶۹-مستدرك الوسائل : ج ۳ ص ۲۴۵ ح ۴.

۱۷۰-اءعيان الشيعة : ج ۱ ص ۵۷۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۳ ح ۷.

۱۷۱-كلمة الا مام حسنعليه‌السلام : ص ۲۱۲، بحارالا نوار: ج ۷۳ ص ۳۱۸ ح ۶.

۱۷۲-همان مدرك : ص ۵۷.

۱۷۳-تحف العقول : ص ۲۳۳، اءعيان الشيعة : ج ۱ ص ۵۷۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۰۵ ح ۴.

۱۷۴-تحف العقول : ص ۲۳۴ س ۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۰۵ ح ۴.

۱۷۵-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۳۵، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۱ ح ۶.

۱۷۶-احقاق الحقّ: ج ۱۱ ص ۲۴۲ س ۲.

۱۷۷-تحف العقول : ص ۲۳۴ س ۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۰۶ ح ۴.

۱۷۸-تحف العقول : ص ۲۳۵ س ۱۴، بحارالا نوار: ج ۷۳ ص ۳۱۲ ح ۳.

۱۷۹-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام ، ص ۳۹، بحارالا نوار: ج ۱ ص ۲۱۸ ح ۴۳.

۱۸۰-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۴۶.

۱۸۱-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۱۲۹.

۱۸۲-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۱۹۸.

۱۸۳-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۲۰۹.

۱۸۴-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۲۰۹.

۱۸۵-احقاق الحقّ: ج ۱۱ ص ۲۳۴ س ۸.

۱۸۶-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۱۳۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۳ ح ۷.

۱۸۷-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۱۳۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۰۵ ح ۴.

۱۸۸-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۱۳۹.

۱۸۹-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام : ص ۳۶، بحارالا نوار: ج ۴۴ ص ۱۳۸ ح ۶.

۱۹۰-كلمة الا مام الحسنعليه‌السلام ص ۳۷، بحارالا نوار: ج ۴۴ ص ۱۳۸ ح ۶.

۱۹۱-احقاق الحقّ : ج ۱۱ ص ۲۰ س ۱.

۱۹۲- مطابق با بيستم دى ماه، سال چهارم شمسى.

۱۹۳- برخلاف اعيان الشيعه كه اظهار داشته است : امام حسن مجتبىعليه‌السلام شش ماهه به دنيا آمده و امام حسينعليه‌السلام طبق روال عادى مدّت حمل را گذرانده است.

۱۹۴- نام حضرت به عنوان حسين، شهيد به رمز حروف اءبجد : ۱۲۸، ۳۱۹ مى باشد.

۱۹۵- مطابق با نهم فروردين ماه، سال چهل و نه شمسى.

۱۹۶- مطابق با بيست و يكم مهرماه، سال پنجاه و نه شمسى.

۱۹۷- بحارالا نوار: ج ۹۷ ص ۸۷.

جهت تدوين و تنظيم خلاصه حالات حضرت كتابهاى ذيل مورد استفاده قرار گرفته است :

اصول كافى ج ۱، مستدرك الوسائل، اعيان الشيعه ج ۱، مناقب ابن شهرآشوب ج ۲، بحارالا نوار ج ۴۳ و ۴۴، كشف الغمّه ج ۱، عيون معجزات شيخ حسين عبدالوهاب، دلائل الامامة، تاريخ اهل البيت، مجموعه نفيسه، تذكرة الخواصّ، الفصول المهمّه، ينابيع المودّة، جمال الا سبوع، حلية الابرار ج ۳، جامع المقال طريحى : ص ۱۸۷...

۱۹۸- تحف العقول : ص ۱۷۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۷ ح ۵.

۱۹۹- نهج الشهادة : ص ۳۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۲۱ ح ۴.

۲۰۰- مستدرك الوسائل : ج ۹ ص ۲۴ ح ۱۰۰۹۹ به نقل از مجموعه شهيد.

۲۰۱- محجّة البيضاء : ج ۴ ص ۲۲۸، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۶ ح ۲.

۲۰۲- تحف العقول : ص ۱۷۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۱۹ ح ۲.

۲۰۳- بحارالا نوار: ج ۲ ص ۱۳۰ ح ۱۵، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۲۷ ح ۱۰.

۲۰۴- نهج الشهادة : ص ۴۷.

۲۰۵- بحارالا نوار : ج ۷۵ ص ۱۲۷ ح ۱۰.

۲۰۶- وسائل الشيعه : ج ۱۱، ص ۳۳۹، بحارالا نوار: ج ۴۶ ص ۱۵۳ ح ۱۶.

۲۰۷- بحار الا نوار: ج ۴۴ ص ۱۹۲ ضمن ح ۴، و ص ۳۸۱ ضمن ح ۲.

۲۰۸- وسائل الشيعه : ج ۵، ص ۲۵، كافى : ج ۶ ص ۴۴۵ ح ۴.

۲۰۹- اءمالى شيخ صدوق : ص ۱۱۸، بحارالا نوار: ج ۴۴ ص ۲۸۴ ح ۱۹.

۲۱۰- إحقاق الحق : ج ۱۱، ص ۴۳۱.

۲۱۱- تنبيه الخواطر: ص ۳۴۸.

۲۱۲- تنبيه الخواطر: ص ۴۲۷، بحارالا نوار: ج ۶۸ ص ۱۸۳ ح ۴۴.

۲۱۳- تنبيه الخواطر : ص ۴۲۹.

۲۱۴- محجّة البيضاء : ج ۴ ص ۲۲۸.

۲۱۵- نهج الشهادة : ص ۳۸.

۲۱۶- نهج الشهادة ص ۵۹.

۲۱۷- نهج الشهادة : ص ۴۷.

۲۱۸- نهج الشهادة ص ۱۹۶.

۲۱۹- بلاغة الحسينعليه‌السلام : ص ۲۸۵.

۲۲۰- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۶۵ ح ۲۰۹۹۳، كافى : ۲/۴۳۹ ح ۸.

۲۲۱- اصول كافى ج ۲ ص ۶۱۱، بحارالا نوار: ج ۸۹ ص ۲۰۰ ح ۱۷.

۲۲۲- تحف العقول : ص ۱۷۴، و بحارالا نوار: ج ۱۰ ص ۱۳۷ ح ۴.

۲۲۳- بحارالانوار: ج ۷۰ ص ۳۵۳ ح ۵۴ به نقل از عيون الاخبار الرّضاعليه‌السلام .

۲۲۴- وسائل الشيعه : ح ۲۰ ج ۳ ص ۲۴۳، بحارالا نوار: ج ۱۰۰ ص ۲۹۲ ح ۳۹.

۲۲۵- مستدرك الوسائل : ج ۹ ص ۳۹۱ ج ۱، بحارالا نوار: ج ۶۹ ص ۳۵۴ ح ۱۱.

۲۲۶- مستدرك الوسائل : ج ۱۱ ص ۲۱۸ ح ۱۵، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۲۵۷ ح ۱۰۸.

۲۲۷- مستدرك الوسائل : ج ۱۲ ص ۴۱۶ ح ۱۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۲۱ ح ۴.

۲۲۸- ينابيع المودّة : ج ۲ ص ۳۷ ح ۵۸.

۲۲۹- نهج الشهادة : ص ۶۰.

۲۳۰- نهج الشهادة : ص ۳۴۶.

