چهل چرا،

پاسخ به ۴۰ سوال اعتقادی- فقهی- قرآنی- عمومی ویژه نوجوانان و جوانان

نویسنده:عباس معصومی

تذکراین کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنینعليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.

لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام گردیده است

مقدمه ناشر

آنچه در پیش رو دارید مجموعه چهل پرسش نوجوانان در قالب موضوعات اسلامی دسته بندی و به زبان ساده و روان پاسخ داده شده است، تا نوجوانان شیفته معارف اسلامی از آن بهره وافر و استفاده لازم را ببرند.

این اثر از مؤلف محترم به سفارش مؤسسه انتشارات چلچله شهرستان شاهرود انجام شده است. و لازم می دانم در به ثمر رسیدن این اثر از برادران گرامی حجج اسلام احمد سعیدی و رضا دیلمی و جناب آقای امیرسعید سعیدی تشکر و قدردانی نمایم.

مدیر مسؤول انتشارات مسجد مقدّس جمکران حسین احمدی

مقدمه مؤلف

بسم اللَّه الرحمن الرحیم

اگر به جمعیت کشور نگاهی بیندازیم، متوجه می شویم که بیش از ۷۰ درصد جمعیت ایران را جوانان تشکیل می دهند. هنگام پیروزی انقلاب اسلامی جمعیت ایران حدود ۳۶ میلیون نفر بود و اکنون این آمار به بیش از هفتاد میلیون نفر رسیده است که طبیعتاً ۴۰ درصد جمعیت قبلی، در حال حاضر دار فانی را وداع گفته اند؛ نتیجه اینکه دو سوم جمعیت فعلی جوان هستند.

گذشت سی سال از پیروزی انقلاب اسلامی این نکته را خاطرنشان می کند که جوان چهل ساله امروز، در زمان انقلاب ده ساله بوده که قطعاً طعم تلخ نظام طاغوتی را نچشیده است. با این وصف شایسته است که ما بیشتر به فکر اندیشه و افکار فرزندانمان باشیم، اعلام روز هشتم آبان - شهادت محمّد حسین فهمیده - به عنوان روز نوجوان و یا از ۲ تا ۸ اردیبهشت به عنوان هفته جوانان، مؤید همین معنا است؛ بنابراین ضرورت ایجاب می کند که والدین و

متولیان فرهنگی و تربیتی عنایت ویژه ای به جوانان داشته باشند.

.در این زمینه رهبر انقلاب حضرت آیه اللَّه خامنه ای فرموده اند:

جوانان باید همواره عدالت خواهی، آزادی اسلامی، استقلال کشور، مبارزه با فقر و امر به معروف و نهی از منکر را از مطالبات اصلی خود قرار دهند. ضمن دشمن شناسی، تسلیم فریب رسانه های غربی برای واژگون جلوه دادن حقایق نشوند«.

جزوه ای را که ملاحظه می فرمایید، جهت اطّلاع رسانی و آموزش معارف دینی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اخلاقی جوانان در عصر ارتباطات و رشد روزافزون تکنولوژی با عنوان مسابقات ماهانه مقطع متوسطه تنظیم شده است و مشتمل بر سه سطح و هر سطحی ۱۲ جلد می باشد و چهار جلد هم ویژه مناسبت ها: ماه شعبان »مهدی موعودعلیه السلام«، ماه رجب »اعتکاف«، عید غدیر »عید ولایت« و دهه فجر انقلاب اسلامی در نظر گرفته شده که جمعاً چهل جلد می باشد.

تجارب پنج ساله ما نشان می دهد که برای رسیدن به این مقصود در دبیرستان ها یا سایر مراکز آموزشی و یا نظامی و کارگری، باید کتب و سؤالات بین افراد توزیع و تا پایان هر ماه پاسخ ها تحویل گردد و به افراد برتر جوایزی اهدا شود.

برای آشنایی بیشتر با جزوات »چهل چرا«، به نکات ذیل توجّه فرمایید:

۱ - این جزوات مجموعه ای از معارف اهل بیتعليهم‌السلام خواهد بود که یک جوان با مطالعه آنها وقتی پا به دانشگاه می گذارد اطلاعات وی در حوزه دین بسیار خوب و ارزشمند خواهد بود.

۲ - این کتاب ها گرچه برای مطالعه و مسابقه جوانان و نوجوانان تدوین شده است ولی برای همگان مفید است؛ چون مسائل و وظایف دینی برای همه مکلفین یکسان است.

۳ - در این جزوات سعی شده است، مطالب با زبان روان و حذف بعضی اصطلاحات خاص بیان گردد تا برای همه قابل استفاده باشد.

۴ - در نکته ها و تقسیم بندی ها، حداقل سه و حداکثر ده ماده درج شده است، ولی این تقسیم بندی منحصر در آنها نیست؛ بلکه جهت تسهیل کار و یادداشت، به گونه ای مختصر تنظیم شده است.

۵ - قطعاً این نوشتار خالی از عیب و نقص نخواهد بود؛ بنابراین از خوانندگان محترم؛ به ویژه علما و بخصوص همکاران گرامی ام؛ ائمه محترم جمعه تقاضامندم ما را از راهنمایی خود محروم نفرمایند.

در پایان از مدیریت محترم انتشارات مسجد مقدّس جمکران حجّت الاسلام و المسلمین حسین احمدی قمی و برادران واحد پژوهش انتشارات که زمینه چاپ و نشر این اثر را فراهم نموده اند، قدردانی می شود.

اسفند ۱۳۸۷

بسطام - عباس معصومی

پرسش ها و پاسخ های اعتقادی

سؤال۱ -

دین چیست و ادیان موجود کدامند؟

پاسخ: دین در لغت به معنی کیش و مسلک و آیین است؛ ولی در اصطلاح به معنی مجموعه قوانین و دستورات الهی است که توسط پیغمبری از جانب خداوند برای مردم نازل شده است.

