تذکراین کتاب توسط مؤسسه فرهنگی - اسلامی شبکة الامامین الحسنین عليهما‌السلام بصورت الکترونیکی برای مخاطبین گرامی منتشر شده است.
لازم به ذکر است تصحیح اشتباهات تایپی احتمالی، روی این کتاب انجام گردیده است.
بانک احادیث اهل بیتعليه‌السلام
(اقتصادی)
واحد تحقیقات رایانه ای قائمیه اصفهان.
بایدهای اقتصادی
حدیث - ۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ألا اخبرکم بشئ إن أنتم فعلتموه تباعد الشیطان منکم تباعد المشرق من المغرب؟ قالوا: بلی، قال: الصوم یسود وجهه، والصدقة تکسر ظهره .
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: آیا شما را از چیزی خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه، روی شیطان را سیاه می کند و صدقه، پشت او را می شکند و دوست داشتن برای خدا و همیاری در کار نیک، ریشه او را می کنَد و استغفار، شاهرگش را می زند.
«أمالی شیخ صدوق، ص ۵۹»
حدیث - ۲
قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ اقتصَدَ فِی الغِنی و الفقر استعدَّ لنوائِب الدَّهر.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: هر کس در توانگری و تهیدستی، میانه‌روی را پیشه خود سازد، خود را برای گرفتاری‌های روزگار آماده کرده است.
غررالحکم، ص ۳۳۲
حدیث - ۳
رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
نَفَقَةُ دِرهَمٍ فِی الخِضابِ أفضَلُ مِن نَفَقَةِ دِرهَمٍ فی سَبیلِ اللّه‌ِ ، إنَّ فیهِ أربَعَ عَشرَةَ خَصلَةً : یَطرُدُ الرّیحَ مِنَ الاُذُنَینِ ، ویَجلُو الغِشاءَ عَنِ البَصَرِ .
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
خرج کردن یک درهم برای خضاب ، برتر از انفاق یک درهم در راه خداست. این کار ، چهارده فایده دارد: بو را از گوش‌ها دور می‌کند ، پرده [ تاریکی] را از برابر دیده کنار می‌زند و آن را جلا میدهد...
الکافی ، جلد ۶ ، صفحه ۴۸۲ ، حدیث - ۱۲ ، دانش نامه احادیث پزشکی : ۱ / ۳۰۶
حدیث - ۴
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن قُتِلَ دُونَ مالِهِ فَهُوَ شَهیدٌ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر که در راه (حفظ) مالش کشته شود، شهید است.
«دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۹۸»
حدیث - ۵
الإمام الصادقعليه‌السلام :
یُستَحَبُّ لِلمَریضِ أن یُعطِیَ السّائِلَ بِیَدِهِ ، ویَأمُرَ السّائِلَ أن یَدعُوَ لَهُ
امام صادقعليه‌السلام :
مستحب است بیمار به دست خود ، صدقه‌ای به سائل بدهد و از او بخواهد برای وی ، دعا کند
الکافی ، جلد ۴ ، صفحه ۴ ، حدیث - ۹ ، بحارالأنوار ، جلد ۸۱ ، صفحه ۲۰۹ ، حدیث - ۲۵ ، دانش نامه احادیث پزشکی : ۱ / ۱۷۴
حدیث - .۶
عَن النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم قال: ثلاثةٌ حقٌ علی الله تعالی عونُهم، المجاهدُ فی سبیلِ اللهِ و المکاتِبُ الذی یُریدُ الاَداءَ، و الناکحْ الذّی یُریُد العفافَ.
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: سه گروه بر خداوند متعال حق دارند تا آنها را یاری کند: مجاهد در راه خدا و کسی که سعی می کند تا قرض خویش را ادا کند و آنکه می خواهد ازدواج کند تا دامن خویش را پاک نگهدارد.
«نهج الفصاحه، ح ۱۲۱۹»
حدیث - ۷
قال الامام الباقرعليه‌السلام : اَلزَّکاةُ تَزِیدُ فِی الرِّزقِ.
امام باقرعليه‌السلام فرمودند: پرداخت زکات، بر روزی انسان می افزاید.
«بحار الانوار، ج ۹۳، ص ۱۴»
حدیث - ۸
قال الله عزّوجلّ:
ای احمد! عبادت ده بخش دارد که نُه بخش آن، به دست آوردن روزی حلال است.
(ارشادالقلوب۱/۲۰۳)
حدیث - ۹
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن باتَ کالاًّ مِن طَلَبِ الحَلالِ ؛ باتَ مَغفورا لَهُ ؛
هر کس ، خسته از جست و جوی مال حلال ، روز را به شب آورد ، آمرزیده روز را به شب آورده است
الأمالی للصدوق : ۳۶۴ / ۴۵۲
حدیث - ۱۰
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اُوصیکُم بِالخَشیَةِ مِنَ اللّه ِ فِی السِّرِّ وَالعَلانِیَةِ . وَالاِکتِسابِ فِی الفَقرِ وَالغِنی ؛
شما را سفارش می کنم که در پنهان و آشکار از خدا بیم ورزید . و خواه در فقر و خواه در توانگری ، در پی کسبِ [روزی] باشید.
بحار الأنوار : ۱ / ۱۴۱ / ۳۰
حدیث - ۱۱
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
لِلمُؤمِنِ ثَلاثُ ساعاتٍ : فَساعَةٌ یُناجی فیها رَبَّهُ ، وساعَةٌ یَرُمُّ مَعاشَهُ ، وساعَةٌ یُخَلّی بَینَ نَفسِهِ وبَینَ لَذَّتِها فی ما یَحِلُّ ویَجمُلُ ولَیسَ لِلعاقِلِ أن یَکونَ شاخِصا إلاّ فی ثَلاثٍ : مَرَمَّةٍ لِمَعاشٍ ، أو خُطوَةٍ فی مَعادٍ ، أو لَذَّةٍ فی غَیرِ مُحَرَّمٍ ؛
مؤمن را سه وقت است: وقتی که در آن ، با پروردگارش مناجات می کند ؛ و وقتی که گذران زندگی اش را سامان می دهد ؛ و وقتی که از آن چه حلال و زیبا است ، برای خود لذّت برمی گیرد و خردمند را سزاوار نیست که جز در پی سه چیز باشد : سامان دادن معیشت ، گام نهادن برای روز قیامت ، یا لذّت برگرفتن از آن چه حرام نیست
تحف العقول : ۲۰۳ ، الأمالی للطوسی : ۱۴۷ / ۲۴۰
حدیث - ۱۲
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
طَلَبُ الکَسبِ فَریضَةٌ بَعدَ الفَریضَةِ ؛
پس از ادای نماز واجب ، روزی جُستن واجب است
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۷ / ۷۹
حدیث - ۱۳
امام علیعليه‌السلام :
مَن آتاهُ اللّه مالاً فَلْیَصِلْ بهِ القَرابَةَ ، ولْیُحسِنْ مِنهُ الضِّیافَةَ ؛
هرکه خداوند به او ثروتی دهد، باید با آن به خویشانش رسیدگی کند و مهمانداری نماید
نهج البلاغة : الخطبة ۱۴۲ منتخب میزان الحکمة : ۳۴۰
حدیث - ۱۴
امام صادقعليه‌السلام :
إنّ الصَّدَقَةَ تَقضی الدَّینَ وتَخلُفُ بالبَرکَةِ؛
صدقه، دَین را ادا و برکت را جایگزین می‌کند.
الکافی: ج ۴، ص ۹، ح ۱
حدیث - ۱۵
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الصَّدَقَةُ تَمنَعُ مِیتَةَ السُّوءِ؛
صدقه، از مردنِ بد و دل خراش جلوگیری می‌کند.
میزان الحکمه ج ۶، ص ۲۱۹
حدیث - ۱۶
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
فَکونوا اَقَلَّ ما یَکونونَ فِی الْباطِنِ اَمْوالاً ، اَحْسَنَ ما یَکونونَ فِی الظّاهِرِ اَحْوالاً فَاِنَّ اللّه‌َ تَعالی اَدَّبَ عِبادَهُ الْمُؤمِنینَ الْعارِفینَ اَدَبا حَسَنا ، فَقالَ جَلَّ مِن قائِلٍ : یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ اَغْنیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُم بِسیماهُمْ لاَ یَسْئَلونَ النَّاسَ اِلْحافا؛
در حالی که در واقع از کمترین مال برخوردار هستید، در ظاهر بهترین حال را از خود نشان دهید ؛ زیرا خداوند متعال ، بندگان با ایمان با معرفتش را این گونه نیکو ادب نموده که [در وصف فقیران پارسا] فرموده است : شخص بی‌خبر آنان را از شدّت خویشتنداری توانگر می‌پندارد ایشان را از نشانه‌هایشان می‌شناسی ، با اصرار (چیزی) از مردم نمی‌خواهند
تحف العقول، ص ۴۸۹
حدیث - ۱۷
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مِن شَرَفِ الهِمَّةِ لُزومِ القِناعَةِ؛
پایبندی به قناعت، از والایی همّت است.
غررالحکم، ج۶، ص۴۴، ح۹۴۳۵
حدیث - ۱۸
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مَنِ اقتَصَدَ فِی الغِنی وَ الفَقرِ فَقَدِ استَعَدَّ لِنَوائِبِ الدَّهرِ ؛
هر که در حال دارایی و ناداری میانه‌روی کند ، با ناگواری‌های روزگار آماده [ی روبه‌رو شدن] است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۹۰۴۸
حدیث - ۱۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
لِیَکُن مَرکَبُکَ القَصدَ وَ مَطلَبُکَ الرُّشدَ ؛
باید بر مَرکب میانه‌روی بنشینی و به سوی مقصد بالندگی ره بسپاری
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۶۱۹
حدیث - ۲۰
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
خُذِ القَصدَ فِی الاُمُورِ ؛ فَمَن اَخَذَ القَصدَ خَفَّت عَلَیهِ المُؤَنَ ؛
در کارها میانه‌روی پیشه کن. که هر کس میانه‌روی کند ، مخارج زندگی بر وی آسان شود
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۰۴۲
حدیث - ۲۱
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
خَیرُ اَموالِکَ ما وَقی عِرضَکَ ؛
بهترین دارایی تو آن است که آبرویت را نگه دارد
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۹۵۸
حدیث - ۲۲
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
ثَمَرَةُ القَناعَةِ الإجمالُ فِی المُکتَسَبِ وَ العُزُوفُ عَنِ الطَّلَبِ ؛
میوه قناعت ، اعتدال در کسب و کار ، و ناخوش داشتن درخواست است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۶۳۴
حدیث - ۲۳
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
باکِرُوا فَالبَرَکَةُ فِی المُباکَرَةِ وَ شاوِرُوا فَالنُّجحُ فِی المُشاوَرَةِ ؛
بامداد، در پی کسب‌وکار باشید ، که برکت در کسب و کارِ بامداد است ، و مشورت کنید که پیروزی در مشورت است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۴۴۱
حدیث - ۲۴
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
إذا أرادَ اللّه‌ُ بِعَبدٍ خَیرا ألهَمَهُ القَناعَةَ و أصلَحَ لَه زَوجَهُ ؛
وقتی خداوند خیرخواه بنده‌ای باشد، قناعت را در دل او می‌اندازد و همسرش را شایسته می‌گردانَد
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۴۱۱۵
حدیث - ۲۵
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
إنَّ أفضَلَ الخَیرِ صَدَقَةُ السِّرِّ وَ بِرُّ الوالِدَینِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ ؛
برترین خوبی ، صدقه پنهانی و نیکی به پدر و مادر و صله رحم است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۳۵۵۰
حدیث - ۲۶
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اِغتَنِم مَنِ استَقرَضَکَ فی حالِ غِناکَ لِیَجعَلَ قَضاءَهُ فی یَومِ عُسرَتِکَ ؛
کسی را که در حال بی‌نیازی‌ات از تو قرض می‌خواهد، غنیمت شمار تا در وقت نیازت جبرانش کند
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۲۳۷۰
حدیث - ۲۷
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلقَناعَةُ أهنَأُ عَیشٍ ؛
قناعت ، گواراترین زندگی است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۹۳۳
حدیث - ۲۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن أقرَضَ مَلهوفا فَأحسَنَ طَلِبَتَهُ استَأنَفَ العَمَلَ وأعطاهُ اللّه‌ُ بِکُلِّ دِرهَمٍ ألفَ قِنطارٍ مِن الجَنّةِ ؛
هرکس به اندوهگینی (که مالش را از دست داده) وام دهد و در پس گرفتن آن مراعات کند ، عمل را از نو شروع کرده است (گناهانش پاک شده) و خداوند به ازای هر درهم ، هزار قنطار (صد رطل) از (درهم‌های) بهشت به او عطا کند
ثواب الأعمال : ۳۴۱ / ۱
حدیث - ۲۹
امام صادقعليه‌السلام :
علی بابِ الجَنّةِ مَکتوبٌ : القَرضُ بثَمانیهَ عَشرَ ، والصَّدَقةُ بعَشرَةٍ ، وذلکَ أنّ القَرضَ لا یکونُ إلاّ فی یدِ الُمحتاجِ ، والصَّدَقةُ ربّما وَقَعَت فی یَدِ غَیرِ مُحتاجٍ ؛
بر درِ بهشت نوشته است : (ثواب) وام(قرض الحسنه) ، هیجده برابر است و صدقه ، ده برابر علتش این است که وام جز به دست نیازمند ، نمی‌رسد امّا صدقه ، ممکن است به دست غیر محتاج بیفتد
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۳۸ / ۲
حدیث - ۳۰
لَأن اُقرِضَ قَرضاأحَبُّ إلَیَّ مِن أن أصِلَ بمِثلِهِ؛
اگر وامی (به کسی) پرداخت کنم، خوشتر دارم از این که به همان مقدار صله و بخشش دهم
ثواب الأعمال : ۱۶۷ / ۴
حدیث - ۳۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن أنظَرَ مُعسِرا أظَلَّهُ اللّه‌ُ بظِلِّهِ یَومَ لا ظِلَّ إلاّ ظلُّهُ ؛
هر که به تنگدستی مهلت دهد ، خداوند ، در روزی که هیچ سایه‌ای جز سایه او نیست ، وی را در پناه سایه خود در آورد
الکافی : ۸ / ۹ / ۱
حدیث - ۳۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
مَن أقرَضَ مُؤمنا قَرضا یَنتَظِرُ بهِ مَیسورَهُ کانَ مالُهُ فی زَکاةٍ ، وکانَ هو فی صَلاةٍ مِن المَلائکةِ حتّی یُؤَدِّیَهُ إلَیهِ ؛
هر کس به مؤمنی وامی بدهد و (برای پس گرفتن آن) صبر کند تا دستش باز شود ، مال او زکات محسوب شود و در نماز ، با فرشتگان باشد تا این که وامش به او برگردانده شود
ثواب الأعمال : ۱۶۶ / ۱
حدیث - ۳۳
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن أرادَ أن تُستَجابَ دَعوَتُهُ وأن تُکشَفَ کُربَتُهُ فَلْیُفَرِّجْ عن مُعسِرٍ ؛
هر که می‌خواهد دعایش مستجاب و اندوهش بر طرف شود ، به تنگدست مهلت دهد.
کنز العمّال : ۱۵۳۹۸
حدیث - ۳۴
امام صادقعليه‌السلام :
مَنِ استُؤجِرَ علی عَمَلٍ فَأفسَدَهُ واستَهلَکَهُ ضَمِنَ ، وکانَ أمیرُ المؤمنینَعليه‌السلام یُضَمِّنُ الأجیرَ؛
هرگاه کسی برای کاری اجیر شود و او آن کار را خراب کند و از بین ببرد ، ضامن است. امیر المؤمنینعليه‌السلام کارگر را ضامن می‌دانستند
مستدرک الوسائل: ۱۴ / ۳۷ / ۱۶۰۳۹
حدیث - ۳۵
امام علیعليه‌السلام :
مَن أرادَ البَقاءَ ولا بَقاءَ فَلْیُباکِرِ الغَداءَ ، وَلیُجَوِّدِ الحِذاءَ ، وَلیُخَفِّفِ الرِّداءَ
هر کس طالب ماندن است ، که البته ماندنی در کار نیست ؛ صبح زود صبحانه بخورد ، کفشِ خوب بپوشد، قرض خود را کم کند
عیون أخبار الرضاعليه‌السلام : ۲ / ۳۸ / ۱۱۲
حدیث - ۳۶
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
تَرْکُ لُقْمَةِ حَرامٍ أحَبُّ إلی اللّه من صلاةِ ألفَی رَکْعَةٍ تَطَوُّعا؛
فرو گذاشتن یک لقمه حرام ، نزد خدا محبوتر است از خواندن دو هزار رکعت نماز مستحبی.
تنبیه الخواطر : ۲ / ۱۲۰
حدیث - ۳۷
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
أطِبْ کَسبَکَ تُستَجَبْ دَعوَتُکَ ،فإنَّ الرّجلَ یَرفَعُ اللُّقْمَةَ إلی فیهِ (حَراما ) فما تُستَجابُ له دَعوَةٌ أربَعینَ یوما؛
در آمدت را پاک کن تا دعایت مستجاب شود؛ زیرا هرگاه آدمی لقمه [حرام ] به دهان خود ببرد، تا چهل روز دعایی از او پذیرفته نمی‌شود.
کما فی بحار الأنوار : ۹۳ / ۳۵۸ / ۱۶
حدیث - ۳۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَن استَبطَأ الرِّزقَ فَلیُکثِرْمِن التَّکبیرِ ، ومَن‌کَثُرَ هَمُّهُ وغَمُّهُ فَلیُکثِرْ مِن الاستِغفارِ؛
کسی که در روزی خود تأخیر و تنگی بیند، باید زیاد تکبیر بگوید و کسی که اندوهش زیاد شود، بسیار استغفار کند.
کنز العمّال : ۹۳۲۵
حدیث - ۳۹
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الرِّزقُ أسرَعُ إلی مَن یُطعِمُ الطَّعامَ ، مِن السِّکِّینِ فی السَّنام؛
روزی کسی که اطعام می‌کند ، سـریـعتر از فرو رفتن کارد در کوهان شتر ، به سویش می‌آید
بحار الأنوار : ۷۴/۳۶۲/۷۱
حدیث - ۴۰
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
أکثِرُوا مِن الصَّدَقَةِ تُرزَقُوا؛
صـدقـه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد
بحار الأنوار : ۷۷ / ۱۷۶ / ۱۰
حدیث - ۴۱
امام علیعليه‌السلام :
مُواساةُ الأخِ فی اللّه عز و جل تَزِیدُ فی الرِّزقِ؛
کمک مالی به برادر دینی، روزی را زیاد می‌کند.
بحار الأنوار : ۷۴ / ۳۹۵ / ۲۲
حدیث - ۴۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَنِ اقتَصَدَ أغناهُ اللّه؛
هر که میانه روی کند ، خداوند توانگرش گرداند
تنبیه الخواطر : ۱ / ۱۶۷
حدیث - ۴۳
پیامبرخداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
العِبادَةُ عَشرَةُ أجزاءٍتِسعَةُ أجزاءٍ فی طَلَبِ الحَلالِ؛
عبادت ده جزو دارد ، که نُه جـزو آن طـلـب روزی حلال است
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۹ / ۳۷
حدیث - ۴۴
پیامبرخداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الکادُّ علی عِیالِهِ کالُمجاهِدِ فی سبیلِ اللّه؛
کسی‌که برای (هـزیـنـه) خانوده‌اش زحمت بکشد ، مانند مجاهدِ در راه خداست
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۳ / ۵۹
حدیث - ۴۵
إنَّ اللّه‌َ تعالی یُحِبُّ أن یَری عَبدَهُ تَعِبا فی طَلَبِ الحَلالِ؛
خداوند دوست دارد که بنده‌اش در راه به دست آوردن روزی حلال خسته ببیند.
کنز العمّال : ۹۲۰۰
حدیث - ۴۶
پیامبرخداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
طَلبُ الحَلالِ فَریضةٌ علی کُلِّ مُسلمٍ ومُسلمةٍ ؛
کسب درآمد حلال ، بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است
جامع الأخبار : ۳۸۹ / ۱۰۷۹
حدیث - ۴۷
پیامبرخداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن أکَلَ مِن کَدِّ یَدِهِ ، مَرَّ علی الصِّراطِ کالبَرقِ الخاطِفِ ؛
هر که از دسـتـرنج خود بخورد ، مانند برقِ جهنده ، از صراط بگذرد
جامع الأخبار : ۳۹۰ / ۱۰۸۵
حدیث - ۴۸
امام صادقعليه‌السلام :
ما کَثُرَ مالُ رجُلٍ قَطُّ إلاّ عَظُمَتِ الحُجّهُ للّه‌ِ تعالی علَیهِ ، فإن قَدَرتُم أن تَدفَعوها عَن أنفُسِکُم فافعَلوا ، فقیلَ : بماذا ؟ قالَ : بقَضاءِ حَوائجِ إخوانِکُم مِن أموالِکُم؛
هیچ گاه ثروت مردی زیاد نشد ، مگر این که حجّت خداوند متعال بر او بزرگ شد پس ، اگر می‌توانید این حجّت را از خود دور کنید ، این کار را بکنید عرض شد : با چه چیز ؟ فرمودند: با برآوردن نیازهای برادران خود از اموالتان
أمالی الطوسیّ : ۳۰۲ / ۶۰۰
حدیث - ۴۹
امام علیعليه‌السلام :
المالُ ما أفادَ الرِّجالَ؛
دارایی آن است که به مردمان سود رساند
غرر الحکم : ۵۰۸
حدیث - ۵۰
امام علیعليه‌السلام :
المالُ یُکرِمُ صاحِبَهُ ما بَذَلَهُ ، ویُهینُهُ ما بَخِلَ بهِ ؛
مال و ثروت ، صاحب خود را تا زمانی که آن را بذل و بخشش کند، گرامی می‌گرداند و هرگاه بخل ورزد خوارش می‌سازد
غرر الحکم : ۱۸۳۸
حدیث - ۵۱
امام صادقعليه‌السلام :
إنّما أعطاکُمُ اللّه‌ُ هذهِ الفُضولَ مِن الأموالِ لتُوَجِّهوها حیثُ وَجَّهَها اللّه‌ُ عز و جل ، ولَم یُعطِکُموها لِتَکنِزوها؛
در حقیقت خداوند این مال‌های زیادی را به شما داده است تا آنها را در جهتی که خداوند عز و جل معلوم کرده است به کار اندازید آنها را به شما نداده است که بیندوزید
الفقیه : ۲/۵۷/۱۶۹۳
حدیث - ۵۲
امام علیعليه‌السلام :
أمسِکْ مِن المالِ بقَدرِ ضَرورَتِکَ ، وقَدِّمِ الفَضلَ لِیَومِ حاجَتِکَ؛
از مــال و دارایـی بـه انـدازه ضرورت خود نگه دار و مازاد آن را برای روز نیازمندیت پیش فرست
منتخب میزان الحکمه : ۵۲۴
حدیث - ۵۳
امام رضاعليه‌السلام :
خَیرُ مالِ المَرءِ ذَخائِرُ الصَّدَقَةِ؛
بهترین مال‌انسان، اندوخته‌های صدقه است
تنبیه الخواطر : ۲/۱۸۲
حدیث - ۵۴
امام علیعليه‌السلام :
أفضَلُ المالِ ما وُقِیَ بهِ‌العِرضُ ، وقُضِیَت بهِ الحُقوقُ؛
بهترین مال آن مالی است که به وسیله آن آبرو حفظ و حقوق پرداخته شود
بحار الأنوار : ۷۸ / ۷ / ۶۰
حدیث - ۵۵
امام علیعليه‌السلام :
إنّ اللّه‌َ سبحانَهُ فَرَضَ فی أموالِ الأغنیاءِ أقواتَ الفُقَراءِ ، فما جاعَ فَقیرٌ إلاّ بما مُتِّعَ بهِ غَنیٌّ ، واللّه‌ُ تعالی سائلُهُم عن ذلکَ؛
خداوند سبحان خوراک تهیدستان را در اموال توانگران قرار داده‌است. پس ، هیچ تهیدستی گرسنه نماند، مگر به سبب این که ثروتمند از حقّ او بهرهمند شده‌است. و خدای بزرگ در این باره از آنان بازخواست می‌کند
نهج البلاغه: حکمت ۳۲۸
حدیث - ۵۶
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
التّاجرُ الصَّدوقُ تَحتَ ظِلِّ العَرشِ یَومَ القیامةِ؛
کاسب راستگو در روز قیامت زیر سایه عرش است
کنز العمال : ۹۲۱۸
حدیث - ۵۷
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
التّاجرُ الأمینُ الصَّدوقُ المسلِمُ معَ الشّهداءِ یَومَ القیامةِ؛
کاسب درستکارِ راستگوی مسلمان ، در قیامت با شهیدان است
کنز العمال : ۹۲۱۶
حدیث - ۵۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
رَحِمَ اللّه‌ُ عبدا سَمْحا إذا باعَ ، سَمْحا إذا اشْتَری، سَمحا إذا قضی ، سَمحا إذا اقْتَضی؛
خدا رحمت کند بنده‌ای را که در فروش و خرید و پس دادن وام و پس گرفتن آن آسان گیر باشد
کنز العمّال : ۹۴۵۳
حدیث - ۵۹
امام صادقعليه‌السلام :
أیُّما مسلِمٍ أقالَ مسلِما بَیعَ نَدامَةٍ أقالَهُ اللّه‌ُ عز و جل عَثْرتَهُ یَومَ القیامةِ ؛
هرگاه یکی از دو مسلمان معامله کننده پشیمان شود و تقاضای فسخ کند و طرف دیگر تقاضای او را بپذیرد خداوند در روز رستاخیز از لغزشهای او درگذرد
وسائل الشّیعه : ۱۲ / ۲۸۷ / ۴
حدیث - ۶۰
امام صادقعليه‌السلام :
مَن أرادَ التّجارةَ فلْیَتَفقَّهْ فی دِینِهِ لِیَعلمَ بذلکَ ما یَحِلُّ لَهُ مِمّا یَحْرُمُ علَیهِ ، ومَن لَم یَتَفقّهْ فی دِینِهِ ثُمّ اتّجَرَ تَورَّطَ الشُّبُهاتِ؛
هر کس بخواهد تجارت کند باید احکام دین خود را بیاموزد تا حلال را از حرام بازشناسند. کسی که احکام دین خود را نیاموزد و تجارت کند در کام شبهات فرو غلتد
وسائل الشیعة : ۱۲ / ۲۸۳ / ۴
حدیث - ۶۱
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
یا مَعشَر التُّجّارِ ، الفِقْهَ ثُمَّ المَتْجَرَ ، الفِقْهَ ثُمّ المَتْجَرَ ، الفِقْهَ ثُمّ المَتْجَرَ؛
ای جماعت بازرگان ! احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید، احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید، احکام داد و ستد را بیاموزید سپس تجارت کنید.
الکافی : ۵ / ۱۵۰ / ۱
حدیث - ۶۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خَیرُ الکَسبِ کَسبُ یَدَیِ العامِلِ إذا نَصَحَ؛
بهترین درآمد، درآمــدِ کارگری است که در کارش صداقت داشته باشد
جامع الأحادیث : ۷۶
حدیث - ۶۳
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما أکَلَ أحَدٌ طَعاما قطُّ خَیرا مِن أن یَأکُلَ مِن عَمَلِ یَدِهِ ، وإنّ نَبیَّ اللّه داودَ کانَ یَأکُلُ مِن عَمَلِ یَدِهِ؛
هرگز کسی غذایی بهتر از دسترنج خود، نخورده‌است. پیامبر خدا، داود، از دسترنج خود، می‌خورد.
کنزالعمّال : ۹۲۲۳
حدیث - ۶۴
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
تَعرَّضوا للتِّجاراتِ ، فإنّ لَکُم فیها غِنیً عمّا فی أیْدی النّاسِ، وإنّ اللّه‌َ عز وجل یُحِبُّ الُمحتَرِفَ الأمینَ؛
به کارهای تجاری پردازید که بازرگانی شما را از مال دیگران بی‌نیاز می‌کند خداوندی عز و جل پیشه‌ور درستکار را دوست دارد
وسائل الشیعه : ۱۲ / ۴ / ۶
حدیث - ۶۵
امام صادقعليه‌السلام :
امتَحِنوا شِیعَتَنا عِندَ ثَلاثٍ : عِندَ مَواقیتِ الصَّلاةِ کیفَ مُحافَظَتُهُم علَیها ، وعِندَ أسرارِهِم کیفَ حِفظُهُم لَها عِندَ عَدُوِّنا ، وإلی أموالِهِم کیفَ مُواساتُهُم لإخوانِهِم فیها ؛
شیعیان ما را در سه چیز بیازمایید : در اوقات نمازشان ، که چگونه بر آنها مواظبت می‌کنند ؛ در اسرارشان ، که چگونه آنها را از دشمنان ما حفظ می‌کنند و در اموالشان ، که چگونه با آن به برادران خود کمک می‌کنند
الخصال : ۱۰۳ / ۶۲ منتخب میزان الحکمة : ۵۰۶
حدیث - ۶۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
مَن واسَی الفَقیرَ وَأَنصَفَ النّاسَ مِن نَفسِهِ فَذلِکَ المُؤمِنُ حَقّا؛
هر کس به نیازمند کمک مالی کند و با مردم منصفانه رفتار نماید چنین کسی مؤمن حقیقی است.
خصال، ص ۴۷
حدیث - ۶۷
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اَلْعِبادَةُ عَشَرَةَاَجْزاءٍ تِسْعَـةٌ مِنْها فی طَلَبِ الْحَلالِ؛
عبادت ده جزء است که نه جزء آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است.
مستدرک الوسائل ج??، ص??
حدیث - ۶۸
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
کُلُّ ذی‌صَناعَةٍ مُضطَرًّ اِلی ثَلاثِ خِصالٍ یَحْتلِبُ بِها الْکَسْبَ: و هُوَ اَن یَکُونَ حاذِقاً بِعِلْمٍ مُؤَدّیاً لِلْاَمانَةِ فیهِ، مُسْتَمیلاً لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ؛
هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود (که کارش بگیرد) به سه مطلب نیازمند است:
تخصص و باهوشی در فن و حرفه مورد نظر،امین باشد و در کار و مال مردم، امانت و درستی را حفظ کندو با کارفرما و صاحب کار، خوش‌برخورد و خوش‌قلب باشد.
بحارالانوار، ج۷۵، ح۲۳۵
حدیث - ۶۹
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
مَنْ طَلَبَ التَّجارَةَ اِستَغْنَی عَنِ النّاسِ؛
هرکس دنبال تجارت رود از مردم بی‌نیاز می‌شود.
وسائل الشیعه، ج۱۷، ص۱۲
حدیث - ۷۰
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
طَلَبُ الحَلالِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ و مُسلِمَةٍ؛
کار کردن برای کسب مال حلال، بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.