۲۳۱- اصول كافى : ج ۲ ص ۳۷۳ ح ۳، بحارالانوار: ج ۷۵ ص ۱۲۰ س ۶، وسائل الشيعة : ۱۶/۱۵۳ ح ۳.

۲۳۲- نهج الشهادة : ص ۳۷۰، مستدرك الوسائل : ج ۱۱ ص ۲۴۵ ح ۱۲۸۸۱.

۲۳۳- نهج الشهادة، ص ۳۵۶، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۲۷ ح ۱۱.

۲۳۴- بحارالانوار : ج ۷۵ ص ۵۴ ح ۹۶.

۲۳۵- نهج الشهادة : ص ۲۹۳ ح ۱۹۳، تفسيرالامام العسكرىعليه‌السلام ص ۳۳۰، بحارالا نوار: ج ۲۳ ص ۲۶۰ ح ۸.

۲۳۶- امالى شيخ صدوق : ص ۱۶۷، نهج الشهادة : ص ۲۶۰، مستدرك الوسائل : ج ۱۲ ص ۲۰۹ ح ۱۳۹۰۲.

۲۳۷- تفسيرالامام العسكرىعليه‌السلام : ص ۳۰۹ ح ۱۵۴، بحارالا نوار: ج ۶۵ ص ۱۵۶ ح ۱۱

۲۳۸-ميلاد با سعادت آن حضرت طبق تاريخ شمسى به ترتيب بالا چنين است : ۲۱ آذرماه، سال ۳۵، يا ۶ بهمن ماه، سال ۳۷.

۲۳۹-نام و لقب مبارك آن حضرت به عنوان امام علىّ، زين العابدينعليه‌السلام به عدد حروف اءبجد كبير چنين مى باشد: ۱۱۰، ۲۳۵.

۲۴۰-تاريخ شهادت آن حضرت به تاريخ شمسى به ترتيب بالا چنين مى شود: ۲۹ مهرماه، يا ۱۲ آبان، سال ۹۱، يا سال ۹۲.

۲۴۱-تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از:

اصول كافى ج ۱، تهذيب الا حكام ج ۶، كشف الغمّة ج ۱، تاريخ اهل البيت، إعلام الورى ج ۱، اعيان الشيعة ج ۱، مجموعة نفيسه، بحارالا نوار: ج ۴۶، مناقب ابن شهرآشوب ج ۲، تذكرة الخواصّ، عيون المعجزات، جامع المقال طريحى، مستدرك الوسائل، فصول المهمّه ابن صبّاغ، جمال الا سبوع و...

۲۴۲-تحف العقول : ص ۲۰۴، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۴۱ ح ۳.

۲۴۳-تحف العقول : ص ۲۰۴، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۴۰ ح ۳.

۲۴۴-مشكاة الا نوار: ص ۱۷۲، بحارالا نوار: ج ۶۶ ص ۳۸۵ ح ۴۸.

۲۴۵-مشكاة الا نوار: ص ۲۴۶، بحارالا نوار: ج ۶۷ ص ۶۴ ح ۵.

۲۴۶-تحف العقول : ص ۱۸۶، بحارالا نوار: ج ۷۱ ص ۱۲ ح ۲.

۲۴۷-تحف العقول : ص ۲۰۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۳۹ ح ۳.

۲۴۸-تحف العقول : ص ۲۱۰، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۳۶ ح ۳.

۲۴۹-تحف العقول : ص ۲۰۱، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۳۶ ح ۳.

۲۵۰-مشكاة الا نوار: ص ۲۳۲ س ۲۰.

۲۵۱-مشكاة الا نوار: ۱۶۶ س ۳.

۲۵۲-مشكاة الا نوار: ص ۱۵۷ س ۲۰.

۲۵۳-مشكاة الا نوار: ص ۲۰۷ س ۱۸.

۲۵۴-مشكاة الا نوار: ص ۲۲۹ س ۱۰.

۲۵۵-اعيان الشيعة : ج ۱ ص ۶۴۵.

۲۵۶-مستدرك الوسائل : ج ۷ ص ۲۵۲ ح ۸.

۲۵۷-مستدرك الوسائل : ج ۱۷ ص ۲۶۲ ح ۲۵.

۲۵۸-تنبيه الخواطر: ص ۳۴۳.

۲۵۹-وسائل الشيعة : ج ۱۷ ص ۶۴۷ح ۱، ومشكاة الا نوار: ص ۲۶۲.

۲۶۰-مستدرك الوسائل : ج ۴ ص ۲۳۸ ح ۳.

۲۶۱-من لايحضره الفقيه : ج ۲ ص ۱۴۶ ح ۹۵.

۲۶۲-همان مدرك : ج ۲ ص ۱۴۷ ح ۹۷.

۲۶۳-مستدرك الوسائل : ج ۲ ص ۴۱۳ ح ۱۶.

۲۶۴-مستدرك الوسائل : ج ۲ ص ۴۲۴ ح ۲۱.

۲۶۵-بحار الا نوار: ج ۷۵ ص ۲۶۱ ح ۶۴.

۲۶۶-بحارالا نوار: ج ۱ ص ۱۴۱ ضمن ح ۳۰، و ج ۷۵ ص ۳۰۴.

۲۶۷-كافى : ج ۲ ص ۹۹.

۲۶۸-كافى : ج ۲ ص ۱۱۵، وسائل الشيعة ج ۱۲ ص ۱۸۹ ح ۱.

۲۶۹-بحار الا نوار: ج ۷۳ ص ۹۲.

۲۷۰-كافى : ج ۱ ص ۳۵.

۲۷۱-كافى : ج ۱ ص ۱۰۲.

۲۷۲-تحف العقول : ص ۲۰۴.

۲۷۳-تحف العقول : ص ۲۰۲.

۲۷۴-تحف العقول : ص ۲۰۴.

۲۷۵-تحف العقول : ص ۲۰۲.

۲۷۶-بحار الا نوار: ج ۶ ص ۱۵۹ ح ۱۹، بنقل از خصال شيخ صدوق.

۲۷۷-خصال : ج ۲ ص ۵۴۲.

۲۷۸-بحار الا نوار: ج ۷۳ ص ۱۲۷.

۲۷۹-كافى : ج ۲ ص ۳۲۰.

۲۸۰-بحار الا نوار: ج ۱ ص ۹۴ ح ۹۶، به نقل از تفسير امام حسن عسكرىعليه‌السلام .

۲۸۱-تحف العقول : ص ۲۰۲.

۲۸۲-تاريخ ولادت آن حضرت بر حسب شمسى ۲۷/۹/۵۵ و يا ۲۲/۲/۵۶ مى باشد.

۲۸۳-نام حضرت به عنوان امام «محمد باقر»عليه‌السلام طبق عدد حروف اءبجد ۹۲، ۳۰۳ مى شود.

۲۸۴-دو نفر از ائمّةعليهم‌السلام داراى كنيه اءبو جعفر هستند: امام پنجم به عنوان اءبوجعفر اءوّل و امام نهم به عنوان ابو جعفر ثانى، در روايات هر كجا ابو جعفر بدون قرينه و قيدى آمده باشد گفته اند: منظور امام پنجم است.

۲۸۵-تاريخ شهادت بر حسب سال شمسى ۱۲/۲/۱۱۱ و يا ۱۵/۱۱/۱۱۱ مى باشد.