و ادیان الهی موجود و رسمی جهان که دارای کتاب هستند سه تا است:

۱ - اسلام

۲ - مسیحیت

۳ - یهود

سؤال۲ -

دین اسلام چیست؟

پاسخ: اسلام در لغت، یعنی تسلیم بودن و در قرآن کریم سوره آل عمران آیه ۱۹ که می فرماید:

( إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللَّهِ الْإِسْلامُ ) ؛(۱) »دین در نزد خدا، اسلام )و تسلیم بودن در برابر حق( است.«

یعنی روح دین همان تسلیم در برابر حقّ است.(۲)

در اصطلاح نیز بین ادیان موجود، دین حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم که خاتم پیامبران است را دین اسلام می گویند و پیروان آن حضرت را مسلمان می خوانند.

سؤال۳ -

هر دینی اصولی دارد، اصول دین اسلام چیست؟

پاسخ: اصول دین ما پنج تا است:

اوّل: توحید؛ یعنی اعتقاد به یگانگی خداوند و یگانه پرستی، در نتیجه همه ادیان الهی باید یگانه پرست باشند.

دوم: عدل الهی؛ یعنی خداوند که خالق همه چیز است، همه کارها و دستوراتش بر اساس عدالت تنظیم شده و به کسی ظلم نمی شود.

سوم: نبوّت؛ یعنی اعتقاد به رسالت حضرت محمّد بن عبداللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و پیامبران پیشین.

چهارم: امامت؛ یعنی اعتقاد به دوازده امامعليهم‌السلام به عنوان جانشینان حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم .

پنجم: معاد؛ یعنی اعتقاد به جهان پس از مرگ.

سؤال۴ -

شیعه و سنّی از چه زمانی به وجود آمد؟

پاسخ: مرحوم علّامه طباطباییرحمه‌الله در کتاب شیعه در اسلام می فرماید: چون مسأله جانشینی و خلافت بعد از پیغمبر بارها توسط پیامبر اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مطرح شده بود و حضرت علیعليه‌السلام را معرفی می فرمودند، در زمان حیات حضرت، مردم به طرفداران حضرت علیعليه‌السلام مثل مقداد و سلمان و ابوذر شیعه علی می گفتند؛ لذا بر همین اساس پس از رحلت حضرت رسولصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به پیروان ایشان و فرزندان آن حضرت که امامان معصوم ما هستند، شیعه گفتند، ولی آنهایی که نخواستند به سفارش پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم عمل کنند و پذیرای ولایت و رهبری حضرت علیعليه‌السلام نبودند، برای توجیه کار خود گفتند: ما فقط به سنّت پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شیوه رفتاری او( عمل می کنیم؛ لذا آنها را سنّی نامیدند.

سؤال۵ -

علوم اسلامی به چند قسم تقسیم می شود؟

پاسخ: البته علوم اسلامی از دیدگاه های مختلف تقسیمات زیادی دارد؛ ولی حدّاقل آن چیزی که شهید مطهریرحمه‌الله انتخاب نموده اند، سه قسم است:

۱- علم کلام؛ که کلیه مسائل فکری و عقلی و اعتقادی را بررسی می کند.

۲- علم فقه؛ کلیه مسائل عملی اسلام، بایدها و نبایدهای رفتاری را در بر می گیرد.

۳- علم اخلاق؛ چگونه رسیدن به کمال انسانیت را نشان و تعلیم می دهد.

سؤال - ۶

فرق اصول دین و فروع دین چیست؟

و فروع دین را نام ببرید؟

پاسخ: اصول دین جزء علم کلام و اعتقادی است و به فکر و عقل انسان بستگی دارد؛ یعنی انسان با عقل و اختیار خودش باید استدلال و انتخاب و نتیجه گیری کند. و لذا تقلیدی نیست؛ ولی فروع دین جزء علم فقه و احکام است که جنبه عملی دارد و آنها عبارتند از:

۱- نماز ۲- روزه ۳- خمس ۴- زکات ۵- حج ۶- جهاد ۷- امر به معروف ۸- نهی از منکر ۹- تولّی ۱۰- تبرّی

سؤال - ۷

دستورات الهی و وظایف شرعی از چه راهی به دست می آید و به عبارت دیگر منابع فقهی کدام است؟

پاسخ: منابع فقهی عبارتند از:

۱- قرآن

۲- سنّت )گفتار و رفتار معصومینعليهم‌السلام

۳ - عقل

۴- اجماع فقهی )اتفاق نظر همه فقها در یک مسأله

پس تمام دستورات خداوند و وظایف شرعی انسان ها از این چهار طریق به دست می آید.

سؤال - ۸

یک مسلمان از چه راهی باید وظایف شرعی خود را به دست آورد؟

پاسخ: در این خصوص سه راه وجود دارد:

اوّل: اینکه خودش برود و تحصیل کند؛ یعنی به حدّ اجتهاد برسد و مسائل الهی را از منابع فقهی استخراج کند و به آن عمل نماید.

دوم: اگر کسی به همه مسائل فقهی آشنایی و تخصص دارد، راه سخت تر را انتخاب کند؛ مثلاً برای تشخیص قبله اگر دلیل های دیگران او را قانع نکرد، باید به چهار طرف نماز بخواند تا مطمئن شود به وظیفه خود عمل کرده که چنین شخصی را محتاط می گویند؛ یعنی کسی که، به احتیاط عمل می کند.

سوم: از یک مجتهد واجد شرایط، تقلید کند:

نظر به اینکه دو راه اوّل مشکل است و برای همه مردم ممکن نیست؛ لذا اکثر مسلمانان مقلّد هستند؛ یعنی از یک مجتهد اعلم تقلید می کنند.