جامع الاخبار، ص ۳۸۹، حدیث - ۱۰۷۹
حدیث - ۷۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
یا معشر التّجّار إنّ اللَّه باعثکم یوم القیامه فجّارا إلّا من صدق و أدّی الأمانه؛
ای گروه بازرگانان خدا روز رستاخیز بدکار محشورتان می کند مگر آن که راست گوید و امانت نگه دارد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
نفقه الرّجل علی أهله صدقه؛
خرجی که مرد برای کسان خود کند، صدقه است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من فقه الرّجل رفقه فی معیشته؛
مدارا در معاش از دانش مرد است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من استطاع منکم أن یقی دینه و عرضه بماله فلیفعل؛
هر که از شما تواند دین و آبرو را به مال خود حفظ کند، حفظ کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من أراد أن تستجاب دعوته و أن تکشف کربته فلیفرج عن معسر؛
هر که خواهد دعوتش مستجاب شود و غمش از پیش برخیزد تنگ دستی را گشایش دهد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من أنظر معسرا إلی میسرته أنظره اللَّه بذنبه إلی توبته؛
هر که تنگدستی را مهلت دهد تا گشایش یابد خدا گناهش را مهلت دهد تا توبه کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من باع دارا ثمّ لم یجعل ثمنها فی مثلها لم یبارک له فیها؛
هر که خانه ای فروشد و با قیمت آن خانه دیگر نخرد، برکت نیابد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من نفّس عن غریمه أو محا عنه کان فی ظلّ العرش یوم القیامه؛
هر که به قرضدار خویش مهلت دهد یا قرض او را قلم گیرد روز قیامت در سایه عرش باشد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۷۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
مناوله المسکین تقی میته السّوء؛
عطا به مستمندان از مرگ بد جلوگیری می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من یسّر علی معسر یسّر اللَّه علیه فی الدّنیا و الآخره؛
هر که به تنگدستی گشایش دهد خدا در دنیا و آخرت به او گشایش دهد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من أقال نادما بیعه أقاله اللَّه تعالی عثرته؛
هر که معامله پشیمانی را اقاله کند خدا از گناهانش بگذرد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من أنظر معسرا و وضع عنه أظلّه اللَّه تحت ظلّ عرشه یوم لا ظلّ إلّا ظلّه؛
هر که تنگدستی را مهلت دهد و بار او را سبک کند خداوند روزی که سایه ای جز سایه او نیست، وی را به سایه عرش خویش در آورد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما نقص مال من صدقه؛
مال از صدقه دادن نقصان نمی پذیرد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما أطعمت زوجتک فهو لک صدقه، و ما أطعمت ولدک فهو لک صدقه، و ما أطعمت خادمک فهو لک صدقه، و ما أطعمت نفسک فهو لک صدقه؛
هر چه به همسر خویش بخورانی، صدقه کرده ای و هر چه به فرزند خویش بخورانی، صدقه کرده ای و هر چه به خدمتکار خویش بخورانی، صدقه کرده ای، هر چه بخویش خورانی صدقه کرده ای.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما نقص مال من صدقه و لا عفی رجل عن مظلمه إلّا زاده اللَّه بها عزّا؛
هیچ مالی از صدقه کاهش نگیرد و هیچ کس از مظلمه ای نگذرد مگر خدا در قبال آن عزت وی بیفزاید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لا تستبطئوا الرّزق فإنّه لم یکن عبد لیموت حتّی یبلغه آخر رزق هو له، فاتّقوا اللَّه و أجملوا فی الطّلب: أخذ الحلال و ترک الحرام؛
مپندارید که روزی تان دیر می رسد که هیچ بنده ای نمیرد تا آخرین بهره روزی او برسد، از خدا بترسید و در طلب ملایمت کنید (ملایمت در طلب) گرفتن حلال و رها کردن حرام است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لو أذن اللَّه تعالی فی التّجاره لأهل الجنّه لاتّجروا فی البزّ و العطر؛
اگر خدا به اهل بهشت اجازه تجارت داده بود، تجارت پارچه و عطر می کردند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لعثره فی کسب حلال أفضل عند اللَّه من ضرب بسیف حولا کاملا؛
افتادنی در راه کسب حلال نزد خدا از یک سال شمشیر زدن بهتر است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الکاسب من یده خلیل اللَّه؛
کسی که به دست خویش کسب کند، دوست خداست.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
طوبی لمن ذلّ فی نفسه و حسنت خلیقته و أنفق الفضل من ماله و أمسک الفضل من قوله و وسعته السّنّه و لم یعدها إلی البدعه؛
خوشا آن که در پیش خویش خوار است و خوی او نیک است و فزونی مال خویش ببخشد و فزونی گفتار خویش نگه دارد و پیر و سست باشد و از سنت به بدعت نرود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الصّدقات بالغدوات یذهبن بالعاهات؛
صدقه صبحگاه مرض ها را می برد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الصّدقه علی وجهها و اصطناع المعروف و برّ الوالدین و صله الرّحم تحوّل الشّقاء سعاده و تزید فی العمر و تقی مصارع السّوء؛
صدقه به موقع و نیکوکاری و نیکی با پدر و مادر و پیوستگی خویشاوند بدبختی را به خوشبختی مبدل کند و عمر را افزایش دهد و از مرگ های بد جلوگیری کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الصّدقه تمنع میته السّوء؛
صدقه مانع مرگ بد می شود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الصّدقه علی القرابه صدقه وصله؛
صدقه به خویشاوندان هم صدقه است هم پیوستگی خویشاوندان.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الصّدقه تطفی ء الخطیئه کما یطفی ء الماء النّار؛
صدقه گناه را خاموش می کند چنان که آب آتش را خاموش می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
صدقه المرء المسلم تزید فی العمر و تمنع میته السّوء و یذهب اللَّه تعالی بها الفخر و الکبر؛
صدقه مرد مسلمان عمر را فزونی دهد و از مرگ بد جلوگیری کند و خدای والا به وسیله آن تفاخر و تکبر را ببرد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
رحم اللَّه امرءا اکتسب طیّبا و انفق قصدا و قدّم فضلا لیوم فقره و حاجته؛
خدا رحمت کند کسی را که کسب حلال کند و به اعتدال خرج کند و ما زاد آن را برای روز تنگ دستی و حاجت از پیش فرستد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
درهم الرّجل ینفق فی صحّته خیر من عتق رقبه عند موته؛
درهمی که انسان در حال صحت در راه خدا خرج کند بهتر از بنده ای است که هنگام مرگ آزاد کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
داووا مرضاکم بالصّدقه فإنّها تدفع عنکم الأمراض و الأعراض؛
بیماران خود را به وسیله صدقه علاج کنید زیرا صدقه امراض و اعراض را از شما دفع می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خیر أبواب البرّ الصّدقه؛
بهترین راه های نیکی، صدقه دادن است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خیر الصّدقه ما أبقت غنی و الید العلیا خیر من الید السّفلی و ابداء بمن تعول؛
بهترین صدقه ها آن است که چیزی پس از آن بجای ماند، و دست دهنده بهتر از دست گیرنده است و صدقه را از نانخوران خود آغاز کن.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خیارکم أحسنکم قضاء للدّین؛
بهترین شما کسانی هستند که قرض خود را بهتر ادا کنند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
حوسب رجل ممّن کان قبلکم فلم یوجد له من الخیر شی ء إلّا أنّه کان رجلا موسرا و کان یخالط النّاس و کان یأمر غلمانه أن یتجاوزوا عن المعسر فقال اللَّه عزّ و جلّ لملائکته نحن أحقّ بذلک منه تجاوزوا عنه؛
یکی از پیشینیان را به حساب کشیدند و کار نیکی نداشت جز آن که مرد توانگری بود و با مردم داد و ستد داشت و به غلامان خود می گفت از مطالبه واماندگان درگذرید خداوند به فرشتگان گفت ما بگذشت از او سزاوارتریم، از او درگذرید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
حصّنوا أموالکم بالزّکاه و داووا مرضاکم بالصّدقه و أعدّوا للبلاء الدّعاء؛
اموال خود را به وسیله زکات محفوظ دارید و مریضان خود را با صدقه علاج کنید و برای جلوگیری از بلا به دعا متوسل شوید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
حرمه مال المسلم کحرمه دمه؛
حرمت مال مسلمان مانند حرمت خون اوست.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الجالب إلی سوقنا کالمجاهد فی سبیل اللَّه و المحتکر فی سوقنا کالملحد فی کتاب اللَّه؛
آن که به بازار ما چیزی وارد می کند مانند آن کس است که در راه خدا جهاد می کند و آن که در بازار ما احتکار می کند مانند کسی است که در کتاب خدا کافر به شمار رفته است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الثّلث و الثّلث کثیر إنّک أن تذر ورثتک أغنیاء خیر من أن تذرهم عالّه یتکفّفون النّاس و إنّک لن تنفق نفقه تبتغی بها وجه اللَّه إلّا أجرت بها حتّی ما تجعل فی فی أمرأتک؛
ضمن وصیت فقط ثلث مال خود را به دیگران ده و ثلث بسیار است تو اگر وارثان خود را بی نیاز واگذاری بهتر از آن است که فقیر و محتاج مردم باشند، تو هیچ خرجی در راه خدا نمی کنی مگر آنکه در مقابل آن پاداش می یابی حتی غذایی که به زن خود می خورانی.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ثلاثه یحبّهم اللَّه عزّ و جلّ: رجل قام من اللّیل یتلوا کتاب اللَّه و رجل تصدّق صدقه بیمینه یخفیها من شماله و رجل کان فی سریّه فانهزم أصحابه فاستقبل العدوّ؛
سه کسند که خدا آنها را دوست می دارد: کسی که شب برخیزد و کتاب خدا را بخواند و کسی که با دست راست خود صدقه دهد و آن را از دست چپ خود مخفی دارد و کسی که با گروهی به جنگ رود و یارانش بگریزند و او بسوی دشمن رود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ثلاث أقسم علیهنّ: ما نقص مال قطّ من صدقه فتصدّقوا و لا عفا رجل عن مظلمه ظلمها إلّا زاده اللَّه تعالی بها عزّا فاعفوا یزدکم اللَّه عزّا و لا فتح رجل علی نفسه باب مسأله یسأل النّاس إلّا فتح اللَّه علیه باب فقر؛
سه چیز است که در باره آن قسم می خورم: هیچ وقت مال از صدقه کاهش نگیرد پس صدقه بدهید و هیچ کس ستمی را که بر او رفته است نبخشد مگر آنکه خداوند عزت او را بیافزاید پس ببخشید تا خداوند عزت شما را بیفزاید و هیچ کس در سؤال را بر خود نگشاید و تن به سؤال ندهد مگر آنکه خداوند در فقر را بر او بگشاید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
التّدبیر نصف العیش و التّودّد نصف العقل و الهمّ نصف الهرم ؛
تدبیر یک نیمه معیشت است و مردم داری یک نیمه عقل است و غم یک نیمه پیری
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
التّاجر الصّدوق لا یحجب من أبواب الجنّه؛
برای تاجر راستگوی بر درهای بهشت حجابی نیست.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
التّاجر الصّدوق الأمین مع النّبیّین و الصّدّیقین و الشّهداء؛
تاجر راستگوی درستکار با پیامبران و صدیقان و شهیدان است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
التّاجر الأمین الصّدوق المسلم مع الشّهداء یوم القیامه؛
تاجر درستکار راست گوی مسلمان روز رستاخیز با شهیدان است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
تصدّقوا فسیأتی علیکم زمان یمشی الرّجل بصدقته فیقول الّذی یأتیه بها: لو جئت بها بالأمس لقبلتها فأمّا الآن فلا حاجه لی فیها فلا یجد من یقبلها؛
صدقه بدهید زیرا زمانی بیاید که انسان برای صدقه دادن برود و آن که صدقه را برای او برده اند گوید اگر دیروز آورده بودی قبول می کردم اما امروز بدان حاجت ندارم و کسی را نیابد که صدقه او را قبول کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
تصدّقوا فإنّ الصّدقه فکاککم من النّار؛
صدقه بدهید زیرا صدقه مایه آزادی شما از آتش جهنم است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
باکروا فی طلب الرّزق و الحوائج فإنّ الغدوّ برکه و نجاح؛
صبح زود در طلب روزی و حاجتهای خود بروید، زیرا صبح خیزی مایه برکت و رستگاری است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
باکروا بالصّدقه فإنّ البلاء لا یتخطّی الصّدقه؛
بامداد خود را با صدقه آغاز کنید زیرا بلا از صدقه نمی گذرد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أوّل ما یوضع فی میزان العبد نفقته علی أهله؛
نخستین چیزی که در ترازوی بنده می گذارند خرجی است که برای کسان خود کرده است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ ممّا یلحق المؤمن من عمله و حسناته بعد موته علما نشره و ولدا صالحا ترکه و مصحفا ورّثه أو مسجدا بناه أو بیتا لابن السّبیل بناه أو نهرا أجراه أو صدقه أخرجها من ماله فی صحّته و حیاته تلحقه من بعد موته؛
از جمله اعمال و نیکی های مؤمن که بعد از مرگ بدو می رسد دانشی است که منتشر کرده باشد و فرزند پارسائی است که به جا گذاشته باشد و قرآنی است که به ارث گذاشته باشد یا مسجدی که بنا کرده باشد یا خانه ای که برای کاروانیان بپا کرده باشد یا نهری که به کمک او جریان یافته باشد یا مالی که در دوران صحت و حیات از مال خویش جدا کرده باشد همه اینها پس از مرگ بدو می رسد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ صدقه السّرّ تطفی غضب الرّبّ و إنّ صله الرّحم تزید فی العمر و إنّ صنائع المعروف تقی مصارع السّوء؛
صدقه نهان خشم خدا را فرو می نشاند و نیکی با خویشاوندان عمر را افزون می کند و کارهای نیک از مرگهای بد جلوگیری می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ اللَّه لیدرء بالصّدقه سبعین میته من السّوء؛
خداوند به وسیله صدقه هفتاد قسم مرگ بد را دفع می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی یقبل الصّدقه و یأخذها بیمینه فیربّیها لأحدکم کما یربّی أحدکم مهره، حتّی إنّ اللّقمه تصیر مثل أحد؛
خداوند صدقه را می پذیرد و آن را به دست راست خود می گیرد و برای شما بزرگ می کند همچنان که کره اسب خود را بزرگ می کنید تا آنجا که یک لقمه به اندازه کوه احد شود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ العبد لیتصدّق بالکسره تربو عند اللَّه حتّی تکون مثل أحد؛
بنده یک پاره نان صدقه می دهد و پیش خدا بزرگ می شود تا مثل کوه احد می شود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ الصّدقه لا تزید المال إلّا کثره؛
صدقه مال را افزون می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ الصّدقه لتطفی عن أهلها حرّ القبور و إنّما یستظلّ المؤمن یوم القیامه فی ظلّ صدقته؛
صدقه گرمای قبر صدقه دهندگان را تخفیف می دهد و مؤمن روز رستاخیز در سایه صدقه خویش قرار می گیرد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ إبلیس یبعث أشدّ أصحابه و أقوی أصحابه إلی من یصنع المعروف فی ماله؛
شیطان محکم ترین و نیرومند ترین یاران خود را برای گمراهی کسی فرستد که با دارائی خود کار نیک انجام می دهد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أنفقی و لا تحصی فیحصی اللَّه علیک و لا توعی فیوعی اللَّه علیک؛
خرج کن و حساب مکن که خدا بر تو حساب کند و بخل مورز که خدا بر تو بخل ورزد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أفضل الکسب بیع مبرور و عمل الرّجل بیده؛
بهترین کسب ها معامله ای است که نادرستی در آن نباشد و کاری است که مرد با دست خود انجام دهد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۲۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أفضل الصّدقه ما کان عن ظهر غنی و الید العلیا خیر من الید السّفلی و ابدأ بمن تعول؛
بهترین صدقه ها این است که در حال بی نیازی صورت گیرد و دست دهنده بهتر از دست گیرنده است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أفضل الدّنانیر دینار ینفقه الرّجل علی عیاله؛
بهترین پولها پولی است که انسان برای نان خوران خود خرج می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أفضل الأعمال الکسب من الحلال؛
بهترین کارها کسب حلال است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اعملوا فکلّ میسّر لما خلق له؛
کار کنید زیرا هر کسی آنچه را برای آن ساخته شده به دست می آورد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اعلم أنّه لیس منکم من أحد إلّا مال وارثه أحبّ إلیه من ماله. مالک ما قدّمت و مال وارثک ما أخّرت؛
بدانید که همه شما مال وارث خویش را از مال خویش بیشتر دوست دارید. مال تو آن است که از پیش می فرستی و مال وارث آن است که بجا میگذاری.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أعط السّائل و لو جاءک علی فرس و أعط الأجیر حقّه قبل أن یجفّ عرقه؛
به گدا چیزی بده و گر چه بر اسب به نزد تو آمد و مزد اجیر را پیش از آن که عرقش خشک شود بپرداز.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۵
أطیب الکسب عمل الرّجل بیده؛
بهترین کسب ها آن است که مرد با دست خود کار کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إذا أعطی اللَّه أحدکم خیرا فلیبدأ بنفسه و أهل بیته؛
وقتی خدا به یکی از شما چیزی داد در صرف آن از خود و کسان خود آغاز کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۳۷
امام حسن عسکریعليه‌السلام فرمودند:
پارساترین مردم کسی است که در کار شبهه‌ناک، توقف کند.
(تحف‌العقول/۴۸۹)
حدیث - ۱۳۸
امام سجادعليه‌السلام می فرمایند:
هر که به روزیی که خدا به او داده بسنده کند از ثروتمند‌ترین مردم است.
(تحف‌العقول/۲۸۲)
حدیث - ۱۳۹
قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله :
اَلصَّدقَةُ بِعَشْر، وَ الْقَرْضُ بِثَمانِیَةَ عَشَرَ، وَ صِلَةُ الرَّحِمِ بِأرْبَعَةَ وَ عِشْرینَ؛
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
پاداش و ثواب دادنِ صدقه ده برابر درجه، ودادن قرض الحسنه هیجده درجه، و انجام صله رحم بیست و چهار درجه افزایش خواهد داشت.
مستدرک الوسائل، ج ۷، ص ۱۹۴، ح ۸۰۱۰
حدیث - ۱۴۰
قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله :
مَنْ أنْظَرَ مُعْسِراً، کانَ لَهُ بِکُلِّ یَوْم صَدَقَةٌ؛
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
هر کس بدهکار ناتوانی را مهلت دهد برای هر روزش ثواب صدقه در راه خدا می باشد.
بحارالأنوار، ج ۱۰۰، ص ۱۵۱، ح ۱۷
حدیث - ۱۴۱
قال رَسُولُ اللّهِصلى‌الله‌عليه‌وآله :
بَکِرُّوا بِالصَّدَّقَةِ، فَإنَّ الْبَلاءَ لا یَتَخَطاّها؛
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
صبحگاهان حرکت و کار خود را با دادن صدقه شروع نمائید چون که بلاها و آفت ها را بر طرف می گرداند.
بحارالانوار، ج ۹۳، ص ۱۷۷، ح ۸
حدیث - ۱۴۲
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
من صلی و لم یزک لم تقبل صلوته؛
هر کس نماز بخواند، ولی زکات و مالیات اسلامی نپردازد، نمازش قبول نمی شود.
( بحار الانوار، ج ,۹۶ ص ۱۲ )
حدیث - ۱۴۳
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :
طوبی لمن اسلم وکان عیشه کفافاً وقواه شداداً؛
خوشبخت کسی است که اسلام را پذیرفته و به قدر معاش خود در آمد دارد وقوای بدنش نیرومند است.
بحار الانوار : ۷۲ / ۶۷
حدیث - ۱۴۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
طَلَبُ الْحَلالِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ؛
کسب درآمد حلال، بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است.
جامع الأخبار، ص ۳۸۹، ح ۱۰۷۹.
حدیث - ۱۴۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
مَنْ اَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ حَلالاً فُتِحَ لَهُ اَبْوابُ الْجَنَّةِ یَدْخُلَ مِنْ اَیِّها شاءَ؛
هر کس از دسترنج حلال خود روزی بخورَد، درهای بهشت به روی او باز می‌شود تا از هر کدام که بخواهد، وارد شود.
جامع الأخبار، ص ۳۹۰، ح ۱۰۸۶
حدیث - ۱۴۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اِسْتَنْزِلُوا الرِّزْقَ بِالصَّدقَةِ وَ الْبُکورُ مُبارَکٌ یَزیدُ فی جَمیعِ النِّعَمِ خُصوصاً فِی الرِّزْقِ وَ حُسْنُ الْخَطِّ مِنْ مَفاتیحِ الرِّزْقِ وَ طیبُ الْکَلامِ یَزیدُ فِی الرِّزْقِ؛
با صدقه دادن روزی را فرود آورید، سحرخیزی با برکت است و همه نعمت‌ها، مخصوصاً روزی را زیاد می‌کند، خط زیبا از درهای رزق است و خوش‌زبانی [هم] روزی را زیاد می‌کند.
بحارالأنوار، ج ۷۶، ص ۳۱۸
حدیث - ۱۴۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اَکْثِروا مِنَ الصَّدَقَةِ تُرزَقُوا؛
صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی بدهد.
بحارالأنوار، ج ۷۷ ، ص ۱۷۶، ح ۱۰.
حدیث - ۱۴۸
پیامبرصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
آیا شما را از چیزی خبر ندهم که اگر به آن عمل کنید، شیطان از شما دور شود، چندان که مشرق از مغرب دور است؟ عرض کردند: چرا. فرمودند: روزه روی شیطان را سیاه می‌کند، صدقه پشت او را می‌شکند، دوست داشتن برای خدا و هم یاری در کار نیک، ریشه او را می‌کند و استغفار شاهرگش را می‌زند.
امالی صدوق، ص ۱۱۷
حدیث - ۱۴۹
حضرت رسوا اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
بَکِرُّوا بِالصَّدَّقَهِ، فَإنَّ الْبَلاءَ لا یتَخَطاّها؛
صبحگاهان حرکت و کار خود را با دادن صدقه شروع کنید، چون بلاها و آفت‌ها را بر طرف می‌کند.
بحارالانوار: ج ۹۳، ص ۱۷۷، ح ۸
حدیث - ۱۵۰
اِنَّ اللّه‌َ سُبْحانَهُ فَرَضَ فی أمْوالِ الاَْغْنیاءِ اَقْواتَ الْفُقَراءِ فَما جاعَ فَقیرٌ اِلاّ بِما مُتِّعَ بِهِ غَنیٌّ، وَ اللّه‌ُ تَعالی سائِلُهُمْ عَنْ ذلِکَ؛
خداوند سبحان غذای فقرا را در اموال ثروتمندان قرار داده است، پس هیچ فقیری در دنیا گرسنگی نمی‌کشد مگر اینکه ثروتمندی حق او را نداده باشد و خداوند از اغنیا در این باره خواهد پرسید.
نهج البلاغه صبحی صالح، حکمت ۳۲۸.
حدیث - ۱۵۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
اَحَبُّ الاَْعْمالِ اِلَی اللّه‌ِ مَنْ اَطْعَمَ مِنْ جوعٍ اَوْ دَفَعَ عَنْهُ مَغْرَما اَوْ کَشَفَ عَنْهُ کَرْبا؛
محبوب‌ترین کارها نزد خدا، سیر کردن گرسنه یا پرداختن بدهی یا برطرف کردن گرفتاری اوست.
نهج الفصاحه، ح۷۶.
حدیث - ۱۵۲
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
إذا أرادَ أَحَدُکُمْ أَنْ یُسْتَجابَ لَهُ فَلْیُطَیِّبْ کَسْبَهُ وَلْیَخْرُجْ مِنْ مَظالِمِ النّاسِ ، وَ إِنَّ اللّه‌َ لا یَرْفَعُ إِلَیْهِ دُعاء عَبْدٍ وَ فی بَطْنِهِ حَرامٌ أَوْ عِنْدَهُ مَظْلَمَةٌ لأِحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ؛
هر کس بخواهد دعایش مستجاب شود، باید کسب خود را حلال کند و حق مردم را بپردازد. دعای هیچ بنده‌ای که مال حرام در شکمش باشد یا حق کسی بر گردنش باشد، به درگاه خدا بالا نمی‌رود.
بحارالأنوار، ج ۹۳، ص ۳۲۱، ح ۳۱.
حدیث - ۱۵۳
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
مَعاشِرَ النّاسِ، اَلفِقْهَ ثُمَّ الْمَتْجَرَ ، وَاللّه‌ِ لِلرِّبا فی هذِهِ الاُْمَّةِ أخْفی مِنْ دَبیبِ النَّمْلِ عَلَی الصَّفا؛
ای مردم! ابتدا احکام را یاد بگیرید، سپس تجارت کنید! به خدا قسم که ربا در میان این امت ناپیداتر از حرکت مورچه بر روی تخته سنگ است.
بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۱۷، ح ۱۶.
حدیث - ۱۵۴
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
لَوْ اَنَّ رَجُلاً وَرِثَ مِنْ اَبیهِ مالاً وَ قَدْ عَرَفَ اَنَّ فی ذلِکَ الْمالِ رِبا وَلکِنْ قَدِ اخْتَلَطَ فِی التِّجارَةِ بِغَیْرِهِ حَلالٍ کانَ حَلالاً طَیِّبا فَلْیَأْکُلْهُ وَ اِنْ عَرَفَ مِنْهُ شَیْئا إنَّهُ رِبا فَلْیَأْخُذْ رَأْسَ مالِهِ وَلْیَرُدَّ الرِّبا؛
اگر کسی از پدرش مالی به ارث ببرد و بداند که در آن مال ربا وجود دارد، ولی مال ربوی با مال‌های دیگر مخلوط شده، آن مال برای او حلال و پاکیزه است و می‌تواند از آن استفاده کند، و اگر به ربوی بودن مقدار مشخصی از آن یقین دارد باید اصل مال را برای خود بردارد و مال ربوی را به صاحبش رد نماید.
کافی، ج ۵، ص ۱۴۵، ح ۴.
حدیث - ۱۵۵
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
وَ اغْتَنِمْ مَنِ اسْتَقْرَضَکَ فی حالِ غِناکَ لِیَجْعَلَ قَضاءَهُ لَکَ فی یَوْمِ عُسْرَتِکَ؛
غنیمت بدان کسی را که در زمان توانگریت از تو قرض بخواهد تا در روز تنگدستی‌ات (قیامت) بپردازد.
نهج البلاغه، از نامه ۳۱.
حدیث - ۱۵۶
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
... فَاِنْ اَعْطاهُ اَکْثَرَ مِمّا اَخَذَهُ مِنْ شَرْطٍ بَیْنَهُما فَهُوَ مُباحٌ لَهُ، وَ لَیْسَ لَهُ عِنْدَ اللّه‌ِ ثَوابٌ فیما اَقْرَضَهُ؛
اگر قرض گیرنده بدون قرار قبلی، سودی به قرض دهنده بدهد مُباح است، ولی آن قرض دهنده پاداشی از خدا نخواهد گرفت.
بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۷، ح ۱.
حدیث - ۱۵۷
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
لاَِنْ اُقْرِضَ قَرْضا اَحَبُّ اِلَیَّ مِنْ اَنْ اَصِلَ بِمِثْلِهِ؛
مالی را قرض بدهم، بیشتر دوست دارم تا آن را ببخشم.
بحارالانور، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹، ح ۵
حدیث - ۱۵۸
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَنْ أَرادَ تُسْتَجابُ دَعْوَتُهُ وَأَنْ تُکْشَفَ کُرْبَتُهُ فَلْیُفَرِّجْ عَنْ مُعْسِرٍ؛
هر کس می‌خواهد دعایش مستجاب و اندوهش برطرف شود، به تنگدست مهلت دهد.
کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۱۵، ح ۱۵۳۹۸.
حدیث - ۱۵۹
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
اِعْلَمْ أَنَّ مَنِ اسْتَدانَ دَیْنا وَنَوی قَضاءَهُ، فَهُوَ فی أَمانِ اللّه‌ِ حَتّی یَقْضیَهُ، فَإنْ لَمْ یَنْوِ قَضاءَهُ فَهُوَ سارِقٌ؛
کسی که قرض بگیرد در صورتی که تصمیم داشته باشد آن را پس دهد در امان خداست تا آن را اداء کند ولی اگر تصمیم نداشته باشد آن را به صاحبش برگرداند، دزد محسوب می‌شود.
فقه الرضا، ص ۲۶۸.
حدیث - ۱۶۰
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَنِ احْتاجَ إِلَیْهِ أَخوهُ الْمُسْلِمُ فی قَرْضٍ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَلَمْ یَفْعَلْ حَرَّمَ اللّه‌ُ عَلَیْهِ ریحَ الْجَنَّةِ؛
کسی که برادر مسلمانش در قرضی به او نیاز پیدا کند و او بتواند قرض بدهد و چنین نکند، خداوند بوی بهشت را بر او حرام می‌کند.
امالی صدوق، ص ۵۱۶.
حدیث - ۱۶۱
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَنْ أَقْرَضَ مَلْهوفافَأَحْسَنَ‌طِلْبَتَهُ‌اسْتَأْنَفَ‌الْعَمَلَ وَأَعْطاهُ اللّه‌ُ بِکُلِّ دِرْهَمٍ أَلْفَ قِنْطارٍ مِنَ الْجَنَّةِ؛
هر کس به گرفتار و درمانده‌ای قرض بدهد و در پس گرفتن آن خوشرفتاری کند [گناهانش پاک شده] اعمالش را دوباره شروع می‌کند و خداوند در برابر هر درهم، هزار قنطار (ثروتی فراوان) در بهشت به او عطا کند.
ثواب الاعمال، ص ۲۸۹.
حدیث - ۱۶۲
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
إِنَّ اللّه‌َ تَعالی مَعَ الدّائِنِ حَتّی یَقْضیَ دَیْنَهُ مالَمْ یَکُنْ دَیْنُهُ فیما یَکْرَهُ اللّه‌ُ؛
خداوند یار قرضدار است تا قرض خود را بپردازد به‌شرط آنکه قرض وی بر خلاف رضای خدا نباشد.
نهج الفصاحه، ح ۷۳۳.
حدیث - ۱۶۳
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَنْ أَخَذَ أَمْوالَ النّاسِ یُریدُ أَداءَها أَدَّی اللّه‌ُ عَنْهُ وَمَنْ أَخَذَها یُریدُ إِتْلافَها اَتْلَفَهُ اللّه‌ُ؛
هر کس اموال مردم را بگیرد و قصد پرداخت آن را داشته باشد خداوند آن را بپردازد (او را یاری می‌کند) و هر کس اموال مردم را بگیرد و قصد تلف کردن داشته باشد خداوند آن را تلف کند.
نهج الفصاحه، ح ۲۹۷۹.
حدیث - ۱۶۴
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
دَخَلْتُ الْجَنَّةَ فَرَأَیْتُ عَلی بابِها: اَلصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ وَالْقَرْضُ بِثَمانیَةَ عَشَرَ فَقُلْتُ یا جَبْرَئیلُ کَیْفَ صارَتِ الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ وَالْقَرْضُ بِثَمانیَةَ عَشَرَ؟ قالَ: لأَِنَّ الصَّدَقَةَ تَقَعُ عَلی یَدِ الْغَنیِّ وَالْفَقیرِ وَالْقَرْضُ لایَقَعُ إِلاّ فی یَدِ مَنْ یَحْتاجُ إِلَیْهِ؛
وارد بهشت شدم، دیدم بر در آن نوشته است (ثواب) صدقه ده برابر است و قرض هجده برابر. گفتم: ای جبرئیل چرا صدقه ده برابر و قرض هجده برابر است؟ گفت: زیرا صدقه به دست نیازمند و بی‌نیاز می‌رسد اما قرض جز به دست کسی که به آن نیاز دارد، نمی‌رسد.
کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۱۰، ح ۱۵۳۷۳.
حدیث - ۱۶۵
حضرت رسوا اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
صَدَقَهُ السِّرِّ تُطْفِیءُ الْخَطیئَهَ، کَما تُطْفِیءُ الماءُ النّارَ، وَ تَدْفَعُ سَبْعینَ باباً مِنَ الْبَلاءِ؛
صدقه‌ای که محرمانه و پنهانی داده شود، سبب پاکی گناهان است، همان طوری که آب، آتش را خاموش می‌کند، همچنین صدقه هفتاد نوع بلا و آفت را بر طرف می‌نماید.
مستدرک الوسائل: ج ۷، ص ۱۸۴، ح ۷۹۸۴
حدیث - ۱۶۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
اَلصَّدَقَةُ عَلی وَجْهِها وَاصْطِناعُ الْمَعْروفِ وَ بِرُّ الْوالِدَیْنِ وَصِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَتَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَ تَقی مَصارِ عَ السُّوءِ؛
صدقه بجا، نیکوکاری، نیکی به پدر و مادر و صله رحم، بدبختی را به خوشبختی تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهای بد جلوگیری می‌کند.
نهج الفصاحه، ح ۱۸۶۹
حدیث - ۱۶۷
امام باقرعليه‌السلام می فرمایند:
عبادت، هفتاد جزء است و از همه بهتر، کسب روزی حلال است.
الحدیث - ،ص ۱۰.
حدیث - ۱۶۸
پیامبر اعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
کسی که از دسترنج مشروع خود زندگی کند، در قیامت با پیامبران محشور می شود و پاداش می گیرد.
الحدیث - ، ص ۸.
حدیث - ۱۶۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
اَلْبَیِّعانِ بِالخیارِ ما لَمْ یَتَفَرَّقا ـ او قال: حَتّی یَتَفَرَّقا ـ فَاِنْ صَدَقا وَ بَیَّنا بورِکَ لَهُما فی بَیْعِهِما وَ اِنْ کَـتَما وَ کَذِبا مُحِقَت بَرَکَةُ بَیْعِهِما؛
خریدار و فروشنده، تا از یکدیگر جدا نشده‌اند، اختیار [فسخ معامله را] دارند. اگر راست بگویند و [عیب را] آشکار بگویند، داد و ستد برای هر دو، برکت خواهد داشت، و اگر [عیب را [بپوشانند و دروغ بگویند برکت دادوستدشان خواهد رفت.
صحیح بخاری، ج ۳، ص ۱۰.
حدیث - ۱۷۰
امام علیعليه‌السلام :
اَلْبَرَکَةُ فی مالِ مَنْ آتَی الزَّکاةَ وَ واسَی الْمُؤمِنینَ وَ وَصَلَ الاَْقْرَبینَ؛
برکت در مال کسی است که زکات بپردازد، به مؤمنان مدد و یاری رساند و به خویشاوندان کمک نماید.
تحف العقول، ص ۱۷۲.
حدیث - ۱۷۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
باکِروا طَـلَبَ الرِّزْقِ وَ الْحَوائِجِ فَاِنَّ الغُدُوَّ بَرَکَةٌ وَ نَجاحٌ؛
در پی روزی و نیازها، سحر خیز باشید؛ چرا که حرکت در آغاز روز، [مایه] برکت و پیروزی است.
المعجم الاوسط، ج ۷، ص ۱۹۴، ح۷۲۵۰
حدیث - ۱۷۲
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
کسی که در مال خود بر تو ایثار کند تو را بر خویش برگزیده (و شایسته نام ایثارگری است).
(غررالحکم و دررالکلم)
حدیث - ۱۷۳
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
آن که بخشش اموال بر او سهل باشد، امیدها به او رو کنند.
(شرح غررالحکم ، ج ۵، ص ۲۲۹)
حدیث - ۱۷۴
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
برخی (از اموال خود) را از پیش فرستید که به سود شما باشد (و به کارتان آید) و همه را به جای نگذارید که به زیان شما است.
غررالحکم ، باب آخرت
حدیث - ۱۷۵
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :
هر کار نیکی صدقه است و هر چه مسلمان بر خویش و کسان خویش خرج کند در قبال آن برای او صدقه ای نویسند ؛ و هر چه مسلمان به وسیله آن آبروی خویش محفوظ دارد در قبال آن برایش صدقه ای نویسند.
نهج الفصاحه ، حدیث - ۲۱۷۳
حدیث - ۱۷۶
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
کسی که غذایش کم شد، هزینه زندگی برایش سبک خواهد شد.
غررالحکم ، باب خوردن
حدیث - ۱۷۷
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
دور اندیش کسی است که از ولخرجی و تبذیر بپرهیزد ، و اسرافکاری را خوش ندارد.
غررالحکم ، باب دور اندیشی
حدیث - ۱۷۸
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
وَ الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ وَ أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِی عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْیُنِهِمْ فِی آجَالِهِمْ؛
صدقه دادن دارویی ثمر بخش است ، و کردار بندگان در دنیا ، فردا در پیش روی آنان جلوه گر است.
نهج البلاغه، حکمت ۷
حدیث - ۱۷۹
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خیارُکُمْ اَحْسَنُکُمْ قَضاءً لِلدَّیْنِ؛
بهترین شما کسانی هستند که قرض خود را بهتر ادا کنند.
نهج الفصاحه، ح ۱۴۷۴.
حدیث - ۱۸۰
امام علیعليه‌السلام :
اِنَّ اللّه‌َ عزَّوَجَلَّ یُحِبُّ المُحْتَرِفَ الاَْمینَ؛
خداوند انسان شاغل امین را دوست دارد.
کافی، ج ۵، ص ۱۱۳، ح ۱.
حدیث - ۱۸۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الْعَبدَ اَنْ یَکُونَ سَهْلَ الْبَیْعِ وَ سَهْلَ الشِّراءِ وَ سَهْلَ القَضاءِ وَ سَهْلَ الاِقْتِضاءِ؛
خداوند بنده‌ای را که در خرید و فروش و قضاوت و پذیرش قضاوت آسان گیر باشد دوست دارد.
دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۱۷
حدیث - ۱۸۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الاِْنْفاقَ وَ یُبْغِضُ اْلاِقْتارَ، فَاَنْفِقْ وَ اَطْعِمْ وَ لا تُصَرْصِرْ فَیَعْسِرْ عَلَیْکَ الطَّلَبُ؛
خداوند خرج کردن را دوست دارد و با سخت خرج کردن دشمن است پس انفاق و اطعام کن و به ثروت اندوزی مپرداز که کسب ثروت تو را به سختی می‌اندازد.
بحارالأنوار، ج۶۴، ص ۲۸۲، ح ۴۳
حدیث - ۱۸۳
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
مَنْ تَصَدَّقَ فی یَوْمٍ اَو لَیْلَةٍ اِنْ کَانَ یَوْمٌ فَیَوْمٌ وَ اِنْ کانَ لَیْلَةٌ فَلَیْلٌ دَفَعَ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ عَنْهُ الْهَمَّ وَ السَّبُعَ وَ میتَةَ السُّوءِ؛
هر کس در روز و یا شب صدقه بدهد اگر روز است روز و اگر شب است، شب خداوند از او غم و اندوه، درنده و مرگ بد را دور می‌کند.
ثواب الأعمال، ص ۱۴۰
حدیث - ۱۸۴
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
بهترین مال آن است که صرف حفظ آبرو شود.
(بحار الانوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۵۲)
حدیث - ۱۸۵
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
صدقه بده هرچند کم باشد زیرا هر کار کوچکی که صادقانه برای خدا انجام‌شود، بزرگ است.
(وسائل الشیعة ، ج ۱ ، ص ۸۷)
حدیث - ۱۸۶
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
کسی که نعمت دارد باید که بر عیالش در هزینه وسعت بخشد.
(تحف العقول ، ص ۴۶۶)
حدیث - ۱۸۷
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
إنَّ القَصدَ یورِثُ الغِنی؛
میانه‌روی ، ثروتمندی می‌آورد.
الکافی، ج ۴ ، ص ۵۳
حدیث - ۱۸۸
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اَلصَّدَقَةُ بِعَشرَةٍ وَ القَرضُ بِثَمانِیَةَ عَشرَ وَ صِلَةُ الْاِخوانِ بِعِشرینَ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ بِاَربَعَةٍ وَ عِشرینَ؛
صدقه دادن، ده حسنه، قرض دادن، هجده حسنه، رابطه با برادران [دینی]، بیست حسنه و صله رحم، بیست و چهار حسنه دارد.
کافی، ج ۴، ص ۱۰، ح ۳
حدیث - ۱۸۹
پیامبر اعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
یاِقنَع بِما اُوتیتَهُ یَخِفَّ عَلَیکَ الحِسابُ؛
به آنچه به تو داده شده ، قناعت کن ، تا کار حسابرسی بر تو آسان شود.
اأعلام الدین ، ص ۳۴۴
حدیث - ۱۹۰
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اَلصَّدَقَةُ تَدْفَعُ الْبَلاءَ وَ هِیَ اَنـْجَحُ دَواءٍ وَ تَدْفَعُ الْقَضاءَ وَ قَدْ اُبْرِمَ اِبراما وَ لا یَذْهَبُ بِالاَْدواءِ اِلاَّ الدُّعاءُ وَ الصَّدَقَةُ
صدقه بلا را برطرف می‌کند و مؤثرترینِ داروست. همچنین، قضای حتمی را برمی‌گرداند و درد و بیماری‌ها را چیزی جز دعا و صدقه از بین نمی‌برد.
بحارالأنوار، ج ۹۳، ص ۱۳۷، ح ۷۱
حدیث - ۱۹۱
حضرت علیعليه‌السلام فرمودند:
اِغتَنِم مَنِ استَقرَضَکَ فی حالِ غِناکَ لِیجعَلَ قَضاءَهُ فی یومِ عُسرَتِکَ ؛
کسی را که در حال بی نیازی‌ات از تو قرض می خواهد، غنیمت شمار تا در وقت نیازت جبرانش کند
غررالحکم و دررالکلم، ح ۲۳۷۰
حدیث - ۱۹۲
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
سُوسُوا إِیمَانَکم بِالصَّدَقَةِ وَ حَصِّنُوا أَموَالَکم بِالزَّکاةِ وَ ادفَعُوا أَموَاجَ البَلَاءِ بِالدُّعَاءِ ؛
ایمان خود را با صدقه دادن و اموالتان را با زکات دادن نگاه دارید، و امواج بلا را با دعا از خود برانید.
(نهج البلاغه، حکمت ۱۴۶ )
حدیث - ۱۹۳
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَطیبُ العَیشِ القَناعَةُ؛
خوش‌ترین زندگی، زندگی با قناعت است.
(غررالحکم، ح ۲۹۱۸)
حدیث - ۱۹۴
حضرت علیعليه‌السلام فرمودند:
الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنجِحٌ وَ أَعمَالُ العِبَادِ فِی عَاجِلِهِم نُصبُ أَعینِهِم فِی آجَالِهِم؛
صدقه دادن دارویی ثمر بخش است ، و کردار بندگان در دنیا ، فردا در پیش روی آنان جلوه گر است.
(کافی، ج ۵، ص ۱۲۵، ح ۷ )
حدیث - ۱۹۵
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلبَرَکةُ فی مالِ مَن آتَی الزَّکاةَ وَ واسَی المُؤمِنینَ وَ وَصَلَ الاَقرَبینَ؛
برکت در مال کسی است که زکات بپردازد، به مؤمنان مدد و یاری رساند و به خویشاوندان کمک نماید.
(تحف العقول، ص ۱۷۲)
حدیث - ۱۹۶
حضرت علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلبَرَکةُ فی مالِ مَن آتَی الزَّکاةَ وَ واسَی المُؤمِنینَ وَ وَصَلَ الاَقرَبینَ؛
برکت در مال کسی است که زکات بپردازد، به مؤمنان مدد و یاری رساند و به خویشاوندان کمک نماید.