۲۸۶-ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از اصول كافى ج ۱، تهذيب الا حكام ج ۶، مناقب ابن شهرآشوب ج ۳، دعوات راوندى، إعلام الورى ج ۱، ينابيع المودّة، أعيان الشيعه ج ۱، كشف الغمّة ج ۱، مستدرك الوسائل ج ۶، بحارالا نوار ج ۴۵ و ۸۸، مجموعه نفيسه، تاريخ اهل البيت، تذكرة الخواصّ، دلائل الا مامة، ارشاد مفيد، جمال الا سُبوع و...

۲۸۷- اصول كافى : ج ۱ ص ۱۰۲ ح ۴.

۲۸۸- اصول كافى : ج ۱، ص ۷، ح ۷.

۲۸۹- اثبات الهداة : ج ۳، ص ۴۶۷ و بحارالا نوار: ج ۵۲ ص ۱۲۵ ح ۱۳ با تفاوت.

۲۹۰- اصول كافي : ج ۱، ص ۱۷۹، ح ۱۲.

۲۹۱- بحارالاءنوار: ج ۱، ص ۱۳۷، ح ۳۱.

۲۹۲- محاسن برقي : ج ۱، ص ۲۲۸، بحارالا نوار: ج ۱ ص ۲۱۴ ح ۱۶.

۲۹۳- اصول كافي : ج ۱ ص ۴۲ ح ۳، مستدرك الوسائل : ج ۱۷ ص ۲۴۴.

۲۹۴- وسائل الشيعه : ج ۴، ص ۲۷، ح ۴۴۲۴.

۲۹۵- وسائل الشيعه : ج ۴، ص ۲۳، ح ۴۴۱۳.

۲۹۶- وسائل الشيعه : ج ۱، ص ۱۸، ح ۱۰.

۲۹۷- اءمالى شيخ طوسى : ج ۱، ص ۱۷۵.

۲۹۸- مستدرك الوسائل : ج ۶، ص ۶۴، ح ۱۵.

۲۹۹- وسائل الشيعه : ج ۱۷، ص ۲۱، ح ۲۱۸۷۶.

۳۰۰- وسائل الشيعه : ج ۲۱، ص ۴۹۰، ح ۲۷۶۶۹.

۳۰۱- مستدرك الوسائل : ج ۳، ص ۳۸۵.

۳۰۲- تنبيه الخواطر: ص ۵۲۳.

۳۰۳- تنبيه الخواطر: ص ۴۲۷.

۳۰۴- عدّة الداعى : ص ۹۹، س ۱۵.

۳۰۵- مستدرك الوسائل : ج ۱۲، ص ۴۰۲، ح ۶.

۳۰۶- الجواهرالسنّية : ص ۲۸.

۳۰۷- محاسن برقى : ص ۳۹۳، ح ۴.

۳۰۸- بحارالا نوار: ج ۷، ص ۳۰۳، ح ۶۱.

۳۰۹- وسائل الشيعه : ج ۵، ص ۳۲۲ ح ۶۶۷۵.

۳۱۰- تنبيه الخواطر: ص ۵۲۸، وسائل الشيعة : ج ۱۲ ص ۳۰۶ ح ۱۶۳۷۰.

۳۱۱- وسائل الشيعه : ج ۴، ص ۱۹، ح ۴۴۰۱.

۳۱۲- وسائل الشيعه : ج ۳، ص ۳، ح ۱۵۳ ح ۳۲۶۵.

۳۱۳- بحارالا نوار: ج ۶۸ ص ۳۳۶، ح ۲۲.

۳۱۴- تنبيه الخواطر: ص ۴۶۸ س ۵.

۳۱۵-بحارالا نوار: ج ۶۳ ص ۳۹۴ ح ۲.

۳۱۶- خصال صدوق : ج ۱، ص ۱۳، بحارالا نوار: ج ۷۳ ص ۲۰ ح ۲.

۳۱۷- وسائل الشيعه : ج ۱۶، ص ۲۰ ح ۲۰۸۵۳.

۳۱۸- تحف العقول : ص ۲۲۱.

۳۱۹- تحف العقول : ص ۲۱۳.

۳۲۰- تحف العقول : ص ۲۱۸.

۳۲۱- وسائل الشيعه : ج ۸ ص ۲۸۶ ح ۱۰۶۷۹.

۳۲۲- وسائل الشيعه : ج ۱۵، ص ۲۲۲، ح ۲۰۳۳۰.

۳۲۳- وسائل الشيعه : ج ۱۵، ص ۲۴۷ ح ۲۰۴۰۷.

۳۲۴- وسائل الشيعه : ج ۱۶، ص ۱۱۳ ح ۲۱۱۱۹.

۳۲۵- وسائل الشيعه : ج ۱۶، ص ۱۷۳ ح ۲۱۲۷۱.

۳۲۶- تحف العقول : ص ۲۱۵، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۱۷۵ ح ۵.

۳۲۷- تاريخ ولادت آن حضرت طبق شمسى ۴/۳/۷۸ يا ۱۲/۵/۸۱ خواهد بود.

۳۲۸- نام مبارك آن حضرت به عنوان امام (جعفر، صادق)عليه‌السلام طبق عدد حروف أ بجد ۳۵۳، ۱۹۵ مى باشد.

۳۲۹- تارخ شهادت آن حضرت طبق سال شمسى ۲۶/۹/۱۴۴ مى باشد.

۳۳۰- تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از:

اصول كافى ج ۱، تهذيب الاحكام ج ۶، تذكرة الخواص، اعيان الشيعه ج ۱، مستدرك الوسائل ۶، كشف الغمه ج ۲، مجموعه نفيسه، تاريخ اهل البيت، ينابيع الموده، اعلام الورى طبرسى ج ۱، جمال الا سبوع، دعوات راوندى، بحارالا نوار ج ۴۷ و ۸۸، عيون المعجزات، دلائل الا مامة طبرى، ارشاد مفيد و...

۳۳۱- جامع الاحاديث الشيعه : ج ۱ ص ۱۲۷ ح ۱۰۲.

۳۳۲- اءمالى الصدوق : ص ۲۵۲ ح ۱۳.

۳۳۳- اءمالى الصدوق : ص ۱۹۷ س ۳.

۳۳۴- وسائل الشيعه : ج ۴ ص ۳۴ ح ۴۴۴۲.

۳۳۵- وسائل الشيعة : ج ۸ ص ۱۳ ح ۱۰۰۰۷ به از كافى و تهذيب.

۳۳۶- اختصاص شيخ مفيد: ص ۲۴۰.

۳۳۷- مستدرك الوسائل : ج ۹ ص ۱۶ ح ۴.

۳۳۸- وسائل الشيعه : ج ۱۱ ص ۴۱۲ ح ۱۵۱۳۳.

۳۳۹- اءمالى طوسى : ج ۲ ص ۲۷۹.

۳۴۰- وسائل الشيعة : ج ۱ ص ۳۸۰ ح ۱۰۰۵.

۳۴۱- امالى طوسى : ج ۲ ص ۳۴۳.

۳۴۲- وسائل الشيعة : ج ۱ ص ۴۷۴ ح ۱۲۵۸.

۳۴۳- من لايَحضره الفقيه : ج ۲ ص ۵۱ ح ۱۳.

۳۴۴- وسائل الشيعه : ج ۱۰ ص ۱۵۷ ح ۱۳۱۰۲.

۳۴۵- وسائل الشيعه : ج ۶ ص ۲۰۴ ح ۷۷۳۴.