سؤال - ۹

به چه کسی مجتهد اعلم یا مرجع تقلید می گویند؟ و از چه راهی باید او را بشناسیم؟

پاسخ: مجتهد یا فقیه؛ یعنی کسی که متخصص در علم فقه باشد و راه های شناخت مجتهد جامع الشرایط عبارت است از:

اوّل: اطمینان؛ چه خود انسان مجتهد باشد و تشخیص دهد و چه اینکه از راه شهرت فراگیر بین علماء و مردم باشد.

دوم: دو نفر مجتهد عادل، شهادت و گواهی دهند که فلانی مجتهد است؛ در صورتی که دیگران خلاف این را شهادت ندهند.

سؤال - ۱۰

تقلید کردن چگونه محقق می شود؟ و راه های به دست آوردن فتوای مجتهد چیست؟

پاسخ: تحقق تقلید به انتخاب مجتهد اعلم و مرجع تقلید است با این نیت که وظایف و تکالیف دینی خود را مطابق با دستور و فتوای او انجام دهد.

و راه های دستیابی به فتوای مجتهد عبارت است از:

۱ - شنیدن از خود مجتهد

۲ - شنیدن از فرد یا افراد عادل و مطمئن

۳ - دیدن در رساله عملی آن مجتهد

پرسش ها و پاسخ های احکام

سؤال - ۱

نوجوانان از چه زمانی باید احکام اسلامی را عمل کنند؟

پاسخ: از وقتی که به حدّ تکلیف برسند.

علایم و نشانه های تکلیف عبارت است از:

۱ - روییدن موی درشت زیر شکم و بالای عورت (شرمگاه)

۲ - احتلام (بیرون آمدن منی)

۳ - تمام شدن ۱۵ سال قمری در پسر و تمام شدن ۹ سال قمری در دختر.(۳)

سؤال - ۲

نجاسات را نام ببرید؟

پاسخ: نجاسات به طور مشهور ۱۰ چیز است:

۱ - بول (ادرار انسان و حیوان حرام گوشت)

۲ - غایط (مدفوع انسان و حیوان حرام گوشت)

۳ - منی

۴ - مردار (جسد مرده حیوانات حرام گوشت یا حلال گوشتی که ذبح شرعی نشده باشد)

۵ - خون (انسان و همه حیوانات)

۶ - سگ

۷ - خوک

۸ - مشروبات مست کننده

۹ - کفّار

۱۰ - عرق حیوان نجاست خوار

سؤال - ۳

مطهرات یا پاک کننده ها را نام ببرید؟

پاسخ: مطهرات ۱۰ چیز است که ۷ تای آن عبارت است از:

۱ - آب

۲ - زمین؛ اگر کف کفش و پا و چرخ ماشین نجس شود با همان راه رفتن روی زمین خشک پاک می شود.

۳ - آفتاب؛ آفتاب با شرایط خاص خودش، برخی اشیاء غیر منقول، مثل زمین، ساختمان، دیوار، درختان و میوه ها را پاک می کند.

۴ - استحاله؛ یعنی چیز نجسی که ماهیت و اصل آن عوض شده باشد؛ مثل هیزم نجس که با سوختن خاکستر شود.

۵ - انتقال؛ مثلاً اگر پشه خون انسان را بمکد و بعداً آن را بِکُشیم، نجس نیست.

۶ - اسلام؛ شخص کافر با مسلمان شدن، پاک می شود.

۷ - تبعیت؛ مثلاً آب انگور با جوش آمدن نجس می شود و ظرف آن هم نجس است و بعد از آن که ۲۳ آن جوشید، پاک می شود و تبعیت در این جا؛ یعنی ظرف آن هم پاک می شود.

سؤال - ۴

اقسام آب ها را بیان کنید.

پاسخ:

آب مضاف: آبی است که به آن آب نگویند بلکه قیدی دارد یعنی از چیزی گرفته شود؛ مثل آب هندوانه، گلاب، یا با چیزی مخلوط باشد؛ مثل شربت یا آب نمک و مانند آن.

اقسام آب ها:

آب باران: از آسمان می بارد.

آب مطلق: آب جاری: از زمین می جوشد.

آب راکد: آب کر: تقریباً ۳۸۴ کیلو

آب قلیل: کمتر از کر است

سؤال - ۵

حکم آب مضاف چیست؟

پاسخ: احکام آب مضاف:

۱- آب مضاف چیز نجس را پاک نمی کند )از مطهرات نیست(.

۲- با برخورد به نجاست نجس می شود )هرچند نجاست کم باشد(.

۳- وضو و غسل با آب مضاف باطل است.(۴)

توجّه: گاهی به آب موادّی اضافه می کنند که آن را به رنگ شیر در می آورد این آب، حکم آب مضاف را ندارد؛ لذا می توان با آن، چیز نجس را شست و وضو گرفت و غسل کرد.(۵)

سؤال - ۶

احکام آب های مطلق چیست؟

پاسخ:

۱ - آب باران: آب باران اگر به چیزی که نجس شده ببارد، آن را پاک می کند.

۲ - آب کر و جاری: اگر چیزی را که نجس شده در آب کر یا جاری فرو ببرند، آن را پاک می کند و خود آب، نجس نمی شود؛ مگر اینکه چیز نجس به قدری زیاد باشد که رنگ یا بو یا مزه آب را تغییر دهد، در این صورت خود آب هم نجس می شود و چیزی را پاک نمی کند.

۳ - آب قلیل: اگر چیز نجسی با آب قلیل برخورد کند نجس می شود و چیزی را که نجس شده، پاک نمی کند.

مگر اینکه بعد از برطرف کردن عین نجاست، آب قلیل را دو یا سه بار روی چیز نجس بریزند تا پاک شود.