(تحف العقول، ص ۱۷۲)
حدیث - ۱۹۷
پیامبر اعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اَلصَّدَقَةُ عَلَی القَرابَةِ صَدَقَةٌ وصِلَةٌ؛
صدقه دادن به خویشاوندان، هم صدقه است و هم صله رحم.
(مسند احمد، ج ۴ ،ص ۱۷)
حدیث - ۱۹۸
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مَنِ اقتَصَرَ عَلی بُلغَةِ الکفافِ فَقَدِ انتَظَـمَ الرّاحَةَ وَ تَبَوَّاَ خَفضَ الدَّعَةِ
هر کس به اندازه‌ای که او را کفایت می کند، قناعت کند، به آسایش و نظم می رسد و در آسودگی و رفاه منزل می گیرد.
(نهج البلاغه، حکمت ۳۷۱)
حدیث - ۱۹۹
پیامبر اعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
باکروا طَـلَبَ الرِّزقِ وَ الحَوائِجِ فَاِنَّ الغُدُوَّ بَرَکةٌ وَ نَجاحٌ
در پی روزی و نیازها، سحر خیز باشید؛ چرا که حرکت در آغاز روز، [مایه] برکت و پیروزی است.
(المعجم الاوسط، ج ۷، ص ۱۹۴، ح ۷۲۵۰)
حدیث - ۲۰۰
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
إذا أرَدتَ أن یُثرِی اللهُ ما لَکَ فَزَکِّهِ.
هر گاه خواستی که خداوند دارایی تو را زیاد کند، زکات آن را بپرداز.
(بحارالأنوار، ج۹۶، ص۲۳)
حدیث - ۲۰۱
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
مَن أَرادَ تُستَجابُ دَعوَتُهُ وَأَن تُکشَفَ کربَتُهُ فَلیفَرِّج عَن مُعسِرٍ
هر کس می خواهد دعایش مستجاب و اندوهش برطرف شود، به تنگدست مهلت دهد.
(کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۱۵، ح ۱۵۳۹۸ )
حدیث - ۲۰۲
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
إذا أرَدتَ أن یُثرِی اللهُ ما لَکَ فَزَکِّهِ.
هر گاه خواستی که خداوند دارایی تو را زیاد کند، زکات آن را بپرداز.
(بحارالأنوار، ج۹۶، ص۲۳)
حدیث - ۲۰۳
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
القَنَاعَةُ مَالٌ لا یَنفَدُ؛
قناعت مالی است که تمام شدنی نیست.
(جهاد با نفس، ح ۲۹۹)
حدیث - ۲۰۴
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
مَن أَرادَ تُستَجابُ دَعوَتُهُ وَأَن تُکشَفَ کربَتُهُ فَلیفَرِّج عَن مُعسِرٍ؛
هر کس می خواهد دعایش مستجاب و اندوهش برطرف شود، به تنگدست مهلت دهد.
(کنزالعمال، ج ۶، ص ۲۱۵، ح ۱۵۳۹۸ )
حدیث - ۲۰۵
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
إذا أرادَ أَحَدُکم أَن یستَجابَ لَهُ فَلیطَیب کسبَهُ وَلیخرُج مِن مَظالِمِ النّاسِ ، وَ إِنَّ اللّه‌َ لا یرفَعُ إِلَیهِ دُعاء عَبدٍ وَ فی بَطنِهِ حَرامٌ أَو عِندَهُ مَظلَمَةٌ لأِحَدٍ مِن خَلقِهِ؛
هر کس بخواهد دعایش مستجاب شود، باید کسب خود را حلال کند و حق مردم را بپردازد. دعای هیچ بنده‌ای که مال حرام در شکمش باشد یا حق کسی بر گردنش باشد، به درگاه خدا بالا نمی‌رود.
( بحارالأنوار، ج ۹۳، ص ۳۲۱، ح ۳۱ )
حدیث - ۲۰۶
حضرت علیعليه‌السلام فرمودند:
الکریمُ مَن صانَ عِرضَهُ بِمالِهِ وَ اللَّئیمُ مَن صانَ مالَهُ بِعِرضِهِ؛
بزرگوار کسی است که آبرویش را با مالش حفظ کند و فرومایه کسی است که مالش را با آبرویش حفظ کند.
(غرر الحکم و درر الکلم: ح ۲۱۵۹)
حدیث - ۲۰۷
حضرت رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اَلتّاجِرُ الاَمینُ الصَدوقُ المُسلِم مَعَ الشُّهَداءِ یومَ القیامَة؛
تاجر درستکار راستگوی مسلمان، روز رستاخیز با شهیدان است.
(کنز العمال ، ج ۴ ، ص ۷ ، ح ۹۲۱۶)
حدیث - ۲۰۸
امام رضاعليه‌السلام فرمودند:
أفضَلُ المَالِ مَا وُقِیَ بِهِ العِرضُی
بهترین مال آن است که آبرو با آن محفوظ ماند.
(بحار الأنوار، ج۷۸، ص۳۵۲)
حدیث - ۲۰۹
امام رضاعليه‌السلام فرمودند:
خَیرُ مالِ المَرءِ ذَخائِرُ الصَّدَقَةِی
بهترین مال انسان، اندوخته‌های صدقه است.
(تنبیه الخواطر، ج۲، ص۱۸۲)
حدیث - (۳۰۷)
حدیث - ۲۱۰
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خوشا بر آن کس که افزونیِ دارایی اش را انفاق کند و از افزون‌گویی زبانش جلوگیری کند !
تحف العقول ص۳۰
حدیث - ۲۱۱
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اَلعِبادَهُ سَبعونَ جُزء، اَفضَلُها جُزءً طَلَبُ الحَلالِ
عبادت هفتاد جزء است و بالاترین و بزرگترین جزء آن کسب حلال است.
(ثواب الاعمال و عقاب الاعمال)
حدیث - ۲۱۲
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
إنَّ الصَّدَقَة َلتُطفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ
صدقه، خشم پروردگار را فرو می‌نشاند.
(کنزالعمال، ح۱۶۱۱۴۳ )
حدیث - ۲۱۳
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
آن که میانه روی کند، تهی دست نخواهد شد.
نهج البلاغه، حکمت ۱۴۰.
حدیث - ۲۱۴
امام حسینعليه‌السلام می فرمایند:
قناعت مایه ی آسایش تن است.
بحارالانوار، ج۷۸، ص ۱۲۸.
حدیث - ۲۱۵
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
میوه ی قناعت، میانه روی در کسب و کار است و خویشنداری، از دست دراز کردن به سوی مردم.
غررالحکم، ح ۴۶۳۴.
حدیث - ۲۱۶
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
آن که میانه روی کند، تهی دست نخواهد شد.
نهج البلاغه، حکمت ۱۴۰.
حدیث - ۲۱۷
حضرت علیعليه‌السلام می فرمایند:
مواساة الأخ فی الله عزوجل تزید فی الرزق
کمک مالی به برادر دینی، روزی را زیاد می کند.
بحارالانوار، ج۷۴، ص ۳۵۹.
حدیث - ۲۱۸
حضرت رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اکثروا من الصدقة ترزقوا.
صدقه زیاد بدهید، تا خداوند به شما روزی دهد.
بحارالانوار، ج۷۷، ص ۱۷۶.
حدیث - ۲۱۹
حضرت امام حسینعليه‌السلام می فرمایند:
القنوع راحة الابدان.
قناعت مایه ی آسایش تن است.
بحارالانوار، ج۷۸، ص ۱۲۸.
حدیث - ۲۲۰
حضرت امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
من حسن بره أهل بیته زید فی رزقه.
هر که با خانواده ی خود نیکوکار باشد، روزیش زیاد می شود.
بحارالانوار، ج۷۶، ص ۶۰.
حدیث - ۲۲۱
قال الإمام الباقرعليه‌السلام : علیکم بالصدقة، فبکروا بها، فإنها تسود وجه إبلیس.
امام باقرعليه‌السلام فرمودند: بر شما باد به صدقه دادن، صدقه را صبح زود بدهید، همانا (صدقه) روی ابلیس را سیاه می کند.
«تحف العقول، ص ۲۹۸»
نبایدهای اقتصادی
حدیث - ۱
قال الامام الصّادقعليه‌السلام : إنّما الشَّحیح مَنْ منع حقَّ الله و أنفقَ فی غَیرِ حقِّ اللهِ عزّوجل.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: بخیل کسی است که از پرداخت حق خدا (مانند زکات و خمس) خودداری نموده، در راه غیر خدا بذل و بخشش می‌کند.
«معانی الاخبار، ص ۲۴۶»
حدیث - ۲
سُئلَ الامام الحسنعليه‌السلام عن البُخل، فقال: هو أنْ یَری الرَّجلُ ما أنفقهُ تَلَفاً و ما أمسَکَهُ شرَفا.
از امام حسنعليه‌السلام در مورد معنای بخل پرسیدند، حضرت فرمودند: بخل آن است که انسان آنچه را انفاق و خرج می‌کند از دست رفته و بیهوده بپندارد و آنچه را که نگه می‌دارد، مایه شرف و بزرگی بداند.
«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۱۳»
حدیث - ۳
قال الامام الصادقعليه‌السلام : حَسْبُ البَخیلِ مِنْ بُخلِهِ سوء الظنِّ بِرَبِّهِ، مَن أیْقَنَ بالخَلَفِ جادَ بالعطیِّه.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: برای (گنهکار بودن) بخیل همین بس که به پروردگارش بدگمان است، کسی که به جایگزینی انفاق و بخشش از طرف خداوند یقین داشته باشد، نیکو بخشش می‌کند.
«بحار الانوار، ج ۷۰، ص ۳۰۷»
حدیث - ۴
قال الامام الصادقعليه‌السلام : إنْ کانَ الخَلَفُ مِنَ الله عزّوجل حقّاً فَالبُخلُ لِماذا؟
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: اگر جایگزینی انفاق و بخشش از طرف خداوند حق است (که حق است)، پس بخل ورزیدن برای چه؟
«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۹۰»
حدیث - ۵
قال الامام علیعليه‌السلام : عَجِبتُ لِلبَخیلِ یَستَعجِلُ الفقرَ الذی مِنهُ هَرَبَ و یَفُوتُهُ الغِنَی الذی إیّاه طَلَبَ فَیَعیشُ فی الدّنیا عَیْشَ الفُقراء و یُحاسَبُ فی الاخرةِ حِسابَ الأغنیاء.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: در شگفتم از برای شخص بخیل که می‌شتابد به سوی تنگدستی و فقری که از آن گریزان است و مال و ثروتی را که می‌جوید از دست میدهد، لذا در دنیا مانند فقیران زندگی می‌کند و در آخرت مانند توانگران به حسابش رسیدگی می‌شود.
«نهج البلاغه، حکمت ۱۲۱»
حدیث - ۶
قال الامام علیعليه‌السلام : أبْخَلُ النّاس مَن بَخِلَ علی نَفسِهِ بِمالِهُ و خَلَّفَه لِوارثِهِ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخیل‌ترین مردم کسی است که با ثروتش بر خود بخل ورزد و آن را برای وارثش بر جای نهد.
«غررالحکم، ص ۱۰۳»
حدیث - ۷
قال الامام علیعليه‌السلام : البخیلُ یَبْخلُ علی نَفسهِ بالیَسیرِ مِن دنیاهُ و یَسْمَحُ لِوارثهِ بِکلّها.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخیل جز به مقدار کمی از دارائی خود، بر خودش بخل می‌ورزد و (بعد از مدتی) تمام دارائی خود را به وارثش می‌بخشد.
«غررالحکم، ص ۱۹»
حدیث - ۸
قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ بَخَلَ بِمالهُ ذَلَّ و مَنْ بَخَلَ بِدینِهِ جَلَّ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: کسی که در مال خود بخل ورزد، خوار و ذلیل گردد و آن کسی که نسبت به دین خود بخل ورزد، عزیز و بزرگوار شود.
«غررالحکم، ص ۳۳۵»
حدیث - ۹
قال الامام علیعليه‌السلام : البُخلُ باخراجِ ما أفْترضه الله سُبْحانه من الأموالِ أقْبَحُ البُخل.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخل ورزیدن نسبت به پرداخت آنچه خداوند سبحان (از اموال) واجب کرده است، زشت‌ترین نوع بخل است.
«غررالحکم، ص ۱۹»
حدیث - ۱۰
قال الامام الصادقعليه‌السلام : إنّما الاسرافُ فیما أتلفَ المالَ و أضَرَّ بالبدن.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: اسراف آن است که مال را از بین ببرد و به بدن زیان برساند.
بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۳۰۳
حدیث - ۱۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن أعطی فی غَیر حقّ فقد أسرف، و مَنْ منع مِنْ حقّ فقد قتر.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که در غیر راه حق هزینه کند، اسراف کرده است و کسی که از راه حق باز دارد (وخودداری کند)، سختگیری کرده (و بخل ورزیده) است.
تفسیر نورالثقلین، ج ۴، ص ۳۱
حدیث - ۱۲
قال الامام علیعليه‌السلام : أقبحُ البَذلِ السَّرَف.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: زشت‌ترین بذل و بخشش، اسراف و زیاده‌روی است.
غررالحکم، ص۴۳۰
حدیث - ۱۳
قال الامام علیعليه‌السلام : إنَّ إعطاءَ الْمال فی غیر حقّه تبذیرٌ و إسرافٌ و هو یَرفعُ صاحبَه فی الدّنیا و یَضَعَهُ فی الآخرة.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخشش‌های بی جا (از مال و ثروت) زیاده روی و اسراف است و آن مال بخشنده اش را در دنیا رفعت می دهد و در آخرت به زیر می‌کشد (خوار و ذلیل می‌کند).
نهج البلاغه، خطبه ۱۲۶
حدیث - ۱۴
قال الله عزّوجلّ:
ای موسی! مرا در هیچ حالتی فراموش نکن و از بسیاری مال سرمست نشو.
(کافی۸/۴۵)
حدیث - ۱۵
انَّ اللَّهَ یُبْغِضُ . اضاغة الْمَالِ ؛
خداوند، تباه سازی اموال را دشمن می دارد.
تحف العقول، ص۸۰۴
حدیث - ۱۶
امام علیعليه‌السلام :
إعطاءُ المالِ فی غَیرِ حَقِّهِ تَبذیرٌ وإسرافٌ
خرج کردن به ناحقّ مال ، حیف و میل و اسراف است
نهج البلاغة : الخطبة ۱۲۶ منتخب میزان الحکمة : ۲۷۰
حدیث - ۱۷
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَنِ اقتَطَعَ مالَ مؤمنٍ غَصبا بغَیرِ حَقٍّ لَم یَزَلِ اللّه‌ُ مُعرِضا عَنهُ ، ماقِتا لأِعمالِهِ التی یَعمَلُها مِن البِرِّ والخَیرِ ، لا یُثبِتُها فی حَسَناتِهِ حتّی یَتُوبَ ویَرُدَّ المالَ الذی أخَذَهُ إلی صاحِبهِ
کسی که مال مسلمانی را به ناحقّ غصب کند ، خداوند پیوسته ازاو رویگردان باشد و از هر کار نیکی که می‌کند در خشم باشد و آنها را درشمار حسناتش ثبت نکند ، تا آن گاه که توبه کند و مالی را که گرفته است به صاحبش برگرداند
مستدرک الوسائل : ۱۷ / ۸۹ / ۲۰۸۲۳ منتخب میزان الحکمة : ۴۲۶
حدیث - ۱۸
امام صادقعليه‌السلام :
کَسبُ الحَرامِ یَبینُ فی الذُّرِّیَّةِ؛
(اثر) کسب حرام، در نسل آشکار می‌شود.
الکافی: ج ۵، ص ۱۲۵، ح ۴
حدیث - ۱۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلکَفُّ عَمّا فی أَیدِی النّاسِ عِفَّةٌ وَکِبَرُ هِمَّةٍ؛
طمع نداشتن به آنچه در نزد مردم است، (نشان) عزت نفس و بلند همتی است.
غررالحکم، ج۱، ص۳۶۵، ح۱۳۸۷
حدیث - ۲۰
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
اَوْحَی اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ اِلی مُوسیعليه‌السلام یا مُوسی لا تَفْرَحْ بِکَثْرَةِ الْمالِ وَ لا تَدَعْ ذِکْری عَلی کُلِّ حالٍ فَاِنَّ کَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِی الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْکَ ذِکری یُقْسِی الْقُلوبَ؛
خدای عزّوجلّ به موسیعليه‌السلام وحی کرد: ای موسی! به زیادی ثروت شاد مشو و در هیچ حالی مرا فراموش مکن، زیرا با زیادی ثروت گناهان فراموش می‌شود و از یاد بردن من قساوت قلب می‌آورد.
نهج الفصاحه، ح ۲۷۸۳
حدیث - ۲۱
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
إنَّ اعظَمَ الحَسَرَاتِ یَومَ القیامَةِ حَسرَةُ رَجُل کَسَبَ مالاً فی غَیرِ طاعَةِ اللهِ فوَرِثَهُ رَجُلٌ فانفَقَهُ فی طاعَةِ اللهِ سُبحانَهُ فَدَخَلَ بِهِ الجَنّة وَ دَخَلَ الاوَّلُ بِهِ النّارَ.
روز قیامت بزرگترین افسوس،ُ افسوس مردی است که مالی را به ناروا گردآورده به دوزخ رود و آن مال را برای کسی به ارث گذارد که در طاعت خداوند سبحان خرجش نموده به بهشت رود.
(نهج البلاغه حکمت ۴۲۹)
حدیث - ۲۲
امام باقرعليه‌السلام فرمودند:
و ما مِنْ عَبْدٍ یَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ یُنْفِقُها فیما یُرْضِی اللّه‌َ اِلاَّ ابْتُلیَ بِاَنْ یُنْفِقَ اَضْعافَها فیما اَسْخَطَ اللّه‌َ؛
هر کس از خرج کردن مالی در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غیر خداپسندانه هزینه خواهد کرد.
(نهج الفصاحه، ح ۲۷۷۹)
حدیث - ۲۳
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
یَسیرُ الرِّیاءِ شِرکٌ ؛
ریا ، اندکش نیز شرک است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۰۹۷۶
حدیث - ۲۴
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مَنِ افتَخَرَ بِالتَّبذیرِ احتُقِرَ بِالإ فلاسِ ؛
آنکه به اسراف می‌بالد ، با تهیدستی خُرد و خوار می‌شود
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۹۰۵۷
حدیث - ۲۵
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مَن یَکتَسِب مالاً مِن غَیرِ حِلِّهِ یَصرِفهُ فی غَیرِ حَقَّهِ ؛
هرکس مالی را از حرام به دست آورد ، آن را در راه ناشایست خرج می‌کند
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۸۸۳
حدیث - ۲۶
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مَن أظهَرَ فَقرَهُ أذَلَّ قَدرَهُ ؛
هر کس ناداری‌اش را آشکار کند ، ارزش خود را فرو کاسته است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۵۵۵
حدیث - ۲۷
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مَنِ اتَّجَرَ بِغَیرِ عِلمٍ فَقَدِ ارتَطَمَ فِی الرِّبا ؛
هر کس بدون آگاهی از دانش [فقه] به تجارت بپردازد ، در ربا فرو می‌رود
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۸۴۰۱
حدیث - ۲۸
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
کُن سَمِحا وَ لا تَکُن مُبَذِّرا ؛
بخشنده باش و اسراف کننده مباش
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۱۳۸
حدیث - ۲۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
زِیادَةُ الشُّحِّ تَشینُ الفُتُوَّةَ وَ تُفسِدُ الأُخُوَّةَ ؛
بسیاریِ بخل ، جوان‌مردی را زشت و برادری را تباه می‌کند
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۵۵۰۸
حدیث - ۳۰
اَلبُخلُ بِالمَوجُودِ سُوءُ الظَّنِّ بِالمَعبودِ ؛
بخل‌ورزی به آنچه موجود است، بدگمانی به معبود است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۲۵۸
حدیث - ۳۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
کما لا یَحِلُّ لِغَریمِکَ أن یَمطُلَکَ وهُو مُوسِرٌ ، فکذلکَ لا یَحِلُّ لکَ أن تُعسِرَهُ إذا عَلِمتَ أ نّهُ مُعسِرٌ؛
هـمچنان کـه بـدهکار تـو ، اگر توانگر باشد روا نیست در پرداخت بدهیش به تو تعلّل ورزد، بر تو نیز روا نیست که ، اگر بدانی تنگدست است، او را تحت فشار قرار دهی.
ثواب الأعمال : ۱۶۷ / ۵
حدیث - ۳۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إیّاکم والدَّینَ ، فإنّه هَمٌّ بِاللیلِ وذُلٌّ بالنهارِ ؛
از وام گرفتن بپرهیزید کـه آن انـدوه شـب و خواری روز است
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۴۱ / ۴
حدیث - ۳۳
امام علیعليه‌السلام :
کَثرَةُ الدَّینِ تُصَیِّرُ الصادِقَ کاذِباً والمُنجِزَ مُخْلِفاً؛
بدهکاری زیاد ، راستگو را دروغگو می‌کند و خوش قول را بدقول
غرر الحکم : ۷۱۰۵
حدیث - ۳۴
امام صادقعليه‌السلام :
خَفِّفوا الدَّینَ، فإنّ فی خِفَّةِ الدَّینِ زیادَةَ العُمُرِ ؛
کمتر وام بگیرید که کم قرض داشتن عمر را زیاد می‌کند
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۴۵ / ۲۱
حدیث - ۳۵
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در جایی دیگر می فرمایند:
مَطْلُ الغَنِیِّ ظُلم؛
تعلّل ورزیدن توانگر (در پرداخت بدهی) ظلم است
مستدرک الوسائل : ۱۳ / ۳۹۷ / ۱۵۷۱۳
حدیث - ۳۶
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
أیُّما رجُلٍ اشْتَری طَعاما فکَبسَهُ أربَعینَ صَباحا یُریدُ بهِ غَلاءَ المُسلِمینَ ، ثُمَّ باعَهُ فتَصدّقَ بثَمنِهِ لَم یَکُنْ کَفّارَةً لِما صَنَعَ؛
هرکس مواد غذایی بخرد و برای این که آن را به مسلمانان گران بفروشد چهل روز انبار کند و پس از چهل روز آن را بفروشد و همه درآمد آن را هم صدقه بدهد کفاره گناه او نخواهد شد.
أمالی الطوسیّ : ۶۷۶ / ۱۴۲۷
حدیث - ۳۷
امام باقرعليه‌السلام :
شَرُّ بِقاعِ الأرضِ‌الأسواقُ ، وهُو مَیدانُ إبلیسَ ، یَغدُو بِرایَتِهِ ، ویَضَعُ کُرسِیَّهُ ، ویَبُثُّ ذُرِّیَّتَهُ ، فَبَینَ مُطَفِّفٍ فی قَفیزٍ ، أو طائشٍ فی میزانٍ ، أو سارِقٍ فی ذِراعٍ ، أو کاذِبٍ فی سِلعَتِهِ ، فیقولُ : علَیکُم بِرَجُلٍ ماتَ أبوهُ وأبُوکُم حَیٌّ ، فلا یَزالُ مع أوَّلِ مَن یَدخُلُ وآخِرِ مَن یَرجِعُ؛
بدترین جاهای زمین بازارهاست ؛ بازار میدان شیطان است ، اولِ صبح پرچم خود را در آن جا نصب می‌کند و تخت خود را می‌گذارد و فرزندانش را همه سو می‌پراکند : به سوی کسی که پیمانه را کم میدهد یا آن که ترازو را سبک می‌گیرد و کسی که در گز (متر) کردن دزدی می‌کند یا کسی که برای فروش کالایش به دروغ متوسل می‌شود او به فرزندانش می‌گوید : بر شما باد به (فریفتن) مردی که پدرش (حضرت آدم) مرده در حالی که پدر شما (ابلیس) هنوز زنده است ابلیس با اولین کسی که به بازار می‌آید وارد می‌شود و با آخرین نفری که بازار را ترک می‌کند بر می‌گردد
بحار الأنوار : ۸۴ / ۱۱ / ۸۷
حدیث - ۳۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
العِبادَةُ مَع أکْلِ الحَرامِ کالبِناءِ علی الرَّمْلِ - وقیلَ : علی الماءِ؛
عبادت کردن با وجود حرام خواری مانند ساختن بنایی است بر روی شن و به قولی : بر روی آب
عدّة الداعی : ۱۴۱
حدیث - ۳۹
امام باقرعليه‌السلام :
انَّ الرّجُلَ إذا أصابَ مالاً مِن حَرامٍ لَم یُقْبَلْ مِنهُ حَجُّ ولا عُمْرَةٌ ولا صِلَةُ رَحِمٍ حتّی أنّه یَفْسُدُ فیهِ الفَرْجُ ؛
هرگاه انسان مالی از حـرام بـه دست آورد نه حجّی از او پذیرفته شود، نه عمره‌ای و نه صله رحمی و حتّی در ازدواج و زناشویی او تأثیر سوء می‌گذارد.
أمالی الطوسیّ : ۶۸۰ / ۱۴۴۷
حدیث - ۴۰
امام علیعليه‌السلام :
إنَّ أعْظَمَ الحَسَراتِ یَومَ القِیامَةِ ، حَسْرَةُ رجُلٍ کَسَبَ مالاً فی غَیرِ طاعَةِ اللّه ، فوَرِثَةُ رجُلٌ فأنْفَقَهُ فی طاعةِ اللّه سُبحانَهُ ، فدَخَلَ بهِ الجَنّةَ ، ودَخَلَ الأوَّلُ بهِ النّارَ؛
بزرگترین افسوس در روز قیامت ، افسوس مردی است که مالی را به ناروا گرد آورده و آن را برای کسی بر جای گذاشته و او آن را در راه طاعت خدای سبحان خرج کرده باشد و بدان سبب به بهشت رود و او به دوزخ
نهج البلاغه: حکمت۴۲۹
حدیث - ۴۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
لا یَحْتَکِرُ إلاّ الخَوّانونَ؛
جز خیانتکاران احتکار نمی‌کنند.
کنز العمّال : ۹۷۳۸
حدیث - ۴۲
امام علیعليه‌السلام می فرمایند :
مِن طَبائعِ الأغْمارِ إتْعابُ النُّفوسِ فی الاحْتِکارِ؛
به رنج افکندن خود برای احتکار از خصلتهای ابلهان است
غرر الحکم : ۹۳۴۹
حدیث - ۴۳
امام علیعليه‌السلام می فرمایند :
الاحْتِکارُ شِیمَةُ الفُجّارِ ؛
احتکار خوی نابکاران است
غرر الحکم: ۶۰۷
حدیث - ۴۴
امام علیعليه‌السلام :
فیما کَتَبَهُ للأشتَرِ حینَ وَلاّهُ مِصرَ: واعْلَمْ مَع ذلکَ أنّ فی کثیرٍ مِنهُم التُجّار وذَوِی الصَناعاتِ ضِیقا فاحِشا ، وشُحّا قَبیحا ، واحْتِکارا للمَنافِعِ ، وتَحَکُّما فی البِیاعاتِ ، وذلکَ بابُ مَضَرَّةٍ للعامَّةِ ، وعَیْبٌ علی الوُلاةِ ، فامْنَعْ مِن الاحْتِکارِ ؛ فإنَّ رسولَ اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم مَنعَ مِنهُ؛
در فرمان زمامداری مصر به مالک اشتر : با این همه ، بدان که بسیاری از آنان تجّار و صاحبان صنعت در داد و ستد بیش از اندازه سختگیرند و بخل ورزی ناپسندی دارند و به منظور سود بیشتر کالا را احتکار می‌کنند و به دلخواه نرخ گران می‌بندند و این کار برای توده مردم زیانبار و برای حکمرانان عیب و ننگ است بنابراین ، از احتکار جلوگیری کن ؛ زیرا که رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از آن منع فرموده است
نهج البلاغه: الکتاب ۵۳ و منتخب میزان الحکمة : ۱۶۰
حدیث - ۴۵
امام علیعليه‌السلام :
کُلُّ حُکْرَةٍ تَضُرُّ بالنّاسِ وتُغْلی السِّعْرَ علَیهِم فلا خَیرَ فیها ؛
هر احتکاری که به مردم زیان رساند و نرخها را بالا برد خیر و برکتی در آن نیست
مستدرک الوسائل : ۱۳ / ۲۷۴ / ۱۵۳۳۷
حدیث - ۴۶
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
مَن جَمعَ طَعاما یَتَربّصُ بهِ الغَلاءَ أربَعینَ یَوما فقد بَرِئَ من اللّه وبَرِئَ اللّه‌ُ مِنهُ؛
هرکس خوراکی را به امید گران شدن چهل روز انبار کند از خداوند بری شده و خدا نیز از او بری و بیزار است.
بحار الأنوار : ۶۲ / ۲۹۲
حدیث - ۴۷
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
الُمحْتَکِرُ مَلْعونٌ ؛
محتکر از رحمت خدا به دور است
بحار الأنوار : ۶۲ / ۲۹۲
حدیث - ۴۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الُمحتَکِرُ فی سُوقِنا کالمُلْحِدِ فی کِتابِ اللّه ؛
کسی که در بازار ما دست به احتکار زند به منزله کسی است که کتاب خدا را انکار کند
کنز العمّال: ۹۷۱۷
حدیث - ۴۹
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
یُحْشَـرُ الحَکّارونَ وقَتَلَهُ الأنْفُـسِ إلی جَهَنّمَ فی دَرَجةٍ ؛
محتکران و آدم‌کشان در جهنّم هم ردیف و هم درجه‌اند
کنز العمّال :۹۷۳۹
حدیث - ۵۰
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن باعَ عَیبا لَم یُبَیِّنْهُ لَم یَزَلْ فی مَقتِ اللّه ، ولَم تَزَلِ المَلائکةُ تَلعَنُهُ ؛
هرکس‌کالای معیوبی را بفروشد، بدون آن که عیبش را به خریدار گفته باشد، همواره در خشم خدا باشد و فرشتگان پیوسته نفرینش کنند.
کنز العمّال : ۹۵۰۱
حدیث - ۵۱
امام علیعليه‌السلام :
مَن یَکسِبْ مالاً مِن غَیرِ حَقِّهِ یَصرِفْهُ فی غَیرِ أجرِهِ؛
هر کس مالی را به ناحقّ کسب کند، آن را در راهی خرج کند که اجری نداشته باشد
تحف العقول : ۹۴
حدیث - ۵۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن لَم یُبالِ مِن أینَ اکتَسَبَ المالَ لَم یُبالِ اللّه‌ُ مِن أینَ أدخَلَهُ النّارَ؛
هرکس باکی نداشته باشد که از کجا کسب مال کند، خداوند باکی نداشته باشد که از کجا به دوزخش بَرَد
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۳ / ۶۳
حدیث - ۵۳
امام صادقعليه‌السلام :
لا خَیرَ فیمَن لا یُحِبُّ جَمعَ المالِ مِن حَلالٍ ، یَکُفُّ بهِ وَجهَهُ ویَقضی بهِ دَینَهُ ویَصِلُ بهِ رَحِمَهُ؛
خیری نیست در کسی که دوست نداشته باشد از راه حلال مال گرد آورد ، تا به وسیله آن آبرویش را نگه دارد و بدهکاریش را بپردازد و صله رحم به جا آورد
الکافی : ۵ / ۷۲ / ۵
حدیث - ۵۴
امام علیعليه‌السلام :
حُبُّ المالِ یُوهِنُ الدِّینَ ، ویُفسِدُ الیَقینَ ؛
مال دوستی، دین را سست و یقین را تباه می‌کند.
غرر الحکم : ۴۸۷۶
حدیث - ۵۵
امام علیعليه‌السلام :
لا وِزرَ أعظَمُ مِن وِزرِ غَنیٍّ مَنَعَ الُمحتاجَ ؛
گناهی، بـزرگتر از گـناه ثروتمندی نیست که نیازمند را از حقّش محروم کرده باشد
غررالحکم : ۱۰۷۳۸
حدیث - ۵۶
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
مَنِ اتَّجَرَ بغَیرِ فِقهٍ فَقَدِ ارتَطَمَ فی الرِّبا؛
آن کـه بـدون دانستن احکام دیـن ، تجارت و کسب کند ، به ورطه ربا درافتد.
نهج البلاغه، حکمت ۴۴۷
حدیث - ۵۷
امام صادقعليه‌السلام :
لَمّا سَألَهُ هِشامُ بنُ‌الحَکَمِ عن عِلَّةِ تَحریمِ الرِّبا: إنّهُ لَو کانَ الرِّبا حلالاً لَتَرَکَ الناسُ التِّجاراتِ وما یَحتاجونَ إلَیهِ فحَرَّمَ اللّه‌ُ الرِّبا لتَفِرَّ الناسُ عنِ الحرامِ إلی التِّجاراتِ وإلی البَیعِ والشِّراءِ فَیَتَّصِلَ ذلکَ بَینَهُم فی القَرضِ؛
در پاسخ به پرسش هشام ابن حکم از علّت تحریم ربا: اگر ربا حلال بود، مردم کار تجارت و کسب مایحتاج خود را رها می‌کردند. پس خداوند ربا را حرام فرمود، تا مردم از حرامخواری دست کشیده، به تجارت و خرید و فروش روی آورند و زیادی مال را به یکدیگر قرض دهند.