۳۴۶- وسائل الشيعه : ج ۶ ص ۲۲۵ ح ۷۷۹۲.

۳۴۷- وسائل الشيعه : ج ۲۵ ص ۱۴۷ ح ۳۱۴۷۲.

۳۴۸- وسائل الشيعه : ج ۲۵ ص ۲۰۸ ح ۳۱۶۹۹.

۳۴۹- جامع احاديث الشيعة : ج ۵ ص ۳۵۸ ح ۱۲.

۳۵۰- جامع احاديث الشيعة : ج ۶ ص ۱۷۸ ح ۷۸.

۳۵۱- وسائل الشيعة : ج ۲ ص ۱۲۴ ح ۱۶۸۴.

۳۵۲- اءمالى طوسى : ج ۲ ص ۲۷۸ وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۳۶ ح ۱۰.

۳۵۳- بحارالا نوار: ج ۷۹ ص ۱۱۶ ح ۷ و ح ۸، و ص ۱۲۳ ح ۱۶.

۳۵۴- مصادقة الاخوان : ص ۸۲ ح ۸.

۳۵۵- امالي شيخ طوسى : ج ۱ ص ۱۲۵.

۳۵۶- مستدرك الوسائل : ج ۷ ص ۱۶۳ ح ۱.

۳۵۷- مستدرك الوسائل : ج ۶ ص ۴۳۱ ح ۸۳۵۷.

۳۵۸- مستدرك الوسائل : ج ۱۶ ص ۲۸۸ ح ۱.

۳۵۹- اعيان الشيعة : ج ۱ ص ۶۷۲.

۳۶۰- وسائل الشيعة : ج ۴ ص ۱۱۲ ح ۴۶۵۰.

۳۶۱- وسائل الشيعة : ج ۱۵ ص ۱۶۲ ح ۲۰۲۱۵.

۳۶۲- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۹۳ ح ۲۱۰۷۰.

۳۶۳- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۷۶ ح ۲۱۰۲۳.

۳۶۴- مستدرك الوسائل : ج ۶ ص ۶۶ ح ۲۲.

۳۶۵- اصول كافى : ج ۲ ص ۲۷۲.

۳۶۶- اءمالى صدوق : ص ۳۲۱ ح ۲.

۳۶۷- وسائل الشيعة : ج ۷ ص ۳۶۳ ح ۹۵۸۷، و ص ۳۵۶ ح ۹۵۶۴.

۳۶۸- دعوات راوندى ص ۱۲۳ ح ۳۰۲.

۳۶۹- خصال : ص ۶۳۹ ح ۱۴.

۳۷۰- الا مام الصّادقعليه‌السلام : ص ۱۴۳، بحارالا نوار: ج ۱ ص ۲۲۴ ح ۱۳.

۳۷۱- مطابق با بيستم آبان ۱۲۴ شمسى.

۳۷۲- نام مبارك حضرت با عنوان امام «موسى كاظم»عليه‌السلام طبق حروف ابجد كبير ۱۱۶، ۹۶۱ مى شود.

۳۷۳- مطابق با ۱۳ شهريور ۱۷۸ شمسى.

۳۷۴- تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از:

اصول كافى ج ۱، تهذيب الاحكام ج ۶، تاريخ اهل البيتعليهم‌السلام ، مجموعه نفيسه، مستدرك الوسائل، تذكرة الخواصّ، اعيان الشيعه ج ۲، ينابيع المودّه، الفصول المهمّه، كشف الغمّة ج ۲، عيون المعجزات، إعلام الورى، بحارالا نوار: ج ۴۷، دلائل الا مامة، جمال الاسبوع، دعوات راوندى و...

۳۷۵- اءعيان الشيعة : ج ۲ ص ۹، نزهة الناظر: ص ۱۲۱ ح ۱، بحارالا نوار: ج ۷۷ ص ۳۲۸ ح ۵.

۳۷۶- نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۱۲۲ ح ۲.

۳۷۷- تحف العقول : ص ۲۱۳.

۳۷۸- بحارالا نوار: ج ۷۳ ص ۹۱.

۳۷۹- تحف العقول : ص ۲۹۱.

۳۸۰- نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۱۲۳ ح ۶.

۳۸۱- نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۱۲۳ ح ۱۳.

۳۸۲- نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۱۲۴ ح ۱۵.

۳۸۳- بحارالا نوار: ج ۹۸ ص ۱۳۶ ح ۷۶، مصباح المتهجّد شيخ طوسى : ص ۷۳۵ ب ۳.

۳۸۴- وسائل الشيعة : ج ۲ ص ۵۲ ح ۱۴۵۴.

۳۸۵- وسائل الشيعة : ج ۱۲ ص ۱۱۸ ح ۱۵۸۱۲.

۳۸۶- وسائل الشيعة : ج ۲۵ ص ۷۸ ح ۲۱۲۴۰.

۳۸۷- تحف العقول : ص ۳۸۸ س ۱۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۰۳ ضمن ح ۲۵.

۳۸۸- اصول كافى : ج ۱ ص ۳۸.

۳۸۹- تحف العقول : ص ۳۰۱.

۳۹۰- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۲۷ س ۲ ضمن ح ۴.

۳۹۱- تحف العقول : ص ۲۹۷.

۳۹۲- تحف العقول : ص ۳۰۴، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۲۵ ح ۲.

۳۹۳- تحف العقول : ص ۳۰۲.

۳۹۴- تحف العقول : ص ۳۰۳.

۳۹۵- تحف العقول : ص ۲۰۹.

۳۹۶- وسائل الشيعة : ح ۴ ص ۷۳ ح ۴۵۴۷.

۳۹۷- تحف العقول : ص ۲۹۲.

۳۹۸- تحف العقول : ص ۲۹۲.

۳۹۹- تحف العقول : ص ۳۰۲.

۴۰۰- اصول كافى : ج ۱ ص ۷۲ ح ۱۰.

۴۰۱- وسائل الشيعة : ج ۱۷ ص ۵۸ ح ۲۱۹۷۲.

۴۰۲- وسائل الشيعة : ج ۱۵ ص ۲۷۳ ح ۲۰۴۹۷.

۴۰۳- وسائل الشيعة : ج ۲۱ ص ۵۴۰ ح ۲۷۸۰۵.

۴۰۴- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۹۵ ح ۲۱۰۷۴.

۴۰۵- تحف العقول : ص ۲۸۵، بحارالا نوار: ج ۱ ص ۱۳۶ ضمن ح ۳۰.

۴۰۶- اءصول كافى : ج ۲ ص ۴۹۴ ح ۱۵.

۴۰۷- تحف العقول : ص ۲۸۶.

۴۰۸- وسائل الشيعة : ج ۲ ص ۶۵ ح ۱۴۹۹.

۴۰۹- وسائل الشيعة : ج ۵ ص ۳۴۰ ح ۳، محاسن برقى ص ۶۲۲ ح ۶۹.

۴۱۰- اصول كافى ج ۱ ص ۱۷۹ ح ۹.

۴۱۱- خصال : ج ۱ ص ۹ ح ۳۰.

۴۱۲- مستدرك الوسائل : ج ۱۷ ص ۲۷۸ ح ۳۵.

۴۱۳- وسائل الشيعة : ج ۱۵ ص ۳۵۰ ح ۱، مستدرك ج ۱۱ ص ۳۸۱ ح ۱.