سؤال - ۷

طهارت نماز و بعضی از عبادات در چیست؟ و کیفیت انجام غسل را بیان کنید؟

پاسخ:

طهارت در سه چیز است

غسل

وضو

تیمّم

کیفیت غسل:

غسل را می توان به دو گونه انجام داد:

۱ - ترتیبی: که با ترتیب مخصوص باید بدن را بشوید، بدین صورت که ابتدا سر و گردن، سپس تمام نیمه راست بدن و در آخر سمت چپ را بشوید.

۲ - ارتماسی: اینکه تمام بدن را به نیت غسل، یکباره در آب فرو ببرد؛ به طوری که آب به همه جای بدن برسد.

سؤال - ۸

اقسام غسل ها را نام ببرید؟

پاسخ:

۱ - غسل پس از جنابت مشترک میان مردان و زنان ۲ - غسل پس از مس میت

۳ - غسل میت

۴ - غسلی که به واسطه نذر و قسم واجب می شود واجب

اقسام غسل ها:

۱ - غسل پایان عادت ماهانه (حیض) مخصوص بانوان ۲ - غسل پس از قطع شدن خون زایمان (نفاس)

۳ - غسل در اثنای خونریزی زنان(استحاضه) مستحب: غسل جمعه واعیاد اسلامی وشب های قدر...

سؤال - ۹

چگونه وضو بگیریم؟

پاسخ: وضو؛ یعنی شستن صورت و دست ها و مسح کردن جلوی سر و روی پاها با شرایط و کیفیت خاص. این عمل که در شرع مقدّس وسیله طهارت معنوی شمرده شده، مقدمه برخی اعمال واجب و مستحب است؛ از قبیل نماز، طواف، تلاوت قرآن، ورود به مسجد و غیر اینها.

صورت از بالای پیشانی تا چانه شستن دست ها از آرنج تا سر انگشتان

کیفیت وضو:

مسح کردن جلوی سر ، روی پاها از سرانگشتان تا مفصل

سؤال - ۱۰

چه مواردی وضو را باطل می کند؟

پاسخ:

۱ - خارج شدن ادرار

۲ - خارج شدن مدفوع

۳ - خارج شدن باد معده از مخرج غائط

۴ - به خواب رفتن

۵ - چیزهایی که عقل را از بین می برد؛ مانند دیوانگی و مستی و بیهوشی

۶ - استحاضه زنان

۷ - هر چیزی که موجب غسل می شود؛ مانند جنابت و خون حیض.

پرسش ها و پاسخ های قرآنی

سؤال - ۱

تقسیمات کلی قرآن را بیان نمایید؟

پاسخ: قرآن دارای ۱۱۴ سوره است که به ۳۰ جزء و ۱۲۰ حزب تقسیم شده است و مجموع آیات آن ۶۲۳۶ آیه می باشد.

بسم اللَّه الرّحمن الرّحیم در قرآن

۱ - قرآن دارای ۱۱۴ بسم اللَّه الرحمن الرحیم است

۲ - سوره توبه بسم اللَّه الرحمن الرحیم ندارد.

۳ - در سوره نمل دوبار بسم اللَّه الرحمن الرحیم آمده است.

۴ - در سوره حمد بسم اللَّه الرحمن الرحیم به تنهایی یک آیه است.

سؤال - ۲

در مورد سوره های قرآن چه می دانید؟

پاسخ:

۱ - اولین سوره ای که نازل شده سوره علق است.

۲ - آخرین سوره ای که نازل شده سوره نصر است.

۳ - اولین سوره در قرآن، سوره حمد است.

۴ - آخرین سوره در قرآن، سوره ناس است.

۵ - بزرگ ترین سوره قرآن، سوره بقره است.

۶ - کوچک ترین سوره قرآن، سوره کوثر است.

سؤال - ۳

قرآن در چه ماهی و چگونه به پیغمبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل شد؟

پاسخ:

خداوند در سوره قدر می فرماید:

(إِنّا أَنزَلْناهُ فِی لَیلَهِ الْقَدْرِ) ما آن ]= قرآن[ را در شب قدر نازل کردیم!«

یعنی ما قرآن را در یک لحظه و در یک شب به طور دفعی بر قلب پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل کردیم.

سؤال - ۴

اگر قرآن در شب قدر نازل شده پس طی ۲۳ سال چه چیزی توسط جبرئیل بر حضرت نازل می شد؟

پاسخ:

قرآن کریم دوگونه بر قلب پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل شده: یکی تدریجی و دیگری دفعی.

در نزول دفعی؛ خداوند متعال توسط جبرئیل کل قرآن را در یک شب قدر بر پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نازل فرموده است؛ همان طور که که آیه شریفه می فرماید: »إِنّا أَنزَلْناهُ فِی لَیلَهِ الْقَدْرِ «(۶)

در نزول تدریجی؛ قرآن کریم در طی ۲۳ سال و به مناسب های مختلف، هرجا که حکمی نیاز بوده، آیه مورد نظر نازل شده است.

سؤال - ۵

قرآن دارای چه نام هایی است؟

پاسخ: کتاب آسمانی به اسامی و عناوین متعدّدی نامگذاری شده است که این نام ها در قرآن مکرر آمده است، در میان این اسامی، چند نام شهرت بیشتری یافته و به عنوان نام های قرآن مورد اتفاق اکثر دانشمندان قرار گرفته است.

این نام ها عبارتند از: ۱- قرآن ۲- فرقان ۳- کتاب ۴- ذکر ۵- تنزیل

»قرآن« که ۵۸ مورد در قرآن آمده است؛ از جمله آیه:( لَوْ أَنزَلْنا هذا الْقُرْآنَ عَلَی جَبَلٍ ) .(۷)

»فرقان« که در هفت آیه آمده؛ از جمله آیه: »( تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلَی عَبْدِهِ ) .(۸)

»کتاب« که در بیش از ۲۰۰ مورد آمده؛ از جمله آیه:( الم ذَلِکَ الْکِتابُ لَا رَیبَ فِیهِ ). (۹)

»ذکر« نیز در ۲۰ مورد آمده؛ از جمله آیه:( إِنّا نَحْنُ نَزَّلْنا الذِّکْرَ ) .(۱۰)

»تنزیل« که در ۱۵ مورد آمده؛ از جمله آیه:( إِنَّهُ لَتَنزِیلُ رَبِّ الْعالَمِینَ ).(۱۱)

سؤال - ۶

قرائت و خواندن قرآن چه ثوابی دارد؟

پاسخ:

بر اساس سخنان خداوند و رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم و اهل بیت آن حضرتعليهم‌السلام خواندن قرآن ثواب و پاداش های بسیار زیادی دارد که برخی از آنها عبارتند از:

۱ - باعث بخشش گناهان می شود.