بحار الأنوار : ۲۴/۱۱۹/۱۰۳
حدیث - ۵۸
امام صادقعليه‌السلام :
دِرهَمُ ربا أعظَمُ عِندَاللّه مِن سَبعینَ زَنیةً بِذاتِ مَحرمٍ فی بیتِ اللّه الحـرام؛
یک درهم ربا ، نزد خداوند سنگین‌تر است از هفتاد بار زنا کردن با محارم در (کعبه) خانه محترم خدا
نور الثقلین: ۱ / ۲۹۵ / ۱۱۷۷
حدیث - ۵۹
امام صادقعليه‌السلام :
آکِلُ الرِّبا لا یَخرُجُ مِنَ الدنیا حتّی یَتَخَبَّطَهُ الشیطانُ ؛
ربا خوار از دنیا نرود، تا آن که شیطان دیوانه‌اش کند
تفسیر العیاشی : ۱ / ۱۵۲ / ۵۰۳
حدیث - ۶۰
امام باقرعليه‌السلام :
أخبَثُ المَکاسِبِ ، کَسبُ الرِّبا؛
پلیدترین کسبها ، رباست
الکافی : ۵ / ۱۴۷ / ۱۲
حدیث - ۶۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
أتَیتُ لیلةَ اُسرِیَ بِی علی قَومٍ بُطونُهُم کالبیوتِ فیها الحَیّاتُ تُری مِن خارجِ بُطونِهِم ، فقلتُ : مَن هؤلاءِ یا جَبرئیلُ ؟ قالَ : هؤلاءِ أکَلَهُ الرِّبا؛
شبی که به معراج رفتم ، بر مردمی گذشتم که شکمهایشان چون خانه‌ای بود و در آنها مارهایی وجود داشت که از بیرون شکمهایشان دیده می‌شد. پرسیدم : ای جبرئیل! اینها کیستند ؟ گفت : اینان ربا خوارانند
کنز العمّال : ۳۱۸۵۷
حدیث - ۶۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إنّ اللّه‌َ عز و جل لَعَنَ آکِلَ الرِّبا ومُوکِلَهُ وکاتِبَهُ وشاهِدَیهِ؛
خداوند عز و جل ربا خوار و ربادهنده و کاتب و گواهان آن را لعنت کرده است
أمالی الصدوق : ۳۴۶ / ۱
حدیث - ۶۳
امام صادقعليه‌السلام :
مَنِ اهتَمَّ لِرِزقِهِ کُتِبَ علَیهِ خَطِیئَةٌ ؛
هر که در غم روزی خود باشد ، برایش یک گناه محسوب شود
أمالی الطوسیّ : ۳۰۰ / ۵۹۳
حدیث - ۶۴
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
لا تَهتَمَّ لِرِزقِ غَدٍ فإنّ کُلَّ غَدٍ یَأتِی بِرِزقِهِ؛
غم روزی فردا را مخور ؛ زیرا هر فردایی روزی خود را می‌آورد
بحار الأنوار : ۷۷ / ۶۷ / ۶
حدیث - ۶۵
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
ألا وإنّ الرُّوحَ الأمینَ نَفَثَ فی رُوعِی أ نّهُ لَن تَمُوتَ نفسٌ حتّی تَستَکمِلَ رِزقَها، فاتَّقُوا اللّه‌َ وأجمِلُوا فی الطَّلَبِ ، ولا یَحمِلْ أحَدَکُم استِبطاءُ شَیءٍ مِنَ الرِّزقِ أن یَطلُبَهُ بغَیرِ حِلِّهِ ، فإنّهُ لا یُدرَکُ ما عِندَ اللّه إلاّ بطاعَتِهِ؛
همانا جبرئیل در دلم چنین افکند که هیچ کس نمیرد تا روزیش را به طور کامل دریافت کند ، پس از خدا پروا کنید و در طلب روزی میانه روی کنید و دیر رسیدن روزی شمارا وادار نکند که آن را از راه غیر حلال بجویید ؛ زیرا آنچه نزد خداست جز با طاعت او به دست نمی‌آید
الکافی : ۲ / ۷۴ / ۲
حدیث - ۶۶
امام باقرعليه‌السلام :
لأبی النُّعمانِ: لا تَستَأکِلْ بِنا الناسَ ، فلا یَزیدَکَ اللّه‌ُ بذلکَ إلاّ فَقرا؛
به ابو نعمان : ما را وسیله سرکیسه کردن مردم قرار مده ؛ زیرا با این کار ، خداوند بر فقر تو می‌افزاید
بحار الأنوار : ۷۸ / ۱۸۴ / ۱۱
حدیث - ۶۷
امام صادقعليه‌السلام :
کَثرَةُ السُحتِ یَمحَقُ الرِّزقَ؛
حرامخواریِ زیاد ، روزی را از بین می‌برد
تحف العقول : ۳۷۲
حدیث - ۶۸
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
إذا کُـنتَ فـی تِجـارَتِکَ وحَضَرَتِ الصّلاةُ فلا یَشغَلْکَ عنها مَتْجَرُکَ ، فإنَّ اللّه‌َوَصفَ قَوما ومدَحَهُم فقالَ : رِجالٌ لا تُلهیهم وکـانَ هؤلاءِ القَـومُ یَتَّجِـرونَ ، فإذا حَضَرَتِ الصّلاةُ تَرَکوا تِجارَتَهُم وقاموا إلی صَلاتِهِم ، وکانوا أعظَمَ أجْرا مِمَّن لا یَتَّجِرُ فیُصَلّی؛
هرگاه در حال کسب و کار بودی و وقت نماز رسید کسب تو را از نماز باز ندارد؛ زیرا خداوند مردمی را چنین توصیف کرده و ستوده‌است : مردانی که هیچ تجارت این مردم کاسب بودند امّا چون گاه نماز می‌رسید دست از کسب و کار می‌شستند و به نماز بر می‌خاستند مزد و پاداش اینان بیش از کسانی بود که کاسبی نمی‌کردند و نماز می‌خواندند
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۱۰۰ / ۴۰
حدیث - ۶۹
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :
إنَ اللّه‌َ تبارکَ وتعالی لَیُبْغِضُ المُنَفِّق سِلْعتَهُ بالأیْمانِ ؛
خداوند تبارک و تعالی از کسی که با قسم و سوگند خوردن کالای خود را به فروش رساند، نفرت دارد
أمالی الصدوق : ۳۹۰ / ۶
حدیث - ۷۰
امیر المؤمنین علیعليه‌السلام می فرمایند :
یا مَعاشرَ السَّماسِرَةِ ، أقِلّوا الأیْمانَ ، فإنّها مَنفَقَةٌ للسِّلْعَـةِ ، مَمْحَقَةٌ للرِّبْحِ؛
ای جماعت دلاّل ! کمتر سوگند خورید که این کار کالا را به فروش می‌رساند و سود (حقیقی) را می‌برد
الکافی : ۵ / ۱۶۲ / ۲
حدیث - ۷۱
کان علیٌّعليه‌السلام یَجیء إلی السُّوقِ فیقومُ مَقاما له ، فیقولُ : السّلامُ علیکم أهلَ السُّوقِ ، اتَّقوا اللّه‌َ فی الحَلْفِ ، فإنّ الحَلفَ یُزجی السِّلْعَةَ ویَمْحَقُ البَرَکةَ ، التّاجرُ فاجرٌ إلاّ مَن أخذَ الحقَّ وأعْطاهُ ؛
امام علیعليه‌السلام به بازار می‌آمد و در جایگاه خود می‌ایستادند و می‌فرمودند : درود بر شما ای بازاریان ، از خدا بترسید و سوگند مخورید ؛ زیرا سوگند خوردن کالا را رونق میدهد و برکت را می‌برد تاجر نابکار است مگر آن که به حق بستاند و بدهد
کنز العمال : ۱۰۰۴۳
حدیث - ۷۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
یا علیُّ ، لا تُماکِسْ فی أربَعةِ أشیاءَ : فی شِراءِ الاُضْحِیّةِ ، والکفَنِ ، والنَّسَمةِ ، والکَرْیِ إلی مَکّةَ ؛
ای علی ! در چهار چیز چانه نزن: در خرید قربانی ، کفن ، بَرده و کرایه سفر به مکه
الخصال : ۲۴۵ / ۱۰۳
حدیث - ۷۳
امام علیعليه‌السلام :
التاجر الجبان مَحروم ، والتاجر الجسور مَرزُوق؛
بازرگانِ ترسو از روزی محروم می‌ماند و بازرگانِ بی‌باک روزی دارد
منتخب میزان الحکمة : ۹۰
حدیث - ۷۴
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إنَّ أطیَبَ الکَسبِ کَسبُ التُّجّارِ الذینَ إذا حَدَّثُوا لم یَکذِبُوا ، وإذا ائتُمِنُوا لم یَخُونُوا ، وإذا وَعَدُوا لم یُخلِفُوا ، وإذا اشتَرَوا لم یَذُمُّوا ، وإذا باعُوا لم یُطرُوا ، وإذا کانَ علَیهِم لم یَمطُلُوا ، وإذا کانَ لَهُم لَم یُعَسِرُوا ؛
هـمانا پاکیزه‌ترین شغل ، شغل بـازرگانانی است که چون سخنی گویند دروغ نگویند و هر گاه امانتی به آنها سپرده شود، خیانت نکنند و هر گاه وعده دهند ، خلف وعده نکنند و وقتی چیزی می‌خرند، از آن نکوهش نکنند و وقتی چیزی می‌فروشند، تعریف و تبلیغ نکنند و هر گاه بدهکارند (در پرداخت بدهی خود)، تعلل نورزند و هر گاه طلبکار باشند (برای گرفتن طلب خود)، فشار نیاورند
کنزالعمّال : (۹۳۴۰ و ۹۳۴۱)
حدیث - ۷۵
قلتُ لأبی عبدِ اللّهعليه‌السلام : الرّجُلُ یَتّجِرُ ، فإنْ هُو آجَرَ نَفسَهُ اُعطِیَ ما یُصِیبُ فی تجارتِهِ ، فقالَ : لا یُؤاجِرْ نفسَهُ ، ولکنْ یَسترزِقُ‌اللّه‌َ عز و جل ویَتَّجِرُ ، فإنّهُ إذا آجَرَ نفسَهُ حَظَرَ علی نفسِهِ الرِّزْقَ،
عمار ساباطی :
به ابو عبداللّه امام صادقعليه‌السلام عرض کردم : انسان می‌تواند تجارت کند با این حال اگر خودش را اجیر (دیگری) سازد ، به اندازه‌ای که خودش تجارت کند به او داده می‌شود فرمودند : اجیر نشود ، بلکه از خداوند بزرگ روزی طلبد و دست به تجارت زند ؛ زیرا اگر مزدوری کند ، مانع روزی خود شده‌است
الکافی : ۵ / ۹۰ / ۳ و ص ۲۷۳/۱
حدیث - ۷۶
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن باعَ واشْتَری فلْیَجْتَنِبْ خَمسَ خِصالٍ ، وإلاّ فلا یَبیعَنَّ ولا یَشْتَرِیَنَّ : الرِّبا ، والحَلْفَ ، وکِتْمانَ العَیبِ ، والحمدَ إذا باعَ ، والذَّمَّ إذا اشْتَری؛
کسی که خرید و فروش می‌کند باید از پنج کار دوری ورزد و گرنه نباید خرید و فروش کند : ربا ، سوگند ، پوشاندن عیب کالا ، تعریف و تبلیغ در موقع فروش و بدگویی از کالا در موقع خرید آن
بحار الأنوار : ۱۰۳ / ۹۵ / ۱۸
حدیث - ۷۷
قال الصادقعليه‌السلام :
جبنوا مساجدکم البیع و الشراء ؛
مساجدتان را بازاری برای خرید و فروش قرار ندهید.
(وسائل الشیعه ، ج ۳، ص ۵۰۷).
حدیث - ۷۸
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
من اکل لمقة حرام لم تقبل له صلوة اربعین لیلة و لم یستجب له دعوة اربعین صباحا ؛
کسی که لقمه حرام بخورد، نماز چهل شب او قبول نمی شود، ودعای چهل روز او به اجابت نمی رسد.
(دارالسلام ، نوری ، ج ۴ ص ۲۱۳)
حدیث - ۷۹
عن النبیعليه‌السلام :
ان الله ملکا ینادی علی بیت المقدس کل لیلة : من اکل حراما ما لم یقبل الله منه صرفا و لاعدلا و الصرف ، النافلة و العدل ، الفریضة ؛
همانا برای خداوند (از جانب ایشان ) فرشته ای که هر شب بر بیت المقدس پیام می دهد، آن کسی که حرامی (اندک مال حرامی ) بخورد، خداوند از او نه صرفی و نه عدلی را قبول خواهد کرد.صرف نماز نافله است و عدل ، نماز واجب
(بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۶)
حدیث - ۸۰
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
تَرْکُ التِجارَة ینْقَصُ الْعَقْلَ؛
رها کردن کسب و کار، عقل را کم می‌کند.
وسائل‌الشیعه، ج۱۷، ص۱۴
حدیث - ۸۱
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
لاتَکسل عَن مَعِیشَتک فَتَکون کَلّاً عَلی غَیرکدر؛
معاش دنیوی خود تنبلی مکن که سربار دیگران باشی.
فروع کافی، ج ۵، ص ۸۶
حدیث - ۸۲
امام محمد باقرعليه‌السلام فرمودند:
پلیدترین کسبها ، کسب رباست.
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج ۵ ، ص ۱۴۷
حدیث - ۸۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ألیمین الکاذبه منفقه للسّلعه ممحقه للکسب؛
قسم دروغ، کالا را تلف کند و کسب را از میان ببرد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
المعک طَرَفُ مِنَ الظُّلْمِ ؛
تأخیر پرداخت دین، شمه ای از ظلم است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من احتکر علی المسلمین طعامهم ضربه اللَّه بالجذام؛
هر که خوراک مسلمانان را احتکار کند خدا به خوره مبتلایش کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من اشتری سرقه و هو یعلم أنّها سرقه فقد شرک فی عارها و إثمها؛
هر که مال دزدی را بخرد و بداند که دزدی است در ننگ و گناه آن شریک است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من تمنّی علی أمّتی الملاء لیله واحده أحبط اللَّه عمله أربعین سنه؛
هر که برای امت من یک شب آرزوی گرانی کند خدا چهل سال عبادت او را باطل کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من باع عیبا لم یبیّنه لم یزل فی مقت اللَّه و لم تزل الملائکه تلعنه؛
هر که چیز معیوبی فروشد و نگوید پیوسته در دشمنی خدا باشد و فرشتگان پیوسته او را لعنت کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۸۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من أصاب مالا من مهاوش أذهبه اللَّه فی نهابر؛
هر که مال از حرام به دست آرد در حوادث سخت از دست بدهد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۰
ما من قوم یظهر فیهم الرّبا إلّا أخذوا بالسّنه و ما من قوم یظهر فیهم الرّشا إلّا أخذوا بالرّعب؛
هر گروهی که ربا میانشان رواج گیرد به قحط مبتلا شوند و هر گروهی رشوه میانشان رواج گیرد به ترس دچار شوند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما من عبد یبیع قالدا إلّا سلّط اللَّه علیه تالفا؛
هر بنده که چیز فاسد فروشد، خدا تلف کننده ای را بر او مسلط کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما أحد أکثر من الرّبا إلّا کان عاقبه أمره إلی قلّه؛
هر که ربا فراوان خورد سر انجام او به فقر انجامد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لا یحلّ الصّدقه لغنیّ و لا لذی مرّه قویّ؛
صدقه گرفتن بر غنی روا نیست و نیز برای آن که طبعی نیرومند دارد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لا یحتکر إلّا خاطئ؛
جز خطاکار احتکار نمی کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لیس منّا من غشّ مسلما أو ضرّه أو ما کره؛
هر که با مسلمانی تقلب کند یا به او ضرر رساند یا با وی حیله کند از ما نیست.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لعن اللَّه الرّبا و آکله و کاتبه و شاهده و هم یعلمون؛
خدا ربا و رباخوار را با نویسنده و شاهد معامله ربا اگر واقفند لعنت کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الرّاشی و المرتشی فی النّار؛
رشوه دهنده و گیرنده در آتشند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
درهم ربا یأکله الرّجل- و هو یعلم- أشدّ عند اللَّه من ستّه و ثلاثین زنیه؛
یک درهم ربا که انسان دانسته گیرد در نظر خدا بدتر از سی و شش زناست.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خمسه من مصائب الدّنیا فوت الحبیب و ذهاب المال و شماته الأعداء و ترک العلم و امرأه سوء؛
پنج چیز از مصائب دنیاست: مرگ دوست و تلف شدن مال و سرزنش دشمنان و ترک دانش و زن بد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الحلف منفقه للسّلعه ممحقه للبرکه؛
قسم در معامله جنس را تمام و برکت را نابود می کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الحریص الّذی یطلب المکسبه من غیر حلّها؛
حریص آن است که سود به نامشروع جوید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
حرّمت التّجاره فی الخمر؛
تجارت شراب حرام است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الجالب مرزوق و المحتکر ملعون؛
واردکننده روزی می خورد و محتکر لعنت می برد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الجالب إلی سوقنا کالمجاهد فی سبیل اللَّه و المحتکر فی سوقنا کالملحد فی کتاب اللَّه؛
آن که به بازار ما چیزی وارد می کند مانند آن کس است که در راه خدا جهاد می کند و آن که در بازار ما احتکار می کند مانند کسی است که در کتاب خدا کافر به شمار رفته است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۵
ثلاثه لا ینظر اللَّه إلیهم غدا: شیخ زان و رجل اتّخذ الإیمان بضاعه یحلف من کلّ حقّ و باطل و فقیر مختال یزهو؛
سه کسند که روز رستاخیز خدا به سوی آنها نمی نگرد: پیر زنا کار و مردی که قسم را سرمایه خود قرار داده در حق و باطل قسم می خورد و فقیر متکبر و مغرور.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
بئس العبد المحتکر: إن أرخص اللَّه تعالی الأسعار حزن و إن أغلاها اللَّه فرح؛
چه بد است محتکر اگر خدا قیمت ها را ارزان کند غمگین شود و اگر گران کند خوشحال گردد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الآخذ و المعطی سواء فی الرّبا؛
آن که ربا می دهد و آن که می گیرد در گناه برابرند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أیّما رجل تزوّج امرأه فنوی أن لا یعطیها من صداقها شیئا مات یوم یموت و هو زان و أیّما رجل اشتری من رجل بیعا فنوی أن لا یعطیه من ثمنه شیئا مات یوم یموت و هو خائن و الخائن فی النّار؛
هر که زنی گیرد و در خاطر داشته باشد که مهر او را نپردازد هنگام مرگ چون زناکاران بمیرد و هر کس چیزی از مردی بخرد و در خاطر داشته باشد که قیمت آن را نپردازد هنگام مرگ چون خائنان بمیرد و خائن در آتش است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أیّما رجل تدیّن دینا و هو مجمع أن لا یوفیه إیّاه لقی اللَّه سارقا؛
هر کس قرضی بگیرد و در خاطر داشته باشد که آن را نپردازد مانند دزدان محشور شود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إیّاکم و الدّین فإنّه هم باللّیل و مذلّه بالنّهار؛
از قرض بپرهیزید که غم شب و ذلت روز است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ اللَّه تعالی مع الدّائن حتّی یقضی دینه ما لم یکن دینه فیما یکره اللَّه؛
خداوند یار قرض دار است تا قرض خود را بپردازد به شرط آن که قرض وی بر خلاف رضای خداوند نباشد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ أعظم الذّنوب عنه اللَّه أن یلقاه بها عبد- بعد الکبائر الّتی نهی اللَّه عنها- أن یموت الرّجل و علیه دین لا یدع له قضاء؛
بعد از گناهان بزرگ که خداوند از آن نهی کرده بزرگتر از همه گناهان آن است که مردی بمیرد و قرضی داشته باشد و محلی برای پرداخت آن نگذارد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ أطیب الکسب کسب التّجّار الّذین إذا حدّثوا لم یکذبوا و إذا ائتمنوا لم یخونوا و إذا وعدوا لم یخلفوا و إذا کان علیهم دین لم یمطلوا و إذا کان لهم لم یعسروا و إذا باعوا لم یطروا و إذا اشتروا لم یذمّوا؛
بهترین کسب ها کسب تجاری است که به هنگام سخن دروغ نگویند و در امانت خیانت نکنند و به وعده وفا کنند و در پرداخت قرض خود تعلل نکنند و در مطالبه سخت گیری نکنند و به هنگام فروش در ستایش جنس خود مبالغه نکنند و به هنگام خرید از جنس دیگران بد نگویند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أقلّ من الدّین تعش حرّا؛
قرض کمتر گیر تا آزاد باشی.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أعظم الظّلم ذراع من الأرض ینتقصه المرء من حقّ أخیه لیست حصاه أخذها إلّا طوّقها یوم القیامه؛
بزرگترین ستمها آن است که مردی یک ذراع زمین از حق برادر خویش بگیرد، هر ریگی که بدین طریق در تصرف او در آید روز رستاخیز در گردن او طوقی می شود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أربعه یبغضهم اللَّه تعالی: البیّاع الحلّاف و الفقیر المختال و الشّیخ الزّانی و الإمام الجائر؛
چهار کس را خداوند دشمن دارد، فروشنده قسم خور، فقیر متکبر و پیر زنا کار و پیشوای ستمگر.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إذا حجّ الرّجل بمال من غیر حلّه فقال لبّیک اللّهمّ لبّیک قال اللَّه لا لبّیک و لا سعدیک هذا مردود علیک؛
وقتی کسی با مالی که حلال نیست به حج رود هنگامی که گوید لبیک خدا یا لبیک، خدا گوید نه لبیک و نه سعدیک این ها به تو باز می گردد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
احتکار الطّعام بمکّه إلحاد؛
احتکار خوردنی ها در مکه کفر است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۹
امام محمد باقرعليه‌السلام می فرمایند:
پلیدترین کسبها ، کسب رباست
بحارالانوار ، دار احیاء التراث العربی ، ج ۵ ، ص ۱۴۷
حدیث - ۱۲۰
قالَ الاْمامُ علیعليه‌السلام :
إیّاکُمْ وَ الدَّیْن، فَإنَّهُ هَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهارِ ؛
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
از گرفتن نسیه و قرض، خود را برهانید، چون که سبب غم و اندوه شبانه و ذلّت و خواری در روز خواهد گشت.
وسائل الشّیعة، ج ۱۸، ص ۳۱۶، ح ۲۳۷۵۰
حدیث - ۱۲۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
ملعون ملعون من عبد الدّینار و الدّرهم؛
از رحمت خدا به دور است، کسی که بندگی دینار و درهم کند.
الخصال: ۱۲۹
حدیث - ۱۲۲
امام باقرعليه‌السلام می فرمایند :
و ما مِنْ عَبْدٍ یَبْخَلُ بِنَفَقَةٍ یُنْفِقُها فیما یُرْضِی اللّه‌َ اِلاَّ ابْتُلیَ بِاَنْ یُنْفِقَ اَضْعافَها فیما اَسْخَطَ اللّه‌َ؛
هر کس از خرج کردن مالی در راه خداپسندانه بخل ورزد، چند برابر آن را در راه غیر خداپسندانه هزینه خواهد کرد.
بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۱۷۳، ح ۱۲
حدیث - ۱۲۳
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند :
اَوْحَی اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ اِلی مُوسیعليه‌السلام یا مُوسی لا تَفْرَحْ بِکَثْرَةِ الْمالِ وَ لا تَدَعْ ذِکْری عَلی کُلِّ حالٍ فَاِنَّ کَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِی الذُّنوبَ وَ اِنَّ تَرْکَ ذِکری یُقْسِی الْقُلوبَ ؛
خدای عزّوجلّ به موسیعليه‌السلام وحی کرد: ای موسی! به زیادی ثروت شاد مشو و در هیچ حالی مرا فراموش مکن، زیرا با زیادی ثروت گناهان فراموش می‌شود و از یاد بردن من قساوت قلب می‌آورد.
کافی، ج ۴، ص ۴۹۷، ح ۷.
حدیث - ۱۲۴
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
هر گاه امت من ربا خورند ، زلزله رُخ دهد.
( کنز العمال : ج ۱۴ ص ۲۸۰ ح ۳۸۷۳۱ )
حدیث - ۱۲۵
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
آن کس که بدون آگاهی (از احکام شرعی تجارت و) داد و ستد کند ، در ربا غوطه ور شود.
(غررالحکم ، باب تجارت)
حدیث - ۱۲۶
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
اسراف نشانه و سرآغاز فقر و نیازمندی است.
(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)
حدیث - ۱۲۷
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
ولخرجی و اسراف قرین و همراه ورشکسته‌ای است.
(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)
حدیث - ۱۲۸
امام علیعليه‌السلام می فرمایند :
از خلق و خوی افراد نادان و بی تجربه است که خود یا دیگران را برای احتکار به رنج و تعب وادارند.
باب احتکار
حدیث - ۱۲۹
امام علیعليه‌السلام می فرمایند :
احتکار شیوه و طریقه بدکاران و گنه کاران است.
باب احتکار
حدیث - ۱۳۰
امام علیعليه‌السلام می فرمایند :
احتکار کننده از نعمت خود محروم و بی بهره خواهد ماند.
باب احتکار
حدیث - ۱۳۱
امام علیعليه‌السلام می فرمایند :
احتکار به حرمان و بی بهره ماندن (محتکر) انجامد.
باب احتکار
حدیث - ۱۳۲
امام علیعليه‌السلام می فرمایند :
احتکار پستی آورد.
باب احتکار
حدیث - ۱۳۳
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
کسی که از کسب خود حرامی به دست آورد ، برای خود گناهانی را ذخیره کرده است.
غرر الحکم ، باب حرام
حدیث - ۱۳۴
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
سه کس اند که در روز قیامت خدا به سوی آنها نمی نگرد و پاکشان نمی کند و عذابی دردناک دارند : پیر زناکار و فقیر متکبّر ، و شخصی که خدا را سرمایه خود کرده ، چیزی نخرد مگر با قسم و چیزی نخرد نفروشد مگر با قسم.
نهج الفصاحه ، حدیث - ۱۲۴۰
حدیث - ۱۳۵
أتَیْتُ لَیْلَةً اُسْرِیَ بی‌عَلی قَوْمٍ بُطونُهُم‌کَالْبُیوتِ فیهَا الْحَیّاتُ تُری مِنْ خارِجِ بُطونِهِمْ فَقُلْتُ: مَنْ هؤُلاءِ یا جَبْرَئیلُ؟ قالَ: هؤُلاءِ أَکَلَةُ الرِّبا؛
شبی‌که‌به‌معراج‌رفتم‌برمردمی‌گذشتم‌که‌شکم‌هایشان چون خانه‌ای بود و در آنها مارهایی وجود داشت که از بیرون شکمهایشان دیده می‌شد. پرسیدم: ای جبرئیل اینها کیستند؟ گفت: اینان رباخوارانند.
کنزالعمال، ج ۴، ص ۱۰۷، ح ۹۷۶۶.
حدیث - ۱۳۶
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَنْ أَکَلَ الرِّبا مَلأََ اللّه‌ُ عَزَّوَجَلَّ بَطْنَهُ مِنْ نارِ جَهَنَّمَ بِقَدْرِ ما أَکَلَ ، وَإِنِ اکْتَسَـبَ مِنْهُ مالاً لایَقْبَلُ اللّه‌ُ تَعالی مِنْهُ شَیْـئا مِنْ عَمَلِهِ ، وَلَمْ یَزَلْ فی لَعْنَةِ اللّه‌ِ وَالْمَلائِکَةِ ما کانَ عِنْدَهُ مِنْهُ قیراطٌ (واحِدٌ)؛
هر کس ربا بخورد خداوند عزوجل به اندازه ربایی که خورده شکمش را از آتش دوزخ پر کند و اگر از طریق ربا مالی به دست آورد، خدای تعالی هیچ عمل او را نپذیرد و تا زمانی که قیراطی (کمترین مقدار) از مال ربا نزدش باشد، پیوسته خداوند و فرشتگانش او را نفرین کنند.
ثواب الاعمال، ص ۲۸۵.
حدیث - ۱۳۷
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
اِعْلَمْ‌ـیَرْحَمُکَ‌اللّه‌ُ ـ اَنَ‌الرِّباحَرامٌ‌سُحتٌ،مِنَ‌الکَبائِرِ وَ مِمّا قَدْ وَعَدَ اللّه‌ُ عَلَیْهِ النّارَ فَنَعوذُ بِاللّه‌ِ مِنْها، وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلی لِسانِ کُلِّ نَبیٍّ وَفی کُلِّ کِتابٍ؛
خدایت رحمت کند! بدان که ربا حرام و از گناهان کبیره است و خداوند بر آن وعده آتش داده است پس پناه می‌بریم به خدا از آتش. ربا را همه پیامبران و همه کتاب‌های آسمانی حرام کرده‌اند.
فقه الرضا، ح ۲۵۶.
حدیث - ۱۳۸
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
اِنَّ اَخْوَفَ ما اَخافُ عَلی اُمَّتی مِنْ بَعْدی هذِهِ الْمَکاسِبُ المُحَرَّمَةُ وَ الشَّهْوَةُ الخَفیَّةُ وَ الرِّبا؛
آنچه بیش از هر چیز بر امتم بعد از خود می‌ترسم، درآمدهای حرام، هواپرستی پنهان و رباست.
بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۵۴، ح ۲۶.
حدیث - ۱۳۹
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
اَلرِّبا وَ اِنْ کَثُرَ فَاِنَّ عاقِبَتَهُ تَصیرُ اِلی قُلٍّ؛
سود ربا گرچه بسیار باشد ولی سرانجام به کمی (و بی‌برکتی) می‌گراید.
کنزالعمال، ج ۴، ص ۱۰۵، ح ۹۷۵۸
حدیث - ۱۴۰
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
دِرْهَمُ رِبا أَعْظَمُ عِنْدَ اللّه‌ِ مِنْ سَبْعینَ زِنْیَةً بِذاتِ مَحْرَمٍ فی بَیْتِ اللّه‌ِ الْحَرامِ؛
یک درهم ربا نزد خداوند سنگین‌تر است از هفتاد بار زنا کردن با محارم در خانه خدا.
نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۹۵، ح ۱۱۷۷.
حدیث - ۱۴۱
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
اَلدَّیْنُ رِقٌّ فَلا تَبْذُلْ رِقَّکَ لِمَنْ لا یَعْرِفُ حَقَّکَ؛
بدهی (نوعی) بندگی است، پس زمام اختیار خود را به کسی که حق تو را نمی‌شناسد مسپار (کنایه از این است که از هر کس قرض نگیر).
۱ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید،ج۲۰،ص۳۰۶،ح۵۰۳
حدیث - ۱۴۲
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
اِیّاکُمْ وَ الدَّیْنَ فَاِنَّهُ مَذَلَّةٌ بِالنَّهارِ، وَ مَهَمَّةٌ بِاللَّیلِ وَ قَضاءٌ فِی الدُّنْیا وَ قَضاءٌ فِی الآْخِرَةِ؛
زیر بار بدهی نروید زیرا بدهکاری خواری روز و اندوه شب است و در دنیا و آخرت باز پرداختی دارد.
کافی، ج ۵، ص ۹۵، ح ۱۱.
حدیث - ۱۴۳
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
بِئْسَ القِلادَةُ لِلخَیِّرِ العَفیفِ قِلادَةُ الدَّیْنِ؛
چه بد گردنبندی است گردنبند بدهکاری بر گردن نیکوکارِ خویشتندار.
دستور معالم الحکم، ص ۲۱.
حدیث - ۱۴۴
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
کَمالایَحِلُ‌لِغَریمِکَ‌أَنْ‌یَمْطُلَکَ‌وَهُوَمُؤْسِرٌفَکَذلِکَ لایَحِلُّ لَکَ أَنْ تَعْسِرَهُ إِذا عَلِمْتَ أَنَّهُ مُعْسِرٌ؛
همان طور که برای آن کسی که از تو قرض گرفته جایز نیست که اداء آن را به تأخیر بیندازد، پس برای تو هم جایز نخواهد بود که با اینکه می‌دانی او تنگدست است از او مطالبه کنی.
ثواب الاعمال، ص ۱۳۸.
حدیث - ۱۴۵
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
تِسْعَةُ اَشْیاءَ قَبیحةٌ وَ هِیَ مِنْ تِسْعَةِ اَنـْفُسٍ اَقبَحُ مِنها مِنْ غَیْرِهِمْ: ضیقُ الذَّرْعِ مِنَ الْـمُلوکِ وَ الْبُخْلُ مِنَ الاَْغْنیاءِ وَ سُرْعَةُ الْغَضَبِ مِنَ الْعُلَماءِ وَ الصِّبا مِنَ الْکُهولِ وَ الْقَطیعَةُ مِنَ الرُّؤوسِ وَ الْکِذْبُ مِنَ الْـقُضاةِ وَ الزَّمانَةُ مِنَ الاَْطِبّاءِ وَ الْبَذاءُ مِنَ النِّساءِ وَ الطَّیشُ مِن ذَوِی السُّلْطانِ؛
نُه چیز زشت است، اما از نه گروه زشت‌تر: درماندگی و ناتوانی از دولتمردان؛ بخل از ثروتمندان؛ زود خشمی از دانشمندان؛ حرکات بچگانه از میانسالان؛ جدایی حاکمان از مردم؛ دروغ از قاضیان؛ بیماری کهنه از پزشکان؛ بدزبانی از زنان و سختگیری و ستمگری از سلاطین.
دعائم الإسلام، ج ۱، ص ۸۳
حدیث - ۱۴۶
امام رضاعليه‌السلام می فرمایند:
خسیس بودن آبروی انسان را از بین می‌برد.
(بحار الانوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۵۷)
حدیث - ۱۴۷
امام حسن عسگریعليه‌السلام می فرمایند:
ما تَرَکَ الحَقَّ عَزیزٌ إلّا ذَلَّ ولا أخَذَ بِهِ ذَلیلٌ إلّا عَزَّ؛
هیچ عزّتمندی حق را ترک نکند ، مگر آن که خوار شود ، و هیچ خواری به‌حق نگراید ، مگر آنکه عزّت یابد.
تحف العقول، ص ۴۸۴
حدیث - ۱۴۸
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اِنَّ اَخوَفَ ما اَخافُ عَلی اُمَّتی مِن بَعدی هذِهِ المَکاسِبُ المُحَرَّمَةُ وَ الشَّهوَةُ الخَفیةُ وَ الرِّبا؛
آنچه بیش از هر چیز بر امتم بعد از خود می‌ترسم، درآمدهای حرام، هواپرستی پنهان و رباست.
بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۵۴، ح ۲۶
حدیث - ۱۴۹
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
العِبَادَةُ مَعَ أکلِ الحَرََامِ کَالبِنَاءِ عَلیَ الرَّمل؛
عبادت همراه با لقمه حرام، همچون ساختمانی است که بر ماسه بنا شده باشد.
بحار الأنوار، ج ۸۴، ص ۲۵۸
حدیث - ۱۵۰
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
ایاکُمْ وَ الْحَلْفَ فَاِنَّهُ ینْفِقُ السِّلْعَةَ وَ یمْحَقُ الْبَرَکَةَ؛
از قسم خوردن بپرهیزید، چرا که کالا را تلف می کند و برکت را از بین می برد.
کافی، ج ۵، ص ۱۶۲، ح ۴
حدیث - ۱۵۱
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
لَیسَ مِنّا مَن غَشَّ مُسلِما اَو ضَرَّهُ اَو ماکرَهُ؛
از ما نیست کسی که با مسلمانی تقلّب کند، یا به او ضرر رساند و یا با وی حیله نماید.
(نهج الفصاحه، ح ۲۴۱۴)
حدیث - ۱۵۲
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
اِذا اَرادَ اللّه‌ُ بِقَومٍ هَلکا ظَهَرَ فیهِمُ الرِّبا؛
هنگامی که خداوند بخواهد ملتی را نابود کند، رباخواری در میان آنان رواج می‌یابد.
(وسائل الشیعه، ج ۱۸، ص ۱۲۳، ح ۱۷)
حدیث - ۱۵۳
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
کثرَةُ الدَّین تُصَیرُ الصّادِقَ کاذِبا وَ المُنجِزَ مُخلِفا؛
بدهی بسیار، راستگو را دروغگو و خوش‌قول را بدقول می گرداند.
(غررالحکم، ج ۴، ص ۵۹۲، ح ۷۱۰۵ )
حدیث - ۱۵۴
پیامبر اعظمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اَلبِطالَةُ تُقِسی القَلبَ؛
بیکاری ، دل را سخت می کند.
(مسند الشهاب، ج ۱، ص ۱۸۸ )
حدیث - ۱۵۵
امام حسن عسکریعليه‌السلام می فرمایند:
اعتدال و صرفه جویی در مصرف مال، اندازه ای دارد که اگر از آن بیش تر شود، بخل است.
بحارالانوار، ج۱۷، ص ۲۱۸.
حدیث - ۱۵۶
قال الامام علیعليه‌السلام : لاتُحَقِّرُوا ضُعَفَا إخْوَانِکُمْ، فَإِنَّهُ مَنْ اِحْتَقَرَ مُؤمِناً لم یَجْمَعِ اللهُ عَزَّوَجَلَّ بَیْنَهُمَا فی الْجَنَّةِ إِلا أَنْ یَتُوبَ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: برادران خود را که دچار ضعف (مالی) هستند خوار و حقیر نشمارید که هر کس مومنی را خوار شمارد خدا در میان آنها در بهشت جمع نخواهد کرد مگر آنکه توبه کند.
«الخصال، ص ۶۱۴، ح ۱۰»
فقر و غنا
حدیث - ۱
قال الامام علیعليه‌السلام : الصّبرُ جنَّةٌ من الفاقَةِ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: صبرو بردباری سپری در برابر فقر و تنگدستی است.
«بحار الانوار، ج ۷۷، ص ۲۴۰»
حدیث - ۲
قال الامام علیعليه‌السلام : إظهَارُ الحِرصِ یُورِثُ الفَقرَ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: حرص زدن موجب فقر می شود.
«بحار الانوار، ج ۷۳، ص ۱۶۲»
حدیث - ۳
قال الامام الصّادقعليه‌السلام : الغناءُ یُورِثُ الفقر.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: غناء و آوازه خوانی موجب فقر و تنگدستی می گردد.
«مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۱۳»
حدیث - ۴
قال الامام علیعليه‌السلام : عَجِبتُ لِلبَخیلِ یَستَعجِلُ الفقرَ الذی مِنهُ هَرَبَ و یَفُوتُهُ الغِنَی الذی إیّاه طَلَبَ فَیَعیشُ فی الدّنیا عَیْشَ الفُقراء و یُحاسَبُ فی الاخرةِ حِسابَ الأغنیاء.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: در شگفتم از برای شخص بخیل که می‌شتابد به سوی تنگدستی و فقری که از آن گریزان است و مال و ثروتی را که می‌جوید از دست میدهد، لذا در دنیا مانند فقیران زندگی می‌کند و در آخرت مانند توانگران به حسابش رسیدگی می‌شود.
«نهج البلاغه، حکمت ۱۲۱»
حدیث - ۵
قال الامام علیعليه‌السلام : البُخلُ جِلبابُ المَسکَنَةِ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخل، جامه فقر و تهیدستی است.
«غررالحکم، ص ۱۹»
حدیث - ۶
قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ أسرف فی طَلبِ الدّنیا ماتَ فَقیراً.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: هر کس بیش از حد در طلب دنیا برآید، فقیر ازدنیا می‌رود.
غررالحکم، ص ۳۲۹
حدیث - ۷
قال الامام علیعليه‌السلام : التّبذیرُ عنوانُ الفاقَة.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: زیاده‌روی، مقدمه فقر و تنگدستی است.
غررالحکم، ص ۲۱
حدیث - ۸
قال الامام الصادقعليه‌السلام : أَیُّمَا رَجُل دَعَا عَلَی وَلَدِهِ أَورَثَهُ الفَقرَ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هر مردی که فرزند خود را نفرین کند، مبتلا به فقر می شود.
«بحار الأنوار، ج ۱۰۴، ص ۹۹»
حدیث - ۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اُوصیکُم بِالخَشیَةِ مِنَ اللّه ِ فِی السِّرِّ وَالعَلانِیَةِ . وَالاِکتِسابِ فِی الفَقرِ وَالغِنی ؛
شما را سفارش می کنم که در پنهان و آشکار از خدا بیم ورزید . و خواه در فقر و خواه در توانگری ، در پی کسبِ [روزی] باشید.