۴۱۴- وافى : ج ۴ ص ۱۴۵ ح ۱، بحارالا نوار: ج ۶۷ ص ۱۳۶ ح ۲.

۴۱۵- سال ولادت آن حضرت بين محدثين اختلاف است كه از ۱۴۸ تا ۱۵۳ گفته اند. و برحسب ۱۱ / ذى القعدة / ۱۴۸ قمرى، طبق سال شمسى ۱۱ / آذرماه / ۱۴۴ مى باشد.

۴۱۶- نام و لقب مبارك حضرت به عنوان امام «علىّ، رضا»عليه‌السلام ، طبق حروف اءبجد كبير، عدد ۱۱۰، ۱۰۰۱ مى باشد.

۴۱۷- تاريخ شهادت حضرت طبق سال شمسى : ۱۹ / شهريور / ۱۹۷، يا ۱۷ / مرداد / ۲۰۰ خواهد بود.

۴۱۸- تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از:

بحارالا نوار ج ۴۹، اعيان الشيعه ج ۲، ناسخ التواريخ، اصول كافى ج ۱، كشف الغمّة ج ۲، فصول المهمّة، إعلام الورى طبرسى ج ۲، مجموعه نفيسه، تاريخ اهل بيت، ينابيع المودّه، تهذيب الاحكام ج ۶، جمال الا سبوع سيّد بن طاووس، دعوات راوندى، دلائل الا مامه، عيون المعجزات، دروس شهيد ص ۱۵۲ ۱۵۴ و...

۴۱۹- مستدرك الوسائل : ج ۱۰ ص ۲۵۰ ح ۳۸.

۴۲۰- مستدرك الوسائل : ج ۱۰ ص ۳۵۹ ح ۲.

۴۲۱- مستدرك الوسائل : ج ۳ ص ۲۵ ح ۴.

۴۲۲- تهذيب الاحكام : ج ۲ ص ۲۴۲ ح ۹۵۷.

۴۲۳- وسائل الشيعة : ج ۴ ص ۴۳ ح ۴۴۶۹.

۴۲۴- وسائل الشيعه : ج ۲۱ ص ۴۶۰ ح ۲۷۵۸۰.

۴۲۵- وسائل الشيعة : ج ۱ ص ۴۶۷ ح ۱۲۳۸.

۴۲۶- بحارالانوار: ج ۲ ص ۳۰ ح ۱۳.

۴۲۷- الدرّة الباهرة : ص ۳۸ س ۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۵۴ س ۱۰.

۴۲۸- جامع الاخبار: ص ۵۹، بحارالا نوار: ج ۹۱ ص ۴۷ ح ۲.

۴۲۹- امالى صدوق : ص ۶۸، بحارالا نوار: ج ۹۱ ص ۴۷ ضمن ح ۲.

۴۳۰- علل الشرايع : ص ۱۹۸ ح ۲۱.

۴۳۱- بصائرالدرجات : ص ۳۰۸ ح ۵ ج ۲ ص ۷۰.

۴۳۲- وسائل الشيعة : ج ۲۱ ص ۵۴۰ ح ۲۷۸۰۷.

۴۳۳- بحار: ۷۸ ص ۱۸۳ ح ۳۵ ثواب الاعمال : ص ۱۷۵.

۴۳۴- محاسن برقى : ص ۴۲۲ ح ۲۰۸.

۴۳۵- امالى طوسى : ج ۱ ص ۸۲، بحارالا نوار: ج ۷۱ ص ۲۷۶ ح ۴.

۴۳۶- وسائل الشيعة : ج ۲۱ ص ۵۶۱ ح ۲۷۸۷۳.

۴۳۷- مستدرك الوسائل : ج ۲ ص ۱۵۵ ح ۳۰.

۴۳۸- مصادقة الاخوان : ص ۵۲ ح ۱.

۴۳۹- وسائل الشيعة : ج ۲۵ ص ۱۸۳ ح ۳۱۶۹۳.

۴۴۰- مستدرك الوسائل : ج ۱۵ ص ۳۵۸ ح ۸.

۴۴۱- جامع الاحاديث : ج ۱ ص ۱۷۱ ح ۲۳۴، بحارالا نوار: ج ۶۵ ص ۱۶۷ ح ۲۴.

۴۴۲- وسائل الشيعة : ج ۱۴ ص ۵۰۲ ح ۱۹۶۹۳.

۴۴۳- وسائل الشيعه : ج ۱۶ ص ۶۳ ح ۲۰۹۹۰.

۴۴۴- اءمالى شيخ صدوق : ص ۲۳۳ ح ۱۷.

۴۴۵- بحارالا نوار: ج ۴ ص ۹۷ ح ۳.

۴۴۶- مستدرك الوسائل : ج ۶ ص ۴۹ ح ۶.

۴۴۷- امالى طوسى : ج ص ۸۲، مستدرك : ج ۶ ص ۱۸۸ ح ۱.

۴۴۸- وسائل الشيعة : ج ۶ ص ۴۹۷ ح ۸۵۳۳.

۴۴۹- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۳۷۲ ح ۶، اصول كافى : ج ۲ ص ۱۶۰ ح ۴.

۴۵۰- اعلام الورى : ج ۲ ص ۷۰، بصائرالدرجات : ج ۸ ص ۳۰۸ ح ۵.

۴۵۱- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۳۴ ح ۱، مستدرك الوسائل : ج ۹ ص ۳۷.

۴۵۲- مستدرك الوسائل : ج ۹ ص ۱۶ ح

۴۵۳- وسائل الشيعة : ج ۲۰ ص ۸۰ ح ۲۲۰۴۰.

۴۵۴- من لايحضره الفقيه : ج ۱ ص ۱۱۵ ح ۵۴۱، وسائل الشيعة : ج ۳ ص ۲۲۷ ح ۳۴۷۹.

۴۵۵- وسائل الشيعة : ج ۲۰ ص ۲۸۳ ح ۲۵۶۳۶.

۴۵۶- عيون اخبارالرّضاعليه‌السلام : ج ۱ ص ۲۹۲ ح ۴۴.

۴۵۷- الكافى : ج ۵ ص ۲۶۰ ح ۵.

۴۵۸- عيون اخبارالرّضاعليه‌السلام : ج ۱ ص ۲۹۹.

۴۵۹- مطابق با ۲۲ فروردين، سال ۱۹۰ شمسى.

۴۶۰- نام مبارك حضرت با عنوان امام «محمّد جواد»عليه‌السلام به عدد حروف ابجد كبير ۸۸، ۱۸ مى باشد.

۴۶۱- مطابق با ۱۳ آذر، سال ۲۱۲ شمسى.

۴۶۲- تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت گرفته شده است از:

اصول كافى ج ۱، تهذيب الاحكام ج ۶، مستدرك الوسائل ج ۶، بحارالانوار ج ۴۸، اعيان الشيعه ج ۲، ناسخ التواريخ ج ۱۲، اعلام الورى طبرسى ج ۲، عيون المعجزات، ينابيع المودّه، كشف الغمّه ج ۲، تاريخ اهل البيتعليه‌السلام ، مجموعه نفيسه، هداية الكبرى، دروس شهيد ص ۱۵۲ - ۱۵۴، جمال الاسبوع،

۴۶۳- مستدرك الوسائل : ج ۸ ص ۳۲۹ ح ۱.

۴۶۴- امالى شيخ مفيد: ص ۳۲۸ ح ۱۳.