۲ - شیطان را از خانه کسی که قرآن می خواند، بیرون می کند.

۳ - دل ها را نرم و با عاطفه و محبّت و نورانی می سازد.

۴ - مانند نردبان، ما را پله پله به خدا نزدیک می کند.

۵ - انسان را از حوادث و بلاها و بیماری ها دور می سازد و در امان می دارد.

سؤال - ۷

قرآن چگونه انسان را راهنمایی می کند؟

پاسخ:

قرآن برای هدایت همه جهانیان نازل شده است و راه خیر و شر، خوبی و بدی، و خوشبختی و بدبختی را به همه نشان می دهد؛ یعنی آدرس می دهد که جهنم کجاست و بهشت کجاست؟ چه راهی به بهشت می رسد و چه راهی به جهنم ختم می شود؛ لذا می فرماید:( هُدًی لِلنّاسِ ) ؛ اگرچه برخی از مردم این راهنمایی و هدایت را قبول و باور می کنند و به آن عمل می نمایند در نتیجه این هدایت در آنان تأثیر می کند لذا می فرماید:( هُدًی لِلْمُتَّقِینَ - لِلْمُؤْمِنِینَ – لِلْمُحْسِنِینَ ).

سؤال - ۸

چرا در قرآن به چگونگی و جزئیات واجبات اشاره نشده، مثلاً فرموده نماز بخوانید امّا چگونگی آن را بیان نفرموده؟

پاسخ:

از آنجا که دین اسلام آخرین دین و پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم آخرین فرستاده خداوند است و قرآن نیز برنامه زندگی و سعادت همه بشر تا روز قیامت می باشد باید هرآنچه که تمام مردم به آن نیاز دارند را در خود داشته باشد و این شدنی نیست مگر اینکه فقط اصول و احکام کلی و اساسی را بیان نماید و شرح جزئیات را به مفسران قرآن که پیامبر و امامان معصومعليهم‌السلام هستند واگذار کند؛ اگرچه همین جزئیات نیز به صورت اشاره و رمز و لطایف بیان شده است.

سؤال - ۹

تعریف و جایگاه قرآن از نگاه معصومینعليهم‌السلام در روایات:

پاسخ:

قال رسول اللَّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :( مَا عَدَلَ اَحَدٌ عَنِ الْقُرْآنِ إِلَّا إِلَی النَّارِ ) ؛(۱۲)

کسی از قرآن روی گردان نشد؛ مگر آنکه به سوی آتش روی می آورد.

قال علیعليه‌السلام »اَفْضَلُ الذِّکْرِ الْقُرْآنُ بِهِ تُشْرَحُ الصُّدُورُ وَ تَسْتَنِیرُ السَّرَائِر«؛(۱۳)

برترین ذکر، قرآن است که به وسیله آن، دل ها گشاده و قلب ها روشن می شود.

قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: »خَیرُکُمْ مَنْ تَعَلَّمَ الْقُرْآن وَ عَلَّمَهُ«؛(۱۴)

بهترین شما کسی است که قرآن را فرا گیرد و به دیگران بیاموزد.

قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: »نَوِّرُوا بُیوتَکُمْ بِتِلاوَهِ الْقُرْآنِ«؛(۱۵)

خانه های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید.

سؤال - ۱۰

بزرگ ترین و کوچک ترین سوره و آیه و کلمه و حیوانی که در قرآن آمده است چیست؟

پاسخ:

بزرگ ترین سوره، در قرآن، بقره است که ۲۸۶ آیه دارد و کوچک ترین آن سوره کوثر است که سه آیه دارد.

بزرگ ترین آیه، آیه ۲۸۳ سوره بقره است که یک صفحه می باشد.

بزرگ ترین کلمه قرآن( فَأَسْقَیناکُمُوهُ ) است که آیه ۲۲ سوره حجر و ۱۱ حرف دارد.

کوچک ترین کلمه، حرف باء در (بسم اللَّه) است.

بزرگ ترین حیوان فیل و همچنین ماهی بزرگی که حضرت یونسعليه‌السلام را بلعید، می باشد که در سوره صافات آیه ۱۴۲ اشاره شده است. و کوچک ترین حیوان، پشه است که در آیه ۲۶ سوره بقره آمده است.

پرسش ها و پاسخ های عمومی

سؤال - ۱

عصر غیبت یعنی چه؟ و چرا امام زمانعليه‌السلام غایب شده است؟

پاسخ:

خداوند متعال برای هدایت و راهنمایی بشر در هر دوره ای پیامبری را فرستاده است تا اینکه نوبت به آخرین آنان؛ یعنی حضرت محمّدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم رسید که بعد از ایشان دیگر پیامبری نخواهد بود؛ لکن بعد از رحلت آن حضرت، ۱۲ جانشین و امام معصوم برگزیده شدند که بعد از شهادت ۱۱ نفر از آنان، نوبت به امام زمانعليه‌السلام رسید، حال از آنجا که باید در هر زمانی از جانب خداوند حجّت و امامی روی زمین باشد، امام دوازدهم به خاطر دلایلی از دیدگان مردم غایب شده است، ولی در بین مردم، به هدایت معنوی آنان مشغول است تا زمانی که خداوند بخواهد و ایشان ظهور نمایند.