بحار الأنوار : ۱ / ۱۴۱ / ۳۰
حدیث - ۱۰
امام علیعليه‌السلام فرمودند :
تَرکُ التَّقدیرِ فِی المَعیشَةِ یورِثُ الفَقرَ؛
اندازه نگه نداشتن در گذران زندگی ، فقر به بار می آورد
بحار الأنوار : ۷۱ / ۳۴۷ / ۱۳
حدیث - ۱۱
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
لا فَقرَ مَعَ حُسنِ تَدبیر؛
با برنامه ریزی صحیح ، فقر پدید نمی آید
غرر الحکم : ۱۰۹۲۰
حدیث - ۱۲
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
لا فَقرَ مَعَ حُسنِ ِ تَدبیرٍ؛
با برنامه ریزی صحیح ، فقر پدید نمی آید
غرر الحکم : ۱۰۹۲۰
حدیث - ۱۳
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
شَرَفُ الدُّنیا الغِنی ، وشَرَفُ الآخِرَةِ التَّقوی ؛
مایه بزرگواری دنیا ، توانگری است ؛ و مایه بزرگواری آخرت ، تقوا
کنز العمّال : ۳ / ۹۲ / ۵۶۵۰
حدیث - ۱۴
امام علیعليه‌السلام :
اعتِیادُ الکِذبِ یُورِثُ‌الفَقرَ
اعتیاد به دروغگویی ، فقر می‌آورد
بحار الأنوار : ۷۲ / ۲۶۱ / ۳۶
حدیث - ۱۵
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إذا رَأَیتُمُ الرَّجُلَ ألَمَّ اللّه‌ُ بِهِ الفَقرَ وَالمَرَضَ ؛ فَإِنَّ اللّه تَعالی یُریدُ أن یُصافِیَهُ
چون کسی را دیدید که خداوند ، او را به ناداری و بیماری در میان گرفته ، [بدانید که] خداوند متعال ، اراده کرده است که او را پاک کند
الفردوس ، جلد ۱ ، صفحه ۲۶۱ ، حدیث - ۱۰۱۵ عن ، کنز العمّال ، جلد ۶ ، صفحه ۴۷۲ ، حدیث - ۱۶۶۰۲
حدیث - ۱۶
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
یا أبا ذَرٍّ ، إیّاکَ والسؤالَ فإنّهُ ذُلٌّ حاضرٌ ، وفَقرٌ تَتَعَجَّلُهُ ، وفیهِ حِسابٌ طَویلٌ یَومَ القِیامَةِ
ای‌ابوذر !زنهار از درخواست و گدایی ، که در دنیا مایه خواری و فقر است و در روز قیامت حسابش طولانی است
الفقیه : ۴ / ۳۷۵ / ۵۷۶۲ منتخب میزان الحکمة : ۲۶۲
حدیث - ۱۷
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
ما مِن عبدٍ فَتَحَ علی نَفسِهِ بابا مِن المَسألَةِ إلاّ فَتَحَ اللّه علَیهِ سَبعینَ بابا مِنَ الفَقرِ
هیچ بنده‌ای دری از نیاز خواهی را به روی خود نگشود ، مگر آن که خداوند هفتاد دَرِ فقر را به روی او گشود
جامع الأخبار : ۳۷۹ / ۱۰۶۱ منتخب میزان الحکمة : ۲۶۲
حدیث - ۱۸
امام باقرعليه‌السلام فرمودند:
اَلبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ یَنفیانِ الفَقرَ وَ یَزیدانِ فِی العُمرِ وَ یَدفَعانِ عَن صاحِبِهِما سَبعینَ میتَةَ سوءٍ ؛
کار خیر و صدقه، فقر را می‌بَرند، بر عمر می‌افزایند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور می‌کنند.
ثواب الاعمال، ص ۱۴۱
حدیث - ۱۹
امام باقرعليه‌السلام فرمودند:
کَنسُ البُیوتِ یَنفِی الفَقرَ؛
جارو کردن اتاق‌ها فقر را از بین می‌برد.
وسایل الشیعه، ج ۳ ، ص ۵۷۱، ح ۲
حدیث - ۲۰
امام موسی کاظمعليه‌السلام فرمودند:
اَداءُ الاَمانَةِ وَالصِّدْقُ یَجْلِبانِ الرِّزْقَ، وَالْخیانَةُ وَالْکَذِبُ یَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛
ادای امانت و راستگویی روزی را زیاد می‌کند و خیانت و دروغگویی باعث فقر و نفاق می‌شود.
بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۳۲۷
حدیث - ۲۱
امام حسینعليه‌السلام فرمودند:
اِتَّخِذُوا عِنْدَ الْفُقَراءِ اَیادی فَاِنَّ لَهُمْ دَوْلَةٌ یَوْمَ الْقیامَةِ؛
[با نیکی و کمک به نیازمندان] نزد آنان جایگاهی برای خود بیابید، که آنان روز قیامت مقام و منزلتی دارند.
کافی، ج ۲، ص ۱۰۳، ح ۲
حدیث - ۲۲
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلی اَئِمَّةِ الْعَدْلِ اَنْ یُقَدِّروا اَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النّاسِ کَیْلا یَتَبَیَّغَ بِالْفَقیرِ فَقْرُهُ؛
خداوند عزوجل بر پیشوایان عادل واجب کرده که سطح زندگی خود را با مردم ناتوان برابر کنند تا فقیر را، فقرش برآشفته نکند.
نهج البلاغه، خطبه ۲۰۹
حدیث - ۲۳
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
لا غِنَی کالعَقلِ، و لا فَقرَ کالجَهلِ، و لا میراثَ کالاَدَب و لا ظَهیرَ کالمُشاوَرَه؛
هیچ ثروتی چون عقل و هیچ فقری چون جهل و هیچ میراثی چون ادب و هیچ پشتیبانی چون مشورت نخواهد بود.
تحف العقول، ص۸۹
حدیث - ۲۴
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلعَفافُ زِینَهُ الفَقرِ، وَ الشُّکرُ زِینَهُ الغِنَی.
خویشتن داری، زینت فقر است و سپاس گزاری زینت غنا و توانگری.
تحف العقول، ص۷۵
حدیث - ۲۵
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
نَظِّفوا بُیوتَکُم مِن حَوکِ العَنکَبوتِ، فَاِنَّ تَرکَهُ فِی البَیتِ یورِثُ الفَقرَ؛
خانه های خود را از تار عنکبوت پاک کنید، زیرا باقی گذاشتن آن در خانه، فقر می‌آورد.
وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۵۷۵، ح ۲
حدیث - ۲۶
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلمانَةُ تَجُرُّ الرِّزقَ، وَالخیانَةُ تَجُرُّ الفَقرَ؛
امانتداری روزی می‌آورد و خیانت در امانت فقر.
بحارالأنوار، ج۷۸، ص۶۰، ح۱۳۸
حدیث - ۲۷
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اَلوُضوءُ قَبلَ الطَّعامِ یَنفِی الفَقرَ، وَ بَعدَهُ یَنفِی الهَمَّ وَ یُصَحِّحُ البَصَرَ؛
شستن دست قبل از غذا، فقر را و پس از غذا، غم و اندوه را برطرف می‌کند و به چشم سلامتی می‌بخشد.
مکارم الاخلاق، ص ۱۳۹
حدیث - ۲۸
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
لا فقرَ اَشدُّ مِنَ الجَهلِ ، لا مالَ اَعودُ مِن العَقلِ؛
هیچ تهیدستی سخت تر از نادانی و هیچ مالی سودمندتر از عقل نیست.
اصول کافی،ج۱،ص۳۰
حدیث - ۲۹
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اَلْعَدْلُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاُْمَراءِ اَحْسَنُ، وَ السَّخاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الاَْغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الْفُقَراءِ اَحْسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی الشَّبابِ اَحْسَنُ، اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَلکِنْ فِی النِّساءِ اَحْسَنُ؛
عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر.
نهج الفصاحه، ح ۲۰۰۶
حدیث - ۳۰
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
اُمِرْتُ اَن آخُذَ الصَّدَقَةَ مِن اَغْنیاءِکُم فَاَرُدَّها فی فُقَراءِکُم؛
من مأمورم که صدقه (و زکات) را از ثروتمندانتان بگیرم و به فقرایتان بدهم.
مستدرک الوسائل، ج ۷، ص ۱۰۵
حدیث - ۳۱
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه‌ُ وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه‌ُ وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه‌ُ وَ مَنْ تَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه‌ُ؛
هر کس میانه‌روی کند، خداوند بی‌نیازش سازد و هر کس ریخت و پاش نماید، خداوند نادارش کند، هر کس فروتنی پیشه کند، خداوند بلندش نماید و هر کس بزرگی کند، خداوند خُردش نماید.
کافی، ج ۴ ، ص ۹۵، ح ۱
حدیث - ۳۲
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
قُلْتُ لاَِبی عَبْدِ اللّه‌ِعليه‌السلام : اُطْعِمُ سائِلاً لا اَعْرِفُهُ مُسْلِما؟ فَقالَ: نَعَمْ اَعْطِ مَنْ لا تَعْرِفُهُ بِوِلایَةٍ وَ لا عَداوَةٍ لِلْحَقِّ اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ یَقولُ: «و قولوا لِلنّاسِ حُسْنا» و لا تُطْعِمْ مَنْ نَصَبَ لِشَیْ‌ءٍ مِنَ الْحَقِّ اَوْ دَعا اِلی شَیْ‌ءٍ مِنَ الْباطِلِ؛
آیا به فقیری که نمی‌دانم مسلمان است غذا بدهم؟ حضرت فرمود: آری، به کسی که نمی‌دانی دوست است یا دشمن حق، غذا بده؛ زیرا خداوند می‌فرماید: «با مردم به نیکی سخن بگویید» ولی به کسی که با حق دشمنی می‌کند و یا به باطلی دعوت می‌کند غذا مده.
کافی، ج ۴، ص ۱۳
حدیث - ۳۳
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
قُلتُ لاَِبی عَبدِ اللّه‌ِعليه‌السلام : اُطعِمُ سائِلاً لا اَعرِفُهُ مُسلِما؟ فَقالَ: نَعَم اَعطِ مَن لا تَعرِفُهُ بِوِلایَةٍ وَ لا عَداوَةٍ لِلحَقِّ اِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ یَقولُ: و قولوا لِلنّاسِ حُسنا» و لا تُطعِم مَن نَصَبَ لِشَیْ‌ءٍ مِنَ الحَقِّ اَو دَعا اِلی شَیْ‌ءٍ مِنَ الباطِلِ؛
آیا به فقیری که نمی‌دانم مسلمان است غذا بدهم؟ حضرت فرمود: آری، به کسی که نمی‌دانی دوست است یا دشمن حق، غذا بده؛ زیرا خداوند می‌فرماید: با مردم به نیکی سخن بگویید» ولی به کسی که با حق دشمنی می‌کند و یا به باطلی دعوت می‌کند غذا مده.
کافی، ج ۴، ص ۱۳
حدیث - ۳۴
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
إِنَّ السَّرَفَ یورِثُ الفَقرَ وَإِنَّ القَصدَ یورِثُ الغِنی؛
اسراف باعث فقر و میانه روی موجب بی نیازی می شود
وسائل الشیعه، ج۱۵، ص۲۵۸، ح۸
حدیث - ۳۵
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
غَسلُ الرَّأسِ بِالخَطمیِّ اَمانٌ مِنَ الصُّداعِ وَ بَراءَةٌ مِنَ الفَقرِ وَ طَهورٌ لِلرَّأسِ مِنَ الحَزاز؛
شستن سر با خطمی، مایه ایمنی از سر درد، برکنار ماندن از فقر و پاکیزگی سر از شوره است.
ثواب الاعمال، ص ۱۹
حدیث - ۳۶
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الجَمالَ وَ التَّجمیلَ وَ یَکرَهُ البُؤسَ وَ التَّباؤسَ فَاِنَّ اللّه‌َ عَزَّوَجَلَّ اِذا اَنعَمَ عَلی عَبدٍ نِعمَةً اَحَبَّ اَن یَری عَلَیهِ اَثـَرَها. قیلَ: وَ کَیفَ ذلِکَ؟ قالَ: یُنَظِّفُ ثَوبَهُ وَ یُطَیِّبُ ریحَهُ وَ یُجَصِّصُ دارَهُ وَ یَکنِسُ أفنیَتَهُ حَتّی اِنَّ السِّراجَ قَبلَ مَغیبِ الشَّمسِ یَنفِی الفَقرَ وَ یَزیدُ فِی الرِّزقِ؛
امام صادقعليه‌السلام : خداوند زیبایی و خودآرایی را دوست دارد و از فقر و تظاهر به فقر بیزار است. هرگاه خداوند به بنده‌ای نعمتی بدهد، دوست دارد اثر آن را در او ببیند. عرض شد: چگونه؟ فرمودند: لباس تمیز بپوشد، خود را خوشبو کند، خانه‌اش را گچکاری کند، جلوی در حیاط خود را جاروکند، حتی روشن کردن چراغ قبل از غروب خورشید فقر را می‌برد و روزی را زیاد می‌کند.
امالی طوسی، ص ۲۷۵، ح ۵۲۶
حدیث - ۳۷
امام صادقعليه‌السلام فرمودند:
اِغسِلُوا اَیدیَکُم قَبلَ الطَّعامِ وَ بَعدَهُ فَاِنَّهُ یَنفِی الفَقرَ وَ یَزیدُ فِی العُمُرِ؛
دست‌هایتان را قبل و بعد از غذا خوردن بشویید، که فقر را می‌بَرَد و بر عمر می‌افزاید.
محاسن ، ج ۲، ص ۲۰۲، ح ۱۵۹۴
حدیث - ۳۸
امام سجادعليه‌السلام فرمودند:
طلبُ الحوائج الی النّاس مذلةٌ للحیاة و مذهبةٌ للحیاء واستخفافٌ بالوقار وهو الفقرُ الحاضرُ و قلةُ طلب الحوائج الی الناس هو الغنیُ الحاضرُ ؛
دست حاجت بسوی مردم دراز کردن ، باعث خواری انسان در زندگی می شود و حیاء و شرم را از بین می برد، وقار و سنگینی انسان را پایین می آورد و همین خود نیز فقر نقد است. یعنی فقر منحصر به نداشتن پول نیست فقر یعنی نیازنداشتن پول نیاز و فقر است. اظهار این نیازها هم عین فقر است به هر نسبت که انسان کمتر دست حاجت پیش مردم دراز کند، به نوعی ، به غنا و بی نیازی نقد نائل شده است.
تحف العقول ص ۲۸۶
حدیث - ۳۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
مَن قَبَضَ یَدَهُ مَخافَةَ الفَقرِ فَقَد تَعَجَّلَ الفَقرَ ؛
هر کس از ترس فقر ، دست از بخشش فرو بندد ، به سوی فقر شتافته است
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۷۸۷۷
حدیث - ۴۰
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
ألا وَ إنَّ مِنَ البَلاءِ الفاقَةَ وَأشَدُّ مِنَ الفاقَةِ مَرَضُ البَدَنِ وَأشَدُّ مِن مَرَضِ البَدَنِ مَرَضُ القَلبِ ؛
آگاه باشید که تنگدستی از جمله بلاهاست و بدتر از آن، بیماری جسم است و بدتر از آن، بیماری دل
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۲۷۷۵
حدیث - ۴۱
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلغِنی وَالفَقرُ یَکشِفانِ جَواهِرَ الرِّجالِ وَ أوصافَها ؛
توانگری و ناداری، گوهرها و ویژگی‌های مردان را آشکار می‌کند
غرر الحکم و درر الکلم، حدیث - ۱۱۵۴
حدیث - ۴۲
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
اللّهُمّ إنّی أعوذُ بکَ مِن الکُفرِ والفَقرِ ، فقالَ رجُلٌ : أیَعدِلانِ ؟ قالَ : نَعَم؛
بار خدایا ! من از کفر و فقر به تو پناه می‌برم. مردی عرض کرد: آیا این دو با هم برابرند ؟ فرمودند: آری
کنز العمّال : ۱۶۶۸۷
حدیث - ۴۳
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
لولا رَحمَهُ ربِّی علَی فُقَراءِاُمَّتِی کادَ الفَقرُ یَکونُ کُفرا؛
اگر رحمت پروردگار من به فقرای امّت من نبود ، نزدیک بود که فقر به کفر بینجامد.
جامع الأخبار : ۳۰۰ / ۸۱۷
حدیث - ۴۴
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الفَقرُ سَوادُ الوَجهِ فی الدّارَینِ ؛
فقر ، (مایه) سیه رویی در هر دو جهان است
عوالی اللآلی : ۱ / ۴۰ / ۴۱
حدیث - ۴۵
الفَقرُ أشَدُّ مِن القَتلِ ؛
فقر بدتر و سخت‌تر از کشته شدن است
جامع الأخبار : ۲۹۹ / ۸۱۶
حدیث - ۴۶
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
ما مِن عبدٍ فَتَحَ علی نَفسِهِ بابا مِن المَسألَةِ إلاّ فَتَحَ اللّه‌ُ علَیهِ سَبعینَ بابا مِنَ الفَقرِ؛
هیچ بنده‌ای دری از نیاز خواهی را به روی خود نگشود، مگر آن که خداوند هفتاد دَرِ فقر را به روی او گشود.
جامع الأخبار : ۳۷۹ / ۱۰۶۱
حدیث - ۴۷
امام علیعليه‌السلام :
ضَرَرُ الفَقرِ أحمَدُ مِن‌أشَرِ الغِنی؛
زیان فقر، پسندیده‌تر از سرمستی توانگری است
غرر الحکم : ۵۹۰۴
حدیث - ۴۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الفَقرُ خَیرٌ مِن الغِنی ، إلاّ مَن حَمَلَ فی مَغرَمٍ وأعطی فی نائبَةٍ؛
فقر بهتر ازتوانگری است ، مگر (در مورد) کسی که غرامت و تاوانی را (از سوی تنگدستی) بپردازد یا در گرفتاریها به دیگران کمک کند
بحار الأنوار : ۷۲ / ۵۶ / ۸۶
حدیث - ۴۹
امام صادقعليه‌السلام :
فی مُناجاةِ موسیعليه‌السلام :یا موسی ، إذا رَأیتَ الفَقرَ مُقبِلاً فَقُل : مَرحَبا بشِعارِ الصالِحینَ ، وإذا رأیتَ الغِنی مُقبِلاً فَقُل : ذَنبٌ عُجِّلَت عُقوبَتُهُ ؛
در نجواهای خداوند مـتعال با موسیعليه‌السلام آمده‌است : ای موسی ! هرگاه دیدی که فقر روی آورده‌است ، بگو : خوش آمدی ، ای بالاپوش صالحان ! و هرگاه دیدی که ثروت و توانگری روی آورده‌است ، بگو : (این به خاطر) گناهی است که کیفرش به سوی من شتافته است
الکافی : ۲ / ۲۶۳ / ۱۲
حدیث - ۵۰
امام صادقعليه‌السلام :
غِنیً یَحجُزُکَ عنِ الظُّلمِ خَیرٌ مِن فَقرٍ یَحمِلُکَ علَی الإثم؛
ثروتی که تو را از سـتـم باز دارد ، بهتر از فقری است که تو را به گناه کشاند.
الفقیه : ۳ / ۱۶۶ / ۳۶۱۴
حدیث - ۵۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَنِ استَذَلَّ مؤمِنا أو مؤمِنَةً أو حَقَّرَهُ لِفَقرِهِ أو قِلَّةِ ذاتِ یَدِهِ ، شَهَرَهُ اللّه‌ُ تعالی یومَ القِیامَةِ ثُمّ یَفضَحُهُ؛
هر کس مرد یا زن مؤمنی را به سبب تهیدستی یا اندک بودن مال و داراییش خوار شمارد یا تحقیر کند، خداوند متعال در روز قیامت او را (بدین کار زشتش) شهره و سپس رسوایش سازد.
بحار الأنوار : ۷۲ / ۴۴ / ۵۲
حدیث - ۵۲
امام علیعليه‌السلام :
لاتُحَقِّروا ضُعفاءَ إخوانِکُم ؛ فإنّهُ مَنِ احتَقَرَ مُؤمِنا لم یَجمَعِ اللّه‌ُ عز و جل بینهما فی الجنّةِ إلاّ أن یتوبَ؛
برادران تهیدست خود را تحقیر نکنید؛ زیرا هر کس مؤمنی را حقیر شمارد، خداوند عز و جل میان آن دو در بهشت جمع نکند، مگر این که توبه نماید.
الخصال : ۶۱۴ / ۱۰
حدیث - ۵۳
امام رضاعليه‌السلام :
مَن لَقِیَ فقیرا مُسلِما فَسَلَّمَ علَیهِ خِلافَ سَلامِهِ علَی الغَنیِّ ، لَقِیَ اللّه‌َ عز و جل یَومَ القِیامَةِ وهُو علَیهِ غَضبانُ؛
هر کس بــا مسلمانی فقیر رو به رو شود و به او سلامی متفاوت با سلامی کند که به ثروتمند می‌کند، روز قیامت خداوند عز و جل را دیدار کند در حالی که خدا از او در خشم است
أمالی الصدوق : ۳۵۹ / ۵
حدیث - ۵۴
امام صادقعليه‌السلام :
إنّ اللّه‌َ جلَّ ثناؤهُ لَیَعتَذِرُ إلی عَبدِهِ المؤمنِ الُمحْوِجِ فی الدنیا کما یَعتَذِرُ الأخُ إلی أخیهِ ، فیَقولُ : وعِزَّتی وجَلالی ، ما أحوَجتُکَ فی الدنیا مِن هَوانٍ کانَ بِکَ عَلَیَّ ، فارفَعْ هذا السَّجْفَ فانظُرْ إلی ما عَوَّضتُکَ مِن الدنیا قالَ : فَیَرفَعُ فیَقولُ : ما ضَرَّنی ما مَنَعتَنی مع ما عَوَّضتَنی؟!؛
(در روز قـیـامت) خـداوندجـلّ ثناؤه، همچنان که برادری از برادرش پوزش می‌خواهد ، از بنده مؤمن نیازمند خود در دنیا، عذر می‌خواهد و می‌فرماید: به عزّت و جلالم سوگند که من تو را در دنیا از سر خواریت نزد من، محتاج نکردم. اکنون این سرپوش را بردار و ببین به جای دنیا به تو چه داده‌ام. او سرپوش را بردارد و گوید: با این عوضی که به من دادی مرا چه زیان اگر آنچه را در دنیا از من گرفتی.
الکافی : ۲ / ۲۶۴ / ۱۸
حدیث - ۵۵
امام علیعليه‌السلام :
العَفافُ زینَةُ الفَقرِ؛
خویشتنداری (و مناعت طبع) زیور فقر است
نهج البلاغه: حکمت ۶۸
حدیث - ۵۶
امام صادقعليه‌السلام :
أشَدُّ شیءٍ مَؤونةً‌إخفاءُ الفاقَةِ ؛
دشوارترین و پر زحمت‌ترین کارها، پوشیده داشتن فقراست.
بحار الأنوار : ۷۸ / ۲۴۹ / ۸۷
حدیث - ۵۷
امام صادقعليه‌السلام :
الَیمینُ الصَّبرُ الکاذِبَةُ تُورِثُ العَقِبَ الفَقْرَ ؛
سوگند اجباری دروغ برای بازماندگان فقر به بار می‌آورد
بحار الأنوار : ۱۰۴ / ۲۰۹ / ۱۹
حدیث - ۵۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الحَجّ یَنْفیالفَقرَ؛
حجّ، فقر و تهیدستی را از بین می‌برد.
تحف العقول : ۷
حدیث - ۵۹
امام صادقعليه‌السلام :
مَن حَجَّ ثَلاثَ حِجَجٍ لَم‌یُصِبْهُ فَقرٌ أبَدا؛
هر کس سه بار حجّ به جا آورد ، هرگز به فقر گرفتار نیاید
الخصال : ۱۱۷ / ۱۰۱
حدیث - ۶۰
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
ما رأیتُ شَیئا أسْرَعَ غِنیً ولا أنْفی للفَقرِ مِن إدْمانِ حَجِّ هذا البَیتِ؛
ندیده‌ام که چیزی همانند مداومت بر زیارت این خانه(خانه خدا) چنان سریع توانگری آورد و فقر را بزداید
أمالی الطوسیّ : ۶۹۴ / ۱۴۷۸
حدیث - ۶۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
صِلَةُ الرَّحِمِ تَزیدُ فیالعُمرِ ، وتَنفی الفَقرَ؛
صله رحم، عمر را زیــاد می‌کند و فقر را از بین می‌برد
بحار الأنوار : ۷۴ / ۱۰۳ / ۶۱
حدیث - ۶۲
امام علیعليه‌السلام :
داوُوا الفَقرَ بالصَّدقَةِ والبَذلِ؛
فقر را باصدقه و بخشش ، درمان کنید
غرر الحکم : ۵۱۵۶
حدیث - ۶۳
امام باقرعليه‌السلام :
البِرُّ وصَدقَةُ السِّرِّیَنفِیانِ الفَقرَ؛
نیکی کردن و صدقه نهانی، فقر را از بین می‌برند.
بحار الأنوار : ۷۴ / ۸۱ / ۸۳
حدیث - ۶۴
امام صادقعليه‌السلام :
ضَمِنتُ لِمَنِ اقتَصَدَأن لا یَفتَقِرَ؛
من برای کسی که میانه‌روی (و صرفه‌جویی) کند ، ضمانت می‌کنم که فقیر نشود
الخصال : ۹ / ۳۲
حدیث - ۶۵
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَنِ اقتَصَدَ أغناهُ اللّه؛
هر که میانه روی کند ، خداوند توانگرش گرداند
تنبیه الخواطر : ۱ / ۱۶۷
حدیث - ۶۶
امام باقرعليه‌السلام :
کَنسُ البُیوتِ یَنفی الفَقرَ؛
جارو کردن اتاق‌ها فقر را از بین می‌برد
وسائل الشیعه : ۳/ ۵۷۱ / ۲
حدیث - ۶۷
امام علیعليه‌السلام :
کَثرَةُ المالِ تُفسِدُ القُلوبَ وتُنشِئُ الذُّنوبَ ؛
فراوانی‌مال و ثروت، دل‌ها را تباه می‌کند و گناهان را پدید می‌آورد
غرر الحکم : ۷۱۰۹
حدیث - ۶۸
امام صادقعليه‌السلام :
فیما ناجَی اللّه‌ُ عز و جل بهِ موسیعليه‌السلام : لا تَغبِطْ أحَدا بکَثرَةِ المالِ ؛ فإنَّ مَعَ کَثرَةِ المالِ تَکثُرُ الذُّنوبُ لِواجِبِ الحُقوقِ؛
از جمله نجواهای خداوند متعال با موسیعليه‌السلام این بود : به ثروت زیاد هیچ کس غبطه مخور ؛ زیرا ثروت زیاد مایه گناهان زیاد می‌شود چون حقوقی بر آن واجب می‌گردد
الکافی : ۲ / ۱۳۵ / ۲۱
حدیث - ۶۹
امام صادقعليه‌السلام :
طَلَبتُ فَراغَ القلبِ فوَجَدتُهُ فی قِلَّةِ المالِ ؛
آسایش دل را جستجو کردم و آن را در کمی مال و ثروت یافتم
مستدرک الوسائل : ۱۲ / ۱۷۴ / ۱۳۸۱۰
حدیث - ۷۰
امام رضاعليه‌السلام :
لایَجتَمِعُ المالُ إلاّ بخِصالٍ خَمسٍ: بِبُخلٍ شَدیدٍ ، وأمَلٍ طَویلٍ ، وحِرصٍ غالِبٍ ، وقَطیعَةِ الرَّحِمِ ، وإیثارِ الدُّنیا علَی الآخِرَةِ؛
مال و ثروت جمع نشود ، مگر با داشتن پنج خصلت : بخل شدید ، آرزوی دراز ، حرص چیره (بر جان) ، رسیدگی نکردن به خویشان و ترجیح دنیا بر آخرت
الخصال : ۲۸۲ / ۲۹
حدیث - ۷۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن کَسَبَ مالاً مِن غیرِ حِلِّهِ أفقَرَهُ اللّه‌ُ؛
هر کس مالی را به ناروا کسب کند، خداوند او را فقیر گرداند
أمالی الطوسیّ : ۱۸۲ / ۳۰۶
حدیث - ۷۲
امام باقرعليه‌السلام :
إنَّ أهلَ التَّقوی هُمُ الأغنیاءُ ، أغناهُمُ القَلیلُ مِن الدنیا فَمَؤونَتُهُم یَسِیرَةٌ ؛
به راستی کـه پـرهیزگاران، همان تـوانگرانند، اندکی از دنیا آنان را بی‌نیاز کرده و از این‌رو، مخارجشان سبک و اندک است.
تحف العقول: ۲۸۷
حدیث - ۷۳
امام علیعليه‌السلام :
مَن أصبَحَ والآخِرَهُ‌هَمُّهُ استَغنی بغَیرِ مالٍ ، واستَأنَسَ بغَیرِ أهلٍ، وعَزَّ بغَیرِ عَشیرَةٍ؛
هر که روز خود را آغاز کند در حالی که آخرت همّ و غم او باشد، با وجود ناداری، توانگر باشد و با وجود بی‌کسی، تنها نباشد وبدون داشتن ایل و تبار، نیرومند باشد.
أمالی الطوسیّ : ۵۸۰ / ۱۱۹۸
حدیث - ۷۴
امام صادقعليه‌السلام :
مَن رُزِقَ ثلاثا نالَ ثلاثا وهُو الغِنَی الأکبَرُ: القَناعَةُ بما اُعطِیَ، والیَأسُ مِمّا فی أیدِی الناسِ، وتَرکُ الفُضولِ؛
هـر که سـه چیز روزیـش شود، به سه چیز دست یابد و این بزرگترین توانگری است: قانع بودن به آنچه عطایش شده‌است، چشم امید برکندن از آنچه مردم دارند و ترک زیادیها (و فزونخواهی).
تحف العقول : ۳۱۸
حدیث - ۷۵
الغِنَی الأکبَرُ الیَأسُ عَمّا فی أیدِی الناسِ
بزرگترین توانگری چشم نداشتن به آنچه در دست مردم است.
نهج البلاغه : حکمت ۳۴۲
حدیث - ۷۶
امام علیعليه‌السلام :
مَنِ استَغنی باللّه افتَقَرَ الناسُ إلَیهِ ؛
هر که به خدا توانگر شود ، مردم به او نیازمند گردند
کشف الغمّه : ۳ / ۱۳۷
حدیث - ۷۷
امام صادقعليه‌السلام :
من قَنِعَ بما رَزَقَهُ اللّه‌ُ فهُو مِن أغنَی الناسِ
هر که به آنچه خداوند روزیش کرده است قانع باشد، توانگرترین مردم است
الکافی : ۲ / ۱۳۹ / ۹
حدیث - ۷۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن أرادَ أن یَکونَ أغنَی الناسِ فَلْیَکُنْ بما فی یَدِ اللّه أوثَقَ مِنهُ بما فی یَدِ غَیرِهِ؛
هر که می‌خواهد توانگرترین مردم باشد، بایدبه آنچه در دست خداست اطمینان بیشتری داشته باشد، تا به آنچه در دست جز اوست
الکافی : ۲ / ۱۳۹ / ۸
حدیث - ۷۹
امام هادیعليه‌السلام :
الغِنی قِلَّةُ تَمَنِّیکَ والرِّضا بما یَکفِیکَ الفَقرُ شَرَهُ النّفسِ وشِدَّةُ القُنُوطِ؛
توانگری، آن است که آرزو کم داشته باشی و به آنچه تو را بسنده می‌کند خرسند باشی و فقر ، عبارت است از سیری ناپذیری نفس و نومیدی شدید
الدّرة الباهرة : ۴۱ منتخب میزان الحکمه: ۴۳۴
حدیث - ۸۰
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
نِعمَ العَونُ علی تَقوَی‌اللّه الغِنی؛
تـوانگری ، چه نـیکو یـاوری اسـت برای پرهیزگاری از خدا
مستدرک الوسائل : ۱۳ / ۱۵ / ۱۴۵۹۸
حدیث - ۸۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إنَّ الشَّیطانَ قالَ : لن‌یَنجُوَ مِنّی الغَنِیُّ مِن إحدی ثلاثٍ : إمّا أن اُزَیِّنَهُ فی عَینِهِ فَیَمنَعَهُ مِن حَقِّهِ ، وإمّا أن اُسَهِّلَ علَیهِ سبیلَهُ فَیُنفِقَهُ فی غیرِ حَقِّهِ ، وإمّا أن اُحَبِّبَهُ إلَیهِ فَیَکسِبَهُ بغیرِ حَقِّهِ؛
شیطان گفت : آدم توانگر از چنگ من خلاصی ندارد و او را به یکی از این سه چیز گرفتار می‌کنم : یا مال و ثروت را در نظر او می‌آرایم که در نتیجه، از پرداخت حقوق مالی خویش، خودداری می‌ورزد یا راههای مصرف آن را برایش آسان می‌کنم که در نتیجه ، آنها را به ناحقّ خرج می‌کند و یا مال و ثروت را محبوب او می‌گردانم که در نتیجه، آن را از راههای ناروا به دست می‌آورد.
کنز العمّال : ۱۶۶۷۷
حدیث - ۸۲
پیامبرخداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم در جایی دیگر می فرمایند :
ما قَلَّ وکَفی خَیرٌ مِمّا کَثُرَ وألهی؛
روزی اندک و بسنده ، بهتر است از روزی بسیار و بازدارنده (از یاد خدا)
أمالی الصدوق : ۳۹۵ / ۱
حدیث - ۸۳
امام علیعليه‌السلام :
اعتِیادُ الکِذبِ یُورِثُ‌الفَقرَ؛
اعتیاد به دروغگویی ، فقر می‌آورد
بحار الأنوار : ۷۲ / ۲۶۱ / ۳۶
حدیث - ۸۴
امام باقرعليه‌السلام :
لأبی النُّعمانِ: لا تَستَأکِلْ بِنا الناسَ ، فلا یَزیدَکَ اللّه‌ُ بذلکَ إلاّ فَقرا؛
به ابو نعمان : ما را وسیله سرکیسه کردن مردم قرار مده ؛ زیرا با این کار ، خداوند بر فقر تو می‌افزاید
بحار الأنوار : ۷۸ / ۱۸۴ / ۱۱
حدیث - ۸۵
امام‌صادقعليه‌السلام :
عن آبائهِعليهم‌السلام : مَن لم یَسألِ اللّه‌َ مِن فَضلِهِ افتَقَرَ؛
از پدران بزرگوارش : هر که از فضل خدا نطلبد، فقیر شود
بحار الأنوار : ۷۶ /۳۱۶ /۶
حدیث - ۸۶
امام صادقعليه‌السلام :
أیُّما رَجُلٍ دَعا علی ولَدِهِ أورَثَهُ الفَقرَ؛
هر مردی که فرزند خود را نفرین کند ، فقر برایش به ارث گذارد
بحار الأنوار : ۱۰۴ / ۹۹ / ۷۷
حدیث - ۸۷
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن تَفاقَرَ افتَقَرَ؛
کسی که دم از ناداری زند ، نادار شود
بحار الأنوار : ۷۶ / ۳۱۶ / ۶
حدیث - ۸۸
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
الأمانَةُ تَجلِبُ الغَناءَ ، والخِیانَةُ تَجلِبُ الفَقرَ؛
امانتداری، تـوانـگـری می‌آورد و خیانت (در امانت) به فقر می‌کشاند
بحار الأنوار : ۷۵ / ۱۱۴ / ۶
حدیث - ۸۹
قال الصادقعليه‌السلام :
الوضوء قبل الطعام و بعده یذهبان الفقر؛
وضو پیش از غذا و بعد از غذا، فقر را از بین می برد.