۴۶۵- مستدرك الوسائل : ج ۸، ص ۳۵۱، ح ۴.

۴۶۶- عيون اخبار الرضاعليه‌السلام : ج ۲ ص ۲۵۶ ح ۶.

۴۶۷- بحارالا نوار: ح ۶۸ ص ۱۵۵ ح ۶۹.

۴۶۸- بحارالا نوار: ص ۳۴ ح ۱۳.

۴۶۹- بحارالا نوار: ج ۷۱ ص ۱۸۱.

۴۷۰- تنبيه الخواطر: ص ۴۲۸، بحارالا نوار: ج ۶۷ ص ۲۴۵ ح ۱۹.

۴۷۱- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۲۴۲ ح ۲۱۴۶۶.

۴۷۲- مستدرك الوسائل : ج ۷ ص ۲۳۰ ح ۵.

۴۷۳- مستدرك الوسائل : ج ۱۷ ص ۳۰۸ ح ۵.

۴۷۴- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۸۰ ح ۴۲.

۴۷۵- تهذيب الا حكام : ج ۷ ص ۳۹۶ ح ۹.

۴۷۶- كشف الغمّة : ج ۲ ص ۳۴۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۸۱ ح ۷۵.

۴۷۷- كشف الغمّة : ج ۲ ص ۳۴۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۸۲ ح ۷۹.

۴۷۸- بحارالا نوار: ۶۸ ص ۳۴۰ ح ۱۳.

۴۷۹- الا مام الجوادعليه‌السلام : ص ۳۸۷.

۴۸۰- خصال : ج ۲ ص ۶۵۰ ح ۴۶.

۴۸۱- اختيار معرفة الرّجال : ص ۵۶۴ ح ۱۰۶۶.

۴۸۲- بحارالا نوار: ج ۶۸ ص ۵۳ ح ۶۹.

۴۸۳- كشف الغمّه : ج ۲ ص ۳۵۰ س ۱۱.

۴۸۴- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۸۰ ح ۶۳.

۴۸۵- حلية الاءبرار: ج ۴ ص ۵۹۹ س ۱۱.

۴۸۶- كشف الغمّة : ج ۲ ص ۳۴۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۸۰، ضمن ح ۶۵.

۴۸۷- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۵۸.

۴۸۸- كافى : ج ۳ ص ۳۲۱ ح ۷.

۴۸۹- نورالا بصار: ص ۳۳۱ س ۱۲، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۸۰ س ۱۲.

۴۹۰- خصال صدوق : ص ۴۲ ح ۳۲.

۴۹۱- كافى : ج ۳ ص ۲۱۸ ح ۳.

۴۹۲- احقاق الحقّ: ج ۱۲ ص ۴۳۹ س ۱۱.

۴۹۳- كشف الغمّه : ج ۲ ص ۳۴۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۸۲ ح ۷۸.

۴۹۴- ارشادالقلوب ديلمى : ص ۱۶۰ س ۱۹.

۴۹۵- كشف الغمّه : ج ۲ ص ۳۴۹ س ۱۳.

۴۹۶- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۸۱ ح ۷۴.

۴۹۷- كشف الغمّة : ج ۲ ص ۳۴۹ س ۳.

۴۹۸- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۴۶۶.

۴۹۹- كامل الزيارات : ص ۵۳۶ ح ۸۲۷، بحارالا نوار: ج ۹۹ ص ۲۶۵.

۵۰۰- بحارالا نوار: ج ۷۱ ص ۳۶۷.

۵۰۱- بحارالا نوار: ج ۷۳ ص ۳۵۱.

۵۰۲- نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۱۳۴ ح ۲، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۶۴، ضمن ح ۴.

۵۰۳- مطابق با نهم مهر ماه، سال ۲۰۶ هجرى شمسى مى باشد.

۵۰۴- بين تاريخ نويسان و راويان حديث اختلاف است كه ولادت حضرت در چه تاريخى واقع شده، بين ۱۵ و يا ۲۷ ذى الحجّه، يا آنكه دوّم، يا ۱۳ رجب سال ۲۱۲.

۵۰۵- نام و لقب آن حضرت به عنوان امام «علىّ، هادى»عليه‌السلام طبق عدد حروف أ بجد كبير ۱۱۰، ۲۰ مى شود.

۵۰۶- مطابق با يازدهم تيرماه، سال ۲۴۷ هجرى شمسى مى باشد.

۵۰۷- تاريخ ولادت و ديگر حالات برگرفته شده از: اصول كافى ج ۱، تهذيب الا حكام ج ۶، تاريخ اهل البيت ع، مجموعه نفيسه، اعيان الشيعه ج ۲، اعلام الورى طبرسى ج ۲، كشف الغمّه ج ۲، بحارالا نوار ۴۸، جمال الاسبوع، دروس شهيد: ص ۱۵۲ ۱۵۴، دعوات راوندى...

۵۰۸- بحارالا نوار: ج ۶۸ ص ۱۸۲ ح ۴۱، اعيان الشيعه : ج ۲ ص ۳۹.

۵۰۹- غدة الداعى مرحوم راوندى : ص ۲۰۸.

۵۱۰- بحارالا نوار: ج ۸۴ ص ۱۷۲ به نقل از اءعلام الدين ديلمى.

۵۱۱- بحار الانوار: ج ۷۵ ص ۳۶۹ ح ۴، اعلام الدين : ص ۳۱۲ س ۱۴.

۵۱۲- بحارالا نوار: ج ۶۹ ص ۱۹۹ ح ۲۷.

۵۱۳- امالى شيخ مفيد: ص ۳۲۹، ح ۱۳.

۵۱۴- اعيان الشيعة : ج ۲ ص ۳۹، تحف العقول : ص ۴۳۸.

۵۱۵- اعيان الشيعة : ج ۲ ص ۳۹، بحارالا نوار: ج ۱۷.

۵۱۶- مستدرك الوسائل : ج ۱۲ ص ۳۰۸ ح ۲.

۵۱۷- عيون اخبار الرضاعليه‌السلام : ج ۲ ص ۲۶۰ ح ۲۲.

۵۱۸- امالى طوسى : ج ۲ ص ۵۸۰ ح ۸.

۵۱۹- مستدرك الوسائل : ج ۱۲ ص ۱۱ ح ۱۸.

۵۲۰- بحارالا نوار: ج ۲ ص ۶ ضمن ح ۱۳.

۵۲۱- وسائل الشيعة : ج ۲۵، ص ۲۱۰، ح ۲.

۵۲۲- بحارالا نوار: ج ۷۳، ص ۱۱۵ ح ۱۶.

۵۲۳- اعلام الدين : ص ۳۱۱ س ۱۶، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۶۹ ح ۴.

۵۲۴- كافى : ج ۵، ص ۱۲۵، ح ۷.

۵۲۵- نزهة الناظر: ص ۱۴۱ ح ۲۳، اعلام الدين : ص ۳۱۱ س ۲۰.

۵۲۶- بحارالا نوار: ج ۶۹ ص ۳۱۶ ح ۲۴.

۵۲۷- اعلام الدين : ص ۳۱۱ س ۴، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۶۹.

۵۲۸- تحف العقول : ص ۳۵۷، بحارالا نوار: ج ۹۸ ص ۱۳۰ ضمن ح ۳۴.

۵۲۹- تحف العقول : ص ۳۵۸.

۵۳۰- تحف العقول : ص ۳۸۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۶۵.