سؤال - ۲

از بزرگان دین چه درسی بگیریم؟

پاسخ:

امام باقرعليه‌السلام فرمودند:

بُنِی الْاِسْلامُ عَلی خَمْسهِ اَشیاءٍ: عَلی الصّلاهِ و الزّکاهِ و الحج و الصّومِ و الولایهِ. قَال زُرارهُ فَقُلْتُ: وَ اَی شَی ءٍ مِنْ ذلکَ اَفضلٌ؟ فَقال علیه السلام: اَلوِلایهُ اَفْضَلُ؛(۱۶)

اساس اسلام بر پنج پایه استوار است:

برپا داشتن نماز، زکات دادن، بجا آوردن اعمال حج، روزه گرفتن، ولایت و دوستی اهل بیتعليهم‌السلام در همه حال.

زراره می گوید: پرسیدم کدام یک فضیلت و اهمیتش بیشتر است؟

حضرت فرمود: ولایت )و سرپرستی دین توسط رهبران دینی بر مردم( از همه برتر است.

سؤال - ۳

از ماه محرم برایم بگو؟

پاسخ: ماه های سال قمری دوازده است:

۱ - محرّم ۲ - صفر ۳ - ربیع الاوّل ۴ - ربیع الثانی ۵ - جمادی الاوّل ۶ - جمادی الثانی ۷ - رجب ۸ - شعبان ۹ - رمضان ۱۰ - شوال ۱۱ - ذیقعده ۱۲ - ذیحجّه.

پس شروع سال های قمری از محرّم است.

ماه محرّم ماه شهادت حضرت اباعبداللَّه الحسینعليه‌السلام است.

و لذا ماه حزن و اندوه اهل بیتعليهم‌السلام و ماه عزاداری برای آن حضرت است.

محرّم ماه ترک لذّت های دنیوی است، برای تمرین سایر ماه ها.

محرّم ماهی است که امام حسینعليه‌السلام با ۷۲ تن از یارانش برای احیای اسلام و مبارزه با ظلم و ستم، شهید شدند.

محرم ماه آشنا شدن با اهداف مقدّس امام حسینعليه‌السلام و آشنا شدن با وظایف شرعی و دینی است.

سؤال - ۴

از فروردین ماه چه خبر؟

پاسخ:

ماه های سال شمسی نیز دوازده ماه است:

۱ - فروردین ۲ - اردیبهشت ۳ - خرداد ۴ - تیر ۵ - مرداد ۶ - شهریور ۷ - مهر ۸ - آبان ۹ - آذر ۱۰ - دی ۱۱ - بهمن ۱۲ - اسفند

ماه فروردین اولین ماه شروع سال شمسی است و اولین روز آن عید نوروز است که در ایران از قدیم این روز را جشن می گرفتند و اکنون هم به عنوان عید باستانی، مردم آن را جشن می گیرند؛ لکن عیدهای مهم اسلامی عبارتند از: عید فطر، عید غدیر، عید قربان؛ بنابراین عید نوروز ریشه اسلامی و دینی ندارد، ولی در حدّ نظافت و پاکیزگی و صله رحم و دید و بازدید بستگان و دوستان و نیز استفاده از تعطیلات برای برنامه ریزی سال آینده وبررسی

قوّت ها و ضعف های سال گذشته، بسیار خوب است.

حضرت امام علیعليه‌السلام فرمود: هر روز که در آن روز معصیت خدا نشود همان روز عید است.(۱۷) و سزاوار است که انسان خوشحال باشد(.

سؤال - ۵

آداب غذا خوردن چیست؟

پاسخ:

۱ - شستن دست ها؛ امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر کس قبل و بعد از غذا دست های خود را بشوید، زندگی جاویدی خواهد داشت.(۱۸)

۲ - با بسم اللَّه شروع کند.

۳ - با اندکی نمک شروع و ختم کند.(۱۹)

۴ - با دست راست غذا بخورد.(۲۰)

۵ - در غذا خوردن نباید عجله کرد.(۲۱)

۶ - باید غذا را خیلی بجَوَد.(۲۲)

۷ - به غذا فوت نکند؛ حضرت علیعليه‌السلام فرمودند: رسول گرامی اسلامصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در غذای خود نمی دمید.(۲۳)

۸ - پرخوری نزد خداوند مبغوض است.(۲۴)

۹ - پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: غذا خوردن در بازار کراهت دارد.(۲۵)

۱۰ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: در حال ایستاده و راه رفتن غذا نخورید.(۲۶)

سؤال - ۶

از سیمرغ ۰سی اُمین سالگرد پیروزی انقلاب چه می دانید؟

پاسخ:

در ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ پس از گذشت ۳۰ سال ماهواره امید در راستای بومی سازی موشک های فضایی در کشور اسلامی عزیزمان ایران به فضا پرتاب شد که همه دانشمندان جهان انگشت تعجب به دندان گرفتند.

این ماهواره که با موشک خود ۲۵ متر قد و حدود ۲۶ تن وزن داشت، پس از گذشت ۴۵ روز، توانست هر روز چند نوبت دور کره زمین بچرخد و اطلاعات درخواستی را به مقصدش در ایران منتقل کند.

این ماهواره بیش از ده هزار قطعه دارد که همه ساخت کشور عزیزمان ایران اسلامی می باشد.

سؤال - ۷

جایگاه عدد چهل از نگاه اسلام را بیان کنید(۱) :

پاسخ:

۱ - عبادت حضرت موسی در کوه طور چهل شب طول کشید. )سوره اعراف، آیه ۱۴۲).

۲ - گِل آدم به دست خداوند در چهل روز سرشته شد )چهل چشمه معرفت، ص ۲۵).