(وسائل الشیعه ، ج ۱، ص ۲۵۶)
حدیث - ۹۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من سأل من غیر فقر فکأنّما یأکل الخمر؛
هر که فقیر نباشد و سؤال کند گوئی شراب خورده است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من استعفّ أعفّه اللَّه و من استغنی أغناه اللَّه؛
هر که عفت جوید خدایش عفت دهد و هر که غنا طلبد خدایش غنی کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
من تفاقر افتقر؛
هر که فقیری کند، فقیر شود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما أملق تاجر صدوق؛
تاجر راست گو فقیر نشود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما أخشی علیکم الفقر و لکنّی أخشی علیکم التّکاثر و ما أخشی علیکم الخطاء، و لکنّی أخشی علیکم التّعمّد؛
از فقر بر شما بیم ناک نیستم بلکه بیم دارم به کثرت اموال تفاخر کنید، از خطا بر شما بیم ناک نیستم بلکه از تعمد بیم دارم.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما أحد أکثر من الرّبا إلّا کان عاقبه أمره إلی قلّه؛
هر که ربا فراوان خورد سر انجام او به فقر انجامد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما فتح رجل علی نفسه باب مسأله إلّا فتح اللَّه علیه باب فقر؛
هیچ کس دری از سؤال بروی خود نگشاید مگر خدا دری از فقر به روی او بگشاید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ما ینتظر أحدکم من الدّنیا إلّا غنی مطغیا أو فقرا منسیا أو مرضا مفسدا أو هرما مفنّدا أو موتا مجهزا؛
از دنیا چه انتظار دارید، جز غنائی که طغیان آرد یا فقری که نسیان آرد یا مرضی که فساد آرد یا پیریی که زبونی آرد یا مرگی که به سرعت از پا درآرد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لا ندم من استشار و لا افتقر من اقتصد؛
هر که مشورت کند پشیمان نشود و هر که میانه روی کند فقیر نگردد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۹۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لا فاقه لعبد یقرأ القرآن و لا غنی له بعده؛
بنده ای که قرآن خواند فقیر نشود و او را بالاتر از قرآن بی نیازی ای نیست.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لیبشر فقراء المؤمنین بالفراغ یوم القیامه قبل الأغنیاء بمقدار خمسمائه عام هؤلاء فی الجنّه ینعمون و هؤلاء یحاسبون؛
مؤمنان فقیر را بشارت که روز قیامت به اندازه پانصد سال زودتر از اغنیا فارغ شوند آنان در بهشت متنعمند و اینان حساب پس می دهند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
لو تعلمون ما لکم عند اللَّه لأحببتم أن تزدادوا فاقه و حاجه؛
(ای فقیران) اگر بدانید پیش خدا چه ها دارید دوست خواهید داشت فقر و حاجت شما بیشتر شود.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
کاد الفقر أن یکون کفرا؛
بیم آن است که فقر به کفر انجامد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الفقر شین عند النّاس و زین عند اللَّه یوم القیامه؛
فقر پیش مردم زبونی است و روز قیامت پیش خدا زینت است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الفقر أمانه فمن کتمه کان عباده؛
فقر امانتی است و هر که آن را پوشیده دارد، عبادتی باشد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
غسل الإناء و طهاره الفناء یورثان الغنی؛
شستن ظرفها و پاکیزگی حیاط، مایه غناست.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الزّنا یورث الفقر؛
زنا مایه فقر است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
الخیانه تجرّ الفقر؛
خیانت مایه فقر است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
خیر النّاس مؤمن فقیر یعطی جهده؛
بهترین مردم مؤمن فقیری است که به قدر توانائی خود انفاق کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۰۹
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ثلاث أقسم علیهنّ: ما نقص مال قطّ من صدقه فتصدّقوا و لا عفا رجل عن مظلمه ظلمها إلّا زاده اللَّه تعالی بها عزّا فاعفوا یزدکم اللَّه عزّا و لا فتح رجل علی نفسه باب مسأله یسأل النّاس إلّا فتح اللَّه علیه باب فقر؛
سه چیز است که در باره آن قسم می خورم: هیچ وقت مال از صدقه کاهش نگیرد پس صدقه بدهید و هیچ کس ستمی را که بر او رفته است نبخشد مگر آنکه خداوند عزت او را بیافزاید پس ببخشید تا خداوند عزت شما را بیفزاید و هیچ کس در سؤال را بر خود نگشاید و تن به سؤال ندهد مگر آنکه خداوند در فقر را بر او بگشاید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۰
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
تحفه المؤمن فی الدّنیا الفقر؛
ارمغان مؤمن در این جهان فقر است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۱
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ اللَّه یحبّ إذا أنعم علی عبده أن یری أثر نعمته علیه و یبغض البؤس و التّباؤس؛
خدا دوست دارد که وقتی به کسی نعمت داد اثر نعمتش بر او آشکار دیده شود و از فقر و اظهار فقر بیزار است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۲
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اللّهمّ إنّی أعوذ بک من الفقر و القلّه و الذّلّه و أعوذ بک من أن أظلم أو أظلم؛
خدایا از فقر و تنگدستی و ذلت به تو پناه می برم و از ستم کشی و ستمگری به تو پناه می برم.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۳
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
اللّهمّ أحینی مسکینا و توفّنی مسکینا و احشرنی فی زمره المساکین و إنّ أشقی الأشقیاء من اجتمع علیه فقر الدّنیا و عذاب الآخره؛
خدایا مرا در زندگی فقیر دار و فقیر بمیران و در صف فقیران محشور ساز، بدبخت تر از همه بدبختان کسی است که فقر دنیا و عذاب آخرت را با هم داشته باشد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أکبر أمّتی الّذین لم یعطوا فیبطروا و لم یقتر علیهم فیسألوا؛
بزرگترین افراد امت من آنها هستند که نه چندان توانگرند که خود را گم کنند و نه چندان فقیرند که دست به سؤال گشایند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۵
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
ارحموا عزیزا ذلّ و غنیّا افتقر و عالما ضاع بین جهّال؛
بر سه کس رحم کنید، عزیزی که خوار شده و ثروتمندی که فقیر گشته و دانشمندی که میان جاهلان گمنام مانده.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
أربعه یبغضهم اللَّه تعالی: البیّاع الحلّاف و الفقیر المختال و الشّیخ الزّانی و الإمام الجائر؛
چهار کس را خداوند دشمن دارد، فروشنده قسم خور، فقیر متکبر و پیر زنا کار و پیشوای ستمگر.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إذا رأیتم العبد ألّم اللَّه به الفقر و المرض فإنّ اللَّه یرید أن یصافیه؛
وقتی دیدید خداوند فقر و مرض را بر بنده ای فرود آورد، می خواهد او را تصفیه کند.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إذا أراد اللَّه بعبد خیرا جعل غناه فی نفسه و تقاه فی قلبه و إذا أراد بعبد شرّا جعل فقره بین عینیه؛
وقتی خدا برای کسی نیکی خواهد ثروتش را در روحش و تقوایش را در قلبش قرار میدهد و وقتی برای کسی بدی خواهد فقر را پیش چشم او جای می دهد.
نهج الفصاحه
حدیث - ۱۱۹
امام هادیعليه‌السلام می فرمایند:
الفقر شره النفس و شدة القنوط؛
فقر آزمندی نفس است و ناامیدی بسیار
بحار الانوار ، ج ۷۸ ، ص ۳۶۸
حدیث - ۱۲۰
قالَ الاْمامُ الْحُسَیْنعليه‌السلام :
أَهْلَکَ النّاسَ إثْنانِ: خَوْفُ الْفَقْرِ، وَ طَلَبُ الْفَخْرِ ؛
امام حسینعليه‌السلام فرمودند:
دو چیز مردم را هلاک و بیچاره کردانده است: یکی ترس از این که مبادا در آینده فقیر و نیازمند دیگران گردند. و دیگری فخر کردن در مسائل مختلف و مباهات بر دیگران است.
بحارالأنوار، ج ۷۵، ص ۵۴، ح ۹۶
حدیث - ۱۲۱
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
کسی که به تبذیر افتخار کند به افلاس و نداری دچار شده و حقیر گردد.
(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)
حدیث - ۱۲۲
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
اسراف نشانه و سرآغاز فقر و نیازمندی است.
(غررالحکم ، باب تبذیر و اسراف)
حدیث - ۱۲۳
حضرت محمدصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
هر که میانه روی کند خدا بی نیازش کند و هر که اسراف کند خدا فقیرش کند و هر که فروتنی کند خدایش بردارد و هر که بزرگی فروشد خدایش در هم شکند.
(نهج الفصاحه ، ح ۲۹۳۹)
حدیث - ۱۲۴
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
هر که میانه روی کند فقیر نشود.
(نهج الفصاحه ، ح ۲۶۰۱)
حدیث - ۱۲۵
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
آزمند همواره فقیر است هر چند تمام دنیا را مالک شود.
(شرح غررالحکم ، ج ۲، ص ۳۹)
حدیث - ۱۲۶
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
زنا مایه فقر است.
نهج الفصاحه ، حدیث - ۱۷۱۱
حدیث - ۱۲۷
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَنْ فَتَحَ بابَ مَسْأَلَةٍ فَتَحَ اللّه‌ُ لَهُ بابَ فَقْرٍ فِی الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ وَ مَنْ فَتَحَ بابَ عَطیَّةٍ ابْتِغاءً لِوَجْهِ اللّه‌ِ اَعْطاهُ اللّه‌ُ خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآخِرَةِ؛
هر کس درِ درخواستی از مردم را به روی خود باز کند، خداوند برای او درِ فقری را در دنیا و آخرت باز می‌کند و هر کس درِ بخششی را برای مردم به خاطر خدا باز کند، خداوند او را خیر دنیا و آخرت عطا می‌فرماید.
کنزالعمال، ح ۱۶۷۴۵.
حدیث - ۱۲۸
امام موسی کاظمعليه‌السلام می فرمایند:
اَداءُ الاَمانَةِ وَالصِّدْقُ یَجْلِبانِ الرِّزْقَ، وَالْخیانَةُ وَالْکَذِبُ یَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛
ادای امانت و راستگویی روزی را زیاد می‌کند و خیانت و دروغگویی باعث فقر و نفاق می‌شود.
بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۳۲۷.
حدیث - ۱۲۹
امام صادقعليه‌السلام :
اِنَّ اللّه‌َ یُحِبُّ الْجَمالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ یُبْغِضُ البُؤْسَ وَ التَّباؤُسَ؛
خداوند زیبایی و آراستگی را دوست دارد و با فقر و تظاهر به فقر دشمن است.
کافی، ج ۶، ص ۴۴۰، ح ۱۴.
حدیث - ۱۳۰
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
ان أشقی الاشقیاء من اجتمع علیه فقر الدنیا وعذاب الاخرة
بدبختترین بدبختان کسی است که فقر دنیا و عذاب آخرت را با هم دارد
(کنز العمال، ج ۶، ص ۴۷۰، ح ۱۶۵۹۳)
حدیث - ۱۳۱
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
ان أشقی الاشقیاء من اجتمع علیه فقر الدنیا وعذاب الاخرة؛
بدبخت ترین بدبختان کسی است که فقر دنیا و عذاب آخرت را با هم دارد
(کنز العمال، ج ۶، ص ۴۷۰، ح ۱۶۵۹۳)
حدیث - ۱۳۲
امام موسی کاظمعليه‌السلام فرمودند:
من ولههُ الفقرُ ابطرهُ الغنی؛
آن که نَداری حیرانش کند، توانگری سرمستش می سازد.
(بحارالانوار،ج??ص???)
حدیث - ۱۳۳
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَلْعَفافُ زِینَهُ الْفَقْرِ، وَ الْشُّکْرُ زِینَهُ الْغِنَی.
خویشتن داری، زینت فقر است و سپاس گزاری زینت غنا و توانگری.
(تحف العقول ص ۷۵)
حدیث - ۱۳۴
حضرت امام محمد باقرعليه‌السلام می فرمایند:
نیکوکاری و صدقه دادن پنهانی فقر را از بین می برد، عمر را زیاد و هفتاد مرگ بد و ناگوار را دفع می کند.
میزان الحکمه، ج۱، ص ۴۷۵.
حدیث - ۱۳۵
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
من ضمانت می کنم که هر که میانه روی پیشه کند، فقیر نشود.
حضال شیخ صدوق، ص۹.
حدیث - ۱۳۶
حضرت امام محمد باقرعليه‌السلام می فرمایند:
نیکوکاری و صدقه دادن پنهانی فقر را از بین می برد، عمر را زیاد و هفتاد مرگ بد و ناگوار را دفع می کند.
میزان الحکمه، ج۱، ص ۴۷۵.
حدیث - ۱۳۷
امام باقرعليه‌السلام :
اَ لْبِرُّ وَ الصَّدَقَةُ یَنْفیانِ الْفَقْرَ وَ یَزیدانِ فِی الْعُمْرِ وَ یَدْفَعانِ عَنْ صاحِبِهِما سَبعینَ میتَةَ سوءٍ ؛
کار خیر و صدقه، فقر را می‌بَرند، بر عمر می‌افزایند و هفتاد مرگ بد را از صاحب خود دور می‌کنند.
ثواب الاعمال ، ص ۱۴۱
حدیث - ۱۳۸
امام صادقعليه‌السلام :
اِغْسِلُوا اَیْدیَکُمْ قَبْلَ الطَّعامِ وَ بَعْدَهُ فَاِنَّهُ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزیدُ فِی الْعُمُرِ؛
دست‌هایتان را قبل و بعد از غذا خوردن بشویید، که فقر را می‌بَرَد و بر عمر می‌افزاید.
محاسن ، ج ۲، ص ۲۰۲، ح ۱۵۹۴
حدیث - ۱۳۹
امام صادقعليه‌السلام می فرمایند:
ضمنت لمن اقتصد ان لا یفتقر؛
من ضمانت می کنم که هر که میانه روی پیشه کند، فقیر نشود.
حضال شیخ صدوق، ص۹.
حدیث - ۱۴۰
امام علیعليه‌السلام می فرمایند:
آن که میانه روی کند، تهی دست نخواهد شد.
نهج البلاغه، حکمت ۱۴۰.
حدیث - ۱۴۱
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
خَلَقَ اللّه ُ عز و جل التَّوانِیَ والکَسَلَ ، فَزَوَّجَهُما فَوُلِدَ بَینَهُمَا الفاقَةُ؛
خداوند سستی و تنبلی را آفرید و میان آن دو را پیوند داد ؛ پس از آن دو ، فقر زاده شد
الفردوس : ۲ / ۱۸۸ / ۲۹۴۰
جهاد اقتصادی
حدیث - ۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
ما أکَلَ العَبدُ طَعاما أحَبَّ إلَی اللّه ِ مِن کَدِّ یَدِهِ ، ومَن باتَ کالاًّ مِن عَمَلِهِ باتَ مَغفورا لَهُ ؛
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :
هیچ بنده ای خوراکی نخورده است که نزد خدا دوست داشتنی تر از حاصل دسترنج وی باشد؛ و هر که خسته از کار خویش روز را به شب رسانَد، آمرزیده روز را به شب رسانده است
کنز العمّال : ۴ / ۹ / ۹۲۲۸
حدیث - ۲
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
سَبعَةٌ تَحتَ ظِلِّ العَرشِ یَومَ لا ظِلَّ إلاّ ظِلُّهُ . .رَجُلٌ خَرَجَ ضارِبا فِیالأَرضِ یَطلُبُ مِن فَضلِ اللّه ِ عز و جل؛ یَکُفُّ بِهِ نَفسَهُ، ویَعودُ بِهِ عَلی عِیالِهِ؛
روزی که هیچ سایه ای جز سایه عرش نباشد ، هفت تن زیر سایه آنند [یکی از ایشان] کسی است که در زمین گام می زند تا از فضل خدا [روزی ] بجوید و از آن ، نیاز خود را برطرف کند و با آن ، به سوی خانواده اش بازگردد
دعائم الإسلام : ۲ / ۱۵ / ۸ ، عوالی اللآلی : ۳ / ۱۹۴ / ۹ ولیس فیهما «سبعة»
حدیث - ۳
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن أمسی کالاًّ مِن عَمَلِ یَدَیهِ ؛ أمسی مَغفورا لَهُ ؛
هر کس ، خسته از کارِ خود ، روز را به پایان ببرد ، آمرزیده روزش را به پایان برده است
کنز العمّال : ۴ / ۷ / ۹۲۱۴
حدیث - ۴
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إنَّ اللّه َ تَعالی یُحِبُّ أن یَری عَبدَهُ تَعِبا فی طَلَبِ الحَلالِ؛
هر آینه خدای تعالی دوست می دارد که بنده اش را بیند که در طلبِ روزی رنج می بَرَد
کنز العمّال : ۴ / ۴ / ۹۲۰۰
حدیث - ۵
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
غُدوَةُ أحَدِکُم فی سَبیلِ اللّه ِ بِأَعظَمَ مِن غُدوَتِهِ یَطلُبُ لِوُلدِهِ وعِیالِهِ ما یُصلِحُهُم ؛
بامدادان برون شدنِ یکی از شما [برای جهاد] در راه خدا ، ارجمندتر از بامدادان برون شدنش برای سامان بخشیدن به زندگی فرزندان و خانواده اش نیست
دعائم الإسلام : ۲ / ۱۵ / ۹ ، عوالی اللآلی : ۳ / ۱۹۴ / ۶
حدیث - ۶
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
السّاعی عَلی والِدَیهِ لِیَکُفَّهُما أو یُغنِیَهُما عَنِ النّاسِ فی سَبیلِ اللّه ِ ، ومَن سَعی عَلی زَوجٍ أو وَلَدٍ لِیَکُفَّهُم ویُغنِیَهُم عَنِ النّاسِ فی سَبیلِ اللّه ِ ، وَالسّاعی عَلی نَفسِهِ لِیُغنِیَها ویَکُفَّها عَنِ النّاسِ فی سَبیلِ اللّه ِ ، وَالسّاعی مُکاثَرَةً فی سَبیلِ الشَّیطانِ ؛
آن که بکوشد تا پدر و مادرش را تأمین کند یا آنان را از مردم بی نیاز سازد ، [کارش] در راه خدا است ؛ و آن کس که بکوشد تا همسر یا فرزندانش را کفاف بخشد و از مردم بی نیاز کند ، [نیز] در راه خدا است ؛ و آن که تلاش می کند تا خودش را بی نیاز کند و از مردم مستغنی سازد ، [نیز] در راه خدا است ؛ و آن که تلاش می کند تا بر دارایی خود بیفزاید ، در راه شیطان است
کنز العمّال : ۴ / ۱۰ / ۹۲۳۷
حدیث - ۷
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن سَعی عَلی نَفسِهِ لِیُعِزَّها ویُغنِیَها عَنِ النّاسِ فَهُوَ شَهیدٌ ؛
هر کس بکوشد تا خود را عزیز و از مردم بی نیاز دارد، [هم رتبه] شهید است
کنز العمّال : ۴ / ۶۰۷ / ۱۱۷۶۰
حدیث - ۸
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إنَّ عیسَی بنَ مَریَمَ قالَ : خُلِقَ النَّهارُ لِتُؤَدِّیَ فیهِ الصَّلاةَ المَفروضَةَ الَّتی عَنها تُسأَلُ وبِها تُحاسَبُ ، وبِرَّ والِدَیکَ ، وأن تَضرِبَ فِی الأَرضِ تَبتَغِی المَعیشَةَ ؛ مَعیشَةَ یَومِکَ ؛
هر آینه عیسی بن مریمعليه‌السلام فرمود: «روز آفریده شد تا در آن نماز واجب را ادا کنی که از آن بازخواست و با آن حسابرسی خواهی شد ؛ و تا به پدر و مادرت نیکی کنی ؛ و تا در زمین گام زنی و در پی گذران زندگی روزانه خود برآیی»
بحار الأنوار: ۵۸/۲۰۸ /۳۸.
حدیث - ۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند :
مَن تَوَرَّطَ فِی الاُمورِ غَیرَ ناظِرٍ فِی العَواقِبِ فَقَد تَعَرَّضَ لِمُفظِعاتِ النَّوائِبِ ، وَالتَّدبیرُ قَبلَ العَمَلِ یُؤمِنُکَ مِنَ النَّدَمِ ؛
هر که بدون عاقبت اندیشی ، در کارها فرو رود ، خود را به بلاهای سختِ رسواکننده دچار کند و برنامه ریزی پیش از هر کار ، از پشیمانی ایمنت خواهد ساخت
الکافی : ۸ / ۱۹ / ۴
حدیث - ۱۰
امام علیعليه‌السلام فرمودند :
یُستَدَلُّ عَلَی الإِدبارِ بِأَربَعٍ : سوءِ التَّدبیرِ وقُبحِ التَّبذیرِ ، وقِلَّةِ الاِعتِبارِ ، وکَثرَةِ الاِعتِذارِ ؛
نشانه های بخت برگشتگی چهار چیزند : بدیِ برنامه ریزی ، زشتیِ ریخت و پاش ، اندکیِ عبرت گیری ، و فراوانیِ عذرخواهی
غرر الحکم : ۱۰۹۵۸
حدیث - ۱۱
الإمام الرضاعليه‌السلام : إنَّ رَجُلاً أتی جَعفَرا ـ صَلَواتُ اللّه ِ عَلَیهِ ـ شَبیها بِالمُستَنصِحِ لَهُ ، فَقالَ لَهُ : یا أبا عَبدِ اللّه ِ ، کَیفَ صِرتَ اتَّخَذتَ الأَموالَ قِطَعا مُتَفَرِّقَةً ؛ ولَو کانَت فی مَوضِعٍ ( واحِدٍ ) کانَت أیسَرَ لِمَؤونَتِها وأعظَمَ لِمَنفَعَتِها !؟ فَقالَ أبو عَبدِ اللّه ِعليه‌السلام : اِتَّخَذتُها مُتَفَرِّقَةً ؛ فَإِن أصابَ هذَا المالَ شَیءٌ سَلِمَ هذَا المالُ ، وَالصُّرَّةُ تُجمَعُ بِهذا کُلِّهِ ؛
امام رضاعليه‌السلام : مردی نزد امام صادقعليه‌السلام آمد و چنان که می خواهد پندش دهد ، به وی گفت: «ای ابوعبداللّه ! چرا دارایی هایت را بخش بخش کرده ای ، حال آن که اگر یکجا بود ، هم کم هزینه تر بود و هم پر سودتر؟» امام صادقعليه‌السلام فرمود: «آن را پراکنده ساختم ؛ زیرا اگر آن یک را آسیبی رسد ، این یک از آن آسیب دور می مانَد و بدین سان ، مجموعه مال حفظ می شود»
الکافی : ۵ / ۹۱ / ۱
حدیث - ۱۲
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
ما أخافُ عَلی اُمَّتِی الفَقرَ ، ولکِن أخافُ عَلَیهِم سوءَ التَّدبیرِ؛
بر امّت خویش ، نه از فقر ، که از برنامه ریزی نادرست بیم دارم
عوالی اللآلی : ۴ / ۳۹ / ۱۳۴
حدیث - ۱۳
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
حُسنُ التَّدبیرِ یُنمی قَلیلَ المالِ ، وسوءُ التَّدبیرِ یُفنی کَثیرَهُ ؛
برنامه ریزی درست ، مالِ کم را افزایش می بخشد ؛ و برنامه ریزی نادرست ، مال بسیار را نابود می کند
غرر الحکم : ۴۸۳۳
حدیث - ۱۴
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مَن أحسَنَ تَدبیرَ مَعیشَتِهِ رَزَقَهُ اللّه ُ تَبارَکَ وتَعالی؛
هر کس برای گذرانِ زندگانی خویش به درستی برنامه ریزی کند ، خدای تبارک و تعالی روزی اش می بخشد
کنز العمّال : ۷ / ۱۸۸ / ۱۸۶۱۴ نقلاً عن ابن النجّار وکلاهما عن أبی السلیل عن أبیه
حدیث - ۱۵
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
مِن فِقهِ الرَّجُلِ أن یُصلِحَ مَعیشَتَهُ ، ولَیسَ مِن حُبِّ الدُّنیا طَلَبُ ما یُصلِحُکَ ؛
نشان ژرف اندیشی هر فرد این است که گذران زندگی اش را به سامان آورد این که در جست و جوی سامان زندگی ات باشی ، دنیادوستی شمرده نمی شود
شُعب الإیمان : ۵ / ۲۵۴ / ۶۵۶۳ عن ابن عمر ، کنز العمّال : ۳ / ۵۰ / ۵۴۳۹ عن أبی الدرداء
حدیث - ۱۶
رسول اللّهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم :
إنَّ مِن عَقلِ الرَّجُلِ استِصلاحَ مَعیشَتِهِ ؛
همانا نشانه عاقل بودن انسان آن است که گذرانِ زندگی اش سامان بخشد
الفردوس : ۱ / ۲۱۴ / ۸۱۵ عن أبی الدرداء
حدیث - ۱۷
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
صَلاحُ العَیشِ التَّدبیرُ؛
سامان بخشِ گذرانِ زندگی ، برنامه ریزی است
غرر الحکم : ۵۷۹۴
حدیث - ۱۸
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
التَّدبیرُ نِصفُ المَعونَةِ؛
برنامه ریزی ، نیمِ دستمایه [ی زندگی] است
غرر الحکم : ۵۶۶
حدیث - ۱۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
قِوامُ العَیشِ حُسنُ التَّقدیرِ ، ومِلاکُهُ حُسنُ التَّدبیرِ؛
مایه پایداری زندگی ، خوب سنجیدن است و پایه آن ، برنامه ریزی است
غرر الحکم : ۶۸۰۷
حدیث - ۲۰
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
حُسنُ التَّدبیرِ وتَجَنُّبُ التَّبذیرِ مِن حُسنِ السِّیاسَةِ ؛
نشانه سیاستِ درست ، برنامه ریزی صحیح و پرهیز از ریخت و پاش است
غرر الحکم : ۴۸۲۱
حدیث - ۲۱
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
القَلیلُ مَعَ التَّدبیرِ أبقی مِنَ الکَثیرِ مَعَ التَّبذیرِ؛
مال اندک با برنامه ریزی، پایدارتر از مال فراوانی است که ریخت و پاش شود
غرر الحکم : ۱۹۴۸
حدیث - ۲۲
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند:
لَیسَ الجِهادُ أن یَضرِبَ بِسَیفِهِ فی سَبیلِ اللّه ِ ؛ إنَّمَا الجِهادُ مَن عالَ والِدَیهِ وعالَ وَلَدَهُ ، فَهُوَ فی جِهادٍ ومَن عالَ نَفسَهُ یَکُفُّها عَنِ النّاسِ فَهُوَ فی جِهادٍ ؛
جهاد [فقط] آن نیست که [کسی] در راه خدا شمشیر زند ؛ هر آینه جهاد ، آن [نیز ]است که فرد ، پدر و مادر و فرزندانش را سرپرستی کند ؛ پس چنین کسی در حال جهاد است و [نیز] آن کس که خود را تأمین می سازد تا از مردم بی نیاز باشد ، او هم در حال جهاد است
کنز العمّال : ۱۶ / ۴۶۹ / ۴۵۴۹۴
حدیث - ۲۳
امام سجادعليه‌السلام :
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ الِهِ، وَ احْجُبْنی عَنِ السَّرَفِ وَالْاِزْدِیادِ، وَ قَوِّمْنی بِالْبَذْلِ وَ الْاِقْتِصادِ، وَ عَلِّمْنی حُسْنَ التَّقْدیرِ، وَ اقْبِضْنی بِلُطْفِکَ عَنِ التَّبْذیرِ؛
بارخدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست و مرا از ولخرجی و زیاده روی دورکن و با بخشش و میانه روی، برپا و استوارم دار و اندازه نگه داشتن نکو را به من بیاموز و به لطف خویش از ریخت و پاش، بازم دار.
صحیفه سجادیه ، دعای ۳۰
حدیث - ۲۴
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند :
مَنِ اقْتَصَدَ اَغْناهُ اللّه وَ مَنْ بَذَّرَ اَفْقَرَهُ اللّه وَ مَنْ تَواضَعَ رَفَعَهُ اللّه وَ مَنْ تَجَبَّرَ قَصَمَهُ اللّه؛
هر کس میانه‌روی کند، خداوند بی‌نیازش سازد و هر کس ریخت و پاش نماید، خداوند نادارش کند، هر کس فروتنی پیشه کند، خداوند بلندش نماید و هر کس بزرگی کند، خداوند خُردش نماید.
کافی، ج ۴ ، ص ۹۵، ح ۱
حدیث - ۲۵
امام رضاعليه‌السلام فرمودند:
انَّ الَّذِی یَطْلُبُ مِنْ فَضْلِ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أَعْظَمُ أَجْراً مِنَ الْمُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ؛
آن که با کار و کوشش، در جست و جوی مواهب زندگی برای تأمین خانواده خویش است، پاداشی بزرگ تر از مجاهدان راه خدا دارد.
تحف العقول، ص۸۰۸
حدیث - ۲۶
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
جاهدوا المشرکین بأموالکم و أنفسکم و ألسنتکم؛
با اموال و جانها و مال های خود با مشرکان جهاد کنید.
نهج الفصاحه
حدیث - ۲۷
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
التّوده و الإقتصاد و السّمت الحسن جزء من أربعه و عشرین جزء من النّبوّه؛
تأنی و صرفه جوئی و نیکنامی یک جزء از بیست و چهار جزء پیامبری است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۲۸
پیامبراکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند:
إنّ قلیل العمل مع العلم کثیر و کثیر العمل مع الجهل قلیل؛
کار اندک که با بصیرت و دانش انجام گیرد بسیار است و کار بسیار که با نادانی صورت پذیرد اندک است.
نهج الفصاحه
حدیث - ۲۹
امام علیعليه‌السلام فرمودند:
اَفضَلُ النّاسِ عَقلاً اَحسَنُهُم تَقدیرا لِمَعاشِهِ وَ اَشَدُّهُمُ اهتِماما بِاِصلاحِ مَعادِهِ؛
عاقل ترین مردم کسی است که بهتر بتواند امور زندگی اش را برنامه ریزی کند و برای اصلاح آخرتش بیشتر همت نماید.
( غررالحکم، ح ۳۳۴۰. )
حدیث - ۳۰
پیامبر خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم می فرمایند :
مَن سَعی عَلی عِیالِهِ فی طَلَبِ الحَلالِ فَهُوَ فی سَبیلِ اللّه ِ؛
هرکس در جست و جوی حلال، برای گذران زندگی خانواده اش بکوشد،[تلاشِ] او در راه خدا است.
کنز العمّال : ۴ / ۱۲ / ۹۲۵۲
قرض الحسنه
حدیث - ۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ ارادَ ان تُستَجابُ دعَوَتُهُ و اَن تکشِفَ کُرْبَتُه فَلیُفَرّج عَن مُعسرٍ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله فرمودند: کسی که مایل است خداوند دعایش را مستجاب نموده و غم و اندوهش را بزداید، پس باید تلاش کند که غم و اندوه انسان تنگدست را برطرف نماید.
«کنز العمال، ح ۱۵۳۹۸»
حدیث - ۲
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : رایتُ لیلةً اُسری بی علی بابِ الجَنّةِ مکتوباً الصّدَقَةُ بعَشْرِِ امثالِها و القرضُ بثمانیةَ عشرٍ. فقلتُ: یا جبرئیل .
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: شبی که به معراج برده شدم دیدم که روی درب بهشت این چنین نوشته بود: صدقه ده برابر پاداش دارد و قرض هیجده برابر. به جبرئیل گفتم: چرا قرض برتر از صدقه است؟ گفت: چون قرض گیرنده فقط به خاطر نیازش قرض می گیرد ولی سائل تقاضای کمک می کند، اگر چه بی نیاز باشد.
«کنز العمّال، ح ۱۵۳۷۴»
حدیث - ۳
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ اقرَضَ مومناً قرضاً ینتظِرُ بِهِ مَیْسورَهُ کانَ مالَهُ فی زکاةٍ و کانَ هو فی صلاةٍ منَ الملائکةِ حتّی یودّیهُ الیه.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس به مومنی قرض بدهد و منتظر بماند تا قرض گیرنده فراخی یابد، آن مال ثواب زکات خواهد داشت و قرض دهنده مورد درود فرشتگان می باشد تا این که قرضش ادا شود.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»
حدیث - ۴
قال النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ یُمطِلُ عَلی ذی حَقٍّ حقَّهُ و هُوَ یقدِرُ علی اداءِ حقِّهِ فَعَلیهِ کلَّ یَومٍ خطیئَة‌ُ عَشّارٍ.
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که قادر به پرداخت حق دیگران است، اگر طلبکار را معطل کند، در مقابل هر روز تاخیر، گناه شخص باج گیر در نامه علمش ثبت خواهد شد.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۴۶»
حدیث - ۵
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن یَسَّرَ عَلی مؤمِنٍ و هُوَ مُعْسِرٌ، یَسَّرهُ الله علیه حوائجهُ فی الدّنیا و الاخرَة.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که با انسان تنگدست مؤمن مدارا نماید (در گرفتن قرض خود به او مهلت داده و یا آن را ببخشد)، خداوند در برآوردن حوائج دنیا و آخرتِ او مدارا خواهد کرد.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۲»
حدیث - ۶
عن النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : کَما لا یَحلُّ لِغَریمک ان یُمطِلَکَ وَ هُوَ مُؤسِرٌ، فکذلِکَ لا یَحِلُّ لَکَ ان تُعسِرَهُ اذا علِمْتَ أَنَّهُ معسِرٌ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: همان طور که برای کسی که از تو قرض گرفته و توانگر است (توان پرداخت قرضش را دارد)، جایز نیست که اداء آن را به تاخیر اندازد، برای تو هم جایز نخواهد بود که با اینکه می دانی او تنگدست است، از او مطالبه قرضت را بکنی.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»
حدیث - ۷
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ ارادَ ان یُظلّهُ اللهُ فی ظلِّ عَرْشِهِ یومَ لا ظِلَّ اِلاّ ظلُّهُ فلینظُر مُغسِراً او لِیَدَعْ لَهُ عن حَقّهِ.
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که مایل است (در روز قیامت) زیر سایه خدا باشد، روزی که هیچ سایه ای جز سایه خدا نیست، پس به انسان تنگدستِ بدهکار مهلت دهد یا اینکه به نفع او از حقّش بگذرد.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۰»
حدیث - ۸
من وصایا امیر المومنینعليه‌السلام لابنه الحسنعليه‌السلام : وَ اغْتَنِم مَنِ اسْتَقَرضَکَ فی حالِ غناک لِیَجْعَلَ قضَاءَهُ لک فی یوم عُسْرَتِکَ.
امام علیعليه‌السلام در وصیت به فرزندشان امام حسنعليه‌السلام فرمودند: اگر کسی در حال بی نیازی ات از تو قرض خواست، آن را غنیمت بشمار تا اینکه در روز تنگدستی و احتیاج، او نیز قرض تو را جبران نماید.
«نهج البلاغه، نامه ۳۱»
حدیث - ۹
قال الامام الرّضاعليه‌السلام : انّ اجرَ القَرض ثمانیةَ عَشَرَ ضِعفاً من اجرِ الصّدقه لانّ القرضَ یصلُ الی مَنْ لا یَضع نفسَهُ للصَّدَقَه لأخذِ الصّدقه.
امام رضاعليه‌السلام فرمودند: پاداش قرض دادن هیجده برابر اجر صدقه است، زیرا قرض به کسی می رسد که خود را برای گرفتن صدقه، ضایع (و کوچک) نمی کند.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۴۰»
حدیث - ۱۰
قال الامام الباقرعليه‌السلام : کلُّ ذَنبٍ یکفُرُهُ القتلُ فی سبیلِ الله الاّ الدَّین لا کَفّارةَ لَه الاّ اداءُهُ او یَقضی صاحِبَهُ، او یَعفُوَ الذّی لَهُ الحقّ.
امام باقرعليه‌السلام فرمودند: هر گناهی با شهادت در راه خدا بخشیده و پاک می شود، مگر قرض که کفّاره ای ندارد جز اینکه توسط شخص بدهکار یا شخص دیگری پرداخت شود و یا اینکه طلب کار گذشت نماید.
«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۸۳»
حدیث - ۱۱
قال الامام علی بن الحسینعليه‌السلام : طَلَبُ الحوائج اِلَی النّاسِ مَذَلَّةٌ لِلْحیاة و مذهبةٌ لِلْحَیاءِ و استخفافٌ بِالوَقارِ وَ هو الفقر الْحاضِر .
امام سجادعليه‌السلام فرمودند: دست نیاز به سوی مردم دراز کردن، سبب ذلّت و خواری در زندگی خواهد بود و نیز موجب از بین رفتن حیاء و خوار و ناچیز شدن شخصیت و وقار خواهد گشت به طوری که همیشه احساس نیاز و تنگدستی نماید و هر چه کمتر به مردم رو بیندازد و درخواست کمک کند، بیشتر احساس بی نیازی و خود کفائی خواهد داشت.
«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۳۶»
حدیث - ۱۲
قال الامام الباقرعليه‌السلام : اربعٌ من کنُوزِ البرّ: کتمانُ الحاجَة وَ کِتمانُ الصّدقَة و کتمانُ الوَجَع و کتمان المُصیبةِ.
امام باقرعليه‌السلام فرمودند: چهار چیز از گنج های خیر و نیکی است: پوشاندن حاجت و نیاز خود از دیگران، دادن صدقه و کمک به افراد به صورت مخفیانه، کتمان رنج و ناراحتی ها و تحمل مصیبت.
«بحار الانوار، ج ۷۵، ص ۱۷۵»
حدیث - ۱۳
قال الامام الصادقعليه‌السلام : «مَنْ اقرَضَ قَرْضاً فَضَرَبَ لَهُ اجَلاً فَلَمْ یُؤتَ بِهِ عندَ ذلِکَ الاجَلِ، فاِنَّ لَهُ من الثّوابِ .
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هر گاه انسان به شخصی قرض دهد و برای باز پرداخت آن زمان مشخص نماید، چنانچه در موعد مقرر مال او پرداخت نشود، یک دینار صدقه، به ازای هر روز در نامه عملش ثبت خواهد شد.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹»
حدیث - ۱۴
قال الامام الصادقعليه‌السلام : اِنّ اللهَ عزوجلًَّ یُحِبُّ انظارَ المُعْسِر وَ مَنْ کانَ عزیمُهُ معسِراً فَعلیه ان ینظُرَهُ الی مَیْسَرةِ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: خداوند متعال مهلت دادن به تنگدست را دوست دارد و کسی که بدهکارش تنگدست است، باید به او مهلت دهد تا توانمند گردد.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۳»
حدیث - ۱۵
قال الامام الصادقعليه‌السلام : فان اعطاهُ اکثَرَ ممّا اخذَهُ من غیر شرطٍ بینهما فهو مباحٌ له، و لیسَ لَهُ عندَ اللهِ ثوابٌ فیما اقرَضَه.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: اگر قرض گیرنده بدون قرار قبلی، سودی به صاحب مال بدهد مباح است، ولی آن قرض دهنده پاداشی از خدا نخواهد گرفت.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۵۷»
حدیث - ۱۶
قالَ ابی موسی: قلت لابی عبداللهعليه‌السلام : جُعِلْتُ فداک یستقرِضُ الرجُلُّ و یحُجُ؟ قالَ: نَعَم، قلتُ: .