۵۳۱- محجّة البيضاء: ج ۵، ص ۲۲۵.

۵۳۲- بحارالا نوار: ج ۵۷، ص ۸۱.

۵۳۳- بحارالا نوار: ج ۵۷، ص ۸۳.

۵۳۴- بحارالا نوار: ج ۵۰، ص ۲۶۴.

۵۳۵- بحارالا نوار: ج ۷۱، ص ۱۸۲.

۵۳۶- بحارالا نوار: ج ۷۱ ص ۳۲۴، مستدرك الوسائل : ج ۱۱ ص ۱۸۴ ح ۴.

۵۳۷- بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۶۵ ح ۴.

۵۳۸- بحارالا نوار: ج ۷۵، ص ۱۷۳ ح ۲.

۵۳۹- نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۱۴۱ ح ۲۱.

۵۴۰- بحارالا نوار: ج ۷۸ ص ۳۶۸، ضمن ح ۳، نزهة الناظر: ص ۱۳۹ ح ۱۲.

۵۴۱- الدرة الباهرة : ص، نزهة الناظر: ص ۱۳۸ ح ۷.

۵۴۲- بحارالا نوار: ج ۵۰ ص ۲۳۹ ح ۴ به نقل از إكمال الدين صدوق.

۵۴۳- بحارالا نوار: ج ۷۳ ص ۱۹۷ ح ۱۷ به نقل از درّة الباهرة.

۵۴۴- بحارالا نوار: ج ۵۰ ص ۲۱۵ ح ۱ س ۱۸، به نقل از امالى طوسى.

۵۴۵- وسائل الشيعة : ج ۱۶، ص ۲۲۱ ح ۲۱۳۸۲.

۵۴۶- نزهة الناظر و تنبيه الخاطر: ص ۱۳۸ ح ۵.

۵۴۷- تحف العقول : ص ۳۵۸، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۶۵، ضمن ح ۱.

۵۴۸- مطابق با پانزدهم آذر ماه، سال ۲۲۵ هجرى شمسى مى باشد.

۵۴۹- نام و لقب آن حضرت به عنوان امام «حسن، عسكرى»عليه‌السلام طبق عدد حروف أ بجد كبير ۱۱۸، ۳۶۰ مى شود.

۵۵۰- مطابق با پانزدهم ديماه، سال ۲۵۲ هجرى شمسى مى باشد.

۵۵۱- تاريخ ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از: اصول كافى : ج ۱، تهذيب الاحكام : ج ۶، تذكرة الخواصّ، أعيان الشيعة : ج ۲، مستدرك الوسائل : ج ۶، كشف الغمّه : ج ۲، مجموعه نفيسه، تاريخ أ هل البيت، ينابيع المودّة : إعلام الورى طبرسى : ج ۲، جمال الاسبوع، دعوات راوندى، دلائل الامامه طبرى، ارشاد مفيد، دروس شهيد: ص ۱۵۲ ۱۵۴ و...

۵۵۲- اصول كافى : ج ۱ ص ۵۱۹ ح ۱۱.

۵۵۳- حديقة الشيعة : ج ۲ ص ۱۹۴، وافى : ج ۴ ص ۱۷۷ ح ۴۲.

۵۵۴- مستدرك الوسائل : ج ۱۱ ص ۱۸۴ ح ۳.

۵۵۵- تحف العقول : ص ۴۸۹ س ۱۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۲۶.

۵۵۶- مستدرك الوسائل : ج ۱۲ ص ۲۶۱ ح ۱.

۵۵۷- مستدرك الوسائل : ج ۱۲ ص ۲۶۱ س ۱۵، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۴۰۱، ضمن ح ۴۲.

۵۵۸- مستدرك الوسائل : ج ۸ ص ۳۵۱ ح ۵، بحارالا نوار: ج ۷۱ ص ۱۹۸ ح ۳۴.

۵۵۹- تحف العقول : ص ۳۶۱.

۵۶۰- بحارالا نوار: ج ۱ ص ۹۵ ح ۲۷.

۵۶۱- تحف العقول : ص ۴۸۹ س ۲۰، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۳۳.

۵۶۲- بحارالا نوار: ج ۶۸ ص ۳۳۶ س ۲۱ ضمن ح ۲۲.

۵۶۳- تحف العقول : ص ۴۹۸ س ۲۲، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۳۵.

۵۶۴- بحارالا نوار: ج ۷۱ ص ۱۸۸ ح ۱۵.

۵۶۵- تحف العقول : ص ۴۸۹ س ۱۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۲۴.

۵۶۶- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۲ ح ۱۱.

۵۶۷- اعيان الشيعة : ج ۲ ص ۴۱ س ۳۰، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۲ ح ۱۲.

۵۶۸- احتجاج طبرسى : ج ۲ ص ۵۱۷ ح ۳۴۰، بحارالا نوار: ج ۴۱ ص ۵۵ ح ۵.

۵۶۹- طب الائمّه سيّد شبّر: ص ۳۳۱ س ۸.

۵۷۰- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۲ س ۲۱، ضمن ح ۱۲.

۵۷۱- اعيان الشيعة : ج ۲ ص ۴۲ س ۲، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۳ ح ۱۹.

۵۷۲- اعيان الشيعة : ج ۲ ص ۴۲ س ۲۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۸۰ س ۱.

۵۷۳- اعلام الدين : ص ۳۱۳ س ۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۹ س ۱۸.

۵۷۴- تحف العقول : ص ۴۸۹ س ۹، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۲۲.

۵۷۵- تحف العقول : ص ۴۸۹ س ۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۲۰.

۵۷۶- تحف العقول : ص ۴۸۹ س ۸، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۲۱.

۵۷۷- تحف العقول : ص ۴۸۹ س ۱۴، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۲۷.

۵۷۸- كافى : ج ۳ ص ۲۸۷ ح ۶.

۵۷۹- اعيان الشيعة : ج ۲ ص ۴۲ س ۱، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۳ ح ۱۸.

۵۸۰- اعلام الدين ديلمى : ص ۳۱۳ س ۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۸ س ۱۶.

۵۸۱- غيبة شيخ طوسى : ص ۲۰۷ ح ۱۷۶، بحارالا نوار: ج ۵۰ ص ۲۵۰ ح ۴.

۵۸۲- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۳ ح ۱۴.

۵۸۳- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۲ ح ۹.

۵۸۴- بحارالا نوار: ج ۷۲ ص ۴۶۶ ح ۱۲.

۵۸۵- اعيان الشيعة : ج ۲ ص ۴۱ س ۲۳، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۰ ح ۱.

۵۸۶- تفسير الا، مام العسكرىعليه‌السلام : ص ۳۳۳ ح ۲۱۰.

۵۸۷- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۴ ح ۲۸.

۵۸۸- أعلام الدين : ص ۳۱۴ س ۷، بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۹ س ۲۲.

۵۸۹- احتجاج طبرسى : ج ۲ ص ۵۱۷ ح ۳۴۰.

۵۹۰- بحارالا نوار: ج ۷۵ ص ۳۷۲ س ۱۸.

۵۹۱- تفسير الا مام العسكرىعليه‌السلام : ص ۳۴۵ ح ۲۲۶.

۵۹۲- مطابق با بيست و دوّم مرداد ماه، سال ۲۴۷ هجرى شمسى مى باشد.

۵۹۳- نام و لقب آن حضرت به عنوان امام «محمّد، مهدى»عليه‌السلام طبق عدد حروف اءبجد كبير - ۹۲، ۹۵ مى باشد.