۳ - حضرت آدم پس از رانده شدن از بهشت چهل روز بر فراز کوه صفا گریه نمود. )تفسیر البرهان، ج ۱، ص ۸۶).

۴ - حضرت آدم چهل روز بر قتل فرزندش هابیل گریه کرد.

۵ - چهل شبانه روز باران در اثر نفرین حضرت نوحعليه‌السلام بر قومش بارید.

۶ - چهل سال سرگردانی قوم حضرت موسیعليه‌السلام در بیابان ها و ممنوع بودن ورودشان در شهر )سوره مائده، آیه ۲۶)

۷ - چهل روز جدایی پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از حضرت خدیجه علیها السلام برای تولد حضرت زهراعليها‌السلام .

۸ - حضرت رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در چهل سالگی مبعوث به رسالت شد.

۹ - چهل سال روی پا ایستادن مردم در روز قیامت )تفسیر برهان، ج ۱، ص ۲۵).

۱۰ - رشد و بلوغ واقعی انسان پس از ۴۰ سال خواهد بود. )تفسیر البرهان، ج ۱، ص ۲۷).

۱۱ - پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: هر کس چهل حدیث مورد احتیاج مردم را حفظ کند خداوند او را در قیامت فقیه محشور می کند )بحارالانوار، ج ۲، ص ۱۵۳).

۱۲ - پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به حضرت علیعليه‌السلام فرمود: هر کس چهل حدیث حفظ کند خداوند او را با پیامبران و صدیقین و شهدا و صالحین محشور کند. (بحارالانوار، ج ۲، ص ۱۵۴).

۱۳ - امام باقرعليه‌السلام فرمود: هر کس تا چهل روز اعمال خود را خالص برای خدا انجام دهد چشمه های حکمت از قلبش بر زبانش جاری می شود. )محجه البیضاء، ج ۸، ص ۱۲۶).

۱۴ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: هر کس در دعایش ۴۰ مؤمن را دعا کند، خواسته خودش به اجابت می رسد )محجه البیضاء، ج ۸، ص ۱۷۶).

سؤال - ۸

جایگاه عدد چهل از نگاه اسلام را بیان کنید(۲) :

پاسخ:

۱۵ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: جلسه دعا اگر به چهل نفر برسد دعاها مستجاب خواهد شد. )اصول کافی، کتاب دعا(.

۱۶ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: اگر در تشییع جنازه مؤمنی چهل نفر جمع شوند و گواهی دهند که او آدم خوبی بود، خداوند او را می بخشد. )همان(

۱۷ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: بین انسان و خدا چهل پرده حُجب و حیا است که هر گناه بزرگی مرتکب شود یکی از آن حجاب ها برداشته )و دریده( می شود. )بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۳۶۱).

۱۸ - پیغمبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: ای اباذر! هرگاه بنده مؤمنی از دنیا برود، زمین از فراق او چهل روز می گرید. )مکارم الاخلاق، ص ۴۶۶)

۱۹ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: فقیران مسلمان در قیامت، چهل سال زودتر از ثروتمندان مسلمان به بوستان های بهشت می رسند. )اصول کافی کتاب ایمان و کفر(.

۲۰ - پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: یا علی شراب خوار چهل روز نمازش قبول نمی شود. )مکارم الاخلاق، ص ۴۳۳).

۲۱ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: کسی که در تشییع جنازه شرکت کند و چهار گوشه تابوت را بگیرد، خداوند چهل گناه کبیره او را می بخشد. )محجه البیضاء، ج ۳، ص ۴۱۴)

۲۲ - پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خیر و برکت اجرای یک حدّ از حدود الهی، برتر از چهل روز باران باریدن است. )وسائل الشیعه، ج ۱۸، ص ۳۸)

۲۳ - امام صادقعليه‌السلام فرمودند: حقّ همسایگی تا چهل خانه است، از چهار طرف. )اصول کافی باب حقّ الجوار(

۲۴ - پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: یک روز حکومت حاکم عادل از چهل روز باران باریدن به زمین بهتر است )الحیاه، ج ۲، ص ۳۶۳).

۲۵ - پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: اگر کسی مالی را برای سود بیشتر، چهل روز احتکار کند و پس از فروش همه آن پول را صدقه دهد، کفاره کار خلافش نمی شود. )وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۳۱۳)

۲۶ - امام صادقعليه‌السلام فرمود: کسی که چهل روز گوشت نخورد اخلاقش بد می شود و اگر اخلاقش بد شد در گوش او اذان گفته شود. )من لایحضره الفقیه، ج ۱، ص ۱۹۵)

سؤال - ۹

جایگاه عدد چهل از نگاه اسلام را بیان کنید (۳):

پاسخ:

۲۷ - پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: یک روز صبر و تحمل در میدان جهاد از چهل سال عبادت بهتر است. )الحیاه، ج ۱، ص ۲۳۹)

۲۸ - امام سجادعليه‌السلام فرمود: وقتی حضرت مهدی (عجل اللَّه تعالی فرجه) قیام کند، خداوند قدرت مردان همراه او را چهل برابر می کند. )خصال صدوق، ج ۲، ص ۳۱۸)

۲۹ - یکی از زیارت های امام حسینعليه‌السلام که خیلی تأکید شده است، زیارت اربعین آن حضرت است. (مفاتیح الجنان)

۳۰ - حضرت امام رضاعليه‌السلام فرمود: آسمان چهل روز بر عزای امام حسینعليه‌السلام گریه کرد. )پیام و حماسه گریه، ص ۸۵)

۳۱ - در قنوت نماز وتر نافله شب باید به چهل مؤمن دعا کنید. )مفاتیح الجنان و رساله(

۳۲ - خواب حضرت یوسف پس از ۴۰ سال تعبیر شد.

۳۳ - حضرت مهدیعليه‌السلام هنگام ظهور در چهره انسانی چهل ساله ظاهر می شود. )بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۹۵).