ابو موسی می گوید: به امام صادقعليه‌السلام عرض کردم، فدایت شوم، آیا شخصی می تواند قرض بگیرد و فریضه حج را با آن انجام دهد؟ فرمودند: آری. عرض کردم: آیا می تواند برای ازدواج قرض بگیرد؟ فرمودند: آری، قرض کند و ازدواج نماید و شب و روز منتظر روزی خدا باشد.
«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۸۲»
حدیث - ۱۷
قال الامام الصادقعليه‌السلام : ما من مُومنٍ اقرَضَ مومناً یلتمسُ به وجه الله الاّحسب الله له أجرَه بحساب الصّدقة حتی یرجع الیه ماله.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هیچ مومنی نیست که به خاطر خدا به مؤمن دیگر قرض دهد، جز آنکه خداوند هر روز ثواب صدقه دادن آنرا به حساب وی ثبت کند تا زمانی که آن مال به او باز گردد.
«الکافی، ج ۴، ص ۳۴»
حدیث - ۱۸
قال الامام الصادقعليه‌السلام : لِأَنْ اُقرِضَ قرضاً أَحَبُّ اِلیَّ من انْ أصِلَ بمثلِهِ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: قرض دادن مال را بیشتر دوست دارم تا آن که آن را ببخشم.
بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۹
حدیث - ۱۹
قال الامام الصادقعليه‌السلام : عَلی بابِ الجنّةِ مکتوبٌ: القرضُ بثمانیةَ عَشْرٍ و الصَّدَقَةُ بِعشرَةٍ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: بر روی درب بهشت این گونه نوشته شده است: قرض دادن هیجده برابر پاداش دارد و صدقه ده برابر.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۸»
حدیث - ۲۰
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : الصّدقةُ بعشرَةٍ و القرضُ بثمانیةَ عشر و صِلَةُ الاخوان بعشرین و صلةُ الرّحم باربعةٍ و عشرین.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: پاداش صدقه ده برابر، پاداش قرض هیجده برابر، پاداش پیوند و ارتباط با برادران دینی بیست برابر و پاداش صلة رحم و پیوند با خویشاوندان، بیست و چهار برابر می باشد.
«الکافی، ج ۴، ص ۱۰»
حدیث - ۲۱
عن رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : وَ مَنْ اَقرَضَ اخاهُ المومِنَ بکلِّ درهمٍ أقرضَهُ وزنَ جبلِ اُحُدٍ و جَبَلِ رضوانٍ و طُورِ سیناءَ حسناتٍ .
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که به برادر مومن خود قرض بدهد، در برابر هر درهمی که قرض داده هم وزن کوه اُحد، رضوان و طور سینا، حسنات خواهد داشت و اگر برای باز پس گیری آن مدارا کند، از پلِ صراط همچون برق جهنده، بدون حساب و عذاب خواهد گذشت.
«ثواب الاعمال، ص ۴۱۴»
حدیث - ۲۲
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنِ احتاجَ الیه اخوهُ المُسلِم فی قرضٍ و هُوَ یَقدِرُ علیه فلَمْ یفعَل حرّم الله علیه ریحَ الجنةِ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که برادر مسلمانش به او برای قرض احتیاج داشته باشد و او با وجود این که قادر به پرداخت این قرض است، از دادن آن امتناع کند، خداوند بوی بهشت را بر او حرام خواهد کرد.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۳۸»
حدیث - ۲۳
قال رسولِ اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَطَلُ الغنیِّ ظلمٌ.
پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تاخیر در پرداخت قرض توسط انسان توانمند و غنی، ظلم است.
«وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۹۰»
تجارت و معامله
حدیث - ۱
قال الامام عَلیعليه‌السلام : لا تِجارَةَ کَالْعَمَلِ الصّالِحِ وَ لا رِبْحَ کَالثَّوابِ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: هیچ تجارتی همانند عمل صالح و هیچ سودی مانند پاداش الهی نیست.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۲»
حدیث - ۲
قال الامام عَلیعليه‌السلام : اِذا طُفِّفَتِ الْمَکاییلُ اَخَذَهُمُ اللهُ بِالسِّنِینَ وَ الْقَحْطِ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: وقتی پیمانه‌ها را کاهش دهند خداوند ایشان را گرفتار قحط و کمبود سازد.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۷»
حدیث - ۳
قال الامام علیٌّعليه‌السلام : اَلْاَحْتِکارُ شَیْمَةُ الْاَشْرارِ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: احتکار راه و رسم اشرار است.
«میزان الحکمه، ج۲، ص۲۸۶»
حدیث - ۴
قال الامام عَلیعليه‌السلام : اَنَّهُ دَخَلَ السُّوقَ فَقالَ: یا مَعْشَرَ اللَّحّامِینَ مَنْ نَفَخَ مِنْکُمْ فِی اللَّحْمِ فَلَیْسَ مِنّا.
امام علیعليه‌السلام (هنگامی که داخل بازار شد) فرمودند: هان ای گوشت فروشان هر کدامتان که در گوشت بِدَمَد (و آن را چاق نشان دهد) از ما (مسلمانان) نیست.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۲»
حدیث - ۵
عَنْ اَمِیرِالْمُؤمِنینَعليه‌السلام : نَهی رَسُولُ اللهِ عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.
امیرالمؤمنینعليه‌السلام فرمودند: رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از خرید اموال اشخاصی که ناچار به فروش شده‌اند منع فرموده است.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۱»
حدیث - ۶
قال الامام عَلیعليه‌السلام : تَعَرّضُوا لِلتّجاراتِ فَاِنَّ لَکُمْ فیها غِنیً عَمَّا فِی اَیْدِی النّاسِ وَ اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْاَمِینَ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: دست به انواع بازرگانی بزنید که تجارت‌ها عامل بی‌نیازی شما از اموال مردم است و براستی خداوند شخص صاحب حرفه درستکار را دوست دارد.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۰»
حدیث - ۷
قال الامام عَلیعليه‌السلام : اِذا طافَ فِی الْاَسْواقِ وَ وَعَظَهُمْ، یا مَعْشَرَ التُّجّار قَدِّمُوا الْاِسْتِخارَةَ وَ تَبَرَّکُوا بِالسُّهُولَةِ وَ اقْتَرِبُوا مِنَ الْمُتَتابِعینِ وَ تَزَیَّنُوا بِالْحِلْمِ وَ تَنازَهَوْا عَنِ الْیَمینِ وَ جانِبُوا الْکِذْبَ وَ .
امام علیعليه‌السلام وقتی در بازار می‌گشت و موعظه می‌فرمود چنین می‌گفت: هان ای گروه بازرگانان در آغاز از خدا خیر بخواهید و با سهل‌گیری برکت بجوئید و به خریداران نزدیک شوید (اخلاقاً و مکاناً) و به حلم و بردباری آراسته باشید و از سوگند باز ایستید و از دروغ دوری گزینید و از ستمگری کناره بگیرید و حق مظلومین را بپردازید و به ربا نزدیک نشوید و پیمانه و ترازو را کامل کنید و از اموال مردم کم نگذارید و در زمین فساد نکنید.
«بحارالانوار، ج۷۸، ص۵۴»
حدیث - ۸
قال الامام عَلیعليه‌السلام : یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ، اَلْفِقْهُ ثُمَّ الْمَتْجَرُ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: ای بازرگانان، اوّل فقاهت (شناخت دین و احکام معاملات)، سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت، اول فقاهت سپس تجارت.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۰»
حدیث - ۹
عَنِ الامام الصّادِقِعليه‌السلام : اَلْمُسْلِمُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ اِلّا ما خالَفَ کتابَ اللهِ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: مسلمانان به شروط خود وفا دارند مگر شرطی که برخلاف کتاب خدا (قرآن) باشد.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۳۷»
حدیث - ۱۰
قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : اِنَّ اللهَ لَیُبْغِضُ الْمُنْفِقَ سَلْعَتَهُ بِالْأیمانَ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: همانا کسی که با کمک قسم کالای خود را بفروشد، مورد خشم خداست.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۹»
حدیث - ۱۱
قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : ثَلاثَةٌ یُدْخِلُهُمُ اللهُ الْجَنَّةَ بِغَیْرِ حِسابٍ، اِمامٌ عادِلٌ وَ تاجِرٌ صَدوقٌ و شَیْخٌ اَفْنی عُمْرَهُ فِی طاعَةِ اللهِ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: خداوند سه کس را بدون حساب وارد بهشت می‌نماید: پیشوای عادل، بازرگان راستگو، پیری که عُمر خود را در اطاعت خدا گذرانیده باشد.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۸»
حدیث - ۱۲
قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : التِّجارَةُ تَزِیدُ فِی الْعَقْلِ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: تجارت مایه افزونی خرد است.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۱۸»
حدیث - ۱۳
قال الامام الصّادِقُعليه‌السلام : اَرْبَعَةٌ یَنْظُرُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ، مَنْ اَقالَ نادِماً اَوْ اَغاثَ لَهْفانَ اَوْ عَتَقَ نَسِمَةً اَوْ زَوَّجَ عَزَباً.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: در روز قیامت چهار کس مورد رحمت خداوند متعال قرار می گیرند: کسی که معامله شخص نادمی را فسخ نماید، آن که اندوه زده‌ای را فریاد رسی کند، کسی که برده‌ای را آزاد سازد و یا کسی که زن یا مرد مجردی را همسر دهد.
«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۴»
حدیث - ۱۴
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِذا اشْتَرَیْتَ بَیْعاً فَلا تَبِعْهُ حَتّی تَقْبِضَهُ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: وقتی چیزی خریدی پیش از آن که او را تحویل بگیری، نفروش.
«کنزالعمال، ج۴، ص۱۵»
حدیث - ۱۵
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ تَمَنّا عَلی اُمَّتِی الْغَلآءَ لَیْلَةً واحِدَةً اَحْبَطَ اللهُ عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَةً.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس یک شب در آرزوی گرانی برای امت من باشد خداوند اعمال چهل سال او را تباه خواهد کرد.
«کنزالعمال، ج۴، ص۹۸»
حدیث - ۱۶
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : لا یَبعْ بَعْضُکُمْ عَلی بَیْعِ اَخیهِ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هیچ یک از شما بر علیه معامله برادر دینی اش، معامله نکند.
«کنزالعمال، ج۴، ص۶۹»
حدیث - ۱۷
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : یا صَاحِبَ الطَّعامِ، اَسْفَلُ هذا مِثْلَ اَعْلاهُ؟ مَنْ غَشَّ الْمُسْلِمینَ، فَلَیْسَ مِنْهُمْ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ای فروشنده طعام، آیا زیر این کالا همانند روی آن است؟ هر کس به مسلمانان خیانت کند، مسلمان نیست.
«کنزالعمال، ج۴، ص۶۰»
حدیث - ۱۸
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْمُسْلِمُ اَخُو الْمُسْلِمِ وَ لایَحِلُّ لِمُسْلِمٍ باعَ مِنْ اَخِیهِ بَیْعاً فِیهِ عَیْبٌ اِلّا بَیِّنَهُ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مسلمان با مسلمان برادر است و جایز نیست به برادرش چیز معیوبی را بفروشد مگر آن که به او اعلام نماید.
«کنزالعمال، ج۴، ص۵۹»
حدیث - ۱۹
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْمَغْبُونُ لا مَحْمُودٌ وَ لا مَأجُورٌ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که مغبون می‌شود نه نزد خلق پسندیده است و نه نزد خدا دارای پاداش است.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۴»
حدیث - ۲۰
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلنّاجِشُ خائِنٌ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که قیمت جنسی را بالا می‌برد بدون آن که قصد خرید داشته باشد، خائن است.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۸۱»
حدیث - ۲۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله : لَعَنَ اللهُ الْخَمْرَ وَ عاصَرِها وَ غارِسَها وَ شارِبَها وَ ساقِیَها وَ بایِعها وَ مُشْتَریها وَ اکِلَ ثَمَنِها وَ حامِلَها وَ الْمحْمُولَ اِلَیْهِ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خداوند لعن کرده است مشروب و فشارنده آن و کارنده درخت آن و نوشنده و ساقی آن و فروشنده و خریدار و مصرف کننده بهای آن و حامل آن و کسی که به سوی او می‌برند.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۴۴»
حدیث - ۲۲
نهی رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَنْ یَدْخُلَ الرَّجُلُ فِی سَوْمِ اَخِیهِ الْمُسْلِمِ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نهی فرمودند: از این که کسی در معامله برادر مسلمان خود داخل شود.
«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۳۳۸»
حدیث - ۲۳
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلبَیَّعانِ بِالخِیارِ حَتَّی یَفْتَرِقا.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مشتری و فروشنده تا از هم جدا نشده‌اند اختیار فسخ (معامله را) دارند.
«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۲۴۵»
حدیث - ۲۴
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْجالِبُ مَرْزُوقٌ وَ الْمُحْتَکِرُ مَلْعُونٌ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: تهیه کننده (نیازمندی های مردم، از لطف و رحمت الهی) بهرهمند می‌گردد و احتکار کننده ملعون است.
«وسائل الشیعة، ج ۱۲، ص۳۱۳»
حدیث - ۲۵
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَیُّما رَجُلٍ اشْتَری طَعاماً فَکَسَبَهُ اَرْبَعِینَ صَباحاً، یُرِیدُ بِهِ غَلاءَ الْمُسْلِمِینَ ثُمَّ باعَهُ فَتَصَدَّقَ بِثَمَنِهِ، لَمْ یَکُنْ کَفّارَةً لِما صَنَعَ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس طعامی (غذایی) بخرد و چهل روز برای ایجاد گرانی نگهدارد، سپس بفروشد و قیمت آن را در راه خدا صدقه بدهد کفّاره احتکار خود را نداده است.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۸»
حدیث - ۲۶
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : غَبْنُ الْمُسْتَرْسِلِ رِباً.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: مغبون ساختن (متضرر کردن) کسی که کار را به انصاف خود انسان سپرده، در حکم ربا است.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۰۴»
حدیث - ۲۷
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِنَّ اللهَ غافِرُ کُلِّ ذَنْبٍ اِلّا مَنْ جَحَدَ مَهْراً اَوِ اغْتَصَبَ اَجِیراً اجَرَهُ اَوْ باعَ رَجُلاً حُرّاً.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خداوند تمام گناهان را می‌آمرزد، مگر کسی که مهر زنی را انکار کند یا مزد کارگری را غصب کند و یا شخص آزادی را بفروشد.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۲۹»
حدیث - ۲۸
عَنِ النَّبِیِّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : شَرُّ الْکَسْبِ کَسْبُ الرِّبا.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: بدترین درآمدها، درآمدی است که از راه ربا بدست آید.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۱۱۵»
حدیث - ۲۹
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : یا مَعْشَرَ التُّجّارِ، اِنَّ التُّجّارَ یُبْعَثُونَ فُجّاراً اِلّا مَنِ اتَّقَی اللهَ وَ بَرَّ و صَدَقَ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هان ای بازرگان! همانا بازرگانان در قیامت گنه کار برانگیخته می‌شوند مگر کسی که تقوای الهی پیشه کرده و نیکویی کند و راستگو باشد.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۷»
حدیث - ۳۰
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : یا وَ زّانُ، زِنْ وَ ارْجَحْ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: ای توزین گر! وزن کن و اندکی بیافزای.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۳»
حدیث - ۳۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلتّاجِرُ الْاَمینُ الصَّدوقُ الْمُسْلِم مَعَ الشُّهَداءِ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: بازرگان امین، راستگو و مسلمان، روز قیامت با شهیدان محشور خواهد بود.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۸»
حدیث - ۳۲
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : التاجر الصَّدُوقُ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: بازرگان راستگو روز قیامت در زیر سایه ی عرش است.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۸»
حدیث - ۳۳
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : منْ اَقالَ نادِماً اَقالَهُ اللهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس معامله شخص پشیمان را فسخ کند، خداوند روز قیامت از گناهان او بگذرد.
«میزان الحکمه، ج۱، ص۵۲۳»
حدیث - ۳۴
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ باعَ و اشْتَری فَلْیَجْتَنِبْ خَمْسَ خِصالٍ وَ الاّ فَلا یَبِیعَنَّ وَ لا یَشْتَریَنَّ : الرِّبا، وَ الْحلْفَ وَ کِتْمانَ العیب وَ الْحَمْدَ اِذا باعَ والذَّمَّ اِذَا اشْتَری.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: فروشنده و خریدار باید از پنج خصلت دوری گزینند و الا از خرید و فروش خودداری کنند: ۱. رباخواری ۲. سوگند خوردن ۳. نهان داشتن عیب‌ها، ۴. ستایش کالا هنگام فروش ۵. نکوهش کالا هنگام خرید.
«بحارالانوار، ج۱۰۳، ص۹۵»
حدیث - ۳۵
قال الامام عَلیعليه‌السلام : التّاجِرُ الْجَبانُ مَحْرُومٌ وَ التّاجِرُ الْجَسُورُ مَرْزُوقٌ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بازرگان ترسو محروم است و بازرگان شجاع بهرهمند.
«وسائل الشیعة، ج۱۲، ص۳۲۳»
حرام خواری و ربا
حدیث - ۱
قال الامام علیعليه‌السلام : معاشر الناس الفقهَ ثم المَتجَر و اللهِ لَلربا فی هذه الاُمّة اَخفی من دَبیب النَّمل علی الصّفا.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: ای مردم! ابتدا فقه و احکام دینی (را فرا گیرید) و سپس تجارت کنید، به خدا قسم ربا در میان این امت، پنهان تر از حرکت آرام مورچه بر روی سنگ صاف است.
«بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۱۷»
حدیث - ۲
قال الامام علیعليه‌السلام : غَضُّ الطَّرْفِ عن محارم الله اَفضلُ العبادة.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بالاترین عبادت، چشم پوشی از حرام های خداوند است.
«جامع الاحادیث الشیعة، ج ۱۳، ص ۳۲۳»
حدیث - ۳
قال الامام علیعليه‌السلام : الکریم مَن تجنَّبَ المحارم و تنزَّهَ عن العیوب.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بخشنده، کسی است که از حرام های الهی دوری کرده و از عیوب، مبرّا و پاک باشد.
«غرر الحکم، ص ۵۶»
حدیث - ۴
قال الامام علیعليه‌السلام : بئسَ الطعامُ الحرام.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: بد خوراکی است، مال حرام!
«غرر الحکم، ص ۱۷۰»
حدیث - ۵
قال الامام علیعليه‌السلام : الحَرامُ سُحتٌ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: مال حرام، پلید و مایه ننگ است.
«غرر الحکم، ص ۲۷»
حدیث - ۶
قال الامام علیعليه‌السلام : لیس بِوَلیٍّ لَنا مَن اَکل مالَ مؤمنٍ حراماً.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: ولیّ و دوست دار ما نیست، کسی که مال مؤمنی را به حرام و ناحق بخورد.
«بحارالانوار، ج ۱۰۴، ص ۲۹۶»
حدیث - ۷
قال الامام العسکریعليه‌السلام : لا خیرَ فی شئٍ اَصلُه حرام و لا یحلُّ استعمالُه.
امام حسن عسکریعليه‌السلام فرمودند: مالی که اصل و بنیانش از حرام باشد، خیری در آن نیست و استفاده از آن حلال نمی باشد.
«الکافی، ج ۵، ص ۱۲۵»
حدیث - ۸
قال الامام الکاظمعليه‌السلام : اِنّ الحرامَ لا یَنمِی و اِن نَمی لا یُبارَک له فیه و ما اَنفقه لم یُؤجَر علیه و ما خلَّفه کان زاده اِلی النار.
امام کاظمعليه‌السلام فرمودند: مال حرام رشد و نمو نمی کند و اگر ظاهراً زیاد شود برکتی در آن نیست و از آن هر چه انفاق و بخشش نماید، اجر و پاداشی نگیرد و هر چه بعد از خود بر جای نهد، زاد و توشه اش به سوی آتش دوزخ گردد.
«الکافی، ج ۵، ص ۱۲۵»
حدیث - ۹
قال الامام الباقرعليه‌السلام : اِنّ الرجل اذا اَصابَ مالاً مِن حرامٍ لم یُقبل منه حجٌّ و لا عمرةٌ و لا صلةُ رَحِم حتی اَنّه یَفسُدُ فیه الفرج.
امام باقرعليه‌السلام فرمودند: اگر مردی از راه حرام مالی به دست آورد، حج و عمره و صله رحم از آن مال پذیرفته نمی شود و حتی باعث فساد و تباهی ناموس می گردد.
«بحارالانوار، ج ۹۹، ص ۱۲۵»
حدیث - ۱۰
قال الامام الصادقعليه‌السلام : اِذا اکتسبَ الرجُلُ مالاً مِن غیر حِلِّه ثمّ حجَّ فَلَبَّیَ نُودِیَ: لا لبَّیک و لا سَعدَیک .
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: کسی که از غیر راه حلال مالی به دست آورد و با آن حج به جا آورد، هنگام انجام اعمال حج وقتی می‌گوید: لبّیک، به او پاسخ داده می شود: لا لبّیک و لاسعدیک، اما اگر از راه حلال به دست آورده باشد نداء داده می‌شود: لبّیک و سعدیک.
«الکافی، ج ۵، ص ۱۲۴»
حدیث - ۱۱
قال الامام الصادقعليه‌السلام : کسبُ الحرام یَبینُ فی الذُّریّة.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: (اثر) کسب حرام در ذریه و فرزندان آشکار می گردد.
«الکافی، ج ۵، ص ۱۲۵»
حدیث - ۱۲
قال الامام الصادقعليه‌السلام : و اَحاطوا بالحسین مِن کل جانب حتی قال لهم: فقد مُلِئَت بطونُکم مِنَ الحرام و طُبع علی قلوبکم.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: (در روز عاشورا هنگامی که) لشکر عمر سعد، امام حسینعليه‌السلام را از هر طرف احاطه کردند و دور وی حلقه زدند، حضرت از آنها خواست که ساکت شوند (تا آنها را موعظه نماید)، اما ساکت نشدند و به سخنش گوش فرا ندادند، حضرت خطاب به آنها فرمودند: شکم هایتان از حرام پر شده و بر دل هایتان مُهر خورده است.
«بحارالانوار، ج ۴۵، ص ۸»
حدیث - ۱۳
قال الامام الباقرعليه‌السلام : یقول الله تعالی: یابنَ آدم اِجتنبْ ما حرَّمتُ علیک تکنْ من اَورعِ الناس.
امام باقرعليه‌السلام فرمودند: خدای بزرگ می فرماید: ای فرزند آدم! از آنچه بر تو حرام کرده ام دوری کن تا از پارساترین مردم باشی.
«تحف العقول، ص ۳۴۰»
حدیث - ۱۴
قال الامام الرضاعليه‌السلام : لا وَرَعَ اَنفعُ من تجنُّبِ محارم الله.
امام رضاعليه‌السلام فرمودند: هیچ پارسایی سودمندتر از اجتناب از حرام های الهی نیست.
«بحارالانوار، ج ۷۲، ص ۳۴۸»
۲۵. قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : العبادةُ مع أکل الحرام کناقلِ الماءِ فی المنخلِ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: عبادت کردن همراه با خوردن مال حرام، مانند انتقال آب با آبکش است.
«بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۲»
حدیث - ۱۵
قال الامام الباقرعليه‌السلام : اخبثُ المکاسبِ الربا.
امام باقرعليه‌السلام فرمودند: پست ترین کسب ها، ربا است.
«وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۴۲۳»
حدیث - ۱۶
قال الامام الرضاعليه‌السلام : انّ الربا حرامٌ سُحتٌ من الکبائر و ممّا قد وعد اللهُ علیه النارَ فنعوذُ بالله منها و هو محرَّمٌ علی لسان کلِّ نبیّ و فی کل کتاب.
امام رضاعليه‌السلام فرمودند: ربا خواری، حرام، پلید، از گناهان کبیره و از جمله چیزهایی است که خداوند بر آن وعده آتش داده است، پناه می بریم به خدا از آن، ربا خواری بر زبان همه پیامبران و در همه کتاب های (آسمانی) حرام شده است.
«فقه الرضاعليه‌السلام ، ص ۲۵۶»
حدیث - ۱۷
قال الامام الصادقعليه‌السلام : انَّ النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم نَهی عَن اَکل الرِبا و قال: انَّ اللهَ لَعَنَ آکلَ الربا و مُؤَکِّلَه و کاتبَه و شاهدَیه.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: پیامبر اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم از ربا خواری نهی کرد و فرمودند: خداوند، ربا خوار، ربا دهنده، نویسنده (سند ربا) و دو شاهد آن را لعنت کرده است.
«وسائل الشیعه، ج ۱۲، ص ۴۳۰»
حدیث - ۱۸
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : یأتی علی الناس زمانٌ لا یَبقی احدٌ الاّ اکَلَ الرِبا، فان لَم یأکُلْه اصابَهُ من غُباره.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: زمانی بر مردم فرا می رسد که احدی باقی نمی ماند مگر این که ربا خوار می شود و اگر کسی هم ربا نخورد، از گرد و غبار آن به او می رسد.
«مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۳۳۳»
حدیث - ۱۹
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : العبادَةُ سبعونَ جزءً و افضَلُها جزءً طَلبُ الحلالِ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: عبادت دارای هفتاد جزء است و برترین آنها به دست آوردن روزی حلال است.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۷»
حدیث - ۲۰
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : تُحشَرُ عشرةُ اصنافٍ من اُمتی اشتاتاً قد میَّزهم الله تعالی من المسلمین و بعضُهم مُنکَّسون ارجُلُهم من فوق و وجُوهُهم من تحت ثمَّ یَسحبونَ علیها .
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: روز قیامت ده گروه از امت من به صورت پراکنده محشور می شوند که خدای بزرگ آنها را از سایر مسلمانان متمایز و جدا کرده است بعضی از آنها در حالی که پاهایشان به سمت بالا و صورت هایشان رو به پایین است بر روی صورت کشیده می شوند آن نگون ساران، همان ربا خواران هستند.
«تفسیر مجمع البیان، ج ۵، ص ۴۲۳»
حدیث - ۲۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : لا یقبلُ اللهُ صلاةَ خمسةِ نفر: و آکلُ الربا.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خداوند، نماز پنج نفر را قبول نمی کند: بنده ای که از صاحب خود فرار کند، زنی که شوهرش از وی راضی نباشد، شراب خوار، عاق والدین و ربا خوار.
«مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۳۳۲»
حدیث - ۲۲
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اذا أکَلَتْ اُمتی الربا کانت الزلزلةُ و الخسف.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هرگاه امت من ربا خوار شوند گرفتار زلزله و فرو رفتن در زمین می گردند.
«مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۳۳۳»
حدیث - ۲۳
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِذا ظَهَرَ الزَّنی و الرّبا فی قریةٍ اُذِنَ فی هلاکها.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هرگاه زنا و ربا خواری، در سرزمینی رواج یابد، در نابودی اهلش اذن داده شود.
« مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۳۳۲»
حدیث - ۲۴
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن اَکَلَ الربا مَلَأَ اللهُ عزّوجلّ مِن نارِ جهنَمٍ بقدرِ ما اَکلَ و اِن اِکتسبَ منه مالاً لا یَقبلُ منه شیئاً منْ عمله و لم یَزَل فی لعنةِ الله و الملائکةِ ما کان عندَهُ قیراطٌ واحدٌ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس ربا بخورد، خدای بزرگ و بلند مرتبه، شکمش را به اندازه ربایی که خورده از آتش دوزخ پر کند و اگر از طریق ربا مالی به دست آورد، خداوند چیزی از اعمالش را نپذیرد و تا زمانی که قیراطی (یک بیست و چهارم دینار) از مال ربا نزدش باشد، پیوسته در لعنت و نفرین خدا و فرشتگان خواهد بود.
«بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۳۶۴»
حدیث - ۲۵
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : شَرُّ الکسبِ کسبُ الرّبا.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: بدترین در آمدها، به دست آوردن ربا است.
«بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۱۵»
حدیث - ۲۶
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : انَّ اَخوفَ ما اخافُ علی اُمّتی مِن بعدی هذه المکاسبُ الحرام و الشهوةُ الخفیةُ و الرِّبا.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: چیزهایی که از آن بیشترین ترس را نسبت به امتم پس از خودم دارم، در آمدهای حرام، شهوت پنهان و ربا خواری است.
«الکافی، ج ۵، ص ۱۲۴»
حدیث - ۲۷
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ازهدُ الناس مَنِ اجتنب الحرام.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: زاهدترین مردم، کسی است که از حرام دوری کند.
«بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۱۲»
حدیث - ۲۸
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : لَردُّ دانقٍ مِن حرامٍ یَعدِلُ عندالله سبعین اَلف حجّةٍ مبرورة.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: برگرداندن یک ششمِ (درهم) از مال حرام (به صاحبش)، نزد خدا برابر است با هفتاد هزار حج قبول شده.
«بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۲»
حدیث - ۲۹
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : ترکُ دانِقِ حرامٍ احبُّ الی الله تعالی من مِأة حجّةٍ من مالٍ حلال.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: دوری کردن از یک ششمِ (درهم) مال حرام، دوست داشتنی تر است نزد خدای متعال، از صد حج که از مال حلال بجای آورده شود.
«تنبیه الخواطر، ص ۳۶۰»
حدیث - ۳۰
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: دوری کردن از یک لقمه مال حرام، محبوب تر است نزد خدا، از دو هزار رکعت نماز مستحبی.
«تنبیه الخواطر، ص ۳۶۰»
حدیث - ۳۱
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِنّ قوماً یجیئون یومَ القیامة و لهم مِنَ الحسنات اَمثالُ الجبال فیجعلها الله هباءً منثوراً ثمّ یُؤمَر بهم الی النار .
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: گروهی روز قیامت وارد صحرای محشر می شوند در حالی که حسنات و کارهای نیکی به بزرگی کوه ها دارند، خداوند حسنات ایشان را همچون ذرات غبار در هوا پراکنده می سازد، سپس فرمان می دهد آنها را به آتش دوزخ اندازند. سلمان عرض کرد: یا رسول الله! آنها را برای ما توصیف نما. فرمودند: آنها کسانی هستند که روزه می گرفتند، نماز می خواندند و شب زنده داری می کردند، اما هنگامی که به حرامی دست می یافتند بر آن هجوم می بردند.
«مستدرک الوسائل، ج ۱۱، ص ۶۳»
حدیث - ۳۲
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : لا یَدخُلُ الجنةَ مَن نَبَتَ لحمهُ مِنَ السُّحت، النارُ اَولی به.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که گوشتش از مال حرام بروید، وارد بهشت نمی گردد، آتش به او سزاوارتر است.
«تنبیه الخواطر، ص ۴۹»
حدیث - ۳۳
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن اَصابَ مالاً مِن مأثَمٍ فوَصَلَ به رَحِماً اَو تصدَّق به اَو اَنفقه فی سبیل الله جمع الله له ذلک جمیعاً ثمّ قَذَفَه فی النار.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کس مالی از (راه) گناه به دست آورد و با آن صله رحم کند یا صدقه دهد یا در راه خدا انفاق نماید، خداوند همه آنها را جمع کرده، در آتش اندازد.
«محجة البیضاء، ج ۳، ص ۲۰۵»
حدیث - ۳۴
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : العبادةُ معَ أکل الحرامِ کالبِناءِ علی الرَّملِ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: عبادت کردن همراه با خوردن مال حرام، مانند ساختن بنایی بر روی شن است.
«بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۲»
حدیث - ۳۵
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنِ اکتسب مالاً حراماً لم یَقبَل اللهُ منه صدقةً و لا عتقاً و لا حجّاً و لا اعتماراً.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که مال حرامی به دست آورد خداوند از او صدقه دادن، برده آزاد کردن و حج و عمره اش را قبول نمی کند.
«بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۷»
حدیث - ۳۶
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَن اَکَلَ لقمةَ حرامٍ لم تُقبَل صلاةً اربعین لیلةً و لم تُستجَب له دعوة اَربعین صباحاً و کلُّ لحمٍ ینبته الحرام فالنّار أولی به.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هر کسی لقمه حرامی بخورد تا چهل شبانه روز نمازش قبول و دعایش مستجاب نمی شود و هر گوشتی که با لقمه حرام در بدن روید، آتش به آن سزاوارتر است.
«بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۳۱۴»
حدیث - ۳۷
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اذا وَقَعَتِ اللقمةُ مِن حرامٍ فی جَوفِ العبد لَعَنَه کلُّ مَلَکٍ فی السماوات و الارض.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: هنگامی که لقمه ای حرام در شکم بنده ای قرار گیرد، تمام فرشتگان آسمان ها و زمین او را لعنت می کنند.
«بحار الانوار، ج ۱۰۳، ص ۱۶»
حدیث - ۳۸
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِنّ الله عزّوجلّ حرَّم الجنةَ جسداً غُذِیَ بحرام.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خدای بزرگ و بلند مرتبه بهشت را بر بدنی که با مال حرام تغذیه شود، حرام کرده است.
«تنبیه الخواطر، ص ۴۹»
حدیث - ۳۹
قال الامام علیعليه‌السلام : مَنِ اتَّجر بغیر علمٍ فلا بدَّ له من اَکلِ الربا و لا بدَّ لِآکِلِ الربا من النار.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: کسی که بدون آگاهی (از احکام دینی) به تجارت بپردازد، ناگزیر به ربا کشیده می شود و برای ربا خوار چاره ای جز آتش جهنم نیست.
«مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۳۳۲»
کسب مال حلال
حدیث - ۱
قال الامام الصادقعليه‌السلام : اِیّاکَ وَ الضَّجَرَ وَ الْکَسَلَ، اِنَّهُما مِفْتاحُ کُلِّ سُوءٍ؛ اِنَّهُ مَنْ کَسَلَ لَمْ یُؤَدِّ حَقّاً وَ مَنْ ضَجِرَ لَمْ یَصْبِرْ عَلی حَقٍّ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: از افراط در کار و تلاش بیش از حدّ بپرهیز و نیز از سستی و مسامحه کاری اجتناب نما، که این دو کلید تمام بدی ها و بدبختی ها است، زیرا افراد مسامحه کار حق کار را ادا نمی کنند و (کار را آن طور که باید انجام نمی دهند) و افراد زیاده رو، در مرز حقّ، توقّف نمی نمایند و از حد آن تجاوز می کنند.
«وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۱۰۵»
حدیث - ۲
عَنْ اَبی عَبْدِاللهِعليه‌السلام قالَ: ما فَعَلَ عُمَرُ بْنُ مُسْلِمٍ؟ قُلْتُ: جُعِلْتُ فِداکَ اَقْبَلَ عَلَی الْعِبادَةِ وَ تَرَکَ التِّجارَةَ. فَقالَ وَیْحَهُ، اَما عَلِمَ اَنَّ تارِکَ الطَّلَبِ لا یُسْتَجابُ لَهُ دَعَواتٌ.
(علی بن عبدالعزیز می گوید) امام صادقعليه‌السلام به من فرمودند: عمر بن مسلم چه کرد؟ عرض کردم: فدایتان شوم او به عبادت خدا روی آورده و تجارت را ترک گفته است. حضرت از عمل او اظهار تأسّف کرد و فرمودند: مگر نمی داند که هرکس کار خود را در طلب معاش ترک نماید، دعای مستجابی در پیشگاه الهی نخواهد داشت.
«لَئالی الاخبار، ص ۱۳۳»
حدیث - ۳
قال الامام الصادقعليه‌السلام : قالَ کُلُّ ذی صَناعَةٍ مُضْطَرٌّ اِلی .
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: هر صاحب حرفه و صنعتی ناچار باید دارای سه خصلت باشد تا بتواند به وسیله آن تحصیل درآمد کند. اوّل آن که در رشته علمی خویش مهارت داشته باشد، دیگر آن که با درستکاری و امانت رفتار کند، سوم آن که با کارفرمایان حسن برخورد داشته باشد و نسبت به آنان ابراز تمایل نماید.
«بحار الانوار، ج ۱۷، ص ۱۸۲»
حدیث - ۴
قال الامام الصادقعليه‌السلام : کُنُوزُ اللهِ فِی اَرْضِه وَ ما فِی الْاَعْمالِ شَیْءٌ اَحَبُّ اِلَی اللهِ مِنَ الزِّراعَةِ وَ ما بَعَثَ اللهُ نَبیّاً اِلّا زارِعاً اِلّا اِدْریسَعليه‌السلام فَاِنَّهُ کانَ خَیّاطاً.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: گنج های الهی در زمین نهفته است و هیچ کاری نزد خداوند محبوب تر از زراعت نیست و خدا مبعوث نکرد پیامبری را مگر اینکه کشاورز بود جز ادریسعليه‌السلام که کارش دوزندگی بود.
«وسائل الشیعه، ج ۴، ص ۱۰۳»
حدیث - ۵
قال الامام الصادقعليه‌السلام : ازْرَعُوا وَ اغْرِسُوا وَاللهِ ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً اَحَلَّ وَ لا اَطْیَبَ مِنْهُ.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: زراعت کنید و درخت بکارید به خدا قسم هیچ عملی مباح تر و پاکیزه تر از آن نیست.
«بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۲۰»
حدیث - ۶
قال الامام الکاظمعليه‌السلام : جاءَ رَجُلٌ اِلَی النَّبیِّصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فَقالَ یا رَسُولَ اللهِ ما حَقُّ ابْنی هذا؟ قالَ: تُحْسِنُ اسْمَهُ وَ اَدَبَهُ وَضَعْهُ مَوْضِعاً حَسَناً.
امام کاظمعليه‌السلام فرمودند: مردی شرفیاب محضر رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم شد، عرض کرد بچه ام بر من چه حقّی دارد؟ حضرت در جواب فرمودند: او را به اسم خوبی نام گذاری کن، سپس بدرستی و خوبی تربیتش نما و سر انجام او را به کار خوبی بگمار.
«وسائل الشیعه، ج ۵، ص ۱۲۶»
حدیث - ۷
قالَ الامام الکاظمعليه‌السلام : مَنْ طَلَبَ هذا الرِّزْقَ عَنْ حِلِّه لِیَعُودَ بِهِ عَلی نَفْسِهِ وَ عَیالِهِ کانَ کَالْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللهِ.
امام کاظمعليه‌السلام فرمودند: کسی که از پی روزی حلال برود تا خود و خانواده خود را منتفع سازد، اجر او در پیشگاه الهی مانند اجر مجاهدی است که در راه خدا جهاد می کند.
«قرب الاسناد، ص ۱۴۶»
حدیث - ۸
قال الامام علیعليه‌السلام : مَنْ وَجَدَ ماءً و تُراباً ثُمَّ افْتَقَرَ فَابْعَدَهُ اللهُ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: کسی که آب و خاک در اختیار دارد و با فقر و گدائی می گذراند، خداوند او را از رحمت خود دور ساخته است.
«بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۱۹»
حدیث - ۹
عَنْ الامام عَلیعليه‌السلام : فَقَوْلُهُ تَعَالَی هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَ اسْتَعْمَرَکُمْ فِیها فَأَعْلَمَنَا سُبْحَانَهُ أَنَّهُ قَدْ أَمَرَهُمْ بِالْعِمَارَة .
امام علیعليه‌السلام در تفسیر آیه( هُوَ اَنْشَاَکُمْ مِنَ الْاَرضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فیها ) فرمودند: بدان که خداوند به مردم امر کرده است زمین را با کشاورزی آباد سازند تا به این وسیله خوراکشان از غلّات و حبوبات و میوه ها و سایر روئیدنی ها تأمین گردد و در آسایش زندگی کنند.
«مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۴۲۶»
حدیث - ۱۰
قال الامام عَلیعليه‌السلام : تَعَرّضُوا لِلتّجاراتِ فَاِنَّ لَکُمْ فیها غِنیً عَمَّا فِی اَیْدِی النّاسِ وَ اَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ الْمُحْتَرِفَ الْاَمِینَ.
امام علیعليه‌السلام فرمودند: دست به انواع بازرگانی بزنید که تجارت‌ها عامل بی‌نیازی شما از اموال مردم است و براستی خداوند شخص صاحب حرفه درستکار و امین را دوست دارد.
«میزان الحکمه، ج ۱، ص ۵۲۰»
حدیث - ۱۱
قالَ رَسُولُ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اِعْمَلُوا فَکُلٌّ مُیَسَّرٌ لِما خُلِقَ لَهُ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کار و کوشش نمائید، (ولی متوجّه باشید) هر کس برای کاری که آفریده شده که می تواند آن را انجام دهد، (یعنی هر کسی لایق کاری در حد توان خودش است).
«بحارالانوار، ج ۵، ص ۱۵۷»
حدیث - ۱۲
سئل عن النبیصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَیُّ کَسْبِ الرَّجُلِ اَطْیَبُ. قالَ: عَمَلُ الرَّجُلِ بِیَدِهِ.
از رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم پرسیدند: پاک ترین کسب ها کدام است؟ حضرت فرمودند: محصول دسترنج.
«مستدرک الوسائل، ج ۲، ص ۴۱۷»
حدیث - ۱۳
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : مَنْ اَکَلَ مِنْ کَدِّ یَدِهِ یکون یَوْمَ الْقیمةِ فِی عِدادِ الْاَنْبیاءِ وَ یَأخُذُ ثَوابَ الْاَنْبیاءِ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: کسی که از دسترنج مشروع خود زندگی کند در قیامت با پیامبران محشور و مانند آنان ثواب می برد.
«مستدرک الوسائل، ج ۱۳، ص ۲۴»
حدیث - ۱۴
قالَ رَسُولُ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : طَلَبُ الْحَلالِ فَریضَةٌ عَلی کُلِّ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: بدست آوردن مال حلال (برای تأمین زندگی و گذران معاش) بر هر مرد و زن مسلمانی واجب است.
«بحار الانوار، ج ۲۳، ص ۶»
حدیث - ۱۵
قالَ رَسُولُ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : یا عّلیُّ حقَّ الْوَلَدِ عَلی والِدِه اَنْ یُحسِنَ اسْمَهُ وَ اَدَبَهُ وَ یَضَعَهُ مَوْضِعاً صالِحاً.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم به امام علیعليه‌السلام فرمودند: یا علی حق فرزند بر پدرش این است که برای او اسم خوب انتخاب کند، خوب تربیتش نماید و در کار شایسته ای مستقرّش سازد.
«بحار الانوار، ج ۱۷، ص ۱۸»
حدیث - ۱۶
قالَ رَسُولُ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : طُوبی لِعَبْدٍ طابَ کَسْبُهُ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: خوشا به حال کسی که کسبش پاک و طیب باشد.
«تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۵۹»
حدیث - ۱۷
قالَ رَسُولُ اللهِصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْعِبادَةُ سَبْعُونَ جُزْءً اَفْضَلُها طَلَبُ الْحَلالِ.
رسول اکرمصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: عبادت هفتاد جزء است که برترین آنها کسب روزی حلال است.
«الکافی، ج ۵، ص ۷۸»
حدیث - ۱۸
قال رسول اللهصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم : اَلْکادُّ عَلی عَیالِهِ کَالْمُجاهِدِ فِی سَبیلِ اللهِ.
رسول خداصلى‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم فرمودند: اجر کسی که برای زندگی خود و عائله اش زحمت می کشد، مانند اجر مجاهدی است که در راه خدا جهاد می کند.
«مستدرک الوسائل، ج۱۳، ص ۵۵»
حدیث - ۱۹
قال الامام الصادقعليه‌السلام : لِیَکُنْ طَلَبُکَ الْمَعیشَةَ فَوْقَ کَسْبِ الْمُضیعِ وَ دُونَ طَلَبِ الْحَریصِ الرّاضی بِدُنْیاهُ الْمُطْمَئِن اِلَیْها.
امام صادقعليه‌السلام فرمودند: تلاش تو در راه کسب معاش باید بیشتر از عمل مسامحه گر (که بر اثر سستی حق کار را ضایع کرده است) و کمتر از کار حریص باشد (که به زیاده روی و افراط گرائیده است)، حریص و فرومایه ای که به دنیای خویش دلگرم و مسرور است و به آن اطمینان پیدا کرده.
«مجموعه ورام، ج ۱، ص ۱۳»
فهرست مطالب
بایدهای اقتصادی ۳
حدیث - ۱ ۳
حدیث - ۲ ۳
حدیث - ۳ ۴
حدیث - ۴ ۴
حدیث - ۵ ۵
حدیث - .۶ ۵
حدیث - ۷ ۶
حدیث - ۸ ۶
حدیث - ۹ ۶
حدیث - ۱۰ ۷
حدیث - ۱۱ ۷
حدیث - ۱۲ ۸
حدیث - ۱۳ ۸
حدیث - ۱۴ ۸
حدیث - ۱۵ ۹
حدیث - ۱۶ ۹
حدیث - ۱۷ ۱۰
حدیث - ۱۸ ۱۰
حدیث - ۱۹ ۱۰
حدیث - ۲۰ ۱۱
حدیث - ۲۱ ۱۱
حدیث - ۲۲ ۱۱
حدیث - ۲۳ ۱۲
حدیث - ۲۴ ۱۲
حدیث - ۲۵ ۱۲
حدیث - ۲۶ ۱۳
حدیث - ۲۷ ۱۳
حدیث - ۲۸ ۱۳
حدیث - ۲۹ ۱۴
حدیث - ۳۰ ۱۴
حدیث - ۳۱ ۱۵
حدیث - ۳۲ ۱۵
حدیث - ۳۳ ۱۶
حدیث - ۳۴ ۱۶
حدیث - ۳۵ ۱۶
حدیث - ۳۶ ۱۷
حدیث - ۳۷ ۱۷
حدیث - ۳۸ ۱۷
حدیث - ۳۹ ۱۸
حدیث - ۴۰ ۱۸
حدیث - ۴۱ ۱۸
حدیث - ۴۲ ۱۹
حدیث - ۴۳ ۱۹
حدیث - ۴۴ ۱۹
حدیث - ۴۵ ۲۰
حدیث - ۴۶ ۲۰
حدیث - ۴۷ ۲۰
حدیث - ۴۸ ۲۱
حدیث - ۴۹ ۲۱
حدیث - ۵۰ ۲۲
حدیث - ۵۱ ۲۲
حدیث - ۵۲ ۲۳
حدیث - ۵۳ ۲۳
حدیث - ۵۴ ۲۳
حدیث - ۵۵ ۲۴
حدیث - ۵۶ ۲۴
حدیث - ۵۷ ۲۴
حدیث - ۵۸ ۲۵
حدیث - ۵۹ ۲۵
حدیث - ۶۰ ۲۵
حدیث - ۶۱ ۲۶
حدیث - ۶۲ ۲۶
حدیث - ۶۳ ۲۷
حدیث - ۶۴ ۲۷
حدیث - ۶۵ ۲۸
حدیث - ۶۶ ۲۸
حدیث - ۶۷ ۲۸
حدیث - ۶۸ ۲۹
حدیث - ۶۹ ۲۹
حدیث - ۷۰ ۳۰
حدیث - ۷۱ ۳۰
حدیث - ۷۲ ۳۰
حدیث - ۷۳ ۳۱
حدیث - ۷۴ ۳۱
حدیث - ۷۵ ۳۱
حدیث - ۷۶ ۳۲
حدیث - ۷۷ ۳۲
حدیث - ۷۸ ۳۲
حدیث - ۷۹ ۳۳
حدیث - ۸۰ ۳۳
حدیث - ۸۱ ۳۳
حدیث - ۸۲ ۳۴
حدیث - ۸۳ ۳۴
حدیث - ۸۴ ۳۴
حدیث - ۸۵ ۳۵
حدیث - ۸۶ ۳۵
حدیث - ۸۷ ۳۵
حدیث - ۸۸ ۳۶
حدیث - ۸۹ ۳۶
حدیث - ۹۰ ۳۶
حدیث - ۹۱ ۳۷
حدیث - ۹۲ ۳۷
حدیث - ۹۳ ۳۸
حدیث - ۹۴ ۳۸
حدیث - ۹۵ ۳۸
حدیث - ۹۶ ۳۹
حدیث - ۹۷ ۳۹
حدیث - ۹۸ ۳۹
حدیث - ۹۹ ۴۰
حدیث - ۱۰۰ ۴۰
حدیث - ۱۰۱ ۴۰
حدیث - ۱۰۲ ۴۱
حدیث - ۱۰۳ ۴۱
حدیث - ۱۰۴ ۴۲
حدیث - ۱۰۵ ۴۲
حدیث - ۱۰۶ ۴۲
حدیث - ۱۰۷ ۴۳
حدیث - ۱۰۸ ۴۳
حدیث - ۱۰۹ ۴۴
حدیث - ۱۱۰ ۴۴
حدیث - ۱۱۱ ۴۵
حدیث - ۱۱۲ ۴۵
حدیث - ۱۱۳ ۴۵
حدیث - ۱۱۴ ۴۶
حدیث - ۱۱۵ ۴۶
حدیث - ۱۱۶ ۴۶
حدیث - ۱۱۷ ۴۷
حدیث - ۱۱۸ ۴۷
حدیث - ۱۱۹ ۴۷
حدیث - ۱۲۰ ۴۸
حدیث - ۱۲۱ ۴۸
حدیث - ۱۲۲ ۴۹
حدیث - ۱۲۳ ۴۹
حدیث - ۱۲۴ ۴۹
حدیث - ۱۲۵ ۵۰
حدیث - ۱۲۶ ۵۰
حدیث - ۱۲۷ ۵۰
حدیث - ۱۲۸ ۵۱
حدیث - ۱۲۹ ۵۱
حدیث - ۱۳۰ ۵۲
حدیث - ۱۳۱ ۵۲
حدیث - ۱۳۲ ۵۲
حدیث - ۱۳۳ ۵۳
حدیث - ۱۳۴ ۵۳
حدیث - ۱۳۵ ۵۳
حدیث - ۱۳۶ ۵۴
حدیث - ۱۳۷ ۵۴
حدیث - ۱۳۸ ۵۴
حدیث - ۱۳۹ ۵۴
حدیث - ۱۴۰ ۵۵
حدیث - ۱۴۱ ۵۵
حدیث - ۱۴۲ ۵۶
حدیث - ۱۴۳ ۵۶
حدیث - ۱۴۴ ۵۶
حدیث - ۱۴۵ ۵۷
حدیث - ۱۴۶ ۵۷
حدیث - ۱۴۷ ۵۷
حدیث - ۱۴۸ ۵۸
حدیث - ۱۴۹ ۵۸
حدیث - ۱۵۰ ۵۹
حدیث - ۱۵۱ ۵۹
حدیث - ۱۵۲ ۵۹
حدیث - ۱۵۳ ۶۰
حدیث - ۱۵۴ ۶۰
حدیث - ۱۵۵ ۶۱
حدیث - ۱۵۶ ۶۱
حدیث - ۱۵۷ ۶۲
حدیث - ۱۵۸ ۶۲
حدیث - ۱۵۹ ۶۲
حدیث - ۱۶۰ ۶۳
حدیث - ۱۶۱ ۶۳
حدیث - ۱۶۲ ۶۴
حدیث - ۱۶۳ ۶۴
حدیث - ۱۶۴ ۶۴
حدیث - ۱۶۵ ۶۵
حدیث - ۱۶۶ ۶۵
حدیث - ۱۶۷ ۶۶
حدیث - ۱۶۸ ۶۶
حدیث - ۱۶۹ ۶۶
حدیث - ۱۷۰ ۶۷
حدیث - ۱۷۱ ۶۷
حدیث - ۱۷۲ ۶۸
حدیث - ۱۷۳ ۶۸
حدیث - ۱۷۴ ۶۸
حدیث - ۱۷۵ ۶۹
حدیث - ۱۷۶ ۶۹
حدیث - ۱۷۷ ۶۹
حدیث - ۱۷۸ ۷۰
حدیث - ۱۷۹ ۷۰
حدیث - ۱۸۰ ۷۰
حدیث - ۱۸۱ ۷۱
حدیث - ۱۸۲ ۷۱
حدیث - ۱۸۳ ۷۲
حدیث - ۱۸۴ ۷۲
حدیث - ۱۸۵ ۷۲
حدیث - ۱۸۶ ۷۳
حدیث - ۱۸۷ ۷۳
حدیث - ۱۸۸ ۷۳
حدیث - ۱۸۹ ۷۴
حدیث - ۱۹۰ ۷۴
حدیث - ۱۹۱ ۷۴
حدیث - ۱۹۲ ۷۵
حدیث - ۱۹۳ ۷۵
حدیث - ۱۹۴ ۷۵
حدیث - ۱۹۵ ۷۶
حدیث - ۱۹۶ ۷۶
حدیث - ۱۹۷ ۷۶
حدیث - ۱۹۸ ۷۷
حدیث - ۱۹۹ ۷۷
حدیث - ۲۰۰ ۷۷
حدیث - ۲۰۱ ۷۸
حدیث - ۲۰۲ ۷۸
حدیث - ۲۰۳ ۷۸
حدیث - ۲۰۴ ۷۹
حدیث - ۲۰۵ ۷۹
حدیث - ۲۰۶ ۸۰
حدیث - ۲۰۷ ۸۰
حدیث - ۲۰۸ ۸۰
حدیث - ۲۰۹ ۸۱
حدیث - ۲۱۰ ۸۱
حدیث - ۲۱۱ ۸۱
حدیث - ۲۱۲ ۸۲
حدیث - ۲۱۳ ۸۲
حدیث - ۲۱۴ ۸۲
حدیث - ۲۱۵ ۸۲
حدیث - ۲۱۶ ۸۳
حدیث - ۲۱۷ ۸۳
حدیث - ۲۱۸ ۸۳
حدیث - ۲۱۹ ۸۴
حدیث - ۲۲۰ ۸۴
حدیث - ۲۲۱ ۸۴
نبایدهای اقتصادی ۸۵
حدیث - ۱ ۸۵
حدیث - ۲ ۸۵
حدیث - ۳ ۸۶
حدیث - ۴ ۸۶
حدیث - ۵ ۸۶
حدیث - ۶ ۸۷
حدیث - ۷ ۸۷
حدیث - ۸ ۸۷
حدیث - ۹ ۸۸
حدیث - ۱۰ ۸۸
حدیث - ۱۱ ۸۸
حدیث - ۱۲ ۸۹
حدیث - ۱۳ ۸۹
حدیث - ۱۴ ۸۹
حدیث - ۱۵ ۹۰
حدیث - ۱۶ ۹۰
حدیث - ۱۷ ۹۰
حدیث - ۱۸ ۹۱
حدیث - ۱۹ ۹۱
حدیث - ۲۰ ۹۱
حدیث - ۲۱ ۹۲
حدیث - ۲۲ ۹۲
حدیث - ۲۳ ۹۳
حدیث - ۲۴ ۹۳
حدیث - ۲۵ ۹۳
حدیث - ۲۶ ۹۴
حدیث - ۲۷ ۹۴
حدیث - ۲۸ ۹۴
حدیث - ۲۹ ۹۵
حدیث - ۳۰ ۹۵
حدیث - ۳۱ ۹۵
حدیث - ۳۲ ۹۶
حدیث - ۳۳ ۹۶
حدیث - ۳۴ ۹۶
حدیث - ۳۵ ۹۷
حدیث - ۳۶ ۹۷
حدیث - ۳۷ ۹۷
حدیث - ۳۸ ۹۸
حدیث - ۳۹ ۹۹
حدیث - ۴۰ ۹۹
حدیث - ۴۱ ۱۰۰
حدیث - ۴۲ ۱۰۰
حدیث - ۴۳ ۱۰۰
حدیث - ۴۴ ۱۰۱
حدیث - ۴۵ ۱۰۱
حدیث - ۴۶ ۱۰۲
حدیث - ۴۷ ۱۰۲
حدیث - ۴۸ ۱۰۲
حدیث - ۴۹ ۱۰۳
حدیث - ۵۰ ۱۰۳
حدیث - ۵۱ ۱۰۳
حدیث - ۵۲ ۱۰۴
حدیث - ۵۳ ۱۰۴
حدیث - ۵۴ ۱۰۴
حدیث - ۵۵ ۱۰۵
حدیث - ۵۶ ۱۰۵
حدیث - ۵۷ ۱۰۵
حدیث - ۵۸ ۱۰۶
حدیث - ۵۹ ۱۰۶
حدیث - ۶۰ ۱۰۷
حدیث - ۶۱ ۱۰۷
حدیث - ۶۲ ۱۰۷
حدیث - ۶۳ ۱۰۸
حدیث - ۶۴ ۱۰۸
حدیث - ۶۵ ۱۰۸
حدیث - ۶۶ ۱۰۹
حدیث - ۶۷ ۱۰۹
حدیث - ۶۸ ۱۰۹
حدیث - ۶۹ ۱۱۰
حدیث - ۷۰ ۱۱۰
حدیث - ۷۱ ۱۱۱
حدیث - ۷۲ ۱۱۱
حدیث - ۷۳ ۱۱۲
حدیث - ۷۴ ۱۱۲
حدیث - ۷۵ ۱۱۳
حدیث - ۷۶ ۱۱۳
حدیث - ۷۷ ۱۱۴
حدیث - ۷۸ ۱۱۴
حدیث - ۷۹ ۱۱۴
حدیث - ۸۰ ۱۱۵
حدیث - ۸۱ ۱۱۵
حدیث - ۸۲ ۱۱۵
حدیث - ۸۳ ۱۱۶
حدیث - ۸۴ ۱۱۶
حدیث - ۸۵ ۱۱۶
حدیث - ۸۶ ۱۱۷
حدیث - ۸۷ ۱۱۷
حدیث - ۸۸ ۱۱۷
حدیث - ۸۹ ۱۱۸
حدیث - ۹۰ ۱۱۸
حدیث - ۹۱ ۱۱۸
حدیث - ۹۲ ۱۱۹
حدیث - ۹۳ ۱۱۹
حدیث - ۹۴ ۱۱۹
حدیث - ۹۵ ۱۲۰
حدیث - ۹۶ ۱۲۰
حدیث - ۹۷ ۱۲۰
حدیث - ۹۸ ۱۲۱
حدیث - ۹۹ ۱۲۱
حدیث - ۱۰۰ ۱۲۱
حدیث - ۱۰۱ ۱۲۲
حدیث - ۱۰۲ ۱۲۲
حدیث - ۱۰۳ ۱۲۲
حدیث - ۱۰۴ ۱۲۳
حدیث - ۱۰۵ ۱۲۳
حدیث - ۱۰۶ ۱۲۴
حدیث - ۱۰۷ ۱۲۴
حدیث - ۱۰۸ ۱۲۴
حدیث - ۱۰۹ ۱۲۵
حدیث - ۱۱۰ ۱۲۵
حدیث - ۱۱۱ ۱۲۶
حدیث - ۱۱۲ ۱۲۶
حدیث - ۱۱۳ ۱۲۶
حدیث - ۱۱۴ ۱۲۷
حدیث - ۱۱۵ ۱۲۷
حدیث - ۱۱۶ ۱۲۸
حدیث - ۱۱۷ ۱۲۸
حدیث - ۱۱۸ ۱۲۹
حدیث - ۱۱۹ ۱۲۹
حدیث - ۱۲۰ ۱۲۹
حدیث - ۱۲۱ ۱۳۰
حدیث - ۱۲۲ ۱۳۰
حدیث - ۱۲۳ ۱۳۰
حدیث - ۱۲۴ ۱۳۱
حدیث - ۱۲۵ ۱۳۱
حدیث - ۱۲۶ ۱۳۱
حدیث - ۱۲۷ ۱۳۲
حدیث - ۱۲۸ ۱۳۲
حدیث - ۱۲۹ ۱۳۲
حدیث - ۱۳۰ ۱۳۲
حدیث - ۱۳۱ ۱۳۳
حدیث - ۱۳۲ ۱۳۳
حدیث - ۱۳۳ ۱۳۳
حدیث - ۱۳۴ ۱۳۴
حدیث - ۱۳۵ ۱۳۴
حدیث - ۱۳۶ ۱۳۵
حدیث - ۱۳۷ ۱۳۵
حدیث - ۱۳۸ ۱۳۶
حدیث - ۱۳۹ ۱۳۶
حدیث - ۱۴۰ ۱۳۶
حدیث - ۱۴۱ ۱۳۷
حدیث - ۱۴۲ ۱۳۷
حدیث - ۱۴۳ ۱۳۷
حدیث - ۱۴۴ ۱۳۸
حدیث - ۱۴۵ ۱۳۸
حدیث - ۱۴۶ ۱۳۹
حدیث - ۱۴۷ ۱۳۹
حدیث - ۱۴۸ ۱۳۹
حدیث - ۱۴۹ ۱۴۰
حدیث - ۱۵۰ ۱۴۰
حدیث - ۱۵۱ ۱۴۰
حدیث - ۱۵۲ ۱۴۱
حدیث - ۱۵۳ ۱۴۱
حدیث - ۱۵۴ ۱۴۱
حدیث - ۱۵۵ ۱۴۲
حدیث - ۱۵۶ ۱۴۲
فقر و غنا ۱۴۳
حدیث - ۱ ۱۴۳
حدیث - ۲ ۱۴۳
حدیث - ۳ ۱۴۳
حدیث - ۴ ۱۴۴
حدیث - ۵ ۱۴۴
حدیث - ۶ ۱۴۴
حدیث - ۷ ۱۴۵
حدیث - ۸ ۱۴۵
حدیث - ۹ ۱۴۵
حدیث - ۱۰ ۱۴۶
حدیث - ۱۱ ۱۴۶
حدیث - ۱۲ ۱۴۶
حدیث - ۱۳ ۱۴۷
حدیث - ۱۴ ۱۴۷
حدیث - ۱۵ ۱۴۷
حدیث - ۱۶ ۱۴۸
حدیث - ۱۷ ۱۴۸
حدیث - ۱۸ ۱۴۸
حدیث - ۱۹ ۱۴۹
حدیث - ۲۰ ۱۴۹
حدیث - ۲۱ ۱۵۰
حدیث - ۲۲ ۱۵۰
حدیث - ۲۳ ۱۵۰
حدیث - ۲۴ ۱۵۱
حدیث - ۲۵ ۱۵۱
حدیث - ۲۶ ۱۵۱
حدیث - ۲۷ ۱۵۲
حدیث - ۲۸ ۱۵۲
حدیث - ۲۹ ۱۵۲
حدیث - ۳۰ ۱۵۳
حدیث - ۳۱ ۱۵۳
حدیث - ۳۲ ۱۵۴
حدیث - ۳۳ ۱۵۴
حدیث - ۳۴ ۱۵۵
حدیث - ۳۵ ۱۵۵
حدیث - ۳۶ ۱۵۵
حدیث - ۳۷ ۱۵۶
حدیث - ۳۸ ۱۵۶
حدیث - ۳۹ ۱۵۷
حدیث - ۴۰ ۱۵۷
حدیث - ۴۱ ۱۵۸
حدیث - ۴۲ ۱۵۸
حدیث - ۴۳ ۱۵۸
حدیث - ۴۴ ۱۵۹
حدیث - ۴۵ ۱۵۹
حدیث - ۴۶ ۱۵۹
حدیث - ۴۷ ۱۶۰
حدیث - ۴۸ ۱۶۰
حدیث - ۴۹ ۱۶۰
حدیث - ۵۰ ۱۶۱
حدیث - ۵۱ ۱۶۱
حدیث - ۵۲ ۱۶۲
حدیث - ۵۳ ۱۶۲
حدیث - ۵۴ ۱۶۳
حدیث - ۵۵ ۱۶۳
حدیث - ۵۶ ۱۶۴
حدیث - ۵۷ ۱۶۴
حدیث - ۵۸ ۱۶۴
حدیث - ۵۹ ۱۶۵
حدیث - ۶۰ ۱۶۵
حدیث - ۶۱ ۱۶۵
حدیث - ۶۲ ۱۶۶
حدیث - ۶۳ ۱۶۶
حدیث - ۶۴ ۱۶۶
حدیث - ۶۵ ۱۶۷
حدیث - ۶۶ ۱۶۷
حدیث - ۶۷ ۱۶۷
حدیث - ۶۸ ۱۶۸
حدیث - ۶۹ ۱۶۸
حدیث - ۷۰ ۱۶۸
حدیث - ۷۱ ۱۶۹
حدیث - ۷۲ ۱۶۹
حدیث - ۷۳ ۱۷۰
حدیث - ۷۴ ۱۷۰
حدیث - ۷۵ ۱۷۱
حدیث - ۷۶ ۱۷۱
حدیث - ۷۷ ۱۷۱
حدیث - ۷۸ ۱۷۲
حدیث - ۷۹ ۱۷۲
حدیث - ۸۰ ۱۷۲
حدیث - ۸۱ ۱۷۳
حدیث - ۸۲ ۱۷۳
حدیث - ۸۳ ۱۷۴
حدیث - ۸۴ ۱۷۴
حدیث - ۸۵ ۱۷۴
حدیث - ۸۶ ۱۷۵
حدیث - ۸۷ ۱۷۵
حدیث - ۸۸ ۱۷۵
حدیث - ۸۹ ۱۷۶
حدیث - ۹۰ ۱۷۶
حدیث - ۹۱ ۱۷۶
حدیث - ۹۲ ۱۷۷
حدیث - ۹۳ ۱۷۷
حدیث - ۹۴ ۱۷۷
حدیث - ۹۵ ۱۷۸
حدیث - ۹۶ ۱۷۸
حدیث - ۹۷ ۱۷۸
حدیث - ۹۸ ۱۷۹
حدیث - ۹۹ ۱۷۹
حدیث - ۱۰۰ ۱۷۹
حدیث - ۱۰۱ ۱۸۰
حدیث - ۱۰۲ ۱۸۰
حدیث - ۱۰۳ ۱۸۰
حدیث - ۱۰۴ ۱۸۱
حدیث - ۱۰۵ ۱۸۱
حدیث - ۱۰۶ ۱۸۱
حدیث - ۱۰۷ ۱۸۲
حدیث - ۱۰۸ ۱۸۲
حدیث - ۱۰۹ ۱۸۲
حدیث - ۱۱۰ ۱۸۳
حدیث - ۱۱۱ ۱۸۳
حدیث - ۱۱۲ ۱۸۴
حدیث - ۱۱۳ ۱۸۴
حدیث - ۱۱۴ ۱۸۵
حدیث - ۱۱۵ ۱۸۵
حدیث - ۱۱۶ ۱۸۵
حدیث - ۱۱۷ ۱۸۶
حدیث - ۱۱۸ ۱۸۶
حدیث - ۱۱۹ ۱۸۷
حدیث - ۱۲۰ ۱۸۷
حدیث - ۱۲۱ ۱۸۷
حدیث - ۱۲۲ ۱۸۸
حدیث - ۱۲۳ ۱۸۸
حدیث - ۱۲۴ ۱۸۸
حدیث - ۱۲۵ ۱۸۸
حدیث - ۱۲۶ ۱۸۹
حدیث - ۱۲۷ ۱۸۹
حدیث - ۱۲۸ ۱۹۰
حدیث - ۱۲۹ ۱۹۰
حدیث - ۱۳۰ ۱۹۰
حدیث - ۱۳۱ ۱۹۱
حدیث - ۱۳۲ ۱۹۱
حدیث - ۱۳۳ ۱۹۱
حدیث - ۱۳۴ ۱۹۲
حدیث - ۱۳۵ ۱۹۲
حدیث - ۱۳۶ ۱۹۲
حدیث - ۱۳۷ ۱۹۳
حدیث - ۱۳۸ ۱۹۳
حدیث - ۱۳۹ ۱۹۳
حدیث - ۱۴۰ ۱۹۴
حدیث - ۱۴۱ ۱۹۴
جهاد اقتصادی ۱۹۵
حدیث - ۱ ۱۹۵
حدیث - ۲ ۱۹۵
حدیث - ۳ ۱۹۶
حدیث - ۴ ۱۹۶
حدیث - ۵ ۱۹۶
حدیث - ۶ ۱۹۷
حدیث - ۷ ۱۹۷
حدیث - ۸ ۱۹۸
حدیث - ۹ ۱۹۸
حدیث - ۱۰ ۱۹۹
حدیث - ۱۱ ۱۹۹
حدیث - ۱۲ ۲۰۰
حدیث - ۱۳ ۲۰۰
حدیث - ۱۴ ۲۰۰
حدیث - ۱۵ ۲۰۱
حدیث - ۱۶ ۲۰۱
حدیث - ۱۷ ۲۰۲
حدیث - ۱۸ ۲۰۲
حدیث - ۱۹ ۲۰۲
حدیث - ۲۰ ۲۰۳
حدیث - ۲۱ ۲۰۳
حدیث - ۲۲ ۲۰۳
حدیث - ۲۳ ۲۰۴
حدیث - ۲۴ ۲۰۴
حدیث - ۲۵ ۲۰۵
حدیث - ۲۶ ۲۰۵
حدیث - ۲۷ ۲۰۵
حدیث - ۲۸ ۲۰۶
حدیث - ۲۹ ۲۰۶
حدیث - ۳۰ ۲۰۶
قرض الحسنه ۲۰۷
حدیث - ۱ ۲۰۷
حدیث - ۲ ۲۰۷
حدیث - ۳ ۲۰۸
حدیث - ۴ ۲۰۸
حدیث - ۵ ۲۰۹
حدیث - ۶ ۲۰۹
حدیث - ۷ ۲۱۰
حدیث - ۸ ۲۱۰
حدیث - ۹ ۲۱۱
حدیث - ۱۰ ۲۱۱
حدیث - ۱۱ ۲۱۲
حدیث - ۱۲ ۲۱۲
حدیث - ۱۳ ۲۱۳
حدیث - ۱۴ ۲۱۳
حدیث - ۱۵ ۲۱۴
حدیث - ۱۶ ۲۱۴
حدیث - ۱۷ ۲۱۵
حدیث - ۱۸ ۲۱۵
حدیث - ۱۹ ۲۱۵
حدیث - ۲۰ ۲۱۶
حدیث - ۲۱ ۲۱۶
حدیث - ۲۲ ۲۱۷
حدیث - ۲۳ ۲۱۷
تجارت و معامله ۲۱۸
حدیث - ۱ ۲۱۸
حدیث - ۲ ۲۱۸
حدیث - ۳ ۲۱۸
حدیث - ۴ ۲۱۹
حدیث - ۵ ۲۱۹
حدیث - ۶ ۲۱۹
حدیث - ۷ ۲۲۰
حدیث - ۸ ۲۲۰
حدیث - ۹ ۲۲۱
حدیث - ۱۰ ۲۲۱
حدیث - ۱۱ ۲۲۱
حدیث - ۱۲ ۲۲۲
حدیث - ۱۳ ۲۲۲
حدیث - ۱۴ ۲۲۲
حدیث - ۱۵ ۲۲۳
حدیث - ۱۶ ۲۲۳
حدیث - ۱۷ ۲۲۳
حدیث - ۱۸ ۲۲۴
حدیث - ۱۹ ۲۲۴
حدیث - ۲۰ ۲۲۴
حدیث - ۲۱ ۲۲۵
حدیث - ۲۲ ۲۲۵
حدیث - ۲۳ ۲۲۵
حدیث - ۲۴ ۲۲۶
حدیث - ۲۵ ۲۲۶
حدیث - ۲۶ ۲۲۶
حدیث - ۲۷ ۲۲۷
حدیث - ۲۸ ۲۲۷
حدیث - ۲۹ ۲۲۷
حدیث - ۳۰ ۲۲۸
حدیث - ۳۱ ۲۲۸
حدیث - ۳۲ ۲۲۸
حدیث - ۳۳ ۲۲۹
حدیث - ۳۴ ۲۲۹
حدیث - ۳۵ ۲۲۹
حرام خواری و ربا ۲۳۰
حدیث - ۱ ۲۳۰
حدیث - ۲ ۲۳۰
حدیث - ۳ ۲۳۰
حدیث - ۴ ۲۳۱
حدیث - ۵ ۲۳۱
حدیث - ۶ ۲۳۱
حدیث - ۷ ۲۳۲
حدیث - ۸ ۲۳۲
حدیث - ۹ ۲۳۳
حدیث - ۱۰ ۲۳۳
حدیث - ۱۱ ۲۳۴
حدیث - ۱۲ ۲۳۴
حدیث - ۱۳ ۲۳۵
حدیث - ۱۴ ۲۳۵
حدیث - ۱۵ ۲۳۶
حدیث - ۱۶ ۲۳۶
حدیث - ۱۷ ۲۳۶
حدیث - ۱۸ ۲۳۷
حدیث - ۱۹ ۲۳۷
حدیث - ۲۰ ۲۳۸
حدیث - ۲۱ ۲۳۸
حدیث - ۲۲ ۲۳۹
حدیث - ۲۳ ۲۳۹
حدیث - ۲۴ ۲۳۹
حدیث - ۲۵ ۲۴۰
حدیث - ۲۶ ۲۴۰
حدیث - ۲۷ ۲۴۰
حدیث - ۲۹ ۲۴۱
حدیث - ۳۰ ۲۴۱
حدیث - ۳۱ ۲۴۲
حدیث - ۳۲ ۲۴۲
حدیث - ۳۳ ۲۴۳
حدیث - ۳۴ ۲۴۳
حدیث - ۳۵ ۲۴۳
حدیث - ۳۶ ۲۴۴
حدیث - ۳۷ ۲۴۴
حدیث - ۳۸ ۲۴۴
حدیث - ۳۹ ۲۴۵
کسب مال حلال ۲۴۶
حدیث - ۱ ۲۴۶
حدیث - ۲ ۲۴۶
حدیث - ۳ ۲۴۷
حدیث - ۴ ۲۴۷
حدیث - ۵ ۲۴۸
حدیث - ۶ ۲۴۸
حدیث - ۷ ۲۴۹
حدیث - ۸ ۲۴۹
حدیث - ۹ ۲۴۹
حدیث - ۱۰ ۲۵۰
حدیث - ۱۱ ۲۵۰
حدیث - ۱۲ ۲۵۱
حدیث - ۱۳ ۲۵۱
حدیث - ۱۴ ۲۵۱
حدیث - ۱۵ ۲۵۲
حدیث - ۱۶ ۲۵۲
حدیث - ۱۷ ۲۵۲
حدیث - ۱۸ ۲۵۳
حدیث - ۱۹ ۲۵۳
فهرست مطالب ۲۵۴