۵۹۴- طبق احاديث وارده : گفتن نام صريح امام زمان در زمان غيبت حرام و غيرمجاز است.

۵۹۵- ولادت و ديگر حالات حضرت برگرفته شده است از: اصول كافى ج ۱، تهذيب الاحكام ج ۶، تاريخ اهل البيت، مجموعه نفيسه، اعيان الشيعه ج ۲، كشف الغمّه ج ۲، ينابيع المودّة، بحارالا نوار، جمال الاسبوع، دعوات راوندى، اعلام الورى طبرسى ج ۲، دلائل الامامة، دروس شهيد: ص ۱۵۲ ۱۵۴، و...

۵۹۶- تفسير عيّاشى : ج ۱ ص ۱۶، بحارالا نوار: ج ۸۹ ص ۹۶ ح ۵۸.

۵۹۷- دعوات راوندى : ص ۲۰۷ ح ۵۶۳.

۵۹۸- بحارالا نوار: ج ۲ ص ۹۰ ح ۱۳، و ج ۵۲ ص ۱۸۱ ح ۱۰، و ج ۷۵ ص ۳۸۰ ح ۱.

۵۹۹- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۷۸.

۶۰۰- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۶۳.

۶۰۱- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۷۹.

۶۰۲- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۹۱.

۶۰۳- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۹۶.

۶۰۴- بحارالا نوار: ج ۵۶ ص ۱۸۱.

۶۰۵- بحارالا نوار: ج ۵۵ ص ۴۱.

۶۰۶- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۹۱، اكمال الدين : ج ۲ ص ۵۱۰.

۶۰۷- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۸۰، اكمال الدين : ج ۲ ص ۴۸۴.

۶۰۸- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۷۵، احتجاج : ج ۲ ص ۴۹۷.

۶۰۹- مستدرك الوسائل : ج ۲ ص ۵۱۷ ح ۵.

۶۱۰- مستدرك الوسائل : ج ۱۰ ص ۲۴۷ ح ۴.

۶۱۱- وسائل الشيعه : ج ۲۸ ص ۳۵۱ ح ۳۹، غيبة الطوسى : ص ۱۷۷.

۶۱۲- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۶۵.

۶۱۳- وسائل الشيعه : ج ۱۰ ص ۵۵.

۶۱۴- وسائل الشيعة : ج ۱۲ ص ۸۹ ح ۱.

۶۱۵- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۲۴۲ ح ۱۲.

۶۱۶- وسائل الشيعة : ج ۱۶ ص ۲۴۲ ح ۱۲.

۶۱۷- وسائل الشيعة : ج ۲۱ ص ۴۴۲ ح ۱.

۶۱۸- وسائل الشيعة : ج ۶ ص ۴۹۰ ح ۳، بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۶۱.

۶۱۹- الدرّة الباهرة : ص ۴۸ س ۳.

۶۲۰- بحارالا نوار ج ۵۲ ص ۵۲.

۶۲۱- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۹۱، إكمال الدين ج ۲ ص ۵۱۱.

۶۲۲- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۸۲.

۶۲۳- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۸۳.

۶۲۴- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۶۱.

۶۲۵- بحارالا نوار: ج ۵۶ ص ۱۶۸.

۶۲۶- بحارالا نوار: ج ۵۵ ص ۱۶.

۶۲۷- بحارالا نوار: ج ۵۵ ص ۳۷.

۶۲۸- بحارالا نوار: ج ۵۰ ص ۲۲۷.

۶۲۹- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۹۱.

۶۳۰- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۹۶.

۶۳۱- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۸۱.

۶۳۲- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۷۹.

۶۳۳- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۸۱.

۶۳۴- بحارالا نوار: ج ۵۳ ص ۱۸۲.

۶۳۵- إكمال الدين شيخ صدوق : ص ۴۴۳ ح ۱۷.

۶۳۶- كافى : ج ۴ ص ۱۶۲ ح ۴، فلاح السائل سيّدبن طاووس : ص ۴۶.

فهرست مطالب

مقدمه. ۲

خلاصه حالات اوّلين معصوم آخرين پيامبر، اشرف مخلوقات.. ۸

چهل حديث گهربار، از آخرين پيامبر، اشرف مخلوقات.. ۱۳

خلاصه حالات دوّمين معصوم اميرمؤمنان على عليه‌السلام..... ۲۳

چهل حديث گهربار، از اميرمؤمنان على عليه‌السلام..... ۲۸

خلاصه حالات سوّمين معصوم حضرت فاطمه زهراء عليها‌السلام..... ۳۸

چهل حديث گهربار از حضرت فاطمه زهراء عليها‌السلام..... ۴۲

خلاصه حالات چهارمين معصوم دوّمين امام حضرت امام حسن مجتبى عليه‌السلام..... ۵۲

چهل حديث گهربار، از حضرت امام حسن مجتبى عليه‌السلام..... ۵۵

خلاصه حالات پنجمين معصوم سوّمين امام ابا عبداللّه الحسين عليه‌السلام..... ۶۴

چهل حديث گهربار، از سالار شهيدان اباعبداللّه الحسين عليه‌السلام..... ۶۷

خلاصه حالات ششمين معصوم چهارمين امام زين العابدين على بن الحسين عليه‌السلام..... ۷۸

چهل حديث گهربار، از امام زين العابدين عليه‌السلام..... ۸۱

خلاصه حالات هفتمين معصوم پنجمين امام حضرت امام محمّد باقر عليه‌السلام..... ۹۲

چهل حديث گهربار، از حضرت امام محمّد باقر عليه‌السلام..... ۹۴

خلاصه حالات هشتمين معصوم ششمين امام حضرت امام جعفر صادق عليه‌السلام..... ۱۰۴

چهل حديث گهربار، از امام جعفر صادق عليه‌السلام..... ۱۰۷

خلاصه حالات نهمين معصوم هفتمين امام حضرت امام موسى بن جعفر عليه‌السلام..... ۱۱۷

چهل حديث گهربار، از امام موسى بن جعفر عليه‌السلام..... ۱۲۰

خلاصه حالات دهمين معصوم هشتمين امام حضرت امام على بن موسى الرضا عليه‌السلام..... ۱۲۸

چهل حديث گهربار، از على بن موسى الرضا عليه‌السلام..... ۱۳۱

خلاصه حالات يازدهمين معصوم نهمين امام حضرت امام جواد الائمه عليه‌السلام..... ۱۴۰

چهل حديث گهربار، از حضرت امام جواد عليه‌السلام..... ۱۴۳

خلاصه حالات دوازدهمين معصوم دهمين امام حضرت امام هادى عليه‌السلام..... ۱۵۲

چهل حديث گهربار، از حضرت امام هادى عليه‌السلام..... ۱۵۵

خلاصه حالات سيزدهمين معصوم يازدهمين امام حضرت امام حسن عسكرى عليه‌السلام..... ۱۶۴

چهل حديث گهربار، از حضرت امام حسن عسكرى عليه‌السلام..... ۱۶۷

خلاصه حالات چهاردهمين معصوم دوازدهمين امام حجة بن الحسن العسكرى عليه‌السلام..... ۱۷۷

چهل حديث گهربار، از امام زمان، حضرت مهدى، عليه‌السلام..... ۱۸۰

پی نوشت ها : ۱۸۹

فهرست مطالب... ۲۱۶