۳۴ - خداوند عمر حضرت داوود را چهل سال قرار داد که آدم نیز شصت سال از عمر خودش را به او بخشید لذا عمرش از ۳۵ سال به صد سال تبدیل شد. )کلیات حدیث قدسی، ج ۴)

۳۵ - طبق روایتی حضرت یونسعليه‌السلام چهل شبانه روز در شکم ماهی زنده ماند. )بحارالانوار، ج ۱۴، ص ۴۰۱).

۳۶ - پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمود: غیبت کننده تا چهل شبانه روز نماز و روزه اش پذیرفته نمی شود؛ مگر غیبت شونده رضایت دهد. )بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۲۵۸)

۳۷ - کسی که لقمه حرامی بخورد تا چهل شب نمازش پذیرفته نشود و دعایش به اجابت نرسد. )سفینه البحار، ماده اکل(

۳۸ - مستحب است که برای شخص متوفّی پس از چهل روز مجلس یادبود گرفته شود.

۳۹ - دعای عهد امام زمانعليه‌السلام را باید چهل صبح خواند تا از یاران آن حضرت شویم. )مفاتیح الجنان، ص ۸۹۰)

۴۰ - آسمان و زمین چهل سال در شهادت حضرت علیعليه‌السلام گریستند.

سؤال - ۱۰

سگ از نگاه انسان غربی چگونه است؟

پاسخ:

بشر وقتی دین را از دست داد، به همه چیز و همه جا جز خدا پناه می برد، حتی به حیوانات، از جمله سگ. اگر باور ندارید، به این آمار توجّه کنید:

به گزارش تلویزیون دولتی اتریش ( DRF ) میزان دخالت سگ در زندگی انسان غربی به این شرح است:

۱ – ۶۵ درصد زنان و مردان متأهل اعلام کرده اند که سگ هایشان را بیش از همسرانشان دوست دارند.

۲ - ۴۳ درصد مادران گفته اند که سگشان را بر کودکان خود ترجیح می دهند.

۳ - ۷۰درصد اعلام کرده اند که غم از دست دادن سگشان برای آنها ناگوارتر از فوت والدینشان است.

۴ - ۳۰درصد اعلام کرده اند که بدون وجود سگ قادر به ادامه حیات نیستند.(۲۷)

.پی نوشت ها

۱) سوره آل عمران، آیه ۱۹.

۲) تفسیر نمونه، ج ۲، ص ۴۷۰.

۳) اجوبه الاستفتاءات، س ۷۳۲.

۴) اجوبه الاستفتاءات، س ۷۴.

۵) اجوبه الاستفتاءات، س ۷۷.

۶) سوره قدر، آیه ۱.

۷) سوره حشر، آیه ۲۱.

۸) سوره فرقان، آیه ۱.

۹) سوره بقره، آیه ۱.

۱۰) سوره حجر، آیه ۹.

۱۱) سوره شعراء، آیه ۱۹۲.

۱۲) کافی، ج ۲، ص ۵۹۹.

۱۳) میزان الحکمه، ح ۱۶۴۱۶.

۱۴) مستدرک، ج ۴، ص ۲۳۵.

۱۵) بحارالانوار، ج ۶۹، ص ۳۹۱.

۱۶) کافی، ج ۲، ص ۱۸.

۱۷) بحارالانوار، ج ۸۸، ص ۱۳۶؛ روضه الواعظین، ص ۳۵۴.

۱۸) وسائل الشیعه، ج ۲۴، ص ۳۳۶.

۱۹) همان.

۲۰) توضیح المسائل، ص ۴۲۱.

۲۱) پیامبرصلی الله علیه وآله، وسائل، ج ۲۴، ص ۲۶۶.

۲۲) پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله، سنن النبی، ص ۱۹۲.

۲۳) سنن النبی، ص ۱۸۱.

۲۴) کافی، ج ۶، ص ۲۷۰.

۲۵) وسائل، ج ۲۴، ص ۳۰۸.

۲۶) همان، ص ۲۶۱.

۲۷) آمارها پرده بر می دارد، علی اصغر جدایی، ص ۲۱۵.

فهرست مطالب

مقدمه ناشر ۲

مقدمه مؤلف ۳

پرسش ها و پاسخ های اعتقادی ۶

سؤال۱ - ۶

سؤال۲ - ۷

سؤال۳ - ۸

سؤال۴ - ۹

سؤال۵ - ۱۰

سؤال - ۶ ۱۱

سؤال - ۷ ۱۲

سؤال - ۸ ۱۳

سؤال - ۹ ۱۴

سؤال - ۱۰ ۱۵

پرسش ها و پاسخ های احکام ۱۶

سؤال - ۱ ۱۶

سؤال - ۲ ۱۷

سؤال - ۳ ۱۹

سؤال - ۴ ۲۱

سؤال - ۵ ۲۲

سؤال - ۶ ۲۳

سؤال - ۷ ۲۴

سؤال - ۸ ۲۵

سؤال - ۹ ۲۶

سؤال - ۱۰ ۲۷

پرسش ها و پاسخ های قرآنی ۲۸

سؤال - ۱ ۲۸

سؤال - ۲ ۲۹

سؤال - ۳ ۳۰

سؤال - ۴ ۳۱

سؤال - ۶ ۳۳

سؤال - ۷ ۳۴

سؤال - ۸ ۳۵

سؤال - ۱۰ ۳۷

پرسش ها و پاسخ های عمومی ۳۸

سؤال - ۱ ۳۸

سؤال - ۲ ۳۹

سؤال - ۳ ۴۰

سؤال - ۴ ۴۱

سؤال - ۵ ۴۲

سؤال - ۶ ۴۴

سؤال - ۷ ۴۵

سؤال - ۸ ۴۸

سؤال - ۹ ۵۱

سؤال - ۱۰ ۵۴

.پی نوشت ها ۵۵

فهرست مطالب ۵۷